"Nederland is één grote droom
De kijk van het
buitenland
op onze 'crisis'
Een oude wijsheid wil dat buitenstaanders de
chaos vaak beter kunnen overzien dan ingewijden.
Mocht die wijsheid ook nu opgaan, dat staat ons
land er economisch nog lang niet zo slecht voor.
Wat te denken van gezaghebbende buitenlandse
opiniemakers die zonder enige remming kond doen
van onze harde gulden, het overschot op de
handelsbalans, de betrekkelijk geringe inflatie, de
indrukwekkende industriële productie en niet te
vergeten onze wereldwijze vakbondsleiders.
Kortom:
De bevoorrechte groep Ne
derlanders die op het
vakantieadres zijn lijfblad
links kan laten liggen, om
zich in plaats daarvan te
verstaan met bladen als
"Nice-Matin", "The Irish
Times" of "La Gazettina"
kent de verademing. Geen
Van Agt of Den Uyl, geen
Kok of Van Veen, geen
IKV of Oud-Strijders Le
gioen, doch couleur locale
waar autochtonen welis
waar van wakker liggen,
maar waar vakantiegan
gers gniffelend en schou
derophalend aan voorbij
gaan. Bosbranden aan de
Cote d'Azur of bosbran
den rond de Utrechtse
Heuvelrug, vijfduizend
werklozen erbij in Dublin
of honderdtachtig man op
straat bij Gilda, dat is een
wereld van verschil.
"Zwartgalligheid is er voor
thuis, plezier voor in het
tweede huis", was ooit de
wervende tekst van een ma
kelaar die enige percelen
grond aanbood in het Moezel
dal. En zo is het maar net. Het
mes op de keel tijdens een
nachtelijke wandeling door
Amsterdam "had je van te vo
ren kunnen weten", maar bij
een "aangeklede" straatroof
na zonsondergang in Marseil
le is een verbaasd wat me nou
toch is overkomen volledig
geaccepteerd. Eigen roem
stinkt en "Holland-promo
tion" is geen zaak die landge
noten bovenmatig ter harte
gaat.
Vuile was
Zo zag de eminence grise van
de Nederlandse commentato
ren, Jerome Heldring, een
maand of wat geleden de
klompendiplomatie van het
VNO in de Verenigde Staten
gedwarsboomd toen Neder
landse top-ondernemers tij
dens een informeel samen
zijn met hun Amerikaanse
collega's in Rotterdam colle
ge gaven over het hoe en
waarom van het verziekte
Nederlandse onderne
mersklimaat ("ze willen hier
niet eens kernrakketten, dus
kun je nagaan...").
Heldring wijdde er een schimp
schrift aan over vuile was die
je binnen ophangt als het re
gent. Natuurlijk kon ook hij
moeilijk ontkennen dat be
drijvige bazen nogal eens wat
in de weg wordt gelegd, maar
het ging niet aan - zo luidde
zijn betoog - het buitenland
daar luidkeels op te wijzen.
Heldring verlegde de discussie
daar jammerlijk mee naar de
presentatie en maakte van de
feitelijke juistheid van de
boodschap geen punt. Nu la
ten ondernemers zich in hun
investeringsgedrag door
gaans meer leiden door cij
fers en feiten dan door huile
balkende collega's, en dat is
maar goed ook.
Teruggang in Nederland. Met
de verkiezingen en Prinsjes
dag voor de deur kan nie
mand er omheen, maar de
Nederlandse crisis kent wel
verschillende gedaanten. De
Vakbondskrant bijvoor
beeld, het huisorgaan van de
FNV, plaatste ter illustratie
van de malaise in het be
drijfsleven deze week een af
druk van een economische
pagina uit een dagblad. "Zo
maar een pagina uit een
krant. Gevuld met het ene af-
braakbericht na het andere,
de ene serie ontslagen na de
andere. Een beeld van een
land in malaise", vermeldde
het bijschrift.
Ongetwijfeld waar, maar wat te
denken van kwalificaties als
"Nederlanders kunnen po
chen op een ontzaglijke eco
nomische kracht" en "Neder
land, een gezellige en tevre
den plaats om in te leven"? -
Niet verzonnen, ook niet uit
een folder van een makelaar
die buitenlanders hier aan
een tweede huis wil helpen,
maar geciteerd uit bladen die
in de wereld steevast gezag
hebbend worden genoemd:
het Britse dagblad The Fi-
nancil Times, het eveneens
Britse weekblad The Econo-
Zorgen
Alle drie brachten ze de afgelo
pen maanden artikelen over
Nederland. In de eerste twee
gevallen gold het zogenaam
de "surveys", waarin uitvoe
rig werd ingegaan op de Ne
derlandse economic, in het
geval van Newsweek ging het
om een blik op het totaal van
de samenleving, bij gelegen
heid van het bezoek van ko
ningin Beatrix en prins Claus
aan de Verenigde Staten.
