c
Een
'fraude'
van
65
cent
Achtergrond
Half miljoen dollar voor bestrijding racisme
Voorschotense leraar Jagt
misbruikte dienstenvelopppe
Topambtenaar:
„Hij is er bij!"
WOENSDAG 8 SEPTEMBER 1982
Varia
Mijn favoriete boek, kort na de oor
log, was „In zoeklicht en afweer-
vuur" van Guy Gibson, zelf een
piloot die aan de Battle of Bri
tain het Victoria Cross had over
gehouden. En mijn favoriete
Spitfire-piloot was uiteraard
Douglas Bader, die afgelopen za
terdag op 72-jarige leeftijd als
Sir overleed. Bader was de
Sprookjesprins onder de Jacht-
vliegers, want hij toist minstens
22 vijandelijke tiwbtellen (mis
schien zelfs acht meer) neer te ha
len, terwijl hij beide benen miste.
Voor de reconstructie van zijn le
vensverhaal heb ik The Guar
dian van maandag en The Peop
le's Almanac II geraadpleegd,
waarbij bleek dat Douglas als
kind net zo gefascineerd was ge
weest door oorlogsverhalen als
ik, want de verhalen van zijn
oom, een RAF-vlieger uit de Eer
ste Wereldoorlog, deden hem be
sluiten zich bij de Royal Air For
ce te melden. In 1930 kreeg hij
zijn brevet; in 1931. toen hij 21
jaar was, stortte hij door eigen
roekeloosheid neer (de vleugel
van zijn Bristol Bulldog raakte
de grond), zijn rechterbeen werd
boven de knie afgezet, en enkele
dagen later werd ook zijn linker
been geamputeerd, maar 15 cen
timeter onder de knie. Dat gaf
hem ten minste nog enige bewe
gingsmogelijkheid, hij liet zich
twee kunstbenen aanmeten en
leerde daarmee te dansen, zwem
men, tennissen, cricketen en
squash spelen. Voor golf liet hij
een speciaal paar kunstbenen
maken (het ene korter dan het an
dere), waardoor hij een heel be
kwaam golfer werd.
Ondanks dat alles mocht hij niet
meer vliegen van de RAFmaar
toen in 1939 de nood aan de man
kwam, mocht hij het toch weer
eens proberen. Het eerste Duitse'
vliegtuig schoot hij boven Duin
kerken neer; er zouden binnen
een jaar tijd nog 21 volgen. Ook
stelde hij enkele officiële theo
rieën over het luchtgevecht naar
eigen inzicht bij.
Als commandant van een squa
dron van 12 Spitfires liet hij zijn
manschappen op grote hoogte
vliegen, om ze van bovenaf op
een groep Duitse bommenwer
pers te laten neerduiken. Daarbij
zoveel paniek zaaiend met hun
mitrailleurvuuT, dat de Duitse
vliegers hun formatie verbraken
en een makkelijke prooi werden
voor Bader en zijn mannen. Die
nieuwe tactiek bleek zo succesvol
dat ze ook door alle andere squa
drons werd overgenomen. Daar
na kreeg Bader op zijn verzoek
het commando over een onge
bruikelijk grote concentratie van
60 jachtvliegtuigen, die in een
maand tijd 152 vijandelijke toe
stellen neerhaalden.
Op 9 augustus 1941 (het Engelse
luchtruim was toen al gezuiverd)
ging het mis boven bezet Frank
rijk. Douglas Bader verloor het
contact met de rest van zijn squa
dron, kreeg zes Duitse jachtvlieg
tuigen achter zich aan en schoot
er twee neer, maar de propeller
van een van die twee sneed, zijn
Spitfire doormidden. Toen hij op
7000 meter hoogte uit het toestel
wou springen, bleef zijn rechter-
kunstbeen in de cockpit klem zit
ten. Zo is er altijd wat.
Half buiten zijn neertollende Spit
fire hangend wist hij zich op 1200
meter hoogte van zijn kunstbeen
te ontdoen en veilig met zijn pa
rachute te landen. Hij werd door
de Duitsers in een ziekenhuis ge
vangen gezet, waarna zij, in een
ridderlijke bui die aan de Eerste
Wereldoorlog deed denken, de
RAF per radio een vrijgeleide
aanboden voor een Engels vlieg
tuig dat een nieuw kunstbeen
voor Douglas Bader mocht ko
men brengen. De Engelsen gaven
er echter de voorkeur aan het
nieuwe kunstbeen, als speciale
attractie, bij een volgend bom
bardement in de buurt aan een
parachute omlaag te gooien.
