"De WD vond ons aanbod hard genoeg"
Gemeenteraad stelt plannen voor drie wijken vast
Toekomst bepaald van Leeuwenhoek, Schuttersveld en Vreewijk
Joop Walenkamp en de geheime onderhandelingen over een 9rechts99 college
PAGINA 4
Leiden
DINSDAG 31 AUGUSTUS 1982
LEIDEN - De helft van
het aantal WD-kandi-
daten voor het wet
houderschap is van
het vrouwelijk ge
slacht, dus daar zal het
niet aan liggen. Toch
wijzen de voortekenen
erop dat het sommigen
in de achterban van de
partij van Wiegel, Nij-
pels en Kuijers
vreemd te moede is.
Waarom toch prefe
reerde de fractie het
samen met de PvdA in
het college van B en W
te gaan zitten en daar
in genoegen te nemen
met twee wethouders
zetels, terwijl de VVD
drie wethouders had
kunnen krijgen in een
coalitie met CDA en
D'66 en daarmee, dank
zij de politieke kleur
van burgemeester
Goekoop, de meerder
heid in het dagelijks
bestuur van de stad.
De storm die hierover in
liberale kring dreigt
los te breken zal de op
winding in de PvdA
over het masculine ge
drag van haar fractie
die verzuimde een
vrouw als wethouders
kandidaat aan te wij
zen - wellicht reduce
ren tot een briesje
windkracht drie. Of
dat inderdaad het ge
val zal zijn, is bij voor
baat moeilijk te con
troleren. Morgen
avond wordt er een
speciale ledenvergade
ring door de VVD ge
houden, maar bij lasti
ge kwesties werpt deze
volkspartij voor vrij
heid en democratie de
deur bij voorkeur voor
des buitenstaanders
neus in het slot. Met
andere woorden: de
vergadering is niet
openbaar, al wil het li
berale huis wel eens
kieren vertonen.
Het bondgenootschap
dat de fracties van
PvdA en WD net als
in 1978 hebben geslo
ten zal, alle roerselen
in liberale achterban
ten spijt, wel overeind
blijven. Tenslotte is de
ledenvergadering van
D'66 inmiddels weinig
enthousiast gebleken
voor een plaatselijke
variant van een kabi
net Van Agt/Van Aar-
denne/Terlouw en zon
der die partij is er geen
'rechtse' meerderheid
voor een alternatief
college te vormen.
Ook Joop Walenkamp,
onderhandelaar na
mens het CDA bij de
collegebesprekingen
van de afgelopen
maanden, heeft zich
verzoend met ander
maal een periode van
vier jaar oppositie
voeren of, om het ge
nuanceerder te stellen:
niet in het college van
B en W vertegenwoor
digd te zijn. Toch le
vert een gesprek met
hem een aantal opmer
kelijke gegevens op.
Zoals:
Het aanbod van CDA en
D'66 om met de WD
een college te vormen
is op initiatief van
D'66 eerder gedaan
dan tot nu toe bekend
was en in elk geval nog
voordat de PvdA had
laten weten met welke
partij zij verder wen
ste te onderhandelen.
De onderhandelingsde
legatie van de WD
heeft zelf de inhoud
mogen bepalen van
het officiële aanbod
dat CDA en D'66 haar
deden. Het waren de
vingers van WD-frac-
tieleider Kuijers die
de typemachine be
roerden bij het formu
leren van de exacte
tekst, waarna Walen
kamp en Hoekema
(D'66) er hun handteke
ning onder plaatsten.
LEIDEN - De Leidse gemeente
raad heeft gisteravond de be
stemmingsplannen vastgesteld
voor het Schuttersveld, de Leeu
wenhoek en de binnenstadswjjk
Vreewijk.
Vooral het plan voor de Leeuwen
hoek, het gebied tussen het sta
tion, de Plesmanlaan en de Was-
senaarseweg, is jarenlang zeer
omstreden geweest. Het plan be
helst onder meer de bouw van
ongeveer 2200 woningen, enkele
winkels en scholen en een uit
breiding van de universiteitsla
boratoria. De discussie ging de
afgelopen jaren vooral over de
gevaren voor de volksgezond
heid voor de toekomstige bewo
ners van de nieuwe woonwijk.
