"Ze zijn als de dood
en niet voor niets..."
"Dwing Hoogovens tot
verkorten werkweek"
va,ia
Synodebestuur: politieke keuze gewetenszaak enkeling
Verzet chemie-bedrijven
tegen "bodeinbelastiiig"
VRIJDAG 27 AUGUSTUS 1982
Geen afstel
De voorlichtingsdienst van de
rooms-katholieke kerkprovin
cie heeft namens de bisschop
pen laten weten, dat de vertra
ging in hun standpuntbepaling
omtrent de kernwapens niet is
te wijten aan onderlinge ver
deeldheid, oels sommige berich
ten suggereerden. Men is nog
bezig met de verwerking van
het resultaat van de opiniepei
ling. Dat vraagt meer tijd dan
men ad gedacht.
Het blijkt heel moeilijk te zijn. de
uiteenlopende motieven waarom
gelovigen voor of tegen verwij
dering van kernwapens uit Ner-
land zijn te bundelen tot een
reeks duidelijke typen.
De bisschoppen zijn vastbesloten
met een standpunt voor de aggte
komen. Uitstel betekent dus
geen afstel. Maar zij willen hier
aan niet werken onder 'hevige
druk van de tijd'. "Dat zou scha
delijk kunnen zijn voor deze aan
gelegenheid".
Gesprek met IKV
Bisschop Ernst van Breda, hulp
bisschop Kok van Utrecht en
Industriebonden tot Tweede Kamer:
Mij is geleerd dat je altijd de wijn
van de streek moet drinkendus
ik had geen betere plaats voor het
lezen van Nacht over Alicante"
van S. Montag kunnen uitkiezen
dan het bungalowpark annex
camping Isamar bij Chioggia in
Italië. Hoewel, een nog betere
plaats zou natuurlijk Alicante
zelf zijn geweest, waar deze schel
menroman over het hedendaagse
vakantievolk zich afspeelt, maar
een soortgelijk oord in een aan
verwant latijns vakantieland be
nadert de ideale situatie toch ook
heel aardig.
,JIacht over Alicante" is en heel
leesbaar boek, dat je niet op je li
teratuurlijst hoeft te zetten als je
drs. in de Nederlandse taal en let
teren wilt worden, maar waar je
ook niet slechter van wordt als je
het helemaal uitleest. Wat me wel
een beetje tegenviel van een zo
erudiet man als Montag was, d.at
hij zijn hoofdpersonen had aan-
getakkebost met alle cliché's die
bij de soort passen, maar daar
stonden trefzekere observaties te
genover als de volgende:
„Een lange optocht slofte langs het
strand op de grens van de bran
ding en liet de voeten, verworpen
en gedegenereerd in elf maanden
van noordelijk leven, schoon
spoelen in het zoute water. Kin
deren trapten in glasscherven.
Kleine visjes, gevangen in schep
netten, stierven in emmertjes de
verstikkingsdood. Een normale
vakantiedag aan het strand, na
afloop waarvan de gecarboni-
seerde menigte de appartemen
ten en kampementen opzocht om
zich voor te bereiden op een niet
minder energie verslindende
avond".
Vroeger, toen ik nog geen kinderen
had die hun eigen eisen stellen,
dacht ik dat een bungalowpark
annex camping zoiets als de hel
op aarde was. Al die mensen (al
die mede-vaderlanders vooral!),
al die voorzieningen, al die onge
makken, het leek me alsof je te
rugviel in je eerste primitieve
woonomstandigheid (een huur-
kamertje als student), maar dan
met meer Italiaanse zon en min
der Nederlandse kranten. Nu ik
het drie weken lang aan den lijve
heb ondervonden, moet ik zeg
gen: het is de hel niet. het is wat
het is. In ons geval een heel vreed
zaam dorp, bewoond door een
vlottende bevolking van zo'n
tweeduizend man, vrouw en kind
van uiteenlopende nationaliteit
maar met Duitsers, Italianen en
Nederlanders in de meerderheid.
Hoewel de tenten en caravans op
het campinggedeelte schouder
aan schouder stonden heb ik in
die drie weken geen wanklank
gehoord, geen vechtpartijtje,
geen geruzie, geen dronkemans
gelag op een kort moment na toen
een Nederlander de vechthou-
ding aannam nadat de strand-
houder de parasol had ingeklapt
waar hij geen recht op had. Mis
schien was die Luxemburg acht i-
ge sfeer te danken aan de kwets
baarheid van al die mensen, die
voor het merendeel nagenoeg
naakt rondliepen, fietsten (in
zo'n omgeving fietst men met ie
mand achterop die op de bagage
drager staat) of barbecueden.