Niet zodra had Bader zijn nieuwe
kustbeen omgegespt, of hij bond
15 lakens aan elkaar en ontsnap
te door het raam uit het zieken
huis. Twee dagen later werd hij
echter weer gepakt, zijn kunstbe
nen werden (tijdelijk) geconfis-
keerd, en hij werd naar een
krijgsgevangenkamp in Duits
land getransporteerd. Daar nam
hij ook aan enkele ontsnappings
pogingen deel, hij werd overge
plaatst naar Stalag VlllB, van
waar hij ontsnapte naar een an
der kamp vlak bij een vliegveld,
waar hij een vliegtuig wilde ka
pen. De Duitse commandant, ver
moedend dat hij in zijn kamp zat
ondergedoken, liet alle gevange
nen aantreden en hun broek uit
trekken, waardoor Bader lelijk
door demand viel met zijn kunst
benen. Hij werd 'naar Colditz
overgebracht, waaruit het schier
onmogelijk was te ontsnappen,
zoals u zich van de televisieserie
ongetwijfeld herinnert.
Ook Baderwiens kunstbenen har-
haaldelijk gerepareerd dienden
te worden door de plaatselijke
hoefsmid, moest tot het eind van
de oorlog wachten voordat hij
weer naar Engeland terug kon
Hij ontving hoge Engelse en
Franse onderscheidingen, nam
ontslag bij de RAF, trad in dienst
van de Shell, en merkte bij het af
werpen van levende schapen aan
parachutes voor mijnonderzoe
kers in Ecuador dat de dieren al
tijd op hun pootjes terecht kwa
men en dan onmiddellijk van het
gras begonnen te eten. Dit kan
model staan voor Douglas Ba
ders eigen leven. „Het leven is om
te leven, en niet om te zeuren, hoe
groot de moeilijkheden ook zijn",
was altijd zijn standpunt.
Twee hooggeplaatste
ambtenaren van het
ministerie van CRM
en justitie zitten al an
derhalf jaar een leraar
uit Voorschoten op de
hielen, omdat deze een
dienstenveloppe heeft
gebruikt voor privé-
post. De man, die vol
komen te goeder
trouw is, heeft de scha
de, een postzegel van
65 cent en een envelop
pe ter waarde van
twee cent, willen ver
goeden. Hij wenste
echter niet als een
klein kind voor het bu
reau van de twee amb
tenaren te verschij
nen. Het gevolg is dat
hij zich nu voor de
rechter moet verant
woorden. Hugo Raes,
de bekende Vlaamse
schrijver aan wie de
brief was gericht,
noemt het een Kafka-
achtige horrorstory.
In een vrij uurtje tijdens exa
mentijd op het Grotius Colle
ge in Delft schrijft leraar Ne
derlands Bouke Jagt snel een
kort briefje aan zijn vriend,
de Vlaamse schrijver Hugo
Raes. Hij pakt een bruine en
veloppe die in de lerarenka-
mer rondslingert, doet daarin
het schrijven en plakt hem
dicht.
Het adres van het Algemeen
Rijksarchief in Den Haag, dat
op de enveloppe onder het
woord „dienst" gedrukt
staat, streept hij door. Behal
ve het adres van Raes ver
meldt Bouke Jagt ook zijn ei
gen adres in Voorschoten ón
der dat van het Rijksarchief.
Thuisgekomen 's middags
vraagt hij aan zijn vrouw of
zij de brief wil versturen. In
het postkantoor zegt de lo-
kettiste dat de brief geen
postzegel behoeft en gooit de
brief in een mand. Mevrouw
Jagt vindt dat op dat moment
niet opmerkelijk en vertelt er
evenmin iets over tegen haar
man. Het is 21 mei 1981.
Vergrijp
Een kleine week later belt mr.
A. E. M. Ribberink, rijksar
chivaris, naar het huis van de
familie Jagt. Hij heeft het
over een vergrijp aan rijksei
gendommen, omdat Jagt een
dienstenveloppe voor privé-
post heeft gebruikt. Op hoge
toon sommeert hij de verbou
wereerde leraar de brief zelf
bij hem terug te komen ha
len. Anders maakt de top
ambtenaar er politiewerk
Terwijl de rijksarchivaris naar
het oordeel van Jagt onbe
houwen tekeer gaat, begint
de leraar langzamerhand te
begrijpen wat er aan de hand
is. Hij vertelt Ribberink geen
prijs te stellen op zijn scheld
partij en wil niet verder dis
cussiëren. Bouke Jagt toont
zich wel bereid de schade en
Bouke J«ft: „De officier van Justitie laat ilch gebruiken
kis een loopjongetje van CRM".
de portokosten te vergoeden
en eist vervolgens zijn brief
terug. De ambtenaar weigert
daar op in te gaan.
