Polen demonstreerden toch
D
®S1
ave
's Bank
Westduitse SPD
en FDP ruziën
over ombuigingen
Partijcongres China kiest
nieuwe generatie leiders
Slag voor prestige militaire leider
'AljMyV4?!
U spaart heel persoonlijk bij de Zakenbank
7-m
Moegabe houdt
vast aan één
partijstelsel
"Moskou rekent niet
op vredesbeweging
WOENSDAG 1 SEPTEMBER 1982
Het twaalfde congres van de Chi
nese communistische partij zal
deze week een nieuwe generatie
leiders aanwijzen. De nu 78-jari-
ge Deng Xiaoping heefl zijn zin
nen gezet op een vreedzame
machtsoverdracht aan jongere
leiders, die zyn politieke erfenis
moeten uitdragen. Voor het eerst
in de Chinese partij historie is
zo'n congres van tevoren open
baar gemaakt, een teken dat de
Chinese leiders veel vertrouwen
hebben in de uitkomst van de ze
vendaagse mammoetbijeen
komst, die vandaag begint in de
Grote Hal van het Volk in Pe
king.
De 1600 afgevaardigden, die 39 mil
joen partijleden vertegenwoordi
gen, zullen een nieuw Centraal
Comité kiezen, het hoogste par
tijorgaan tussen de congressen
die gemiddeld eens in de vijfjaar
plaatshebben. Als Deng Xiao
ping zijn zin krijgt, zal de oude
garde uit het centrum van de
macht verdwijnen naar een
nieuw op te richten adviesraad.
Deng zelf zou daarvan de leiding
krijgen, een positie van waaruit
hij de laatste jaren van zijn actie
ve leven het optreden van zijn
opvolgers zoals partijvoorzitter
Hu Yaobang en premier Zhao
Ziyang kan gadeslaan en zo no
dig bijsturen.
Het machtige politiek bureau zal
volgens diplomatieke bronnen in
Peking geheel verdwijnen, en de
dagelijkse leiding aan het partij-
Buitenland
werk overlaten aan het partij se
cretariaat, waarin de aanhangers
van Deng Xiaoping het voor het
zeggen hebben. Deze organisato
rische manoeuvre heeft kenne
lijk tot doel de laatste aanhan
gers van Mao uit de hoogste par
tijorganen, zoals Hua Guofeng
en Ye Jianying, weg te werken.
Door
Ruud Kreutzer
Een zuivering die overigens niet
gepaard gaat met de gebruikelij
ke ideologische strijd en koppen-
snellerij. Hiermee wordt een pe
riode van politieke onrust voor
komen.
De stille aanhangers van de in 1976
gestorven Mao hebben aan de
vooravond van het congres nog
een duidelijke hint gekregen om
zich gedeisd te houden. Acht vol
gelingen van de 'Bende van vier'
zijn enkele dagen geleden ver
oordeeld tot gevangenisstraffen
van 14 tot 18 jaar, en de vice-mi
nister van chemische industrie
Yang Yibang is onlangs ontsla
gen wegens corruptie. Hij be
hoorde tot de 'zware industrie en
olie-fractie' in de partij, een
groep critici van het gematigde
beleid van Deng, die een zwaar
der accent op zware industrie en
centrale planning afwees.
Het vorige partijcongres werd in
augustus 1977 bijeengeroepen,
vlak na de verwijdering van de
radicale 'Bende van vier' rond
Mao's weduwe Jiang Qing. De
door Mao zelf aangewezen Hua
Guofeng werd tot partijvoorzit
ter gekozen. In de daarop volgen
de jaren heeft Deng Xiaoping
zijn positie stap voor stap ver
sterkt, ten koste van onder meer
Hua Guofeng die nu wordt ver
weten het proces van de-maoise-
ring te hebben belemmerd. Op
de lagere niveaus zijn al op veel
plaatsen pragmatici in de plaats
gekomen voor de radicalen, die
tijdens de nu verguisde Culture
le Revolutie carrière maakten.
Dit proces zal na het congres on
getwijfeld tot nog meer ontsla
gen leiden.
In november zal het Nationale
Volkscongres, het Chinese parle
ment, het laatste maoistische
overblijfsel verwijderen door een
nieuwe grondwet aan te nemen,
die meer gericht zal zijn op het
economisch moderniseren van
China. Dat is dan de formele be
krachtiging en de laatste fase in
het lange proces van demaoise-
ring.
