Een schoolreisje naar Uncle Sam
aan het Amerikaanse bedrijfsleven
ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1982
Even uitblazen op de trappen van het Capitol.
Een schoolreis naar
Amerika. Het lijkt iets
onbereikbaars maar bij het
Rijnlands Instituut voor
Ondernemersonderwijs
(RIO) in Leiderdorp kijkt
men er niet van op. Nadat
vorig jaar al een groep
RIO-scholieren de oceaan
was overgestoken keerde
afgelopen woensdag een
tweede 'missie' van een
9-daags verblijf in New
York, Philadelphia en
Washington op Schiphol
terug. Niet zonder trots
zegt directeur Jan van
Britsum dat 'zijn' school
met een dergelijke trip
voorop loopt. "Over
pakweg tien jaar is het
misschien een normale
zaak maar voorlopig is zo'n
schoolreis uniek in
Nederland". Onze
redacteur Bert Paauw
maakte de schoolreis
annex werkweek mee en
legde de indrukken en
ervaringen van de
toekomstige
detaillisten/ondernemers
vast.
Midden in de drukte van Fifth Avenue.
De energie is zo goed als op.
Aan het einde van negen
zeer inspannende dagen
verlangen de meeste van
de 71 leerlingen van het
Rijnlands Instituut voor
Ondernemersonderwijs
uit Leiderdorp die de reis
naar Amerika hebben
meegemaakt naar een ste
vige uitslaapdag. "Het
lijkt wel of we drie weken
zijn weggeweest, zoveel
hebben we gezien en mee
gemaakt", is een veelge
hoorde opmerking onder
de scholieren die zonder
uitzondering de Ameri
kaanse uitstap als een
heel bijzondere belevenis
beoordelen.
Blikverruiming. Zo vat ad
junct-directeur Wim Luksen-
burg het doel van de reis sa
men. Met zijn collega-docen
ten Maijolijn Goldstaub,
Henny Kettenis, Rob Hoge-
nelst, Frans de Kruijff en
Sjaak Kaptein moet hij dit
bijzondere schoolgebeuren
in goede banen leiden.
Het uitgebreide en ambitieuze
programma dat vooraf is op
gesteld telt naast toeristische
attracties als de Empire State
Building, de Verenigde Na
ties en het Guggenheim-mu
seum ook bezoeken aan win
kelcentra (Rockefeller Cen
ter) en warenhuizen, bezoe
ken die in het kader van hun
opleiding 'een must' zijn voor
de RIO-scholieren. Wim Luk-
senburg:"Als je zo'n trip
maakt, dan ontkom je na
tuurlijk niet aan de bekende
trekpleisters. Die moet je ge
zien hebben. Maar daarnaast
bezoeken we zaken die van
uit school bezien belangrijk
zijn. We zoeken het niet voor
niets zo ver. De Verenigde
Staten zijn toonaangevend
op gebieden waar de leerlin
gen mee te maken hebben of
krijgen. Reclame, verkoop
technieken, warenhuizen,
self-service, weidewinkels,
beveiliging, noem maar op.
Het is prima dat ze dat eens
een keer gezien hebben".
De RIO-leerlingen, over het al
gemeen eindexamenkandi
daten in de leeftijd van 18 tot
22 jaar, komen aanvankelijk
ogen tekort. New York is
overweldigend. Het zeer cen
traal gelegen hotel Edison, op
steenworpafstand van Broad
way en Times Square is 'n pri-"*
ma uitvalsbasis om Manhat
tan - de voornaamste van de
vijf districten waaruit New
York met zijn ongeveer 8 mil
joen inwoners is opgebouwd
- te verkennen. De wolken
krabbers zijn imposant maar
je went er snel aan. Gele, af
en toe zeer gammele taxi's
beheersen het verkeersbeeld.
Broadway is één grote licht-
zee van reclames. Fifth Ave
nue ademt een aparte sfeer
met zijn straatmuzikanten.
De terrasjes en studentenbe
volking in Greenwich Village
doen denken aan het Parijse
Quartier Latin.
Vet
En wie gelooft dat Billie en
Bessie Turf alleen in strips
voorkomen moet maar eens
in Amerika op straat gaan kij
ken. Regelmatig waggelen en
schuifelen meer dan rondbui-
kige Amerikanen voorbij, ge
tooid in monumentale broe
ken die de enorme vetpartij-
en schaamteloos onthullen.
Vingervlugge negers probe
ren met louche kaartspel
letjes argeloze voorbijgan
gers geld uit de zak te klop
pen. Eén van de RIO-leerlin
gen gaat ook voor 60 dollar de
boot in. Politie roepen is zin
loos. De dieven zijn al lang
verdwenen en de politie heeft
het druk genoeg met andere
zaken.
Criminaliteit is in New York,
wellicht nog meer dan in an
dere grote steden, een van
zelfsprekendheid. De gillen
de sirenes van politiewagens
zijn niet van de lucht. Op
straat word je soms plotse
ling geconfronteerd met een
steekpartij. Het parool is: in
groepjes blijven en je ner
gens mee bemoeien.
Indrukken, indrukken, indruk
ken. Het kan echt niet op in
New York. Overigens wordt
de eerste avond - eten in de
Chinatown - geen doorslaand
succes. Het Chinese voedsel
is prima, de bediening vrien
delijk maar de wijk in en in
smerig. Hopen afval op straat
met hier en daar armoedige
scharrelaars die in een por
tiek liggen te slapen of in
bakken staan te graaien op
zoek naar wat voedsel. Dat
kan allemaal in het rijke
Amerika waar onverkort het
principe wordt gehuldigd: ie
der voor zich en God voor
ons allen. Kun je jezelf niet zo
goed redden? Jammer. Er is
wel een sociale uitkering
maar die is net genoeg om
niet dood te gaan en verder
zoek je het maar uit.
Éen van de warenhuizen die in
New York worden aange
daan is Macy's, die de groot
ste in zijn soort ter wereld
zou zijn. Het is de vraag of dat
inderdaad zo is, temeer daar
de Amerikanen nogal makke
lijk smijten met de termen
'largest, biggest en greatest'.
Maar fraai is het zeker. Min
stens zo imposant is Rocke
feller Center, een complex
van 21 wolkenkrabbers waar
in totaal zo'n 75.000 mensen
werken en die onderling door
ondergrondse winkelgalerij's
met elkaar zijn verbonden.
Stijlvol
Voor de RIO-scholieren is het
zaak ogen en oren goed de
kost te geven want in hun na
derhand te leveren verslagen
worden ze geacht in te gaan
op zaken als assortiment, pre
sentatie, personeel, diefstal
preventie, bereikbaarheid,
sfeer. José Hooymans uit
Voorschoten (20) en Trudy
Ruygrok uit Wassenaar (19)
vinden de New Yorkse wa
renhuizen veel stijlvoller dan
in Nederland. "Als je in Ne
derland bij de Bijenkorf of
V&D de roltrap afkomt heb
je vrijwel gelijk één groot
overzicht, bij Macy's en Bloo-
mingdale's zijn allemaal klei
ne afdelingen, vertrekjes. En
de kassa's zijn vrijwel ver
stopt. En dan de aankleding,
dat is toch grandioos. Als je
eventueel later zelf een win
kel moet aankleden dan zie je
hier dingen waar je op moet
letten".
Albert Weterings uit Noord-
wijk (20) is duidelijk onder de
indruk geraakt van de recla
memogelijkheden. "Schitte-
L)e zoveelste bezienswaardigheid..
rend. Neem bijvoorbeeld de
reclame op de televisie. Het
ene produkt wordt door de
concurrent keihard afge
kraakt. Dat zie ik in Neder
land nog niet gebeuren. En
waarom eigenlijk niet?".
Sigrid te Riele uit Alphen (19)
en Birgitte Retél uit Zoeter-
woude (19) hebben toch wel
kritiek op Macy's:"Bij de kle
ding hangt niets op maat".
De afgebakende opdrachten
zien ze eigenlijk niet zo zit
ten. "Men had ons beter kun
nen laten opschrijven wat
ons is opgevallen. Dat is toch
een veel creatiever bezigheid.
Nu werk je eigenlijk alleen
maar toe naar antwoorden op
een aantal gerichte vragen.
En waarom gaan we hier
geen Nederlandse of andere
door
Bert Paauw
bedrijven bezoeken? Daar Ie
ren we toch het meeste van".
Volgens leraar Rob Hogenelst
ligt het in de bedoeling in de
toekomst naar ontvangsten
bij bedrijven toe te werken.
"Maar dat kunnen we niet
eventjes vanuit Leiderdorp
regelen. Daar heb je eigenlijk
contacten voor nodig in New
York".
Heineken
Daarom wordt nu langsge-
gaan bij de Nederlandse
consul voor economische za
ken, de vlot van de tongriem
gesneden heer Vinkeles Mel-
chers, die in Rockefeller Cen
ter is gezeteld. Vinkeles Mel-
chers is van goede wil, zegt
alles te willen regelen als de
wensen maar tijdig aan hem
worden toegestuurd.
Maarten H.Rijkens, vertegen
woordiger van Heineken in
Amerika, heeft minder te bie
den. Hij heeft het razend
druk want het loopt fantas
tisch met Heineken in Ameri
ka. "Steeds meer zaken hier
hebben Heineken. Van de
Nederlandse export naar
Amerika neemt Heineken nu
al tien procent voor z'n reke
ning. En als je dan ziet met
welk een organisatie dat ge
beurt. We werken hier met
z'n tweëen. De rest is een
Amerikaanse aangelegen
heid. Er is een Amerikaanse
importeur die agenten be
voorraadt en die op hun
beurt weer winkels en andere
afnemers bevoorraden. Die
importeur is alleen in het
Heineken-produkt geinteres-
seerd, verder doet Nederland
hem niet veel. Een gesprek of
stageplaats bij die importeur
is nauwelijks interessant of
mogelijk. En zelf heb ik door
de kleine bezetting hier ook
weinig mogelijkheden om
iets voor een groep als het
RIO te doen".
Tijd om andere contacten te
leggen is er gezien het over
volle programma nauwelijks.
Het verblyf in New York
wordt besloten met een be
zoek aan een baseball-wed-
strijd (honkballen). Een
schitterende ervaring. Eens
te meer blijkt dat Amerika
nen grootmeesters zijn in het
verkopen van een produkt.
Hoewel de wedstrijd niet bij
ster enerverend is verveelt
niemand zich. Een opgewon
den speaker die met behulp
van een orgel de toeschou
wers zit op te jutten, orkest
jes op de tribune om de dode
tijd te vullen, een belangrijke
speler die per auto het veld
wordt opgereden, een groot
beeldscherm met allerlei ge
gevens over de spelers, niets
is te gek. Als het maar bij
draagt tot vermaak.
Show
Voor Amerikanen is het leven
één grote show, zo is de in
druk. Een indruk die wordt
versterkt tijdens een bezoek
aan het plaatsje Gettysburg
waar ooit de beslissende slag
in de Amerikaanse burger
oorlog heeft plaatsgehad.
Lange rijen genummerde
graven herinneren aan de ve
le doden die hier zijn geval
len. Gettysburg heeft pret
parkachtige elementen. Al
naar gelang de keuze kan het
slagveld per fiets, auto, bus
en zelfs per helikopter in
ogenschouw worden geno
men. Komt dat zien, komt dat
zien. En na afloop zijn er bij
de uitkijktoren volop
kitschartikelen te koop in
de souvenirwinkel.
Bij de FBI in Washington, een
soort Binnenlandse Veilig
heids Dienst, kunnen ze er
ook wat van. Tijdens de rond
leiding in het FBI-gebouw
toont de gids met gepaste
trots de gipsafdruk van één
of andere misdadiger (uiter
aard de grootste misdadiger
aller tijden) terwijl foto's van
de tien meest gezochte crimi
nelen een vooraanstaande
plaats hebben gekregen. Zij
zijn op hun gebied kampioe
nen. En records zijn belang
rijk. "En hier, dames en he
ren, staat het geweer waar
mee president Kennedy is
doodgeschoten", meldt de
gids opgewekt. Een schietde-
monstratie besluit de toer. De
FBI-agent die achteloos met
diverse soorten schiettuig
een papieren tegenstander
heeft doorboord, beant
woordt nog enkele vragen
van jochies die nauwelijks in
staat mogen worden geacht
een geweer vast te houden
maar zo te horen al heel wat
van schieten weten.
Washington is een oase van
rust vergeleken met New
York. Datzelfde geldt voor
het één dag eerder aangedane
Philadelphia waar in 1776 de
onafhankelijkheid van Ame
rika werd geproclameerd.
Ook in Washington is het
weer veel lopen geblazen.
Van het Capitol, de vergader
plaats van de Amerikaanse
volksvertegenwoordiging,
naar het Witte Huis, de
ambtswoning van president
Reagan. Van het Witte Huis
naar het Washington Monu
ment, ook wel de Naald ge
noemd vanwege zijn merk
waardige vorm en construc
tie. Van de Naald naar het
Smithsonian Intitute, een im
posant museum dat de histo
rie van lucht- en ruimtevaart
laat zien.
Vakantie
De meeste RIO-leerlingen lo
pen de laatste dagen met de
tong op de schoenen achter
de energieke stapper Rob
Hogenelst aan. Ondanks de
vermoeidheid blijft bij de
leerlingen de stemming goed
en de nieuwsgierigheid
groot. Ook bij de 20-jarige
Gert-Jan Hooftman uit Bos
koop, die vooral New York
een indrukwekkende stad
vond. In tegenstelling tot de
meeste van zijn reisgenoten
had hij liever iets minder aan
sightseeing en iets meer aan
winkelbezoek willen doen.
"Ik bekijk graag winkels.
Voor mij hadden er best meer
vakgerichte dingen op het
programma mogen staan. Ik
ben nu op eigen houtje naar
een slijterij gegaan omdat we
die thuis ook hebben en ik
ben in New York gaan kijken
by die gat-in-de-muur-winkel
waar je moet afdingen. Wat ik
jammer vond is dat we tij
dens de busrit naar Washing
ton niet even zijn gestopt bij
een weidewinkel. Maar mis
schien komt dat soort dingen
een volgende keer wel op het
programma".
Erik Wesseling uit Alphen (19)
maakte het 'Amerika-avon-
tuur' als enige van de groep
voor de tweede keer mee. Zit
tenblijven op school kan zo
z'n voordelen hebben. "Vorig
jaar was er meer vrijheid om
er zelf op uit te trekken. Nu is
het allemaal wat strakker,
waarschijnlijk omdat ze an
ders bang zijn dat de trip al
leen als een vakantie wordt
beschouwd. Maar eerlijk ge
zegd beschouw ik het toch in
de eerste plaats als vakantie.
Als je naar zo'n land gaat
moet je bepaalde dingen be
kijken. Als je thuiskomt kun
je moeilijk aankomen met
opmerkingen als: we hebben
het Empire State Building
niet gezien want we hadden
het te druk met bezoeken aan
fabrieken en ondernemin
gen".
Anders
"Of de reis nuttig is geweest in
het kader van m'n opleiding
of toekomstige baan weet ik
niet Daar heb ik m'n twijfels
over. Daarvoor ben je hier
toch te kort. Bovendien, Ne
derland is zo anders. Met de
Amerikaanse mentaliteit kun
je in Nederland volgens my
niet terecht"
Hannelore van der Zwaan uit
Bodegraven (19) noemt de
makkelijke contacten met de
Amerikanen als een punt dat
haar is opgevallen. "Wanneer
ze je horen praten vragen ze
waar je vandaan komt en als
je dan Holland zegt is er met
een veel interesse".
Zo ook by een invalide Viet-
nam-veteraan die bij de in
gang van het Witte Huis de
monstreert tegen de afschu
welijke gevolgen van het ge
bruik van het giftige middel
dioxine. We in America only
see the money but you in Hol
land en Europe have the po
wer to protest, zo luidt zyn
minder vleiende analyse van
de Amerikaanse samenle
ving.
Een mening die door de meeste
van zijn landgenoten niet
wordt gedeeld. Amerikanen
zijn trots op hun land en op
hun systeem. Het komt in de
gesprekken en rondleidingen
steeds weer tot uiting. Maar
hoe men ook tegen Amerika
aankijkt, een bezoek aan een
stad als New York is een
boeiende belevenis. Leraar
Henny Kettenis zegt dat de
effecten van de reis op de
leerlingen moeilijk meetbaar
zijn. "De één pikt meer op
dan de ander. De één stelt
zich ook meer open voor al
lerlei zaken dan de ander.
Maar het is hoe dan ook voor
iedereen een grandioze erva
ring".
Is dit nu werken of vakantie?