Met hame de laboratoria in het
gebied en het LPG-station vor-
De gemeente is uiteindelijk met de
universiteit tot overeenstem
ming gekomen dat de woningen
op een afstand van 150 meter van
de laboratoria komen. Voorts zal
een groot aantal maatregelen ge
troffen moeten worden om de ri
sico's tot een minimum te beper
ken. Het LPG-station moet vol
gens een meerderheid in de raad
naar een andere plek worden
verplaatst. Wethouder Waal
(ruimtelijke ordening) zei er van
uit te gaan dat, in overleg met de
eigenaar van het LPG-station,
een andere plaats gevonden kan
worden. Volgens Waal kunnen
ook de problemen die er nog zijn
met de universiteit en het Acade
misch Ziekenhuis in gemeen
schappelijk overleg worden op
gelost.
De CDA-fractie in de Leidse raad,
die jarenlang bezwaren koester
de tegen de woningbouwplan
nen, ging gisteravond in meer
derheid akkoord met het be
stemmingsplan voor de Leeu
wenhoek. De instemming van de
rijksuniversiteit en van de in
spectie voor de volksgezondheid
is voor de CDA-fractie aanlei
ding om zich niet langer te ver
zetten tegen de plannen. Alleen
mevrouw Kokxhoorn en me
vrouw Kramp (beide CDA) heb
ben nog onoverkomenlyke be
zwaren en stemden uiteindelijk
tegen het plan. Volgens PvdA-
fractievoorzitter Peters is de hele
kwastie de afgelopen jaren onno
dig opgeblazen en is het straks
goed wonen in de Leeuwenhoek.
Schuttersveld
Het plan voor de bebouwing van
het Schuttersveld (woningen en
kantoren) werd gisteravond una
niem door de raad aanvaard. Wel
vroegen verscheidene raadsle
den zich af of het wel spoedig tot
uitvoering van de plannen zal ko
men. Ook een oplossing voor het
toekomstig parkeerprobleem
riep de nodige vraagtekens op.
Volgens Van Oosten (PPR) is de
feitelijke ontwikkeling van het
Schuttersveld nog gehuld in een
dikke mist. "Over concrete plan
nen voor woningen, kantoren en
parkeren is nog niets bekend",
aldus Van Oosten.
niet somber te zijn over de invul
ling van het Schuttersveld voor
wat betreft de kantoren. Volgens
de wethouder is de belangstel
ling zeer hoopgevend. De kleine
linkse partijen zeiden te ver
wachten dat de bouw van kanto
ren zeer weinig effect zal hebben
op de werkgelegenheid in Lei
den. Het PvdA-raadslid Roes
maakte zich zorgen over de mas
saliteit van de bebouwing dicht
bij de Maredijkbuurt en vroeg,
met het raadslid Brands (CPN),
om maatregelen om de verkeers
overlast in de wijk tegen te gaan.
De gemeentelijke woningbouw
plannen duiden er op dat op z'n
vroegst in 1984 begonnen zal
worden met de bouw van wonin
gen op het Schuttersveld. Wet
houder Waal zei zich sterk te zul
len maken voor de woningbouw
in dit gebied in de eerstvolgende
jaren. Hij wees er op dat bouwen
op het Schuttersveld moeilijker
is dan in de Stevenshofjespolder
wanneer 'de trein daar eenmaal
op gang is gekomen'.
Vreewijk
Het plan voor Vreewijk gaf slechts
aanleiding tot enkele kantteke
ningen. Zo zal een buslijn moge
lijk worden over de Witte Singel
en zullen de sloop- en bouwplan
nen voor Huize Vreewijk, in de
Vreewijkstraat, nog besproken
worden in een commissieverga
dering. Een bouwvergunning
voor dit plan kan volgens wet
houder Waal niet geweigerd wor
den. De panden Haagweg 7 en 7a
(naast de spoorlijn), die
kelijk werden wegbestemd,
gen blijven staan.
Van Oosten diende een motie in
om op het bedrijfsterrein van
Perquin, aan de Haagweg, een
onderzoek in te stellen naar de
bodemverontreiniging. Het ter
rein is door de gemeente aange
kocht en bestemd voor woning
bouw. Volgens Waal is in het
koopcontract een clausule opge
nomen om direct na het vertrek
van het Zweeds ML-station een
onderzoek in te stellen naar de
mogelijke bodemverontreini
ging. Een meerderheid van de
raad ging met dit onderzoek ak
koord. Een voorstel van het CDA
om de aanleg van een pad langs
de Rijnoever, achter de rooms
katholieke Leonardus kerk aan
de Haagweg, te schrappen werd
door een meerderheid in de raad
verworpen.