Niet waarlijk naakt, de mannen
droegen nog net een slipje, de
vrouwen het vermoeden van een
slipje en BH'tje, maar als zulke
kledingstukken op het strand nog
wel een geklede indruk maken,
vallen zij voor het gevoel toch ge
heel weg als er mee door
'straatjes' wordt gewandeld, in
hel restaurant wordt gegeten, en
vooral: als er mee boodschappen
worden gedaan in de super
markt. Alles is daar normaal: de
stellingen met de levensartikelen,
het winkelpersoneel in witte jas
sen, het boodschappenkarretje,
alleen is de vrouw die het kar
retje voortduwt, nu en dan keu
rend een potje jam oppakt, en ge
duldig in de rij gaat staan bij de
broodtoonbank, net zo miniem
gekleed als een Bluebell Girl in
het Lido van Parijs. Zou ze de
enige zijn, of tot een minderheid
behoren, dan zou dat opschud
ding verwekken en gerotzooi ge
ven, maar hier behoorde zij tot de
grote meerderheid die daardoor
in zijn totaliteit kwetsbaar werd,
waaruit ik dan weer die vreedza
me sfeer in het vakantiedorp ver
klaar.
Ik moet toegeven dat we in het bun
galowpark onze luidruchtige Ita
liaanse buren tegen 12 uur 's
nachts wel eens tot stilte hebben
gemaand, maar onze Duitse bu
ren hebben we met rust gelaten,
hoewel die, buiten op het terras
zittend, om half acht 's avonds
onder begeleiding van een mond
harmonica drie volwassenen
twee kinderen) 'Oh, me tri Papa'
en 'Hodeleidieho'-liedjes begon
nen te zingen. Vooral tweestem
mig, met geschoolde koorstem-
men, is dat tamelijk onverdraag
lijk, maar wat moet je? Je kunt,
met het morele gelijk van de
vakantieganger en natuurzoeker
een radio met popmuziek zachter
laten zetten, maar zo'n hecht ge
zinnetje dat puur natuur Wan
dervogel-liedjes begint te kwe
len? Gutenabend, verzeihung,
aber wir sind zufallig allergisch
fur diese Art Musik konnen sie
nicht zum Strand gehen um dort
zu singen? In m'n beste Duits
dus? Maar dat dorst ik helaas
niet aan. ik zou dan toch het ge
voel hebben gehad dat ik een
nachtegaal uit de boom had ge
schoten wegens burengerucht.
Het stemadvies van verschillen
de vredesbewegingen, waaron
der het Interaerkelijk Vredesbe
raad (IKV), mag niet worden ge
zien als een advies van de Her
vormde Kek. Dat heeft het dage
lijks bestuur van de synode Imo-
deramen) geantwoord op brie
ven van kerkleden daarover.
Het moderamen is van oordeel,
dat het niet tot zin aak behoort,
de kerkleden een stemadvies te
geven.
Wel wijzen voorzitter Roos en
waarneend secretaris dominee P.
van den Heuvel (Harmeien) op
het grote gewicht dat de her
vormde synode hecht aan het
vraagstuk van de kernwaene. De
keuze vooree p
litieke partij is echter een gewe
tenszaak van de enkeling.
Als orgaisaties als het IKV uitspra
ken doen, worden deze niet auto
matisch ondersteund door een
synodle oedkeuring of afkeu
ring. De organisaties hebben een
betrekkelijke zelfstandigheid en
doen werk dat de kerken hebben
opgedragen. Hun algemene be
leid staat min od meer regelma
tig ter discussie in de synode.
Het voert te ver om iedere uit
spraakvoor rekening van de
deelnemende kerken te laten ko
men. Zegt het moderamen in zijn
brief.
De voorzitter van het IKV, Ben ter
Ver, legde tijdens een persconfe
rentie ter inleiding van de Vre-
desweek (19 tot 26 september)
nog uit, dat het bewuste stemad
vies niet hetzelfde is als de ste
madviezen die kerken en kerke
lijke instanties vroege wel heb
ben gegeven en die politiek nooit
waren gefundeerd. In de verkie
zingsfolder van IKV en 'Pex
Christi' worden juist de opvattin
gen van de verschillende politie
ke partijen over de kernbewape
ning met elkaar vergeleken. En
daaruit wordt dan de conclusie
getrokken, dat zij die tegen plaat
sing van kernraketten zijn het
best kunnen stemmen op partij
en die daar ook onvoorwaarde
lijk tegen zijn.
