c
'Rondom mij is een diepe
intensiteit van emoties'
MODENIEJJWS
uiarnecke
Verkiezingsportret (3)
Afkopen praktijken
kost 1,2 miljard
CD A-lij sttrekker en premier Dries van Agt:
Modeshow
in de Stads-,
gehoorzaal
te Leiden.
Varia
De komende dagen zullen de belangrijkste partijen, via hun lijsttrekker, in deze krant aan het
woord komen in het kader van de Tweede-Kamerverkiezingen op 8 september. Vandaag een
gesprek met CD A-lij sttrekker en premier mr. Dries van Agt.
DEN HAAG - Opnieuw drukte hij zich opmerkelijk
uit. Aan het begin van de verkiezingscampagne
riep CD A-lij sttrekker Van Agt uit dat de PvdA van
de kiezer tuchtstraf moest krijgen „wegens haar
vlucht uit het kabinet". In de opiniepeilingen her
stelt de PvdA zich goed en lijden CDA en D'66
stemmenverlies. De kiezer is kennelijk niet tot
tuchtstraf bereid.
Van Agt, op het terras van het Catshuis: „Tussen de breuk in mei
en de verkiezingen van september is geruime tyd verlopen. De
mensen vergeten snel waarom ook weer verkiezingen gehouden
moeten worden. Maar twee weken moeten voldoende zijn om
het volk van Nederland, dat goed bij de pinken is, terzake de
nodige informatie bij te brengen".
- De vergeetachtigheid van de Nederlanders kan niet de enige ver
klaring zijn voor het dreigende verlies voor het CDA.
„Onder meer de zaak van het loyalisme speelt een niet te misken
nen rol in de teruggang van het CDA. Dat blijft een ongemak.
Maar het CDA zou mij niet dierbaarder zijn, zou me hooguit
minder kopzorgen verschaffen, zonder loyalisme. Maar er is - nu
er goede afspraken zijn gemaakt - op een redelijke manier mee
te leven".
„De discussie over de kernwapens heeft ook een zekere invloed op
de voorspelde teruggang door het vertekende beeld dat het CDA
vóór kernwapens zou zijn. Integendeel. Het CDA is tegen kern
wapens, maar wil alles op alles zetten om tot een wederzijdse
vermindering te komen. Al dient aan dit alles toegevoegd te
worden dat de WD, die terzake toch een ferm standpunt in
neemt, tenminste in Navo-ogen, ook stemmen wint".
- Heeft het CDA dan gefaald in het duidelijk overbrengen van zijn
standpunt over die zaak?
„Genuanceerde standpunten zijn altijd moeilijker aan de man te
brengen. Inhoudelijk zijn dat soort standpunten de beste, in dit
geval zeker, maar zij zijn het moeilijkst te slijten".
door
Tony van der Meulen
en Hans de Bruijn
Van Agt: "Den Uyl kan helemaal niet fietsen".
DONDERDAG 2 SEPTEMBER 1982
Voor het eerst in bijna dertig jaar
heb ik de doos opengemaakt, die
sinds mijn tweede en laatste her
halingsoefening op de zolder van
mijn moeder stond met de mili
taire spullen die ik na mijn af
zwaaien mee naar huis heb ge
kregen. Het volgende zat er in:
2 linnen vechtpetjes met grote klep;
2 kakigroene onderhemden en 1 wit
'onder hemd;
3 witte onderbroeken, met grote
gulp en in de boord 2x2 knoops
gaten waarin de 4 ontbrekende
knopen zouden moeten passen;
1 kakigroene onderbroek of mis
schien zwembroek (want zonder
gulp), met korte bermudapijpjes,
net als trouwens die witte onder
broeken;
2 kakigroene lange onderbroeken,
een soort maillots zonder voeten;
3 paar kakigroene wollen sokken,
lekker lana:
2 kakigroene overhemden met twee
borstzakjes, epauletten op beide
schouders, en op beide armen
even boven de ellebogen een
knoopje;
1 bruine wollen trui;
1 bruine wollen das;
3 kakigroene zakdoeken;
2 paar hoge zwarte schoenen, kist
jesmodel, met leren schoenveters
en op de zolen ijzerbeslag: op het
ene paar 17 ronde „spijkerkop
pen" per zool, op het andere 16
ovale ijzertjes per zool, plus nog
op alle schoenen een ijzeren teen
plaatje, en een ijzeren hakrand.