Geheel in de gèest van hun nationale leiders hadden ze
afgesproken in een Haags restaurant. Misschien ook wel,
omdat ze alle drie in de residentie werkzaam zijn. Maar in
elk geval verzamelden zich die maandag de negende au
gustus in het etablissement De Posthoorn de Leidse poli
tici Jan Hoekema, Fred Kuijers en Joop Walenkamp, al
len nauw betrokken bij de onderhandelingen voor de
vorming van een nieuw college van B en W. Respectieve
lijk waren zy de eerste woordvoerders van D'66, WD en
CDA.
ten treden, voordat het breuk
punt op tafel ligt".
Walenkamp: "Voor mij was be
langrijk dat het een aanbod was
dat mooier was dan de PvdA ons
ooit zou kunnen doen. Het was te
mooi om niet serieus in overwe
ging te nemen.
Dus sprak het drietal in De Post
hoorn af de mogelijkheid van
een 'rechts' college aan hun frac
ties voor te leggen. Intussen
werd er nog wat gefilosofeerd
over de toekomst van een VVD/
CDA/D'66-college. Walenkamp:
"Ik heb toen nog gezegd dat we
genomen raadsbesluiten zouden
respecteren, dat wij er niet voor
waren om het erfpachtsbesluit
terug te draaien en dat soort din
gen. Ze wilden vooral weten hoe
het CDA met de portefeuille on
derwijs zou omgaan. Ik heb ge
zegd: met de instandhoudings
nota (aan de hand waarvan wordt
bekeken welke scholen in Lei
den moeten verdwijnen-red.) zul
len we misschien wat minder
streng in de leer zijn dan de
PvdA".
Ook werd er al voorzichtigjes ge
sleuteld aan een portefeuillever
deling. "Het lag voor de hand",
zegt Walenkamp, "dat D'66
volkshuisvesting zou krijgen.
Hoekema heeft als raadslid in
het verleden op dat terrein nuttig
werk gedaan. Kuyers' interesse
concentreerde zich op financiën.
Hij liet wel weten zelf om per
soonlijke redenen geen kandi
daat te willen zijn. De naam Zon-
nevylle is toen genoemd".
"Het was toch een historisch aan-
j bod. Op geen enkel eerder mo
ment had Hoekema zo'n college
tot dan toe mogelijk willen ma
ken. Hij kreeg kennelijk in de ga
ten dat er anders in het college
voor hem geen plaats zou zyn".
Voorzichtig
troef. Elke partij had zo haar re
den om nog te hopen op een coa
litie met de PvdA, de grootste
partij in Leiden, die enkele da
gen later, vrijdag 13 augustus,
haar keuze bekend zou maken.
De geringste kans in deze was in
feite weggelegd voor D'66, de
tweemansfractie die bij een col
lege met ook de PvdA daarin ge
talsmatig overbodig zou zijn. Het
was dan ook D'66, met name
fractieleider Hoekema, die het
initiatief had genomen tot de
Haagse bijeenkomst.
Joop Walenkamp, geregeld blade
rend door het archief dat hij van
de college-onderhandelingen
heeft gemaakt, zegt nu: "Tien da
gen voordat de PvdA een besluit
zou nemen, ging er een ferme
schok van verrassing door me
heen. De onderhandelaar van
D'66, Jan Hoekema, zei me dat
hij een serieuze poging zou doen
om de mogelijkheid van een 3-2-
1 college van WD, CDA en D'66
te onderzoeken. Hij ging er toen
vanuit dat er tussen zijn partij en
de PvdA wel een breukpunt zou
komen. Het aanbod was zo sterk,
dat het CDA maar hoefde uit te
zoeken welke wethoudersposten
het wilde. Mijn reactie was: Jan,
wij zijn op een spoor richting
PvdA gaan zitten. We vertrou
wen erop dat we daarvoor vol
doende te bieden hebben. Maar
als jij nu zegt dat wij ruimtelijke
ordening én onderwijs kunnen
krijgen, dan is dat een aanbod
dat we niet zomaar mogen af
slaan".