Behalve met het kiezen van de
ruim 200 leden van het Centrale
Comité zullen de congresgangers
zich buigen over nieuwe partij -
statuten. Doel hiervan lijkt te
zijn om te voorkomen dat nog
maals een kleine groep in de par
tij alle macht naar zich kan toe
trekken, zoals in de jaren zestig.
De speciale verering van het
'Denken van Mao Zedong' zal
worden geschrapt, en de zware
rol die de partij in het dagelijks
besturen van landszaken speelt
zal, althans op papier, minder
worden.
Het politieke klimaat in Peking is
de laatste maanden gekenmerkt
door een verharding in de strijd
tegen wat wordt genoemd Wes
terse bourgeois-invloeden. Voor
al contacten met buitenlanders
zijn voor gewone Chinezen taboe
geworden De pers verwoordt
weer orthodoxe geluiden over
communistische idealen, die ja
renlang op de achtergrond waren
geraakt
De optimisten verwachten dat de
ze verharding slechts tijdelyk zal
zijn, met het oog op het partij
congres. Een aantal partijleden
zou bezorgd zijn geraakt over ne
gatieve ontwikkelingen die het
proces van modernisering met
zich meebrengt. Jeugdmisdaad.
handel via de zwarte markt en
corruptie zijn de laatste jaren
nogal toegenomen. Door hierte
gen op te treden, kan Deng zijn
ideologische tegenstanders ver
hinderen van deze sentimenten
gebruik te maken. In deze rede
nering zal het klimaat na het par
tijcongres weer terugkeren naar
de relatieve vrijheid van enkele
maanden geleden.
Nu het verzet van radicaal-links
goeddeels is gebroken, zou de
communistische partij zich ech
ter ook weer kunnen gaan wer
pen op de stnjd tegen 'rechtse'
tendenzen. Dit past wel in de tra
ditie van afwisselende strijd te
gen links en rechts in de partij.
WARSCHAU - De door de
ondergrondse vakbewe
ging Solidariteit uitgeroe
pen „dag van Solidariteit"
is gisteren in minstens 9
Poolse steden uitgelopen
op confrontaties tussen
politie, militairen en dui
zenden, veelal jeugdige,
demonstranten. De autori
teiten stelden de avond
klok in en er werden hon
derden arrestaties ver
richt.
Door
Anton Koene
Maar een regeringswoordvoerder
zei gisteravond laat, dat Solidari
teit niet het beoogde doel heeft
bereikt. „Er deden geen arbei
ders aan de betogingen mee en er
zijn geen stakingen uitgebroken
ondanks de propaganda die bui
tenlandse radiostations hebben
gevoerd", verklaarde hij.
Tot gistermiddag vier uur, de tijd
waarop de ondergronds
werkende vakbondsleiders had
den opgeroepen tot demonstra
ties ter herdenking van de twee
de veijaardag van de overeen
komst van Gdansk, die destijds
tot wettelijke erkenning van de
vrije vakcentrale leidde, was er
geen spoor van demonstraties te
bekennen, behalve in Wroclaw,
waar rond 3000 jongeren al om
drie uur op de been waren.
Om kwart over vier brak in talrijke
steden tegelijk dé verwachte op
stand uit. In de Baltische haven
stad Gdansk, de geboorteplaats
van Solidariteit, verscheen een
mensenmenigte van 20.000 man
nen en vrouwen bij het immense
monument dat na het sluiten van
de overeenkomst van Gdansk is
opgericht. Arbeiders die de
scheepswerf verlieten, kregen
toestemming naar het monu
ment te gaan, maar mensen die
uit de stad waren gekomen werd
de toegang geweigerd.
Traangas
Toen de menigte bleef opdringen,
werd al snel traangas ingezet. De
demonstranten lieten zich in vele
gevallen echter niet onbetuigd
en gooiden de traangasbommen
terug naar soldaten en militia.
Daarop volgden acties waarbij
de samengedromde massa met
gummiknuppels uit elkaar werd
gedreven en de gevechten zich
over de hele havenstand uit
breidden. Volgens onbevestigde
berichten hebben demonstran
ten ook het partijgebouw van de
communistische partij in
Gdansk in brand gestoken.
In Wroclaw vielen alle telefoonver
bindingen weg nadat het ook
daar tot ernstige gevechten was
gekomen.
