c
c
c
Londense Windmill' ziet
terug op gouden historie
D
J
-y t
'Heren, wilt u niet over onze stoelen klauteren'
Scheepvaart
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1982
Kunst
HILVERSUM (GPD) - Netjes in
de rij staan is een Engelse deugd
- ook van de ondeugden. Ner
gens werd, in een alweer wat
doezelig verleden, zo keurig en
zo lijdzaam queue gemaakt als
voor de kassa van het legendari
sche Windmill-theater. Een vest-
zak-schouwburgje in het hart rlGpiltcltlG
van Londen waar bevallige dan
seresjes zich voor Britse begrip
sprekers de waarschuwing:
„Gentleman, please don't climb
the chairs" (klim alstublieft niet
over de stoelen), maar daar trok
niemand zich iets van aan. De
driften wonnen het van gentle-
man-like gedrag.
pen gewaagd van hun jofelste
kant lieten zien. De combinatie
van bloot, show en humor in
doorlopende revue-voorstellin
gen was nog iets geheel nieuws
toen producer Vivian van Damm
er in 1932 - een halve eeuw dus -
mee begon. Het bleek een suc
cesformule te zijn.
Die Windmill was net de vroegere
Cineac: je kon er na wat geduldig
wachten binnenlopen wanneer
het zo uit kwam en toch de com-
plete show zien, want het gehup-
pel, het gezang en de grapjasserij
gingen nonstop door van het
middaguur tot 's avonds half elf.
Niettemin vormde zich 's och
tends al vrij vroeg in de smalle
Great Windmill Street vlak bij
Piccadilly Circus een slang van
neutraal kijkende, niet zelden ge-
bolhoede heren. Deze matineuze
belangstelling liet zich gemakke
lijk verklaren, want wie zich.
dicht bij de kassa ophield alvo
rens het doek voor de eerste keer
opging kon zich op de voorste rij
van het beste perspectief verze
kerd weten.
Later op de dag moest voor zo'n
goed plekje strijd worden gele
verd. Van de op straat nog gede
monstreerde discipline en Britse
vormelijkheid bleef dan geen
spaan heel en ook de zetels had
den het zwaar te verduren. Het
Cineac-systeem bracht met zich
mee, dat bezoekers, die de hele
show tot zich hadden genomen,
opstonden om zich naar de uit
gang te begeven. Dan verrezen,
als door een adder gebeten, ook
de achter hen zittende toeschou
wers om, rap klauterend over de
klapstoelen, de leeggekomen
i plaatsen in te nemen. Die stee-
f ple-chase in de richting van de
i voetlichten gaf de zaal een ui
terst onrustig aanzien. Weliswaar
klonk herhaaldelijk uit de lid-
Er vielen overigens in de Windmill
maar 322 stoelen te vernielen: de
omvang van het theatertje - ook
op het krappe toneel was het
dringen - stond in geen verhou
ding tot de internationale reputa
tie van het gebodene. Het was
een kleine, veilige haven voor
„vermoeide zakenlieden", passa
gierende Jantjes en begerige pro
vincialen en als toerist kon je er
eigenlijk net zomin omheen als
in Parijs om de Folies Bergères.
Dat er twee films en een toneel
stuk aan zijn gewijd zegt ook wel
iets.
Vivian van Damm, een slimme,
schrandere showman met pre
toogjes, die eerder speedway in
Engeland had geïntroduceerd,
raakte bij de schouwburg be
trokken via eigenares Laura
Henderson, de rijke en excen
trieke weduwe van een jute-ko-
ning. Zij wist hem over te halen
om voor een tiende van het sala
ris, dat hij als manager van een
grote bioscoop verdiende, haar
Windmill te gaan runnen, want
zelf had ze er geen sjoege van.
Aanvankelijk zag het er, met een
verlies over de eerste vier jaar
van pond, naar uit dat Van
Damm had misgegokt. Maar
mrs. Henderson bleef hem vol
gerechtvaardigd vertrouwen
steunen. Een lastige tante, dat
wel, met wie heel wat conflicten
moesten worden uitgevochten,
maar die ook in de moeilijke be
gintijd de Londense upper-ten
en zelfs de Noorse royalty bin
nenloodste om zo het bescheiden
variété-teter meer standing te ge-
Kraamkamer
De kleine Windmill had in zijn glo
riejaren een staf van maar liefst
zestig mensen, onder wie een
choreograaf die ook nog egypto
loog was en zeventig artiesten
este meisjes traden al heef
g, 15 of 16, bij hem in dienst
waarvan zo'n veertig op het eer
ste plan. Met gevestigde sterren
wilde Van Damm niet werken en
artiesten, die met beide benen
stevig op een wolk stonden, kwa
men er bij hem ook niet in. Hij
beschouwde zijn bedrijfje als een
kraamkamer van talent; de
meeste
jong,
en werden zorgvuldig klaarge
stoomd voor het grote werk op
de kleine bühne. Velen bleven de
Windmill jaren trouw, sommigen
schreven er inderdaad het begin
van hun succesverhaal, maar de
meeste meisjes, van society-girls
tot mijnwerkersdochters, ver
dwenen inclusief een trouwring
al weer gauw uit het zicht.