"Dus vroeg ik: hoe reèel is dit aan
bod? Hoekema verzekerde me
dat Kuijers er ook wel voor voel
de. Dat leek me wel waarschijn
lijk, gezien de onrust bij de VVD,
die bang was uit de boot te val
len. Maar omdat wij nog in ge
sprek met de PvdA waren, wilde
ik niet het initiatief nemen voor
het contact tussen ons, WD en
D'66. Dat zou dubbelhartig zijn.
Dus zei ik: als D'66 het CDA zou
uitnodigen om met de WD te
praten, zal ik er zitten".
Officieel
"Die maandag erop zaten we met
zijn drieën aan één tafel in Den
Haag. Bij die bijeenkomst bleek
dat Jan het initiatief daarvoor
wat richting CDA had gescho
ven. Dat heb ik ontkend, want
het zou zich niet verhouden met
onze politieke keuze voor dat
moment. Dus daar zaten we. De
bijeenkomst spitste zich toe op
de vraag: hoe reëel is dat aanbod
van D'66. Kuijers zat met hetzelf
de probleem. Ook hij wilde het
initiatief niet nemen".
"Jan zei toen: ja, dit is een officieel
aanbod. Het is alleen afhankelijk
van de vraag of er een breukpunt
komt met de PvdA. En, zei Jan,
ik kan er nog niet mee naar bui-
Joop Walenkamp (CDA): "D'66 heeft de onderhandelingen verprutst".
Bang
De volgende avond bracht Walen
kamp het geheime aanbod van
D'66 in zijn fractie ter sprake.
"Nog steeds ervan uitgaande dat
we in feite de aangewezen coali
tiepartner voor de PvdA zouden
zijn, zag de fractie in dat het een
aanbod was dat we niet zo maar
naast ons neer konden leggen".
Het groene licht van zijn eigen
fractie was voor Walenkamp het
sein om contact met Hoekema te
zoeken. "Ik vroeg hem: weet je
hoe het met de WD zit? Hy zei:
de WD vertrouwt het CDA niet
zo. Die waren bang dat wij stie
kem met de PvdA in zee zouden
gaan. Later bleek dat Hoekema
het aanbod in zijn eigen fractie
niet eens aan de orde had ge
steld. Daar was ik wel gepikeerd
over. Als een aanbod in feite offi
cieel is, ga ik er vanuit dat het
een serieuze zaak is en dat je je
daarvoor verantwoordelijk
voelt".
Het werd woensdag. Die dag zou
de PvdA als afsluiting van de zo
genaamde informatieve ronde
nog eens met alle partijen praten
om daarna haar keuze te bepa
len. Dus kwam er ook een ge
sprek met het CDA. Walenkamp:
"Ik heb geen klacht over de ma
nier waarop de PvdA dat heeft
aangepakt. Ze stelden ons vra
gen waaruit bleek dat ze zich
goed in de materie hadden ver
diept. We kwamen niet om de
schijn. Alleen is ons niet ge
vraagd: is alles bespreekbaar?
Mijn fractie had bijvoorbeeld te
gen me gezegd: 'je hebt je wel al
tijd druk gemaakt om de drank
en horecaproblematiek, maar op
dat punt mag het niet tot een
breuk met de PvdA komen'. Dat
geeft precies de bespreekbaar
heid weer van wat we belangrijk
vonden. Maar de WD moet die
avond al tegen de PvdA hebben
gezegd: alles is bespreekbaar.
Breukpunt
Vrijdag maakte de PvdA-fractie
bekend andermaal een college
met de WD te verkiezen. CDA
en D'66 vielen buiten de boot
evenals, niet verrassend, 'klein
links'. Tesselaar, de PvdA-onder-
handelaar is het Walenkamp per
soonlijk komen zeggen. Walen
kamp: "Ik heb hem toen laten
weten dat ik me nu ook het recht
op eigen initiatieven voorbe
hield".
Dus zocht de CDA-fractieleider an
dermaal contact met Hoekema
met de constatering: het breuk
punt is er. "Ja dat was hij, Hoe
kema, wel met me eens. Dus zei
ik: ik ga officieel op je aanbod in.