Na dit onplezierige gesprek
neemt Bouke Jagt contact op
met de adjunct-directeur van
het postkantoor in Voorscho
ten, de heer Van Veen. Deze
begrijpt hoe de brief is terug
gegaan naar de verkeerde af
zender. Een dienstenveloppe
kan alleen binnen de Neder
landse grenzen ongefran-
keerd worden verstuurd.
Naar het buitenland moet dit
soort brieven zijn voorzien
van een postzegel. Van Veen
erkent dat de lokettiste een
vergissing heeft gemaakt.
Drie maanden later, in septem
ber, krijgt Bouke Jagt onver
wacht bezoek van twee heren
van de postale recherche. Ze
stellen hem voor de zaak af te
kopen. Bouke Jagt gaat daar
niet op in en krijgt een pro
ces-verbaal. Hij geeft wel een
verklaring van het gebeurde
en stuurt vervolgens een
doorschrift hiervan aan de di
recteur musea, monumenten
en archieven van het ministe
rie van CRM, voorzien van de
vraag of dit alles niet te ver
gaat.
Dagvaardiging
De plaatsvervangend directeur
van deze afdeling, dr. Th. J
Meijer, meldt een maand la
ter dat de zaak aan de rijksre
cherche is doorgespeeld,
dat Jagt geweigerd heeft Rib
berink te vertellen waarom
hij voor eigen corresponden
tie een dienstenveloppe heeft
gebruikt. Ook de weigering
om de brief aan Raes per
soonlijk af te halen bij Ribbe
rink heeft het ministerie ge
dwongen tot een verder on
derzoek, aldus Meijer.
Bouke Jagt hoort verder mets
meer tot 12 augustus 1982. De
postbode brengt hem een
aangetekende brief, waarin
een dagvaarding. Bouke Jagt
moet op 27 september voor
de kantonrechter in Leiden
verschijnen. Hij wordt ervan
verdacht een brief „te heb
ben doen vervoeren", zonder
dat de inhoud de openbare of
kerkelijke dienst betrof. Over
diefstal van een enveloppe
wordt niet gesproken. Bouke
Jagt heeft de PTT tekort ge
daan, omdat er geen postze
gel op de brief zat, luidt de
beschuldiging.
Bouke Jagt zegt niet te weten
hoe de bruine dienstenvelop
pe in de lerarenkamer terecht
is gekomen. Hij houdt staan
de dat van opzet van zijn kant
geen sprake is, omdat hij de
brief aan Raes anders zeker
zonder tussenkomst van een
lokettiste in een brievenbus
had geworpen.
„Ik heb niet een brief „doen
vervoeren". Het was geen po
ging tot misleiding. Het is
misbruik van de rechtsgang
om een bureaucratische gel
dingsdrang te verdedigen. De
officier van justitie laat zich
gebruiken als loopjongetje
van CRM".
Hugo Raes adviseert Bouke
Jagt de enveloppe-geschiede-
nis op te schrijven. „Dat kan
een Kafka-achtige horror-sto-
ry worden, of een amusant,
edoch verontrustend en leer
zaam stuk". De Vlaamse
schrijver heeft hierin gelijk.
De kwestie ligt fundamente
ler.
Schending
Bouke Jagt, die in zijn vrije tijd
niet alleen schrijft en dicht
maar ook nog rechten stu
deert, stoort zich in hoge ma
te aan de schending van het
briefgeheim. „Mijn brief aan
Raes is in beslag genomen en
men weigert die te retourne
ren. Volgens de Grondwet is
het briefgeheim onschend
baar. FIT-ambtenaren die
het briefgeheim schenden,
kunnen een maximale gevan
genisstraf van twee jaar krij
gen. Ribbelink opende de
brief, terwijl het adres van de
afzender er op stond en dat
van het Rijksarchief was
doorgestreept".
„De officier van justitie mag al
leen het briefgeheim schen
den in geval van misdrijven
waarbij de verdachte in voor
lopige hechtenis kan worden
genomen. Dat geldt niet voor
mij. De wet zegt verder: zo
dra de officier de bnef niet
meer nodig heeft, dan moet
het schrijven onverwijld wor
den teruggestuurd. De offi
cier van justitie zit dus ook
fout".