DEN HAAG (GPD) - De Indus
triebonden van FNV en CNV
hebben de Tweede Kamer te
hulp geroepen om gedaan te krij
gen dat de gemiddelde werk
week bij Hoogovens wordt ver
kort van 40 tot 36 uur. Zij hielden
hun pleidooi daarvoor gisteroch
tend in een hoorzitting van de
Tweede-kamercommissie voor
economische zaken.
De bonden verlangen dat de ver
korting van de werkweek als
voorwaarde wordt opgenomen
voor het verstrekken van de
steun die Hoogovens van de
staat nodig heeft. Het bedrijf
heeft een investeringsplan opge
steld om weer als zelfstandige
onderneming te kunnen voortle
ven na het uiteenvallen van
Estel, het verband waarin Hoog
ovens en het Westduitse staal
concern Hoesch waren opge
gaan.
Voor uitvoering van het plan is 3,2
miljard gulden nodig Tot een be
drag van 2.2 miljard meent het
bestuur van Hoogovens zelf le
ningen te kunnen financieren.
Hoogovens-directeur Hooglandt
verwacht een bedrijfsresultaat
dat groot genoeg zal zijn om de
kosten van die leningen te kun
nen dragen. Hij gaat ervan uit dat
hulpbisschop Bar van Rotter
dam hebben gisteren een ge
sprek gehad met mensen van
het Interkerkelijk Vredesbe
raad.
Zij staken hun vrees dat de verhou
ding van het IKV tot de rooms-
katholieke kerkprovincie wei
eens onder zware druk zou kun
nen komen, niet onder stoelen of
banken. Dat zou dan worden ver
oorzaakt door de voorgenomen
democratisering van het IKV die
'de basis' meer gaat betrekken
bij het beleid - en zijn partijpoli
tieke opstelling.
De IKV'ers zagen hier een misver
stand. Ook bij de interne demo
cratisering krijgen de contacten
met de geloofsgemeenschap het
volle pond, zo verzekerden zij.
En van vereenzelviging met eni-
tioogovens over enige tyd een
winst (voor belastingen) bereik
baar zal zijn van 200 miljoen gul
den per jaar.
Voor de ontbrekende 1 miljard
heeft Hoogovens een beroep ge
daan op de overheid. Volgende
week zal de Tweede Kamer over
het beschikbaar tellen van dit
steunbedrag en over de toe
komst van Hoogovens overleg
voeren met minister van econo
mische zaken Terlouw Enige
haast is geboden, omdat de Euro
pese Commissie de steunverle
ning moet toetsen aan de regels
die m Brussel zijn gesteld aan de
ontwikkeling van de staalindus
trie.
ge politieke partij is. volgens net
IKV. geen sprake. Wel wil het
IKV bij politieke vraagstukken
niet om de politieke werkelijk
heid heenlopen.
Het IKV is een door de kerken ge
wilde en opgezette vredesbewe
ging. die stevige wortels in de ba
sis heeft. Het heeft een zekere
armslag voor spreken en hande
len. die de geloofsremeenschap en
de hiërarchie niet bindt. De drie
bisschoppen beaamden dit.
Over en weer werd vastgesteld, dat
om misveretanden te voorko
men - intensiever contact tus
sen kerken en het IKV nodig is
Ook de verhouding tussen kerk
provincie. bisschoppencollege.
Pax Christi en IKV moet duide
lijker worden.
Overigens wezen de bisschoppen
erop, dat de kritiek van enkele
collega's op de verkiezingsfolder
met het advies om 'links' te stem
men alleen sloeg op Pax Christi
Omd.it tü' - ri i j i Krn-t v..or/itter
van P AX IS. WERDEN DE
BISSCHOPPEN HIEROP AAN
GEKEKEN
Gereformeerde Gemeenten be
dankt voor Werkendam M. Mon-
dna Waardenburg.
De Wereldbond van Hervormde
Kerken - die in Ottawa. Canada,
vergadert - koos gisteren dr. Al
lan Boesak, predikant van een
kleurlingengemeente in ZJUID-
Afrika. tot zijn nieuwe voorzitter.
Dowlr, dir enige tijd studeerde
aan de Vrije Universiteit van
Amsterdam bij de zendingstheo-
l.x.g proti ui .1 Verkuyl. is een
vurig bestrijder van de apart
heidsidee.