Tot zover de kledij. Ik heb natuur
lijk alles aangepast, en toen ont
dekte ik iets merkwaardigs. De
petjes waren te klein. Het witte
onderhemd was te krap, maar de
twee kakigroene onderhemden
pasten nog. De witte onderbroe
ken waren te klein, de kakigroe
ne onderbroek of zwembroek pas
te nog wel. De lange onderbroe
ken pasten nog (schitterend laag
kruis), de sokken ook, de over
hemden eveneens, maar de trui
was veel te krap geworden. De
das en de zakdoeken pasten nog
perfect, en ook de schoenen pas
ten nog. Voor sommige kleding
stukken was ik dus te groot of te
dik geworden, voor andere niet.
Klopt het matenstelsel wel in ons
leger? Is het niet verstandiger de
dienstplichtigen na het afzwaai
en met kledingstukken naar huis
te sturen die „op de groei" zijn
gekozen, dus 2 maten groter dan
ze op dat moment hebben? Graag
hierover vragen aan minister
Hans van Mierlo in de Tweede
Kamer!
Behalve genoemde kledingstukken
zat er ook nog een lichtbruin
gummi cape met knoopsgaten,
knopen, een kraag en een lusje in
de doos, die je blijkbaar bij hevi
ge slagregens dient om te slaan,
maar die mij ook goed bruikbaar
lijkt als tentzeiltje. En verder wat
eetgerei mes, lepel, vork) en veel
poetsmiddelen: tandenborstel,
insmeerborsteltje, uitsmeerbor-
steltje, doosje schoencrême. Ver
der een nagelborsteltje en een
tandenborstel, en een linnen zak
je met 7 kaartjes kakikleurige
wol, een lint met het getal 39 er
zestien maal op gedrukt (mijn le-
gernummer was 30.11.13.139 -
dat nummer 39 naaide je in je
kleren die naar de wasserij gin
gen), en een handjevol voorna-
meljk koperen knopen. En twee
naalden niet te vergeten!
Het fascinerendste is een klein pak
je van wit linnen, met daarop in
het Engels een gebruiksaanwij
zing: First Field Dressing. Toe
vallig ken ik wat Engels, en
daardoor weet ik dat er verband
in zit. Het pakketje is vervaar
digd door T. J. Smith Nephew,
Ltd., Hull in de maanden Jan.-
June, 1943. Bijna veertig jaar
oud, en nog altijd ongeopend ge
bleven! Ik besloot het nu dan toch
eens open te trekken, en ontdekte
toen dat er een strook van 2 meter
verbandgaas in zat, met op één
vijfde van die twee meter een
vastgestikt geel dik zakje of tasje
dat je blijkens de Engelse aan
wijzing op de wond moest druk
ken.
Is het niet roerend? Ik ren, zonder
geweer en zonder helm, zonder
uniformbroek maar toch heel de
cent in mijn lange onderbroek de
straat op, word getroffen door
een granaatscherf, en kan mijzelf
onmiddellijk verbinden als ik de
Engelse taal machtig ben! En ter
wijl ik daar zieltogend op het
trottoir lig, kan ik met mijn laat
ste krachten nog net even mijn
schoenen poetsen! Want je wilt er
toch graag een beetje knap uit
zien op de militaire begrafenis..
Marsmannen
- De PvdA maakt een kansje
weer de grootste partij te
worden. Wat zou dat voor de
politiek betekenen?
„Als de PvdA de grootste zou
worden is de kans reëel dat
zij de leiding in de formatie
krijgt. En dat vind ik slecht".
- Zou u ervan opkijken, op 8
september, 's avonds om een
uur of acht?
„Ik zou er minder verwonderd
over zijn dan over een lan
ding van Marsmannen op de
aarde, maar onwaarschijnlijk
acht ik het nog altijd".