Bouke Jagt vervolgt, fel „Voor
65 cent lappen ze fundamen
tele burgerrechten aan de
laars. Het is een enorme inti
midatie die op je afkomt. Die
mentaliteit van: 'we zullen je
pakken' blijkt niet alleen uit
het autoritaire geschreeuw
van Ribbelink door de tele
foon, maar ook uit de brief
van zijn chef Meijer en uit de
dagvaarding".
„Ik snap het wel, denk ik: die
Ribbeünk heeft een rang die
gelijk staat met kolonel. Op
kantoor is hij nog nooit te
gengesproken Ik wilde niet
naar zijn geschreeuw luiste
ren. Hij kreeg zijn orgasme
niet door de telefoon"
Gevraagd om commentaar
maakt rijksarchivaris Ribbe
link inderdaad niet de indruk
de man te zijn van het jofele
gebaar. Zonder verder iets
van Bouke Jagt te weten,
suggereert hij opgewonden
dat de leraar een groot op
lichter is. van wie het tijd
werd dat justitie hem aan
pakte. Volgens Ribbelink
steelt Bouke Jagt in rijksge
bouwen dienstenveloppen.
Fraude
Een paar teksten van de top
ambtenaar: „Dus u vindt het
versturen van privópost in
een dienstenveloppe een
klein vergrijp? Dus u wan
delt ook zomaar weg in een
jas van een ander? Of u rijdt
in andermans auto en zegt te
gen de eigenaar later: o. sor
ry. ik zal de schade vergoe
den. zeg maar wat de kosten
zijn. Dat kan toch niet. Jagt
maakt gebruik van een enve
loppe die hem niet toebe
hoort en betaalt geen porto.
Hy graait in andermans zak".
..De hele vraag is: hoe komt
Jagt aan die envelop? Dat
heeft hy niet willen zeggen,
vandaar dat de recherche op
onderzoek is gegaan. Maar de
envelop heeft hy niet toeval
lig. Jagt heeft geknoeid, er is
geen sprake van een misver
stand. Hy benadeelt de ge
meenschap. Het gaat niet om
één envelop, maar als je
steeds andermans jassen ge
bruikt, heb je een systeem,
dat misschien berust op een
psychiatrische tik, maar je
bent fout".
„De man heeft veel boter op het
hoofd, anders zouden ze hem
niet dagvaarden voor het ge
bruik van één dienstenvelop
pe. Waarom reageerde hy an
ders zo emotioneel en niet za
kelijk. Hy is leraar, geen
schoonmaker. Het is goed dat
zijn oplichterspraktyken
worden aangepakt. Nee.
mynheer, ik ga niet uit van
kwade trouw. Ik kreeg geen
antwoord op mijn vragen. Hy
is erbij".
Tot slot en dat snijdt enig hout:
„Ik vind dat ik over dit soort
dingen moet vallen. Het be
treft hier fraude. Het gaat er
om of hij meer misbruik
maakt van dienstenveloppen.
waardoor de PTT geld wordt
onthouden. Daar betalen we
geen belasting voor. Wie weet
hoeveel van die rykseigen-
dommen hij thuis heeft rond
slingeren. Wellicht klauwt hy
uit allerlei rijksgebouwen en
veloppen".
Hysterie
De Haagse officier van justitie
mr. H A Holthuis stelt dat er
geen enkel vermoeden be
staat dat Bouke Jagt by voor
beeld 150 dienstenveloppen
thuis heeft liggen of andere
dingen op zyn kerfstok heeft,
zoals de ryksarchivaris sug
gereert. Hy vertelt dat Bouke
Jagt is gedagvaard omdat hy
geen schikking wenste; dan
volgt automatisch een dag
vaarding.
Hugo Raes reageert vanuit
Vlaanderen: „Vroeger dacht
ik dat dergelijke hysterie,
waanzin, dolgedraaid zyn. al
leen in Belgie mogelijk was.
maar het is natuurlyk univer
seel. Ik geloof dat by jullie in
Nederland, waar evenwicht
en rede altijd in hoog aanzien
stonden, de hysterie op talry-
ke terreinen hand over hand
is toegenomen".
De Wereldraad van
Kerken heeft via zijn
fonds tot bestrijding
van het racisme 489.500
dollar beschikbaar ge
steld aan groepen die
om ras of afkomst wor
den onderdrukt, en aan
groeperingen die de be
strijding van het racis
me ondersteunen. Het
meeste gaat naar
Zuidelijk Afrika. Ook
organisaties in de Ver
enigde Staten krijgen
bij elkaar een groot be
drag, zoals het Greens
boro Justice Fund, dat
slachtoffers van fascis
tische en nazistische
groepen helpt.
Het bedrag dat het fonds jaar
lijks kan besteden wordt
sinds 1980 minder. In dat jaar
was het nog 775.000 dollar.
Volgens de Nederlandse ver
tegenwoordiger, ds. R. J. van
der Veen (secretaris van de
Nederlandse Zendingsraad),
is de daling van de uitkerin
gen beslist niet te wijten aan
verminderde belangstelling.
Met de toenemende kritiek
uit conservatieve hoek op het
fonds is de steun van andere
groepen toegenomen.
De oorzaak van de daling is van
administratief-organisatori-
sche aard. Doordat het dage
lijks bestuur van het fonds
zijn jaarlijkse vergadering
telkens op andere data houdt,
zijn de uitkeringsperioden
niet gelijk.
De Zuidafrikaanse bevrijdings
beweging African National
Congress krijgt 65.000 dollar
en de Swapo (Namibië, Zuid-
west-Afrika) 100.000 dollar.
Naar Azië, Australië en
Nieuw-Zeeland gaat een bij
drage van 100.000 dollar (in
de laatste twee landen naar
organisaties die opkomen
voor de belangen van de oor
spronkelijke bewoners), naar
Latijns-Amerika 22.000 dol
lar.
De giften naar organisaties in
Europa - voornamelijk voor
steun aan gastarbeiders
zijn betrekkelijk klein, ge
middeld 4000 dollar Er is ook
een Nederlandse groep bij,
namelijk de Coördinatiecom
missie voor Marokkaanse
werkers in Europa. Deze
krijgt een bedrag voor de or
ganisatie van een traditioneel
Marokkaans feest.
De Wereldraad verbindt aan al
deze giften enkele voorwaar
den. Zo mogen de doelstellin
gen van de begunstigde orga
nisaties niet in strijd zijn met
die van de Wereldraad Het
geld moet worden gebruikt
voor menslievende doelein
den. De Wereldraad oefent
echter geen controle uit op de
besteding van het geld
Sixtijnse kapel
goudmijntje
Japanse tv-ondernemmg het
exclusieve recht verkocht om
in de komende vyftien jaar
de restauratie van de Sixtijn
se kapel te fotograferen en te
filmen Op deze manier wil
het Vaticaan de restauratie
bekostigen van de beroemde
schilderyen van Michelange
lo. Volgens de experts zal de
komende restauratie alle be
staande foto's en films van de
Sixtijnse kapel in één klap
waardeloos maken.
Het contract bepaalt uitdruk
kelijk, dat de tv-onderne-
ming alle soorten camera's
mag gebruiken, ook toestel
len die in deze penode ont
wikkeld zouden worden. De
Japanse onderneming mag
ook de resultaten van haar
werk commercieel uitbuiten
Volgens deskundigen zal het
langdunge restauratieproces
voor alle tv-kykers een 'op
windend beeld' kunnen oplc-
Dc Japanse onderneming is al
van plan om twee uitzendin
gen van een uur te maken en
die te verkopen aan alle mo
gelijke tvstations tn de we
reld. Er komen ook twee rijk
geïllustreerde boeken ran en
een serie prentbriefkaarten.
De maatschappij verwacht,
dat alleen al de verkoop van
prentbriefkaarten genoeg zal
opleveren om de kosten te
dekken.
Hervormde Kerk
De Nederlandse Hervormde
Kerk telt niet meer 54 maar
<l.i i:Vni Hrt
breed moderamen (algemeen
bestuur) van de synode heeft
de besluiten goedgekeurd
van de besturen van de kerk
provincies Gelderland en
Zuid Holland voor de ItiHWl
classes. Ede en Alblasscr-
dam. De classis Ede is afge-
-helden Harderwijk, de
classis Alblasserdam van Go-
rinchem.
Reden van de uitbreiding is,
dat de classes Harderwyk en
Gonnchem zoveel predi
kantsplaatse telden dat hun
vertegenwoordiging in de sy
node geen recht deed aan
hun grootte.
Beroepingswerk. Hervorm
de Kerk: beroepen te Capelle
aan de IJssel B van 't Veld
Nunspeet; bedankt voor Eg-
mond aan Zee en Egmond-
Binnen J de Gier Marknesse-
Lutlelgeest. voor Maasdyk J
L Raves loot HmBM
