Reiswereld verzet bakens
Tij kentert op rente-markt
'Willig Dpi
irc\A/oo!/
Jl oWtJCrv
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1982
Extra
PAGINA 23
De reismakers zullen hun ba
lans moeten opmaken. De
tijd om na elk seizoen de con
tracten met de hoteliers en
vliegtuigmaatschappijen
simpelweg te verlengen is
voorgoed voorbij. Het afgelo
pen zomerseizoen heeft ge
leerd dat de kentering nu
echt is gekomen. Volgens di
recteur F. Fransen van Arke
(Neerlands één na grootste
touroperator) is er sprake van
een teruggang in de reis-
markt van zeker vijf procent.
Zo'n 80.000 Nederlanders
minder boekten deze zomer
voor een buitenlandse (vlieg-)
vakantie. Bovendien viel er
voor de reismarkt een grote
groep van 40.000 'laatste mi-
nuut'-boekers af. Zij besloten
vanwege het mooie weer
tocht maar thuis te blijven.
Er zijn behalve het mooie weer
nog twee kanjers van facto
ren aan te wijzen waardoor
veel meer Nederlanders dan
verwacht binnen de grenzen
bleven: het verminderde
vakantiegeld én de WK voet
bal.
Maar wie garandeert de reisma
kers dat 'tegenvallers' als we
kenlang stralend weer vol
gend jaar net zo groot zullen
zijn? De komende winter be
looft in ieder geval weinig
goeds. Voorspeld is dat het
legioen van 600.000 winter-
sportgangers weer verder zal
uitdunnen.
Door een stringent aankoopbe
leid en het beperken van de
(personele) kosten zullen de
touroperators de schade zo
klein mogelijk proberen te
houden.
Holland International speelt in
op de behoefte van de consu
ment door zo goedkoop mo
gelijke accommodatie in te
kopen voor volgend jaar zo
mer. Dat gaf Neckermann-di-
recteur René Klawer (5000
passagiers minder) onlangs
ook ruiterlijk toe. De pio
nierstijd is voorbij; de tijd
waarin alternatieve bestem
mingen en gedurfde experi
menten de boventoon voerde
ligt achter de hh touropera
tors.
Daarom ook zullen zij zich in
eerste instantie gaan richten
op de grote doelgroep van
zelfregelaars. Van alle vakan
tiegangers blijkt 71 procent
z'n zaakjes zélf te regelen.
Slechts 29 procent kiest een
zogenaamde verzorgde reis
per vliegtuig, bus of trein. En
60 procent van de Nederlan
ders, die met de eigen auto
naar het buitenland gaat,
stippelt de reis zelf uit.
Ongenoegen
De reismakers lieten het terrein
'zelfregelaars' jarenlang
braak liggen. Zij gingen er
van uit dat deze groep nooit
te bewegen zou zijn om een
reisbureau binnen te stap
pen. Wél zorgden zij ervoor
dat de eigen klanten niet na
één vakantie hun eigen af
spraakjes met de hotelier in
de vakantieplaats konden
maken. Werd zo'n hotelier
'betrapt' op het zonder tus
senkomt van de touroperator
verhuren van accommodatie,
dan lieten zij hem in de regel
vallen. De strop voor de hote
lier was dan vele malen gro
ter dan het kleine beetje
winst dat hij met de recht
streekse klanten kweekte.
In de meeste gidsen waarin
vakantiehuizen of apparte
menten worden aangeboden
worden ook geen adressen
genoemd, maar alleen codes.
Fransen kan oprecht boos wor
den als hij merkt dat buiten
zijn Arke om individuele af
spraken worden gemaakt
tussen 'zijn' klanten en 'zijn'
hoteliers.
Fransen: "Het is ook niet reel.
De zelfregelaar denkt goed
koper uit te zijn, maar onze
marges zijn niet zo groot dat
het risico van zelf boeken er
tegenop weegt. Meestal zijn
Minder geld, mooi weer en drie weken top-voetbai
op de buis, deden 120.000 Nederlands thuisblij
ven, in plaats van met één van de touroperators
de grens overgaan. En het komende wintersei
zoen levert al nauwelijks een aantrekkelijker per
spectief. De klad zit er voor reisorganisatoren
goed in, de bakens dienen verzet. Goedkopere
programma's en nog weer een stukje dichterbij
huis en daarbij de zoveelste poging om de "zelfre
gelaars" onder de vakantiegangers in huis te ha
len, moeten het tij keren, zo blijkt uit de nieuwste
plannen in de reiswereld.
Dichterbij huis, goedkoper en "zelfregelaar" interesseren
wij goedkoper, vanwege het
afsluiten van grote en langlo
pende contracten. In een en
kel geval is het lucratiever
om zonder een touroperator
op stap te gaan - maar dan
mis je wel een stuk zeker
heid. Wie garandeert je dat de
reis doorgaat als de bewuste
hotelier failliet gaat? Wie zegt
dat de besproken kamers in
derdaad op je wachten? Bo
vendien: je kunt nergens ver
haal halen als er iets niet be
valt. Je kunt bijvoorbeeld
niet naar de Geschillencom
missie stappen met je
klacht".
Offensief
De touroperators hebben dit
winterseizoen het offensief
tegen de zelfregelaars al ge
opend. Holland International
begint met de verhuur van
goedkope privéhuizen op ba
sis van logies met ontbijt. Het
gaat om accommodatie in
Oostenrijk, waarvan de prij
zen beginnen bij 144 gulden
per week. Achterlijk is de
touroperator natuurlijk niét.
Het adres van het onderko
men wordt pas een week
voor vertrek bekendge
maakt, juist om te voorko
men dat de klant op eigen
houtje gaat boeken.
Voorts proberen de reismakers
de prijzen van hun produk-
ten te drukken. Dit seizoen
heeft geleerd dat veel vakan
tiegangers het goedkopere
voor- en naseizoen opzoeken.
Fransen verwacht dat de
prijsverschillen tussen het
hoog- en het laagseizoen zich
verder zullen vervlakken.
"Dat heeft economisch na
tuurlijk voordelen", zegt hij
optimistisch, "want het komt
de vakantiespreiding zeer ze
ker ten goede".
Arke had de afgelopen zomer te
maken met een teruggang
van ongeveer 2 procent. Het
is eenvoudig concluderen dat
ook de Arke-reizigers goed
kopere en minder verre be
stemmingen zijn gaan opzoe
ken. Het mes snijdt bij deze
touroperator aan twee kan
ten: zij heeft ook een eigen
touringcarbedrijf. De grote
vraag naar busvakanties kan
zij makkelijk aan.
Arke probeert de kosten ook te
drukken door op de gidsen te
bezuinigen. De organisatie
gebruikt nu dunner papier en
propt wat meer bestemmin
gen op minder pagina's. Bo
vendien roept zij haar adspi-
rant-klanten op de gidsen na
gebruik terug te brengen. Re
sultaat van dit jaar: een be
sparing van \xh miljoen gul
den (40%) op de kostenfactor
gidsen.
Overigens is het zeer onwaar
schijnlijk dat de touropera
tors er ooit toe zullen over
gaan, de consument te laten
betalen voor de gids. Nie
mand wil de eerste zijn. On
danks de recessie weigeren
Sanering
De reiswereld verwacht dat 'er
nog wel een paar broeders
zullen gaan', waardoor de
spoeling wat minder dun
wordt. Arke-directeur Fran
sen, hij is tevens bestuurslid
van de Algemene Nederland
se Vereniging van Reisbu
reaus, zegt voorzichtig "dat
het volgens het Garantie
fonds niet uitgesloten is dat
er nog meer zullen gaan. En
ik denk ook dat er in Neder
land méér dan voldoende
touroperators zijn".
De stroom faillissementen in
de reiswereld is na de ge
ruchtmakende affaires Chris-
toffel en Relax (die nog
steeds niet zyn afgehandeld,
er ligt nog 1,3 miljoen aan
claims) nooit echt opgehou
den. Nog onlangs werd sur
séance aangevraagd voor een
'kleine' in de wereld, PB-
tours. Vrij geruisloos ook
ging vorige maand Limburg
Travel Consultants failliet,
evenals KMC.
PB-tours kon zich niet meer
handhaven vanwege de
koersstijgingen van het En
gelse pond. Banken gaven de
touroperator de raad te wach
ten met aankoop omdat het
pond op zijn hoogst zou zijn.
Dat bleek een ernstige vergis
sing. De koerstoeslagen kon
den slechts gedeeltelijk wor
den doorberekend aan de
klanten. Dit jaar bleek boven
dien dat de gemiddelde reis-
som snel terugliep: de PB-
klanten kozen voor goedko
pere bestemmingen in België
en Duitsland.
PB-tours is niet de enige tour
operator die recentelijk met
valutaproblemen kampte.
Vorig jaar verloor Arke daar
aan twee miljoen gulden.
Fransen: "Het blijft toch al
tijd een risico of je op het goe
de moment inkoopt. De pese
ta bijvoorbeeld is heel gevoe
lig. Het kan al gauw vijftien
procent in de reissom sche
len als je op een gunstig mo
ment inkoopt Nu we voor al
le reizen, behalve die in de
Verre Reizengids, een prijs
garantie geven, moeten we
met inkopen uiterst voorzich
tig zyn".
Opsparen
Resumerend: de reiswereld
wacht nog een paar moeilijke
jaren. Vakantie zal een hoog
genoteerd item blijven, maar
het moet allemaal goedkoper
en minder ver. De gemiddel
de reissom lag dit jaar rond
de 850,-, 3% hoger dan in
1981, maar daar tegenover
staat een inflatie van rond de
7%. In werkelijkheid ging de
gemiddelde reissom dus
achteruit.
De meeste touroperators zullen
zeker volgend jaar ook met
bestemmingen in eigen land
komen: een weekje Brabant
hoort al tot de geëigende pro-
dukten.
Alleen aan het aanbod van dure
reizen (verweg-vakanties, lu
xe cruises en prijzige jeugd-
clubreizen) wordt nog geen
afbreuk gedaan. Er blijft ook
volgend jaar een markt voor
een selecte groep reizigers,
die niet elk jaar naar Spanje
hoeven, maar daarentegen
enkele vakanties 'opsparen'
voor een dure, exclusieve
reis. Dat ontdekte ook Arke
directeur Fransen, die on
langs incognito met een ge
zelschap meeging naar Ame
rika. Tot zijn grote verbazing
zag hij dat de groep Amerika-
gangers uit een gemeleerd
gezelschap bestond. "Er zat
van alles tussen. Een specia
list, maar ook een chauffeur.
Die mensen hadden echt ge
spaard om hun droomreis te
kunnen maken".
Voor de touroperators die de
woorden actief hoog in het
vaandel voeren is er ook geen
vuiltje aan de lucht Ver
schuiven gezinnen naar de
goedkopere periodes, de
minder verre bestemmingen,
de relatief veel goedkopere
appartementen en bunga
lows in plaats van de hotelka
mers, de jongere garde van
ons land gaat nog steeds on
bekommerd op vakantie.
Club Escolette bijvoorbeeld
(onderdeel van Hotelplan)
kan zijn bestemmingen niet
aanslépen. Dit jaar breidde
Club Escolette de beddenca
paciteit uit met maar liefst
vijftig procent. Zo'n pijler is
weliswaar bescheiden, maar
onverwoestbaar op de boog
van de reisorganisaties. Want
niet iederéén blijkt een stap
terug te hoeven doen.
De afgelopen beursweek ken
merkte zich door een groot
aantal officiële discontoverla
gingen. Dit werkte positief
op de effectenbeurzen waar
bij zelfs Amsterdam zich, zij
het schoorvoetend, aansloot.
Het meest spectaculair rea
geerde Wall Street die van
maandag tot maandag pre
cies 100 punten wist te stij
gen. Toen afgelopen dinsdag
hierop enige reactie ont
stond, was de Amsterdamse
effectenbeurs er als de kip
pen bij om eveneens een stap
terug te zetten. Maar toen
Wall Street de volgende dag
weer flink voorwaarts trad,
gaf men zich in Amsterdam
gewonnen.
Het moreel op onze beurs heeft
de afgelopen zomermaanden
een geduchte deuk opgelo
pen, zodat het wantrouwen
tegen een nieuwe poging in
de baisse-sfeer te doorbreken
te begrijpen valt. Toch ziet
het er nu in elk geval hoopge
vender uit dan tijdens de vo
rige perioden van renteda
ling. Dank zij de financiële
top in de Verenigde Staten
die vanuit de FED, het be
stuur van de gezamenlijke
Amerikaanse centrale ban
ken, voortdurend de geld
markt met injecties verruimt.
Dit heeft in korte tijd drie
maal toe tot een discontover
laging en bankrentedaling
geleid.
Zoals te verwachten viel kon
het buitenland niet achter
blijven. Italië, België en En
geland verlaagden in het be
gin van deze week hun offi
ciële rentetarieven, waardoor
de druk op Nederland en
West-Duitsland toenam hoe
wel beide landen geruime
tijd geleden hun tarieven al
enige mate hadden verlaagd.
Maar zowel de Nederlandsche
Bank als de Westduitse Bun
desbank gingen opnieuw
door de knieën en brachten
het officiële renteniveau met
een vol procent terug. In ons
land bedraagt het wisseldis
conto nu 7 procent en het
promessedisconto waarop de.
handelsbanken hun renteta
rieven baseren 8 procent.
Ook Zwitserland volgde.
Ondanks alle beschouwingen
van pessimisme dat ook deze
rentedaling snel zal ophou
den en opnieuw in zijn tegen
deel zal verkeren, ziet het er
toch naar uit dat er ditmaal
een andere wind gaat waaien.
De basis waarop de renteda
ling rust is steviger gewor
den. Althans in de Verenigde
Staten waar de wekelijkse
cijfers over de geldomloop
een gunstige tendens zijn
gaan vertonen en de inflatie
laag blijft.
In juü stegen de kosten van le
vensonderhoud ip dat land
met 0,6 procent, wat een in
flatie betekent van 5,5 pro
cent op jaarbasis. Daarnaast
behaalde de regering een
overwinning inzake hogere
belastingen waardoor het be
grotingstekort enige mate
kan worden ingedamd. Geen
wonder dus dat de kooplust
op de Newyorkse beurs sterk
is toegenomen en de effec
tenhandel daar al dagen on
der hoogspanning werd. Vrij
wel dagelijks stijgen de om
zetten tot boven de 100 mil
joen aandelen en dat zijn cij
fers die nog nimmer in de ge
schiedenis werden bereikt
De teruglopende rente heeft de
Amerikaanse dollar onder
druk gezet en het goud fors
doen stijgen. Het gele metaal
bereikte de afgelopen zomer
een dieptepunt sedert vele ja
ren, maar kwam deze week
ruim 10 procent boven het ni
veau van midden augustus.
In dezelfde periode liet de
dollar in Amsterdam 10 cent
vallen tot circa f 2,65, waarna
weer een herstel intrad.
Maar zoals reeds opgemerkt, de
Amsterdamse effectenbeurs
reageerde op al dit spektakel
lauw en terughoudend. Zelfs
de obligatie-index reageerde
nauwelijks. Ook niet toen het
ministerie van financiën
trachtte deze stemming te
doorbreken met de aankon
diging van een nieuwe staats
lening met een coupon van 10
procent. Hiermee is het ren
teniveau van mei, toen er ook
een staatslening van 10 pro
cent geplaatst werd, weer be
reikt nadat de afgelopen zo
mer twee staatsleningen met
respectievelijk 11 en 10,5 pro
cent waren geplaatst. Maar in
de eerste drie beursdagen
kon de obligatie-index zelfs
met de nieuwe staatslening
in het vooruitzicht niet meer
stijgen dan een half puntje.
Maar toen de discontoverla
ging bekend werd ging het in
door
C. Wagenaar
versnelde pas. Het ziet er dus
naar uit dat nu ook het rente
front in ons land in beweging
zal komen.
De eerste signalen uit de hypo
theekrente-hoek zijn al be
kend, waar verzekerings
maatschappijen tot een veria
ging zijn overgegaan. Ge
volgd door banken en hypo
theekbanken. Nieuwe verla
gingen staan vrijwel zeker
voor dé deur.
In hoeverre deze positieve ren
te-ontwikkeling een gunstige
invloed zal hebben op de eco
nomie moet natuurlijk wor
den afgewacht. Nu de herfst
voor de deur staat en het be
drijfsleven voor nieuwe ac
ties staat aangetreden is de
oplevingskans van de con
junctuur flink toegenomen.
In Amerika wordt er in elk
geval sterk rekening mee ge
houden. Maar gevreesd moet
worden dat een niet gering
aantal, ook grote Nederland
se ondernemingen, voorlopig
nog door een donkere tunnel
moeten gaan. Dit blijft een
domper zetten op de feest
vreugde in Amsterdam
Deze week bijvoorbeeld meld
den de Fries-Groningse Hy
potheekbank en Buhrmann
Tetterode winstdalingen tot
80 procent in de eerste helft
van 1982 De eerste zy het na
een forse dotatie aan de
stroppenpot. Maar het feit is
er niet minder beklemmend
om. Ook Audet moest eerder
vermelde winstprognoses
door tegenvallende resulta
ten in ongunstige zin herzien,
hetgeen dit aandeel oen
koersval bezorgde van f 76 op
circa f 70.
Van het aanvankelijke forse
herstel van de bankaandelen
bleef nadien, mede onder toe
doen van een straffe interne
reorganisatie bij de Neder
landse Krediet Bank weinig
over. Alleen de Nederlandse
Middenstands Bank hield
een kleine f 10 aan herstel
over Dat het algemeen
boursgemiddelde deze weck
toch nog 1 tot 2 punten steeg,
was grotendeels het gevolg
van de fikse koersstijgingen
van Koninklijke Petroleum
en Unilever, die beide door
grote kooplust in New York
f 5 tot f 10 stegen.
Ook vooraanstaande meer lo
kaal georiënteerde fondsen
als Ahold, Océ van der Grin
ten, Pakhoed, Gist Brocades,
Am.-v en Heineken konden
een paar gulden in koers up.
lopen. Maar Nutncia en Else
vier NDU verloren tot f 5.