Toen sputterde hij wat: hij had
het nog niet zo besproken met
zijn fractie en wat daar bij hoort,
steunfractie, bestuur en dergelij
ke. Ik zei: Jan, dat moet dan wel
snel rond zijn, anders zijn we te
laat. Ik heb ook Kuijers gebeld
en gezegd: Fred, ik ga op het offi
ciële aanbod van D'66 in. Kuijers
hield zich op de vlakte. Hij wilde
eerst weten hoe hard dat aanbod
Vanaf dat moment fungeerde Wa
lenkamp als een soort interme
diair tussen Hoekema en Kuij
ers. Liet Hoekema weten dat hij
contact met Kuijers moest zoe
ken. Telefonisch wenste Kuijers
een exacte formulering van het
aanbod te horen. De D'66-er liet
weten dat hij zich aansloot bij
initiatieven om alternatieven
voor een PvdA-WD college te
onderzoeken. Walenkamp:
'Toen zei Kuijers: 'dat is geen
aanbod, dat is te zwak'. Nou
vraag ik je. Dat vind ik het creë
ren van een twijfelpunt waar er
voldoende hardheid was".
Waarop Walenkamp en Hoekema
besloten het aanbod op schrift te
zetten. Het was laat en de inlei
ding tot een nachtelijke tocht
door de Merenwijk. Walenkamp:
"Ik zal toch eens een motie indie
nen de bewegwijzering in de Me
renwijk te verbeteren". In elk ge
val kostte het veel moeite om het
huis van Kuijers te vinden, waar
het schriftelijk aanbod moest
worden bezorgd nog voordat de
ze aan de onderhandelingen met
de PvdA zou beginnen. Eenmaal
teruggekeerd in de binnenstad
ontdekte Walenkamp de uitnodi
ging in Kuijers' vorige woning te
hebben bezorgd, zodat ook een
willekeurige Meren wij ker onge
vraagd bij de college-onderhan
delingen werd betrokken. Enfin,
de nachtelijke puzzeltocht door
Leidens moderne doolhof kon
opnieuw, en met succes, begin
nen. Ook door de brievenbus van
huize-Tesselaar in de Raadshe-
renbuurt gleed die nacht een
brief waarin het CDA/D'66-initia-
tief werd gemeld. Walenkamp:
"Dat vond ik niet meer dan
netjes, hij heeft de onderhande
lingen met ons ook netjes ge
daan". Engiszins uitgeput zocht
de CDA-onderhandelaar tegen
zessen 's ochtends zijn bed op.
Pijnbank
Zaterdag liet Kuijers Walenkamp
weten dat de WD-onderhande-
lingsdelegatie met de PvdA een
akkoord had gesloten, zowel
over het programma als over de
zetelverdeling. Niettemin werd
er een afspraak gemaakt dat de
delegaties van CDA, WD en
D'66 elkaar zondagmiddag op
het stadhuis zouden ontmoeten
ter bespreking van het aanbod
dat Walenkamp en Hoekema
hadden gedaan.
Walenkamp: "Ik wilde in elk geval
dat Kuijers het aanbod serieus
zou nemen en in zijn fractie zou
bespreken. Dus kwam die bij
eenkomst er, op ons initiatief.
Wat de WD vooral deed was
Hoekema op de pijnbank leg-
"Hoe hard was zijn aandeel in het
aanbod? Zonnevylle (WD-
raadslid) zei op een gegeven mo
ment met de nodige overdrij
ving: Ben je bereid het bij je le
den te verdedigen tot de dood er
op volgt? Hoekema zei toen: Nou
ja, de dood. Tot het uiterste".
Er werd de D'66-afgevaardigden
ook nog gevraagd of ze zich aan
een uitspraak van de ledenverga
dering moesten houden. "Dat
wisten ze niet zo, maar ik wist
het wel: Een uitspraak van de le
denvergadering geldt alleen als
een belangrijk advies".
"Enfin, Kuyers ging het gesprek
op papier samenvatten, automa
tisch grijpt iedereen dan naar
zijn pen om mee te formuleren.
Kuijers vroeg nog: stel dat de
PvdA het CDA nu een aanbod
doet. Ik zei: Fred, ik voel me
door die vraag bijna beledigd.
Dit is een serieus aanbod. Ik zou
het politiek niet netjes vinden
om dan nu nog met de PvdA te
gaan praten. Ik verbind hier mijn
eigen politieke integriteit aan".
"We kwamen tot een gemeen
schappelijke formulering van
het aanbod en ik heb de WD
toen nadrukkelijk gevraagd: Is
het zo hard genoeg? Ja, was het
antwoord. Kuijers ging de uitein
delijke formulering uittikken,
waarna Hoekema en ik onze
handtekening eronder zetten.
Dus de WD kan nu onmogelijk
zeggen dat het aanbod niet hard
"Ik dacht die zondagmiddag nog:
Dat zullen ze toch niet afslaan,
drie wethouders... Maar de WD-
fractie heeft op een of andere ma
nier het aanbod niet als hard ge
waardeerd. Dat begrijp ik niét.
Het was een formulering van
hun eigen onderhandelingsdele
gatie".
Afstand
"Ook voordat de onderhandelin
gen begonnen heb ik meerdere
gesprekken gevoerd met Kuijers
en hem ervoor gewaarschuwd
dat we tegen elkaar zouden wor
den uitgespeeld door de PvdA.
Maar Kuijers heeft in zijn leden
vergadering een samen-uit, sa-
men-thuis resolutie afgehouden.
De WD heeft niet de stap willen
zetten naar het CDA, maar altijd
de afstand gezocht".
"In de periode '70 - '74 zaten WD
en CDA samen in het college. In
'74 - '78 samen in de oppositie.
En in *78 heeft de WD ons in de
steek gelaten. Ik was niet in de
positie om de WD een samen-
uit, samen'thuis-resolutie aan te
bieden. We waren bij de verkie
zingen kleiner geworden en we
zaten al acht jaar in de oppositie.
Ik heb in die gesprekken duide
lijk gemaakt dat de WD maar
haar hand naar ons hoefde uit te
reiken, het CDA zou erop zijn in
gegaan".
"Maar de WD wilde niet. Dus de
conclusie was dat ieder voor zich
vocht. Ik snap het gewoon niet.
Het is voor mij onverklaarbaar
dat de WD niet op het aanbod is
ingegaan. Misschien was men
bang voor een koekje van eigen
deeg, omdat men ons in '78 in de
steek had gelaten".
Walenkamp zegt achteraf geen ka
ter te hebben overgehouden aan
deze collegevorming. "Er is ei
genlijk niet veel veranderd en
bovendien: de andere partijen
zitten allemaal met brokken. De
PvdA, waar een zekere verstar
ring is te bespeuren".
- "Het programma is ondergeschikt
gemaakt aan de bestuurlijke ar
gumenten. Vroeger was men
meer gënteresseerd in de inhou
delijke zaak, lijkt het wel. De be
stuurlijke vleugel heeft de over
hand gekregen in de PvdA-frac
tie. En dan is er natuurlijk nog de
interne kwestie met de wethou
derskeuze".
"De WD heeft grote schade opge
lopen aan de geloofwaardigheid.
Het heeft niets van haar verkie
zingswinst gerealiseerd. Het gro
te demasqué is daar. De rekening
van '78 is vereffend. Het CDA
heeft zijn middenpositie in het
politieke krachtenveld heroverd.
Dat is onze grote winst. PvdA en
WD hebben dat beide vastge
steld. De WD heeft alleen maar
meer consessies gedaan".
"D'66 heeft in feite de.pnderhande-
lingen verprutst. Men had de
centrum-rechtse variant veel eer
der moeten proberen. De eigen
betrouwbaarheid en geloofwaar
digheid heeft schade geleden.
Kijk bijvoorbeeld ook eens naar
de raadsvergadering vorige
week: Hoekema ondertekent een
motie van de PPR, maar toen het
op stemmen aankwam was D'66
tegen!"
Officieel heeft de WD nog altijd
niet gereageerd op het CDA
D'66-aanbod. Walenkamp ver
nam via de krant hoe de partij
met de PvdA tót definitieve over
eenstemming kwam. "Ik heb se
dertdien niets meer van ze ge
hoord. Dat steekt me wel. Zoals
Tesselaar me ook had beloofd
dat hij op papier zou zetten waar
om de PvdA het CDA afwees.
Dat heb ik ook nog niet gekre-
JOHN KROON
LEO MAAT