- Heeft u een verklaring voor
het grote verlies in de opinie
peilingen voor D'66? Heeft het
feit dat Terlouw als minister
nogal is veranderd, te maken
met uw invloed op hem?
„Over de redenen waarom D'66
het tot dusver in de peilingen
niet bijster goed doet, begeef
ik mij liever niet in bespiege
lingen, omdat ik mijn eigen
gedachten daaromtrent niet
rijk vind. Dit behoort tot de
vele dingen die ik niet weet.
En wat uw tweede vraag be
treft: ik houd het ervoor dat
je in een coalitie elkaar bein-
vloedt. Wij zullen ongetwij
feld ook verrijkt zijn door het
gedachtengoed van D'66".
- Bent u ook verrijkt door het ge
dachtengoed van de PvdA ge
durende het tweede kabinet-
Van Agt?
„Daarvoor hebben we teveel
van onze tijd aan twisten en
bekvechten verdaan zolang
zij er nog bij waren. Maar het
is zeker niet zo dat we op alle
onderwerpen van belang van
elkaar zouden verschillen, ze
ker niet in belangrijke mate
zouden verschillen".
Jonge belofte
- WD-leider Nijpels zei maan
dag in Aalten dat het CDA nu
maar gewoon voor de WD
moet kiezen en dat ook voor
de verkiezingen moet zeggen.
Dan hoeft u helemaal geen re
kening te houden met de
PvdA.
„Het CDA bepaalt zijn eigen
positie en heeft daartoe geen
vermaningen van de jonge
belofte nodig".
- Maar gaat er geen zekere logi
ca van die redenering van
Nijpels uit? We zijn in het hele
land nog niemand tegengeko
men die ervan uitgaat dat u
na de verkiezingen een bij
zondere voorkeur voor de
PvdA heeft.
„Uitgangspunt blijft dat wij
willen samenwerken in een
regering met elke partij die
met ons een solide beleid van
economisch herstel wil uit
voeren. Daarvan is geen en
kele partij uitgesloten, ook de
PvdA niet. Maar gelet op wat
zich het afgelopen jaar heeft
voorgedaan - we hebben ver-
UTRECHT (ANP) - Als alle spe
cialisten die daartoe de mogelijk
heid hebben hun praktijk nu
overdragen, zou er met die ope
ratie een bedrag van ruim 1,2
miljard gulden gemoeid zijn. Dit
berekent de werkgroep "afschaf
fing praktijkoverdracht" in haar
rapport inzake "technische mo
gelijkheden tot afschaffing van
goodwill-betalingen bij medi
sche specialisten".
De werkgroep, onder voorzitter
schap van prof. dr. L.M.J. Groot,
is ruim een jaar geleden inge
steld door de toenmalige staats
secretaris van volksgezondheid,
financiën en economische zaken
en de Nationale Ziekenhuisraad.
Haar rapport is gisteren tegelijk
verschenen met het eindrapport
van de commissie structuur ho
norering medische specialisten.
De instelling van de werkgroep
kiezingen omdat de samen
werking met de PvdA is mis
lukt - ligt het minder voor de
hand om na die verkiezingen
weer met die PvdA verder te
gaan als ware er niets ge
schied".
Uw toon ten opzichte van de
PvdA wordt steeds harder.
„De campagne komt op gang,
ik kom zelf op temperatuur,
ik ben een slow-starter..."
- ...wordt u nog warmer?
„Ja, vast en zeker!"
Tweedeling
- Denkt u niet dat de mensen
zullen zeggen: Van Agt heeft
allang gekozen voor de WD?
Dreigt de definitieve tweede
ling in de Nederlandse poli
tiek?
„Nee dat geloof ik niet. Natuur
lijk is er strijd geleverd met
de PvdA omdat die de coali
tie heeft opgebroken. Maar
hoezeer ik ook heb uitgespro
ken dat de kans op een kabi
net met de WD groter is te
achten dan met de PvdA, dat
neemt niet weg dat er ook
grote verschillen zijn naar
program en mentaliteit met
de WD".