In Warschau kwam het als eerste
tot hevige botsingen bij het Cul
tuurpaleis. Lang voor de ongere
geldheden begonnen, was het ge
bied rondom het Cultuurpaleis al
afgezet door militairen en op
roerpolitie, maar op de naderen
de demonstranten maakte dat
geen indruk. Binnen met al te
lange tijd was de confrontatie
volled. Nadat een man was gear
resteerd, brak de menigte los
met het uitroepen van kreten als
„Gestapo, Gestapo!", „Laat Lech
Walesa vrij" en „Weg met de
Russen".
Tijdens de demonstraties voerde
de politie ook overvalacties uit
op illegale radiozenders en klei
ne drukkerijen van Solidariteit.
Een tweetal zenders werd uit de
lucht gehaald en. naar verluidt,
GDANSK - Een wolk traangas drijft boven betogers en een rij oproerpolitie in Gdansk. Ondanks de waarschuwing van generaal
Jaruzelski is het gisteren in Polen zeker in 19 steden tot betogingen gekomen.
zijn ongeveer 15 leden van de
vakbeweging daarbij gearres
teerd. Onder hen Zbigniew Ro-
maszewski, de man die verant
woordelijk is het opzetten van
Radio Solidariteit.
Slag
Hoewel Solidariteit, ook al gelet op
deze arrestaties, de dag van giste
ren moeilijk als een onverdeeld
succes kan beschouwen, moet
het doorgaan van de demonstra
ties voor generaal Jaruzelski en
zijn militaire raad zijn een ernsti
ge slag zijn. Met Russische troe
pen rondom de Poolse hoofdstad
en met verlengde Pools-Russi-
sche manoeuvres moet hij zich
hoogst ongemakkelijk voelen.
De militaire machthebbers heb
ben verklaard dat zij zich niet
door de demonstraties zullen la
ten beinvloeden. Maar de ge
beurtenissen hebben geleerd dat
als Solidariteit roept, zij de toe
stand niet meer onder controle
kunnen houden.
ADVERTENTIE
Renterekening (i)
Geldmarktrekening
Toprenterekening
Opzegtermijn
Voor bedragen onder
f 5 000,- géén opzeg
termijn Bij opname boven
f 5.000.-en binnen de
termijn van 1 maand, wordt
van het opgenomen
bedrag aan u berekend
Bij opname binnen de
opzegtermijn van 1 maand,
wordt 1 van het op
genomen bedrag aan u
berekend
Bij opname binnen de op
zegtermijn van 3 maanden,
wordt 2% van het op
genomen bedrag aan u
berekend
Bij opname binnen de op
zegtermijn van 6 maanden,
wordt 3% van het opge-
genomen bedrag aan u
berekend
Meer rente dan op de spaarrekening. Vooral -
geschikt wanneer u niet al te snel over uw
spaargeld wenst te beschikken Tegoed direkt
beschikbaar, zij het dat een geringe retour
rente wordt berekend.
Rente afhankelijk van de ontwikkeling op de
geldmarkt Aantrekkelijk als u wel de geldmarkt-
schommelingen wilt volgen, maar met wilt
vastzitten aan de beperkingen van de
partikuliere deposito's vaste bedragen
en termijnen, hoger minimum- saldo
U kunt direkt over het saldo beschikken,
zij het dat er in dit geval een retourrente wordt
berekend Toevoeging aan het tegoed altijd
mogelijk
Prima rekening als u niet op korte termijn over
uw tegoed wenst te beschikken Direkt»
opname blijft echter mogelijk retourrente in d»t
geval 3%
Leiden, Kort Rapenburg 20.071-126244
HARARE (Reuter) De Zanu-PF-
partij van premier Robert Moe
gabe zal bij de algemene verkie
zingen van 1985 in Zimbabwe
blanke kandidaten in het veld
brengen en vervolgens op consti
tutionele wijze werken aan een
een-partijenstelsel. Dit heeft de
eerste-minister in een gisteren
gepubliceerd vraaggesprek mee
gedeeld.
Moegabe zei dat zijn partij by de
verkiezingen aan de vooravond
van de onafhankelijkheid in 1980
geen blanke kandidaten had ge
steld met het oog op een polari
satie op raciaal gebied. "Wij zou
den vanaf het begin de voorkeur
hebben gegeven aan een niet-ra-
ciaal electoraat, maar de Britse
regering en de Rhodesiérs prefe
reerden toen afzonderlijke kie
zerslijsten".
Hy begroette met instemming het
besluit van negen blanke parle
mentsleden die zich in mei jl.
hadden afgescheiden van de Re-
publikeinse-Frontpartij van oud
premier Ian Smith.