DEN HAAG (ANP) - De Vereniging van Nederlandse Chemische
Industrie (VNCl) heeft grote bezwaren tegen de plannen van de
overheid om het bedrijfsleven via een heffing op de produktie
van enkele chemische basis-grondstolïm «B deel van de kot
ten van het verwijderen van afvalstoffen uit de bodem te laten
betalen.
De heffing op de grondstoffen zou door de fabnkanten doorbere
kend moeten worden in de kosten, zodat uiteindelijk de gehele
chemische industrie zou meebetalen. De heffing zou daarmee
een "vertaling" van de collectieve verantwoordelijkheid van de
betrokken bedrijfstakken voor het ontstaan van de bodem
verontreiniging zijn. zo staat in een rapport van een ambtelijke
werkgroep over de bodemsanering De kosten van da VMttf
worden in dit rapport geschat op "tenminste" twee miljard De
bijdrage van het bedrijfsleven zou 25 pet moeten bedragen, het
geen neerkomt op ongeveer f 500 miljoen over een penode van
vijfjaar.
Volgens een woordvoerder van de VNCI kan de heffing echter
niet aan de afnemers worden doorberekend, omdat de grond
stoffen op een internationale markt worden verhandeld en de
concurrentiepositie van de bedryven sterk zou worden aange
tast.
In de toch al niet rimpelloze vijver van de Nederlandse
chartermarkt is enige golfslag ontstaan door de vastbe
radenheid waarmee John Block aan zijn rentree werkt.
In die wereld maken maatschappijen als KLM, Marti
nair en Transavia de dienst uit en dat moet, zo vindt
het drietal, zo blijven. Ruimte voor nog eens een char
termaatschappij is er niet. Block (ex-Martinair, ex-
Transavia) denkt daar heel anders over.
Hij wil met twee gehuurde Boeings-727 een gooi doen op
bestemmingen als Zuid-Spanje, Noord-Afrika en Zuid-
Oost-Europa en denkt daarbij aan vriendelijk geprijs-
der tickets. Hij ving bot bij de toenmalige staatssecre
taris van verkeer en waterstaat Smit-Kroes, berustte
niet en zocht het hoger op bij de Raad van State.
De afdeling rechtspraak moet het pleit op 28 september
beslechten. Block is optimistisch gestemd ("ik heb goe
de papieren"), maar krijgt hij in Den Haag geen gelijk,
dan gaat hij "naar Brussel", waar EG-commissaris
Andriessen nog onlangs met zijn stappen tegen Neder
landse sigarettenfabrikanten duidelijk maakte, weinig
op te hebben met "kartelvorming".
passagiers. Je kunt natuur
lijk zeggen wat je wilt, maar
het feit dat Martinair met DC-
10's op Europese bestemmin
gen vliegt is natuurlijk onzin.
Die tellen zijn voor de
grote afstanden gebouwd. En
als Martinair. zoals gebeurd
is. in die sfeer werk kwijt
raakt, dan moet je dat natuur
lijk los zien van de vraag of er
op de bestemmingen waar ik
in genteresseerd ben overca
paciteit is"
Belangrijkste troef die Block in
handen denkt te hebben is
het gegeven dat de Rijks
luchtvaartdienst toestaat dat
de drie bestaande maat
schappijen hun vloot voort
durend aanpassen aan de
vraag "Zij kunnen er toestel
len bijnemen, wat ook ge
beurt. om zo ieder gat dat
zich voordoet op te vangen.
Martinair heeft een open ver
gunning en kan inzetten wat
hij wil. Dat is tijdens de zit
ting door een man van het
ministerie bevestigd. Een
buitenstaander als ik blijkt
dat niet te mogen Ik ben heel
benieuwd wat de Raad van
State daarvan vindt".
Block zegt voldoende toezeg
gingen van touroperators te
hebben om direct te begin
nen "Ik wil het wel klein
houden, zodat je flexibel kan
blijven en je niet uitlevert aan
een paar bedrijven"). De
Boeing-727 noemt Block
"precies het toestel waaraan
nu behoefte bestaat".