„Als de PvdA in de formatie
werkelijk van gedaante zou
kunnen verwisselen, dan
zouden wij de mogelijkheid
van hernieuwde samenwer
king met hen niet mógen uit
sluiten. Als de PvdA na 8 sep
tember dezelfde wensen en
eisen blijft formuleren ten
aanzien van het te voeren be
leid, dan kan met hen geen
beleid worden ontwikkeld
dat aan de eisen van vandaag
en morgen voldoet".
- Dat betekent dat U van de
PvdA vraagt na de verkiezin
gen een ander verhaal te hou
den dan daarvoor?
„Ik vraag van de PvdA ons uit
zicht te bieden op een ander
coalitiegedrag dan dat tussen
september 1981 en mei 1982.
Het aangepaste verkiezings
programma van de PvdA zal
het hen minder moeilijk ma
ken om medewerking te ver
was een uitvloeisel van een "pro
tocol" tussen LSV en regering, in
1980 opgesteld na een conflict
over de inkomens van de specia
listen. In dat protocol stond on
der meer, dat op korte termijn
een begin zou worden gemaakt
met maatregelen om tot afschaf
fing van het bestaande systeem
van praktijkoverdracht te ko
men, waarbij de opbrengst van
de afgekochte praktijken zou
lenen aan een solide beleid
dan met het oude programma
Weerwerk".
Zou u er dan persoonlijk nog
zin in hebben? Af en toe krij
gen we de indruk dat u een
zekere weerzin tegen het idee
niet kunt onderdrukken.
„Wat wilt u? Wie zou in verte
dering kunnen spreken over
een nabije ervaring die in
hield een lange kabinetsfor
matie, eindelijk een kabinet
met de PvdA, een breuk in
dat kabinet door toedoen van
de PvdA nog vóór het afleg
gen van de regeringsverkla
ring, een tweede breuk en
dan definitief, andermaal
door toedoen van die partij
binnen één jaar. Wie kan met
die herinnering in vertede
ring over die coalitiepartner
spreken?"
- Zou u het kunnen opbrengen?
(stellig) „Ja! Het land moet wel
geregeerd worden".
- Niet alleen als politicus, maar
ook persoonlijk?
(na enige aarzeling) „Ik neem
aan van wel".
- Maar u leeft er zo te horen niet
naar toe.
(na nog langere stilte) „Het is
geen dagdroom van me".
Ongemakkelijk
Krap twee weken vóór de ver
kiezingen heeft het kabinet-
Van Agt-Terlouw besloten de
ambtenarensalarissen, socia
le uitkeringen en het mini
mumloon te bevriezen. Geen
prijscompensatie derhalve
voor enkele miljoenen Ne
derlanders. Geen maatregel
die bij voorkeur geschikt is
om stemmen te trekken. Het
CNV heeft gezegd dat de kie
zer nu duidelijk kan kiezen.
Dat lijkt op een anti-CDA-ad-
Van Agt: „Dat klinkt allemaal
heel interessant Maar het
enige waar het uiteindelijk
op aankomt is: wie reikt een
solide alternatief aan. Hoe
moet het dan wel? En ik
houd het ervoor dat de kie
zers er toch belang aan zullen
hechten dat het kabinet een
aantal naar hun aard en in-
worden gebruikt voor verbete
ring van de pensioenvoorzienin
gen.
De commissie structuur honore
ring medische specialisten heeft
de ministers van volksgezond
heid en van economische zaken
gewaarschuwd tegen algemene
tariefsverlagingen. De bestaande
knelpunten in het huidige hono-
houd niet-populaire beslis
singen heeft genomen, en dat
toch vlak vóór de verkiezin
gen heeft aangedurfd. Dat is
nogal ongemakkelijk".
- Maar heeft bij u ook meege
speeld dat u er wellicht zelfs
stemmen mee zou kunnen
„Nee. Bovendien is dat heel
moeilijk te voorspellen. Aan
de ene kant weet je dat groe
pen van burgers zich door de
ze besluiten te kort gedaan
voelen. Aan de andere kant
zal er zeker ook waardering
zijn in het land voor de moed
die het kabinet getoond heeft
door deze besluiten te ne
men, en ze ook niet stil te
houden".