"Daardoor werd de Afrikanen en
de regering duidelijk gemaakt
dat er in sommige secties van de
blanke gemeenschap in feite en
kele veranderingen hadden
plaatsgevonden
Moegabe herhaalde dat zyn party
de volgende verkiezingsstrijd
zou voeren op een één-partij-pro
gram.
De Zanu-PF heeft 57 zetels van de
100 leden tellende tweede kamer.
De Zapu-oppositie van Joshua
Nkomo heeft er 20 Het Kepubli
keinse Front heeft 11 van de 20
zetels die volgens de grondwet
aan de blanken zyn voorbehou
den. en de blanke onafhankely-
ken hebben er negen De UANC-
party van bisschop Abel Moezo-
rewa tenslotte heeft dne zetels.
De fundamenten waarop de
Westduitse regeringscoalitie
van sociaal-democraten en li
beralen rust. brokkelen elke
dag verder af. Nog geen twee
maanden na het met zoveel
pijn en moeite bereikte links-
liberale begrotingscompro
mis voor 1983. liggen SPD
en FDP-pohtici alweer in hun
eigen stellingen en beschie
ten elkaar onophoudelyk.
Reden daarvoor is dat het be-
grotingsontwerp voor vol
gend jaar met circa 10 miljard
mark ombuigingen veel te
optimistisch is opgesteld. De
economische groei is te hoog
geschat, de belastinginkom
sten te laag en het aantal
werklozen zal veel groter zyn
dan de 1.78 miljoen waarvan
de Bondsregering is uitge
gaan
Het debacle rond de AEG en
andere firma's gaat de Staat
waarschynlyk geld kosten, in
elk geval kredietgaranties
waaraan risico's verbonden
zyn De sneUe kweekreactor
in Kalkar en de hoge tempe-
ratuurreactor hebben finan
ciële iryecties nodig, de
spoorwegen maken meer ver
lies dan begroot. En zo zijn er
veel meer tegenvallers, waar
bij erop gewezen moet wor
den dat velen dit ook al eind
juni hadden voorspeld.
Tot nu toe weet niemand pre
cies hoe groot het „gat" deze
keer weer zal zijn. maar het
staat vast dat het om vele mil
jarden marken gaat. Opposi
tieleider Helmut Kohl gelooft
dat er een tekort van tien mil
jard is. De CDU-minister-pre-
sident van de deelstaat Ba
den-Württemberg, Spath,
spreekt over zeven tot acht
miljard. Bondskanselier Hel
mut Schmidt en FDP-ehef
Genscher, die minister van
buitenlandse zaken en tevens
vice-kanselier is, zouden
vooralsnog uitgaan van vyf
tot zes miljard. Maar dergely-
ke getallen zijn voorlopig
meer ficties dan feiten.
Strijd
Hoe dan ook. er moet bezui
nigd of geleend worden, of
een combinatie van beide. En
over wat nu gebeuren moet is
voor de zoveelste keer een
strijd ontbrand tussen de
twee regeringspartners. De
FDP, althans de groep libera
len rond Genscher en minis
ter van economische zaken
Lambsdorff, wil eigenlijk van
niets anders horen dan bezui
nigingen. De SPD lijkt echter
in toenemende mate niet
meer bereid „elke prys te be
talen voor het behoud van de
regeringsmacht" (aldus de fi
nanciële expert van de frac
tie. Wolfgang Roth).
De grootste regeringsparty in
de Bondsrepubliek kan zich
tegenover haar „klassieke"
partner, de machtige vakbe
weging, ook nauwelijks ver
oorloven nog meer bezuini
gingen in de sociale uitkerin
gen goed te keuren. De ver
schillende bonden zyn im
mers al zo verontrust over het
eind juni tot stand gekomen
begrotingscompromis, dat zij
een „hete herfst" hebben
aangekondigd. De ambtena
ren gaan binnenkort in Bonn
de straat op.
Hoewel SPD en FDP al twee
keer met veel hangen en wur
gen een bezuinigingsoperatie
tot stand hebben gebracht en
hoewel leidende politici van
beide partyen twee maanden
geleden verkondigden dat er
een grote kans was dat de re
gering van sociaal-democra
ten en liberalen de nt tot 1984
uit zou zitten, zyn nu, bij het
ingaan van de derde ronde,
de fronten zo verhard dat een
verder compromis welhaast
als een wonder moet worden
beschouwd.