Journalisten van The Econo
mist troffen de Nederlandse
volksaard als volgt: "Neder
landers zitten vol zorgen. Zij
maken zich zorgen over de
vraag waar in de jaren tachtig
de nieuwe arbeidsplaatsen
vandaan moeten komen en
wat er moet gebeuren als het
aardgas op is. Onder de
krachtige invloed van de
wens om de overheidsuitga
ven te drukken, maken zij
gever met stomheid sloeg
door met een stalen gezicht te
verklaren dat de waardever
meerdering nodig was omdat
"Nederland het in Europa zo
goed doet".
Ook Newsweek schetst voor de
Nederlandse economie een
aanmerkelijk zonniger per
spectief dan we gewend zijn.
"Ondanks hun sociale en po
litieke problemen kunnen de
Nederlanders nog steeds po
chen op een ontzaglijke eco
nomische kracht. De Neder
landers hebben een flink
overschot op de handelsba
lans (gevoed door overvloedi
ge gasreserves), een harde
gulden, een betrekkelijk ge
matigd inflatiepercentage en
een duidelijke voorsprong op
de meeste van zijn Europese
buren op het gebied van tech
nologie, landbouwopbreng-
sten en industriële produk-
tie".
Stenen
The Financial Times onder
schrijft die conclusie volle
dig: "Banken hebben reser
ves. Ze zullen er aanspraak
op moeten maken; daar zijn
die reserves ook voor en als
het herstel zich volgend jaar
of het jaar daarop aandient,
kunnen ze weer worden aan
gevuld".
Zowel The Financial Times als
The Economist geven hoog
op van de Nederlandse vak
beweging. Walter Ellis, Am
sterdams correspondent van
FT: "In Nederland zijn een
half miljoen mensen werk
loos. Het gevolg is dat de vak
bonden minder eisen stellen,
minder staken en daarom
zullen die bedrijven die over
leven (en dat is de grote
meerderheid) als de tijd beter
wordt een stuk gezonder
zijn". The Economist noemt
FNV-voorzitter Kok een man
die "veel te wereldwijs is om
looneisen te stellen".
Victoria English is als Amster
dams correspondent in
dienst bij AP-Dow Jones, de
"De mensen hebben zoveel zekerheden dat er een stukje spanning
wegvalt, een spanning die toch essentieel is in ieders leven..."
zich er ook zorgen over of Ne
derland met die bezuinigin
gen wel beschaafd kan blij
ven. In feite zorgt die be
zorgdheid er voor dat Neder
landers een heel verstandig
beleid maken".
Het blad jubelt over de arbeids
verhoudingen ("die zijn zo
goed dat ze in Europa afgunst
oproepen") en roept vervol
gens de redelijke reacties in
herinnering op de waardever
meerdering van de gulden
van vorig jaar.
Een gebeurtenis overigens, die
destijds onder pessimisten
voor grote verwarring zorgde
omdat minister van financien
Van der Stee, de man die bij
voortduring had geroepen
dat "Nederland uit de pas
loopt", een televisieverslag
van nog een paar r
hun pad die konden uitleg
gen dat het hier echt niet zo
leuk was. Zo meldde het zon
netje onder de parlementaire
journalisten, Joep Bik van
NRC/Handelsblad: "Neder
landse kinderen gooien over
hun schouder stenen naar al
les waar hun ouders in ge
loofden" (misschien dat Hel
dring zijn collega nog eens
tot orde kan roepen).
Het blad maakt uitvoerig mel
ding van de problemen van
de Nederlandse verzorgings
staat, staat stil bij de hoge
prijs van de sociale zeker
heid, maar constateert dat
"Nederlandse banken over
voldoende reserves beschik
ken om nog lange tijd tegen
vallers op te vangen".
financiële dienst van het we-
reldvertakte persbureau As
sociated Press. Zy studeerde
politieke filosofie en econo
mie aan onder meer de Co
lumbia University, werkte bij
de Verenigde Naties, ver
schillende Amerikaanse
kranten en kwam uiteinde
lijk bij Associated Press in
New York terecht. Vier jaar
geleden nam zij het corres
pondentschap in Nederland
op zich Dagelijks verzorgt zij
de berichtgeving over de be
langrijkste beurzen en het
nieuws rond een veertig veel
al internationaal georiënteer
de Nederlandse bedrijven.