Block is er van overtuigd dat
het goedkoper kan. "Als u
zegt een maaltijd aan bord
kost door de bank genomen
8.50. de prijs van kerosine is
min of meer een gegeven
voor elke maatschappij, de
prijs van een toestel ook, dan
zeg ik: allemaal waar, maar
toch kan het goedkoper Met
dit toestel kun je, omdat de
ruimte goed geschikt is voor
deze bestemmingen, een be
tere produktiviteit per toestel
bereiken. Dat is één. Daarbij
ben ik ervan overtuigd dat je
personeelslasten omlaag
kunnen. De arbeidsprodukti-
viteit moet hoger. Dat is
twee. Mensen hebben maar
een paar uur werk per dag
omdat ze voor één bepaalde
klus zijn aangesteld en niets
anders mogen of willen doen.
Ik heb daar hek andere
ideeën over. Meer generalis
tisch personeel en dat kan,
zonder met cao's in de knoop
te komen".
"Ze zijn als de dood voor me en
niet voor niets natuurlijk. Ik
ken al die jongens toch. Ik
begrijp het best. Ze staan al
lemaal voor hun eigen tent,
dat zou ik in hun plaats ook
doen. Maar ze weten net zo
goed als ik dat het gat be
staat. Het is wél het laatste
gat dat er is. Als ik kan begin
nen. dan is het inderdaad op.
dan zit de zaak vol. Maar nu
Kom nou".
Met dezelfde eensgezind
heid waarmee Sergio
Orlandini (KLM) en
Martin Schroder (Mar
tinair) een paar jaar ge
leden nog vonden dat
er in de Nederlandse
luchtvaart geen ruimte
meer was voor charter
maatschappij Transa
via, vindt dit tweetal
nu, aangevuld met
Transavia's Peter Le-
gro, dat Air Holland, de
nog slapende bv waar
mee John Block de
markt op wil, nooit een
kans moet krijgen.
Maar de kaarten liggen dan ook
wat anders dan toen. Sinds
de redersfusie tussen Nedl-
loyd en KNSM (beide hadden
belangen in de luchtvaart)
heeft, nog sterker dan voor
heen, iedereen in de Neder
landse luchtvaart met ieder
een te maken. Zo heeft bij
voorbeeld KLM zowel finan
ciële belangen in Martinair
als in Transavia. Is hier spra
ke van een kartel, een bunde
ling van belangen, met als
praktisch resultaat dat de
markt voor derden dicht zit?
"Nee", zeggen de betrokken
maatschappijen. "Ja", zegt
John Block.
Was hij een naeve avonturier
die eens een gokje in de
luchtvaart wilde wagen, dan
nam men er op Schiphol ken
nis van en ging vervolgens
over tot de orde van de dag.
Maar John Block mag dan
het type "vrije jongen" zijn,
hij kent de Nederlandse
luchtvaart van haver tot gort.
Samen met de al genoemde
Martin Schroder pionierde
hij destijds met vakantie-
charterreizen ("Schroder en
ik vieren volgend jaar allebei
ons 25-jarig jublileum"), wat
later stond hij aan de wieg
van Transavia, dat hij een
paar jaar geleden na een
reeks veelbesproken conflic
ten de rug toekeerde. Hij ver
ruilde Nederland voor Span
je, waar hij vanuit het vakan
tieoord Marbclla adviezen
geeft op zijn vakgebied
("Voor Derde Wereld-landen
en zo. dat vind ik leuk. die be
ginnen pas") en betrokken is
bij de kweek van avocado's
("Ik ben daar tegen een avo
cado-plantage aan gelopen,
maar daar ga ik me nu weer
wat uit terugtrekken").
"Het gat van Block", zo wordt
zijn marktaandeel genoemd
en hij is vastbesloten het in
handen te krijgen ook. Een
woordvoerder van het minis
terie van verkeer en water
staat vatte de bezwaren van
het departement, de maat
schappijen en de Rijkslucht
vaartdienst tijdens de zitting
kernachtig samen: "Er is nu
al overcapaciteit. Komt er
een vierde maatschappij bij
dan neemt die alleen nog
maar toe".
Tijdens de zitting vlogen de
verschillende rekensommem
over de tafel. De maatschap
pijen zouden samen stoel-
ruimte hebben voor 1.6 mil
joen passagiers, genoeg om
1,2 miljoen passagiers op te
vangen. Het aanbod op de
chartermarkt zal naar ver
wachting van 971 000 in 1979,
dit jaar tot 785.000 dalen.
Block zegt weinig voor die cij
fers te kopen. "De maat
schappijen lenen regelmatig
toestellen uit aan derden. Dat
is niet meegerekend. Doe je
dat wel dan zie je dat de zaak
redelijk in evenwicht is. Als
je naar de vloot kijkt, dan is
er een gat voor toestellen met
ruimte voor tweehonderd