Merkwaardig genoeg is het theater
vooral een springplank geweest
voor komieken, die door de
meeste bezoekers op de koop toe
werden genomen omdat zij wel
begrepen, dat een zichzelf res
pecterend revuegezelschap niet
bij bloot alleen kan leven. Van
Damm had een instinct voor ta
lent en „ontdekte" komische
hoogvliegers als Peter Sellers,
Jimmy Edwards, Harry Secom-
be, Bruce Forsyth en Richard
(„Stinker") Murdoch. Maar hij
sloeg de plank ook wel eens mis.
bijvoorbeeld door Norman Wis
dom af te wijzen en de latere
filmster Jean Kent, die als 14-ja-
rige bij de Windmill kwam, als
zijnde ondermaats weer snel te
spuien.
Standbeelden
De audities waren een gewichtige
ceremonie. De producer koos
zijn girls op persoonlijkheid,
jeugd, schoonheid en aanleg (in
die volgorde), waarna de uitver
korenen bij een van de twee
groepen werden geplaatst, die
om de beurt de revue op de plan
ken brachten. Dat betekende om
de andere dag zes shows achter
elkaar, met vier optredens per
voorstelling. Het was hard
werken, maar daar stonden goe
de betaling, een gezellig familie-
sfeertje en een goede teamgeest
tegenover. De meisjes waren op
afroep voor alles beschikbaar:
schaars gekleed dansten zij door
showtjes met titels als „Een
Amerikaan in de kasbah", „Bloe
sems van de diepzee" en „Zon
dagavond in Rome's Colos
seum", wervelden in de onver
mijdelijke can-can, bevrijdden
zich uit de klassieke zeven
sluiers of stonden tot naakte
standbeelden verstard decoratief
te zijn.
De „tableaux vivants" met perfect
geproportioneerde jongedames
in artistieke poses bevroren, wa
ren ook al zo'n bijdrage van Vi
vian van Damm aan het Londen
se uitgaansleven, die opzienba
rend werd bevonden. De „Lord
Chamberlain", een opmerkelijke
en opmerkzame functionaris in
het Britse staatsapparaat, moest
er op toezien, dat die naakten in
derdaad niet bewogen, want dat
eiste de een of andere Victoriaan
se wet. Het gerucht wil, dat een
schelm onder de bezoekers eens
heeft geprobeerd om met behulp
van niespoeder dit streng beleid
te doorkruisen.
In elk geval heeft zo'n romig mo
nument van de schijnheiligheid
een keer flink, maar straffeloos
bewogen. Toen tijdens de oorlog
een Duitse V-l op het dak van
het nabije Regent Palace Hotel
uiteenspatte en in de Windmill
een kalk-sneeuwbui opstak,
sprong daar een mooi, jong
standbeeld spontaan van haar
sokkel, daarmee de spanning in
de zaal ontladend. Een ovatie
was de beloning voor deze vader
landslievende daad van zelfopof
fering.
Nooit dicht
Het theater is als enige de gehele
oorlog open gebleven en voerde
sindsdien dan ook vol trots de
slagzin „We never closed". Vaak
is het kantje-boord geweest,
maar zelfs gedurende de nazi-
Blitz, toen het bommen regende
op Londen, gingen de voorstel
lingen gewoon door, hoezeer
Goering ook zijn best deed om
de show te stoppen. Zo konden
Van Damm en de zijnen veel be
tekenen voor het moreel van bur
gers e Vooral bij de Amerikaanse
soldaten waren ze getapt, al mis
ten de GI's wel de striptease, die
'Vlucht naar het
geluk' was de titel
van een Indisch
mime-ballet, dat
ooit in het Lon
dense Windmill-
theater werd uit
gevoerd.
zij overzee gewend waren in
shows als „Julius Teaser", „Ana
tomy and Cleopatra" en „Strip-
Strip-Hooray". „Trek het uit",
schreeuwden zij dan ook voort
durend door de geshockeerde
zaal. „Take it off and shake it sis
ter". „Weet u wat het probleem
met die Amerikanen was", zei la
ter een stamgast. „Ze waren niet
British".
Twee en dertig jaar heeft de Wind
mill gedraaid; toen kwam abrupt
het einde. Na de dood van haar
vader in 1960 trachtte Sheila van
Damm, vermaard rallyrijdster,
de snel aftakelende onderne
ming op de been te houden, maar
er was geen redden aan. Ook
naar Engelse maatstaven waren
de revue's te braaf geworden, te
voorspelbaar bovendien. De als
giftige paddestoelen opgescho
ten slonzige striptease-clubs in
Soho boden meer vrouw voor
minder geld en tegen de supe
rieure shows in de grote theaters
en op de buis was ook niet meer
op te boksen.
Op 31 oktober 1964 ging het doek
voor het laatst dicht. Voordat het
schouwburgje tot bioscoop werd
omgebouwd kwamen alle ge
trouwen nog één keer bijeen
voor een daverende afscheids-
show die veel weg had van een
reünie. En omdat showbusiness
behalve een harde ook een senti
mentele business is, drupten er
tranen in de champagne en
droop de mascara van de wim
pers. Dat was ook het moment
voor Sheila van Damm om te
ontsluieren, dat de Windmill-
schonen alle staten van ontkle
ding goed en best hadden gevon
den. maar een intense hekel aan
het naakt poseren hadden gehad.
„Zij duldden het omdat zij vol
bloed Engelsen zijn", aldus de
directrice, die als voormalige
sportvrouw heroisme wist te her
kennen
Een de clientele? Daarover wilde
Sheila ook nog wel wat kwijt
„We zyn een gefrustreerde na
tie", stelde ze vast. „En ons pu
bliek bestond dan ook vooral uit
een heleboel gefrustreerde he
De stoelen hebben het geweten.
FRED RAADMAN
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Star Trek, de wraak
van Khan", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur,
zo. 14.15, 16.30. 19.00 en 21.15 uur, al.
LIDO 1 (124130): "Porky's pikante pret
park", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
ook 16.45 uur, 16 jr.
LIDO 2: "Hair", da. 14.30,19.00 en 21.15
uur, zo. ook 16.45 uur. al.
LIDO 3: "Visiting hours", da. 19.00 en
21.15 uur, do.. vr.,ma. en di. ook 14.30
uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Lekker lui genieten",
za.. zo. en woe. 14.30 uur, zo. ook 16.45
Bioscopen Alphen
(Voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Thunderball", da. 13.30,18.30
en 21.15 uur, zo. ook 16.00 uur, 12 jr., za.
ook 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Porky's pikante pretpark",
da. 13.30, 18.30 en 21.15 uur, zo. ook
16.00 uur. za. ook 24.00 uur. 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Excalibur", vr. en za.
19.15, za. en zo. 15.45, zo. 18.45 uur. 12 jr.
"Een vlucht regenwulpen", do. 20.30, vr.
en za. 21.30, ma. tm. woe. 20.30 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Frank en Frey", za.,
zo. en woe. 14.00 uur.
CITY 1: "Stripes", da. 14.45, 18.45 t
EURO 3: "Er zijn nog drie smachtenden
voor u", do., vr., ma. en di. 13.30 uur. za.
ook 24.00 uur, 18 jr.
EURO 4: "Hot bubble gum", da. 13.30,
18 45 en 21.15 uur, zo. 13.45. 16.15, 18.45
er. 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Outland", za. 24.00
uur, 16 jr.
da. 14.45 (beh. za. en woé.), 18.45 en 21.15
uur, 12 jr.
Kindermatinee: "De bende van hier
naast", za. en woe. 14.30 uur.
CITY 3: "America, deel 2", da. 14.45,
18.45 en 21.15 uur. 16 jr.
CITY 4: "The Blues Brothers", da. 14.45
en 18.45 uur, al
CITY 4: "Tirolers' vrolijke vluggertjes",
da. 21.15 uur, 16 jr.
TRIANON (123875): "Le professionel",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ook
14.15, 16.30. 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
REX (125414): "Satijnzachte lusten", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur. 16 jr
Nachtvoorstelling: "Verpleegsters all-
in", za. 23.30 uur, 18 jr.
Scheepvaartinforaiatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Exposities
Oegstgeest - Jacques van Bellen, Win
kelcentrum Langevoort 11 c/d, tot 26/9,
Eduard Vijsma, expositie van botani
sche etsen.
Rijksmuseum van Oudheden - Rapen
burg. t/m 3/10, Beelden van Behnasa,
Egyptische kunst uit de Romeinse Kei-
ftrtüd, ma t/m za 10-17 uur, 13-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
5/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland.*
Museum De Lakenhal: Expositie Thea
trale Collectie Hans van Oosterom, t/m
28 augustus
Kunstcentrum 'Langevoort' (O'geest):
Joop van Egmond (etsen, olieverven,
aquarellen), Dick van Hulst (beti?"»°-
tieken en Aquarellen), Gé Witm
(houtsculptures) en Jan van Zonneveld
(olieverven, aquarellen en zeefdruk
ken). di, wo, do. en vr. van 13.30 - 17.30
uur, vr.av. van 19 - 17 uur. (tot 21 sept)
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1. t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Museum De Lakenhal: Expositie "Jo-
han de Vries: van symbolist tot realist,
schilderijen en tekeningen 1914-1940", tJ
m 15 augustus
Ziekenhuizen
Bezoekuren SI. Elisabeth Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11.15-12 00 uur. van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot)
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.0fl
18.30-19.30 Bezoektijden kinderafdelingen
Bezoekuren
ziekenhuizen
Kinderaldeling; dagelijks van 15.00-
18 30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage-
lijks van 14.00-14 30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage-
üjks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg uitslui
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Blessurespreekuur: Elisabethzieken-
huis Leiderdorp, 's maandags van 19.30-
20.30 uur.
Academisch
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinderen
zijn de bezoekuren als volgt.
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur
Praematurenafdehng dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur
Bezoek aan ernstige pattenten
Elke dag 14.15-15.00 uur en 18 30-19.00
uur. (Alleen voor ouders van kinderen
kar! er een afwijkende tijd afgesproken
worden met de hoofdverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur, 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11 00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel 020-175000)
K. 0.aM- NOU
K PAWAV 'Jt eeM im ■ze-
ohc. UJCMT ZAL. S.'jef&'JOU I
Hj zal deze
opdracht tot een
goed einde
brengen, r-
bout m grote dobbel*te
n boter tui alle kan
•rupperde prei. ut. wor
verkruimeld blaadje
laurier, 2 kruidnagel*,
•nufje k urn mei, orega
no of tym en gember
licht beboterde aarde
temcngacl Giet i
veel bouillon op
lea net onder ita
mengael Geef er «tok
brood bg
W1NA BORN
tus
28 augustus 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
De zwemwedstrijd, welke
Woensdag a.s. hier te Leiden
zou plaats hebben naar aan
leiding van het 25-jarig be
staan van de zwem- en badin
richting "Rhynzigt" is ten ge
volge van het voortdurend
ongunstige weder en de lage
temperatuur van het water,
uitgesteld tot het volgend
jaar
-Wie het hoogste woonhuis van
Parijs nog wil zien. moet zich
haasten, want weldra zal het
weggebroken worden Het
ligt tusschen de Rue de Valots
en de Rue Radziwill en heeft
een ingang aan beide znden.
De Bank van Frankrijk heeft
al de huizen, staande tus
schen haren zetel en de Rue de
Valois. aangekocht: het op die
wijze verkregen terrein zal
worden bebouwd door nieu
we vleugels t'an de Bank. Tot
de huizen, die weldra afge
broken zullen wordenbe
hoort ook het hier bedoelde.
hetwelk een hoogte heeft van
negen verdiepingen.
-Vit Cairo is een mlandsch on
derwijzer te Port Said aange
komen. die de hoofdstad den
Nden dezer had verlaten. Hij
meldde dat eiken avond op
tochten bij fakkellicht werden
gehouden, waarbij voortdu
rend verwenschingen tegen
de Engelschen en alle Christe
nen werden uitgeschreeuwd
De Koptische aartsbisschop te
Cairo doet. uit vreze voor zijn
levtn, al u?at de oproerlmgen-
leider Arabi ptriowgl Dt
cischt zware oorlogsschatting
door het gehele land: lederr
fellah (boer) moet luw tol
acht piasters per feddan be
talen, de helft van zijn vee en
een maat koren afslaan
Vijftig jaar geleden
Toen een kudde schapen aan
het grazen uxls op een berg
helling in de buurt van Gre
noble Frankrijk), sprong een
schaap, dat schrok van een
vliegtuig, in een afgrond.
Honderd-achl-en-veertiQ
schapen sprongen het dier na
De geheele kudde kwam om
het leven De eigenaar t>an de
kudde heeft een schade van
30 000 frank