Tactiek
Op dit moment wordt nog niet
echt over getallen en ver
schillende begrotingsposten
gesproken, maar gaat het uit
sluitend om tactiek. De SPD
wil vooral vertragen. Helmut
Schmidt wil met het uitvoe
ren van een nieuwe operatie
wachten tot de nieuwe belas
tingschattingen in november
bekend zyn. Het gevolg daar
van is dat het dan te laat is
voor een nieuwe wetgeving
en het benodigde extra geld
voorlopig moet worden ge
leend. Even zag het ernaar uit
dat de FDP dit spel mee zou
spelen, maar toen kwam mi
nister van economische za
ken Lambsdorff, en verlang
de dat er al ver voor novem
ber nieuwe be gro tings beslis
singen zouden worden geno-
Daarmee heeft de liberale FDP
duidelijk gemaakt open te
staan voor het argument van
de oppositie, die een snelle
herziening van de begroting
heeft geëist Verder wordt zo
het thema bonds begroting in
de verkiezingsstrijd voor het
nieuwe parlement in de deel-
Door
Hans Amesz
staat Hessen gerukt Dat
moet logischerwys gevolgen
hebben voor het klimaat tus
sen SPD en FDP in Bonn.
Zoals bekend hebben de libe
ralen in Hessen enige tyd ge
leden besloten dat zy na 26
september met de CDU wil
len gaan regeren in plaats van
het bondgenootschap met de
SPD proberen voort te zet
ten. Dat heeft kwaad bloed
by de sociaal-democraten ge
zet. Als daar nog bijkomt dat
de begrotingspenkelen ui
Bonn gedurende de verkie
zingscampagne in Hessen
door de FDP daar worden ge
bruikt om stemming tegen de
Hessische SPD te maken,
dan ontaarden de verkiezin
gen in Hessen met zekerheid
tot een plaatsvervangende
oorlog tussen SPD en FDP in
Bonn
Het bestuur van de SPD heeft
inmiddels duidelijkheid ver
langd van de FDP De libera
len moeten nu zeggen of zy
uit de coalitie willen stappen
of die voort willen zetten
Bondskanselier Helmut
Schmidt schynt in elk geval
over de eerste mogelykheid
te hebben nagedacht uit zyn
omgeving verluidde dat hy,
ook als het tot een breuk met
de FDP komt. in elk geval re
geringschef wil blyven, zy
het van een SPD-minder
heidskabinét „Ik ben niet
van plan de zaak erbij neer te
gooien". aldus Schmidt
Theoretisch moet hy dat wel
doen als een tegen hem inge
diende constructieve motie
van wantrouwen in de
Bondsdag wordt aangeno
men.
Of een meerderheid van de
FDP-fractie daartoe bereid
zal zyn, is inderdaad de
vraag, want er zijn nogal wat
liberalen, met als belangryk
ste woordvoerder minister
van binnenlandse zaken Ger-
hart Baum. die zoiets als ..ko
ningsmoord" omschrijven.
Per slot van rekening spra
ken op 5 februari van dit jaar
alle afgevaardigden van SPD
en FDP demonstratief hun
vertrouwen in Helmut
Schmidt uit De bondskanse
lier kreeg toen na een stem
ming over de door hem inge
diende vertrouwenskwestie
een staande ovatie van SPD
en FDP Die tyden zyn al
lang voorby.
BONN (AFP) - Moskou vestigt geen enkele hoop op de vredesbewegin
gen in het Westen of op de meningsverschillen tussen Europa en de
Verenigde Staten om zyn positie te verbeteren in donderhandelingen
met de VS Dit heeft het sociaal democratische lid van de Westduitse
Bondsdag. Horst Ehmke. gezegd by terugkeer van een bezoek aan de
Sowjet-Unie.
"Het is een vergissing te geloven dat de Russische leiding rekent op de
pacifistische beweging in Europa en de VS of op een Europees Ameri
kaans meningsverschil", zo zei Ehmke in een interview met de West
duitse radio
De leden van de Russische pacifistische beweging "voor het vestigen van
vertrouwen tussen de Verenigde Staten en de Sowjct Unie" hebben
een open bnef gencht aan Sowjet-prcsident en partyleider Leonid
Bre^jryev Daarin vragen zy hem tussenbeide tc komen om een eind te
maken aan de vervolgingen waarvan zy zich slachtofTers beschouwen
Op een perse onferentie verklaarden twee leden dat zy afgelopen zaterdag
door agenten van de KGB (geheime dienst) waren gemolesteerd voor
het gebouw waar zy een bijeenkomst wilden houden Diezelfde dag
moest de Amerikaanse consul, die contact met de groep wilde opne
men. onder druk van politiemannen m burger rechtsomkeert maken