Tros-formule
Hoewel hij voorspelde dat de
bui zou overdrijven, blijkt
dat Van Agt het in Nederland
toch niet helemaal voor het
zeggen heeft: het begint te re
genen. Binnen in het Cats
huis gaan we verder over Van
Agts rol binnen het CDA.
Want sinds hij aan het bewind
is, wordt het CDA sterk met
hem vereenzelvigd. Zijn ma
nier van politiek bedrijven
lijkt die van het CDA te zijn
geworden. Kritiek daarop
kwam deze week nog van
oud-ARP-hoofdbestuurder
prof. dr. P. Idenburg, die
vindt dat Van Agt en CDA-
opnchter Steenkamp de
makkelijkste weg hebben ge
kozen. „Spelen op sentiment,
de oubollige huiselijke sfeer
in het CDA. Daar krijg je
stemmen mee, zo blijkt wel.
De Tros-formule".
„Moet ik daar serieus op in
gaan?"
(Na bevestiging onzerzijds)
„Als je al de ontwikkelingen
binnen het CDA zou willen
herleiden tot enkele perso
nen, dan zou ik toch nadruk
kelijk in de geschiedschrij
ving van het CDA de heer
Lubbers willen invoeren. Die
vier jaar de Tweede-Kamer
fractie heeft aangevoerd voor
de partij en daarmee voor het
politieke gezicht van de partij
renngssysteem zullen daardoor
volgens haar worden verstrekt in
plaats van verminderd.
De in 1978 onder voorzitterschap
van dr. J. van Mansvelt ingestel
de commissie kiest in haar zo
juist gepubliceerde eindrapport
voor een systeem van degressie
ve tarieven per verrichting min
der naarmate een specialist meer
verrichtingen declareert Daar
mee zullen volgens haar de rest-
inkomens per specialisme (het
bedrag waarmee de speicalisten
gemiddeld boven het voor hen
vastgestelde norminkomen zit
ten) moeten worden wegge
werkt
Door tariefsverlagingen die voor
alle specialisten gelden zouden,
aldus de commissie, artsen die
nu met hun inkomen al op of on
der de norm zitten even sterk
worden getroffen als collega's
die aanzienlijk teveel verdienen
Delangryker is geweest, want
kón zijn, dan de minister-pre
sident, immers de voorzitter
van een coalitiekabinet".
- U heeft toch een groot stempel
op het CDA gedrukt?
„Dat schrijf ik mijzelf niet toe".
- De CDA-top heeft er alles aan
gedaan u over te halen weer
lijsttrekker te worden, omdat
het anders stemmen zou kos
ten.
(Na weer lang nadenken) „Ik
denk dat het waar is dat ik
een aantal CDA-stemmen
verwerf of behoud die anders
niet voor het CDA ter be
schikking zouden komen of
zouden blijven. Daarin ben ik
niet uniek. Hoe was het al
thans gesteld met de wer
vingskracht van de heer Wie
gel, en de heer Den Uyl? En
hebt u niet hele kolommen
volgeschreven over Terlouw
als dé stemmentrekker van
D'66?"
Fiets
Hoewel hij zegt aan een zakelij
ke boven een persoonlijke
aanpak de voorkeur te geven,
gaat Van Agt zelf ook niet
louter zakelijk te werk. Het
gekoketteer met zijn voorlief
de voor het wielrennen bij
voorbeeld vloeit nu niet di
rect voort uit het CDA-pro-
gramma. Zoals in het tv-op-
treden met Veronica's Rem
mers, waar hij tien minuten
lang zijn fiets uitliet zonder er
op te gaan zitten. Daarom de
vraag: hoe belangrijk is op
het moment uw racefiets
voor het uitdragen van uw
politieke boodschap?
Van Agt, onmiddelyk: „Onbe
langrijk! Ach. als Remmers
het leuk vrndt om met een
fiets te lopen, dan wil ik best
samen met hem met een fiets
lopen. Zo simpel is dat Hij
kan natuurlijk niet hard ge
noeg fietsen om mij by te
houden. Dan moet hij dus lo
pen
- Bent u niet bang dat veel kie
zers zullen zeggen: daar heb
je die Van Agt weer met zijn
eeuwige fietsDen Uyl zei
eens: ik heb ook een fiets,
maar ik hoef er niet mee op de
tv.