Daarnaast bericht zij over
macro-economische ontwik
kelingen in Nederland, het
beleid van de Nederlandsche
Bank en het ministerie van fi
nanciën en elk jaar levert zij
twaalf portretten van Neder
landse ondernemingen. Al
dat werk gaat via het telexnet
van AP naar kranten, bedrij
ven en instellingen in veertig
landen in de Verenigde Sta
ten, Europa en het Verre Oos
ten. De bescheidenheid die
zijzelf over haar werk be
tracht, laat onverlet dat zij
een belangrijk stempel drukt
op wat het buitenland van
Nederland denkt.
Droom
"Wat mij het meest opviel toen
ik in Nederland voor het
eerst persconferenties van
bedrijven meemaakte, was
dat Nederlandse journalisten
zo veel aandacht schenken
aan het sociale aspect van het
ondernemen. Nee, ik vind
niet dat jullie de rest verwaar
lozen, maar het sociale beleid
krijgt in kranten veel aan
dacht. Na vier jaar weet ik dat
dat heel typerend is voor jul
lie samenleving. Wat Neder
land heeft is voor mensen in
de rest van de wereld ëén gro
te droom. De zekerheid, die
jullie kennen is uniek. Er is
geen echte armoede meer.
Echt conservatisme bestaat
hier ook niet Dat viel me bij
voorbeeld op toen ik in een
gezelschap van mensen die
hier conservatief worden ge
noemd eens suggereerde dat
om de lonen te matigen, de
vakantietoeslag afgeschaft
moest worden. Nou zeg, wat
daar voor reacties op kwa
men. Dat mocht nooit gebeu
ren. Kijk, dat is typisch Hol
land".
Rijk
"Als The Economist schrijft dat
Nederlanders zo bezorgd
zijn, dan is dat zo denk ik
Jullie zijn daar heel snel mee
en dat leidt er toe dat ook op
tijd een oplossing wordt ge
vonden. Het probleem van
Nederland is vanuit een in
ternationaal perspectief na
tuurlijk lang niet zo groot als
je zou vermoeden, wanneer je
alleen Nederlandse kranten
las en de Nederlandse televi
sie zag. Nederland behoort
tot één van de rykste landen
ter wereld Nog steeds"
Victoria English bevestigt het
beeld dat ook uit de andere
publicaties naar voren komt
Nederlandse bedrijven wor
den goed geleid, vakbonden
zijn uiterst gematigd, het pro-
dukt is goed, de politiek is
betrouwbaar Alleen, ook
voor haar blijft de sociale ze
kerheid een intrigerende fac
tor
"In Amenka is het een to look
a/ter number one. Dat is een
moeilijk te vertalen kreet,
maar het komt er op neer dat
mensen voortdurend met
hun eigen positie bezig zyn.
Dat ligt hier heel anders.
Maar jullie solidariteit heeft
ook nadelen Wat begonnen
is als een systeem om de ar
men een bestaansminimum
te geven, is nu een stelsel dat
zo ongeveer iedereen kan on
derhouden. Watje dan krijgt -
het is mijn bescheiden me
ning hoor - is dat mensen zo
veel zekerheden hebben, dat
er een stukje spanning weg
valt, een spanning die toch
essentieel is in ieders leven".
"Los van alle nadelen is de re
cessie voor Nederland niet
slecht, omdat er nu wat meer
onzekerheid is. wat minder
dingen vanzelfsprekend zijn.
Dat is nodig om veerkrachtig
te zijn. Als Nederland de ver
zorgingsstaat echt hervormt,
dan is er geen reden tot som
berheid". zegt Victoria
English. Daann bijgevallen
door haar collega Walter El
lis: "Niemand twijfelt eraan
dat als de ommekeer uilein
delyk komt. de Hollanders,
zo ze al niet voor aanstaan,
dan toch weer tot de aange
vers zullen behoren"
Dat herstel kan nog even op
zich laten wachten, maar ook
voor die tussenfase geen
nood, want, zo schr\jft The
Economist "Als men een
plaats zoekt om de economi
sche inzinking door te ko
men, moet Nederland wel de
heerlijkste, de gencfiykste
plek worden geacht".
