-c
c
c
c
D
Fassbinder en Seunke drenken
Venetië in grote somberheid
3
3
3
Galgehumor bij
Nieuwe Komedie
InU
'Gezichtsverlies' van Dario Fo
Scheepvaart
VRIJDAG 3 SEPTEMBER 1982
Kunst
VENETIE (GPD) - Twee belang
rijke feite hebben zich tijdens het
Filmfestival van Venetie voltrok
ken. Fassbinders laatste en Orlow
Seunke's eerste lange speelfilm
hebben hun wereldpremière ge
kregen. 'Querelle', van Fassbinder,
is overwegend negatief ontvangen
en zulks ten onrechte. 'De smaak
van water' heeft zeer positieve
reacties gekregen, maar deson
danks-kon de pas naar een Gouden
Leeuw voor Seunke weieens wor
den afgesneden door de jonge Por
tugees Joao Mario Grilo, die even
eens een indrukwekkend regiede
buut heeft gemaakt, met zijn film
'A Estrangeira'.
Om met Fassbinder te beginnen,
zijn verfilming van Jean Genet's
controversiële roman 'Querelle de
Brest' is vooral bij de Italianen ge
stuit op een muur van walging
voor de beelden van kussende ke
rels en de explosieve thematiek
van moord, van verraad en homo-
erotiek. Bertolucci heeft in een in
terview met La Stampa tevoren ge
waarschuwd dat deze Genet-verfil
ming eigenlijk tien jaar te vroeg is
gekomen en wat zijn landgenoten
betreft, schijnt hij daarmee inder
daad gelijk te krijgen.
Als de jury hier werkelijk diploma
tiek gaat optreden, is er de straks
de Gouden Leeuw niet voor 'Que
relle', maar voor bijvoorbeeld het
gehele oeuvre van Fassbinder.
Tenslotte worden er hier bij wijze
van eerbetoon ook een hele reeks
oudere Fassbinder-films getoond.
Toch is het verbazingwekkend hoe
louter persoonlijke emoties een
oordeel over een artistiek werk zo
kunnen vertroebelen, dat ze naar
mijn mening stekeblind zijn om
niet te zien dat Fassbinder niet eer
der zijn persoonlijke passies en
seksuele fantasieën zo kwetsbaar
en zo compromisloos op celluloid
heeft geënt, met de volle inzet van
al zijn technische magie.
De Amerikaan Brad Davis (Fass
binder had hem gezien in 'Mid
night Expres') speelt de matroos
Querelle, die tijdens het passagie
ren in Brest een keten van gebeur
tenissen op gang brengt in een ver
haal dat gestuurd wordt niet door
wetten van logica en realisme,
maar door verdichterlijkte duidin
gen van begrippen als macht, seks,
schuld en existentiële eenzaam
heid.
door
Pieter van Lierop
Querelle heeft met een kameraad
iets gestolen en daarna zijn vriend
de buit ontstolen. Om de miezerig
heid van dit verraad te 'heiligen'
(om in de termen van Genet te
spreken) doet hij de kleine mis
daad af met een grote misdaad: hij
vermoordt zijn kameraad. Het
schuldgevoel daarover probeert hij
vervolgens uit te wissen door zich
zelf te slachtofferen.
Hij levert zijn lichaam uit aan de
homoseksuele lust van een potige
bordeelhouder en dan heeft hij
voor zichzelf echt het gevoel dat hij
zich buiten de wet en buiten de
moraal heeft geplaatst. Het is een
soort bevrijding geworden; hij is
zijn eigen meester geworden en dit
bewustzijn verschaft hem een uit
straling die magnetisch werkt op
de fixties van een politieman
(Burkhard Driest, die trouwens
met Fassbinder een scénario-be
werking schreef), een luitenant die
op het schip zijn onmiddellijke su
perieur is (Franco Merel) en op een
moederlijke hoer (Jeanne Moreau)
die eerder een verhouding heeft
gehad met de broer van Querelle.
De matroos stelt zich beschikbaar
aan iedereen, maar zijn eenzaam
heid wordt daarmee niet doorbro
ken. Pas, als hij een andere moor
denaar ontmoet, een mens die dus
eveneens een pact met de duivel
heeft gesloten, meent hij zijn lot te
kunnen delen met werkelijk een
'broeder'. En om die vriendschap
'onstervelijk' te maken offert hy
deze enige broeder: hij verraadt
hem aan de politie en zelf wordt hij
gered door zijn engelachtige luite
nant, bij wie hij onbaatzuchtige
liefde doorziet, waarvoor hij zich
onderwerpt en die hem op zijn
schip wegvoert uit de hel van
Brest.
Een denktrant als deze van Genet
en Fassbinder is voor ongetwijfeld
de meeste mensen volslagen on
herkenbaar en instinctief heb je
dan de neiging hem daarom af te
stoten. Maar het zou niet om her
kenning moeten gaan, maar om er
naar een inrichting, gaat hy zijn
tijd en plotseling opgerispte inte
griteit investeren in pogingen con
tact te leggen en het meisje met
groot geduld vertrouwen te geven
en te helpen bij de achterstallige
ontplooiing. De inspanningen wre-
ken zich onmiddellijk op het hu
welijk en de carrière van d ambte
naar, die evenwel bereid blijkt de
uiterste prijs te betalen en het des
alniettemin aflegt tegen de bureau
cratie en de kleinburgerlijke mo
raal.
'De smaak van water' is vormgege
ven als bij wijze van spreken een m
het verleden teruggeplaatste visie
op de toekomst De tijdloosheid en
niet te situeren plaats van hande
ling, geven Seunke's film een filo
sofische, universele lading van
shockerend pessimisme. Niet van
fatalisme, gelukkig: ambtenaar
Thoolen verliest, maar hij heeft het
wel de moeite waard gevonden om
te knokken.
Dorijn Curvers in Seunkes film 'De smaak van water'.
kenning dat er op deze i
dacht en gevoeld kan worden en
vooral om de manier waarop daar
aan artistiek vorm is gegeven. Que
relle is geen film met een bood
schap. Fassbinder heeft dit keer
niets mee te delen over bijvoor
beeld nog maar eens het na-oorlog-
se Duitsland.
Hij heeft in de Münchense studio
een levensgevoel verbeeld in de
vorm van een koortsdroom van oe
verloze droefenis. Een hallucinatie
van vurige pijn, van de libido als
een energiebron die in wezen men
selijke wetten en moraal doorbre
ken wil en van liefde die verzenkt
en vernietigt.
Voor Orlow Seunke's 'De smaak
van wateri was er veel lof ook de
buitenlandse collega's. Het is dan
ook een van de meest oorspronke
lijke, en bovendien sterk en gein-
spireerd uitgewerkte films die de
iaatste tijd in ons land werden ge
maakt.
Seunke toont zich een cineast die
het vertikt om zyn opvattingen
over filmen te beperken tot een na
vertellen van een verhaal in beel
den. Hij is iemand met een heel
brede sensiviteit, die zijn gevoel
voor kleuren, voor ritme, contras
ten, voor associaties op heel com
plete wijze weet te investeren in
hetgeen hij wil overbrengen. Seun
ke heeft de tijd genomen voor zyn
eerste lange speelfilm.
In deze gave, met Dirk Ayelt Kooi
man ontworpen, film speelt Gerard
Thoolen de rol van een sociaal
ambtenaar die efficièncy hoger
stelt dan werkelijke interesse voor
de mensen die door hem geholpen
moeten worden.
Tot hij stuit op het geval van een
achterlijk meisje dat door haar op
voeders jaren in een kast verbogen
werd gehouden. In plaats van het
kind (Dorijn Curvers) via een sim
pel verwijsbriefje af te laten voeren
En als Thoolen het onderspit heeft
gedolven, blijft binnen het systeem
tenminste de stagiaire achter, die
door Hans van Tongeren wordt
geacteerd en die, hoewel nog be
trekkelijk machteloos, evenmin
van zin lijkt om te capituleren voor
het c>nnisme. Van Tongeren verper
soonlijkt het enige sprankje hoop,
dat deze deprimerende (maar
prachtig gemaakte en ontroerende)
film achterlaat.
Van Tongeren speelde een gave
rol, die heel nauw heeft aangeslo
ten bij zijn eigen kijk op de samen
leving. Dat hij zich evenwel een
week geleden het leven heeft beno
men, slaat eigenlijk indirect op dat
laatste stukje zonlicht uit Seunke's
film.
'De smaak van water' zal weinig
mensen vrolijker stemmen, maar
desondanks zal hij 23 september
een uiterst waardige openingsfilm
vormen voor de Nederlandse Film
dagen in Utrecht. Samen met Fass
binders 'Querelle' geeft hij intus
sen wel de toon aan voor Venetië
1982, waar de wolken en al het wa
ter nauwelijks bewegen in grijze
somberheid. Tenzij het regent.
SCHEVENINGEN - Do spits
van het Haagse toneelseizoen
werd gisteravond afgebeten
door een gezelschap dat op
dit ogenblik weinig reden
heeft tot vrolijkheid. De
Nieuwe Komedie, één door
de CRM aangekondigde sub
sidiestop en de daaruit voort
vloeiende opheffing. Daar
mee wordt niet alleen een ge
zelschap de nek omgedraaid
dat zich altyd sterk heeft ge
maakt voor flexibele theater
vormen en na lange voorbe
reiding juist dit seizoen zou
beginnen met een driejaren
plan, maar ook verliest Den
Haag door deze ontwikkeling
het Theater aan de Haven
met twee toneelzalen
Het is te begrijpen dat de mede
werkers van de Nieuwe Ko-
meide na de vakantie met in
de beste stemming aan het
repeteren zijn geslagen, maar
dat tegelijkertyd wel een be
hoefte bestond om te bewij
zen dat het gezelschap zijn
huidige plaats in de toneel
wereld waard is.
Zowel het een als het ander is
echter niet het geschikste uit
gangspunt by de voorberei
ding van 'Gezichtsverlies'
van Dario Fo.
In zijn zwarte komedie over het
Italiaanse terrorisme en wat
daarmee samenhangt, balan
ceert Fo weer eens angstwek
kend op de rand van het dolle
kluchtwerk en er is veel zelf
beheersing nodig om de snel
trein van komische vondsten
in het rechte spoor te hou
den.
Om sommige momenten lukte
dat uitstekend, vooral dank-
zy Edda Barends die temid
den van een inconsequente
karaktertekening weer een
ontzettend gek mens neerzet
te, maar daarnaast werden de
machinaties van het over-
heids- en politieapparaat wei
eens wat al te dram meng aan
de kaak gesteld. Een bijko
mende omstandigheid is bo
vendien dat het Nederlandse
publiek toch niet zo erg goed
op de hoogte is van de golf
van terrorisme, ontvoeringen
en politieke corruptie, die
Edda Barends flinks) en Cees
Wijn in 'Gezichtsverlies'.
Italië teisterde, zodat bijvoor
beeld de "grap" van een rech
ter die twee keer per vergis
sing in zijn benen wordt ge
schoten, hier totaal anders
omkomt dan by een Italiaans
publiek. De regie van Hart-
mut Alberts heeft zich echter
met succes geconcentreerd
op vindingrijkheid en tempo,
zodat de voorstelling geen
kans kreeg om in te zinken.
Als de sfeer iets minder ge
spannen wordt, kan "Ge
zichtsverlies" heel snel uit
groeien tot een knallende sa
tire, al zal enige nadrukke
lijkheid in spel en aankleding
wel aanwezig blijven; een
zelfde euvel waar het de mu
zikale omlijsting betreft, is
natuurlyk heel makkelyk te
verhelpen. In elk geval is het
wel een voorstelling, die de
hoop wekt, dat het pubbek
door een grote opkomst zyn
belangstelüng voor de Nieu
we Komedie kan bewyzen.
Het is alleen de vraag of dat
nu juist een argument is waar
het ministerie van CRM ge
voelig voor zal blijken..
(Voorlopig blijft "Gezichtsver-
Ües" tot 11 september in het
Theater aan de Haven; van 20
tot 25 september staat de
voorstelling in De Brakke
Grond in Amsterdam).
PAUL KORENHOF
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Reds", da. 14.30 t
LIDO 1 (124130): "Porky's pikante pret
park", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "The Border", da. 14.30, 19.00
n 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur. 16 jr.
LIDO 4: "Visiting hours", da. 19.00 en
21.15 uur, do., vr., ma. en di. ook 14.30
uur, 16 jr.
Kindermatinee. "Lekker lui genieten",
za., zo. en woe. 14.30 uur, zo. ook 16.45
STUDIO (133210): "Sprong naar de lief
de", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. ook
16.45 uur. al.
TRIANON (123875): "Butterfly", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15, 16.30,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
REX (125414): "Pittige poesjes", da.
14.30,19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,16.30,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
EURO 1: "Hair", da. 13.30,18.30 en 21.15
uur, zo. ook 16.00 uur, al.
Nachtvoorstelling: "Eiland der ver
schrikking", za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Porky's pikante pretpark",
da. 13.30, 18.45 en 21.15 uur, zo. ook
16.00 uur, za. ook 24.00 uur, 16 jr.
EURO 3: "Sharky's machine", da. 13.30
(beh. za. en woe.), 18.30 en 21.15 uur, zo.
15.45, 18.30 en 21.15 uur. 16 jr.
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en
de toverring", za., zo. en woe. 13.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Blue Magie", za.
24.00 uur, 18 jr.
EURO 4: "Paradise", da. 13.30, 18.45 en
21.00 uur, zo. 13.45, 16.15, 18.45 en 21.00
uur. 12 jr., za. ook 24.00 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "De stilte rond Christine
M do., ma, di. woe. 20.30 uur, zo.
(besl.) 21.00 uur, di. ook 13.30 uur, 12 jr.
"Quadrophenia", vr. en za. 19.30 uur, zo.
18.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Woody Woodpecker",
za., zo. en woe. 14.00 uur.
Kindermatinee: "Spiderman", za., zo.
en woe. 15.45 uur.
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "De duivel hale je", da. 14.45
18.45 en 21.15 uur, al.
CITY 2: "Flash Gordon", da. 14.45 uur
(beh. za. en woe.), 18 45 en 21.15 uur, 12
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie en
de reuzen", za. en woe. 14.30 uur
CITY 3: "This is America, deel 2', da.
14.45, 18.45 en 21.15 uur, 16 jr
CITY 4: "Stripes", da. 14.45, 18.45 en
Exposities
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Kunstcentrum 'Langevoort' (O'geest):
Joop van Egmond (etsen, olieverven,
aquarellen), Dick van Hulst (betonplas-
tieken en Aquarellen), Gé Witmaar
(houtsculptures) en Jan van Zonneveld
(olieverven, aquarellen en zeefdruk
ken), di, wo, do. en vr. van 13.30 - 17.30
uur, vr.av. van 19 -17 uur. (tot 21 sept.)
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
W tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland.*
Oegstgeest Jacques van Bellen, Win
kelcentrum Langevoort 11 c/d, tot 26/9,
Eduard Vijsma, expositie van botani
sche etsen.
Rijksmuseum van Oudheden - Rapen
burg, t/m 3/10, Beelden van Behnasa,
Egyptische kunst uit de Romeinse Kei
zertijd, ma t/m za 10-17 uur, 13-17 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1. t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur.
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Eusabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
specia-
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14 00 uur tot 19.00 uur.
de afdeling intensieve zorg- uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11 15-12.00 uur, van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot)
18.30-19.30 Bezoektijden kinderafdelingen
Kinderaldeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur
Afdeling C C U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch ziekenhuis
Tel. 269111
/oor alle patiënten (behalve kinderenf
zyn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelyks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18 45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.0C
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kaïf er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige)
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15 15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking 's ochtends
11.00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, s middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld by het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip-
N de hol (tel 020-175000)
FRED BASSET
Met Jodcs
beroemde achteri
wartfee
F red Bosset en in
V,bü2ordere handen'
&rfr
I En nu volle aandacht 1
Hoofdstuk i.
Het aanzetten van de motor
De combinatie
m m fcUMiefc rrani r*.
*1 Irfrnwtr
r makreel I
•uikrr Wrtjf de krui»
c(Óudcl Lieuius
3 September 1982
Honderd jaar geleden stond tn
de krant:
Uit Port-Said wordt bericht,
dat de Arabieren de Engelsche
positién te Kassassin aangeval
len hebben, maar teruggeslagen
zijn. Zij verloren vele man
schappen en elf kanonnen. De
Engelschen verloren 120 man
-In Parijs heeft de Bond van
revolutionaire vrouwen zijne
eerste algemeene vergadering
gehouden, welke volgens den
berichtgever der "Indépendan-
ce" door nauwelijks 150
nen en nog geene 100
werd bijgewoond. De meeste
"burgeressen", die het woord
voerden, zegt de berichtgever,
hadden een leeftijd en een uiter
lijk, die hare bedreiging van
vele dingen niet meer te zullen
doen welke de vrouwen tot nu
toe gedaan hebben, juist niet
schrikwekkend maaJcfen Groot
was de verbolgenheid in de ver
gadering. toen een zekere werk
man Millot het niet alleen
waagde op samenzwering en
eensgezindheid van alle repu
blikeinen aan te dringen, maar
ook als zijn gevoelen te kennen
gaf, dat de plaats der huismoe
ders tn de huiskamer was en
nergens anders. De vermetele
zag zich al spoedig genood
zaakt onder het getier en ge
schreeuw der "burgeressen" de
spreekplaats te ruimen
De rijkste Spanjaard, mar
kies Manzanedo, hertog van
Santona. overleed dezer dagen
en het het voor Spanje onge
kend groot vermogen na van
f 48.000 000 grootendeels be
staande in grond en huizen
Haast geheel de voorname wij
ken ran Madrid waren ztjn ei
gendom
Vij/ttg jaar geleden
Het Parijsche comité ran het
W ere Ids tnjd-con gres legen
den oorlog" hield gisteravond
tn de Salie Bullier een interna
tionale meeting tegen den oor
log De groote zaal kon alle be
langstellenden niet herat ten,
uaarop degenen, die buiten
bleven u^achfen, door de politie
tot doorloopen werden aange
maand Toen dit tretmg resul
taat had. trad de bereden gen
darmerie krachtig op Er ont
stond een lichtpartij tusschen
communisten en de politie,
uaarbij acht agenten vrij ern
stig toerden gewond Vele perso
nen werden gearresteerd