„Dat is maar goed ook. want hij
kan helemaal niet fietsen Hy
kan tafeltennissen en dat kan
ik niet".
Progressief
- Hoe komt het nu dal u door een
bepaald deel ixin het volk op
handen wordt gedragen en
dat een ander deel zich zeer
aan u ergertf
„Ik merk het wel. De intensiteit
van de emoties rond myn
persoon is diep. Voor én te
gen. Dat zie je overigens bij
Den Uyl ook, by my geldt
dat, voor Wiegel gold dat in
dertijd eigenlijk ook. Alleen
Terlouw had geen markante
antipathieën tegenover zich,
maar die heeft zich ook niet
zo hoeven te profileren. Al
tijd in de schaduw van de
grootste oppositiepartij"
- U bent in 1971 als een „pro
gressief jurist" in de Haagse
politiek terecht gekomen. Ziet
u zichzelf nog steeds zo?
„U bedoelt natuurlijk te vra
gen: wat is er met de man ge
beurd. Antwoord: hy ifl zich
zelf gebleven, de wereld om
hem heen is veranderd. Ju
rist ben ik nog altyd. echt
econoom ben ik nooit gewor
den. En progressief7 Ik ben -
zoveel ouder en wyzer gewor
den - steeds minder gaan be-
grypen wat het woord bete
kent".
Voorbehoud
Vanuit het CDA zelf, ook van
aanhangers van Van Agt. is
de nodige kritiek gekomen
op het voorbehoud dat Van
Agt ten aanzien van zyn poli
tieke toekomst heeft ge
maakt Hij sluit niet uit tus
sentijds de landspolitiek te
verlaten.
In die kritiek zat ook het as
pect dat het voorbehoud u de
macht geeft om bij een u on
welgevallige kwestie te zeg-
gen: als ik mijn zm niet knjg
ga ik nu al weg.
„Die kritiek heb ik ook ge
hoord. Die gedachte is my ge
heel en al vreemd geweest
toen ik besloot te handelen
zoals ik heb gedaan. Dat bete
kent tevens dat ik er vol
strekt niet over denk om met
de dreiging tussentijds te ver
trekken, bijvoorbeeld vanwe
ge myn gezondheid, politieke
dwang uit te oefenen in moei
lijke situaties".
Er wordt ook gezegd dat uw
gezondheidstoestand wel eens
sneller zou kunnen verslechte
ren wanneer u weer met de
PvdA zou moeten regeren.
„Tsja. Wie zo schrijft dicht my
onoprechtheid toe".
- Vindt u het politiek zuiver om
voortijdig weg te gaan? De
mensen die op u stemmen,
kiezen u toch voor vier jaar?
Hebben die er geen recht op
dat u dan ook vier jaar blijft7
„Dat zal ik ook doen als ik dat
kan. Maar gaat u wel eens
naar de dokter? Trekt u zich
iets van hem aan? Ja? Dan
mag ik dat ook eventueel".
ADVERTENTIE
Welkom op hel fccslcli|kc
modcgebcumnvan Wameckc.
Op dinsdag 7 september a s.
ontvangen wij u gaarne in de
grote zaal van de Stads-
gehoor/aal aan de Brccslraal
in Leiden, tv aar wij met een
speciale presentatie de
nieuwe damesmode en
lingenc koliektic lonen
Mannequins, in de maten 38
tol en met 46. laten u zien.
wat de mode 1982/83 alle
maal voor u aan
verrassingen
-4i ir brengt, in
J/ kleuren en Iqnen
De aanvang va
deze bijzondere
Wamccke Modeshow is om
20.00 uur
De toegangspas bedraagt
110.-. inclusief koffie
complet Plaatskaarlen zijn
in onze zaak verkntgbaar
Hreeslraal 151-153, Leiden lelc/oon 071 12458b {UOdbOl
Specialisten:
