Engelse sf maakt furore
ii
BOEKEN
Geld woningverbetering moet beter verdeeld
Waarheidsgetrouw beeld
van leven van heiligen
Francis: man van de praktijk
"Wat moet
je met zo'n
moeder"
een prima
verhaal
Thuis bodybuilden
ook voor vrouwen
EG akkoord met staatsgarantie voor AEG-fabriek
WOENSDAG 25 AUGUSTUS 1982
Varia
Benauwde science fiction-liefhebbers die
de laatste tijd alom te horen kregen dat
het genre weer in de anonimiteit dreigt
te verdwijnen, kunnen herademen. Zel
den is door de media de tv voorop -
zoveel aandacht aan SF besteed als juist
in 1982. Ook de klagerige geluiden uit
de hoek der uitgevers bleken het gefluit
van een stoomketeltje: een schrille tuut,
een wolkje stoom en dan toch maar
weer de kopjes volgeschonken.
Inderdaad deed uitgeverij Meulenhoff,
nog onbetwist de beste SF-leverancier,
een aantal herdrukken gestand, vooral
van top-seller Jack Vance. Maar verder
blijft de zon volop schijnen. Bruna over
de kop, ja, maar de geruchten dat haar
SF-reeks (m.n. de Nederlandstalige Ga-
nymedes-serie) dóórgaat, worden steeds
hardnekkiger. Een zucht van verlich
ting.
Ook de kwaliteit van de oorspronkelijk-
Nederlandse èn van de vertalingen van
buitenlands werk handhaaft een hoog
peil. Daarbij valt op dat vooral de jonge
re generatie SF-auteurs, met name die
uit Engeland, de mogelijkheden der toe
komstvisies verder trachten uit te
werken. Dat gebeurt en de aanloop
daartoe was al in de zestiger jaren merk
baar - door toenemende psychologise
ring en uitdieping van karakters.
Extreem is dit het geval in de romans van
Christopher Priest wiens verhalen de
SF-grenzen feitelijk overschrijden; ook
zijn Dodenscherming over een eiland
graaft diep in de afgrond van de mense
lijke psyche. Hoewel deze roman meer
actie biedt dan eerder (en recenter)
werk, ook hier: de mens centraal. In dit
geval is dat Alan Whitman die wanhopig
speurt naar vrouw en kinderen, ont
voerd door vluchtelingen uit Afrika dat
door een atoomoorlog is verwoest. Een
fascinerend schrijver, maar niet voor el
ke liefhebber even toegankelijk.
Zonder meer een verrassing is Waar de
Tijdwind waait van de hier nog te wei
nig gewaardeerde Robert Holdstock,
eveneens Engelsman, en vriend en leef
tijdgenoot van Chris Priest. Holdstock
combineert - uiterst knap! - traditione
le SF-elementen (een vreemde, mens
vijandige buitenaardse wereld) met on
gebruikelijke diepgang en uitwerking
van zijn personages. Het verhaal speelt
zich af op VanderZandes wereld, waar
door een kloof in het barre landschap
de tijd "letterlijk" waait van verleden
naar toekomst. De angst voor de tijd
wind leidt tot allerlei bijgeloof onder de
Aardse bewoners en onderzoekers.
Hoofdpersoon Leo Faulcon, voor SF-
begrippen in zijn menselijkheid voor
treffelijk uitgediept en gekarakteri
seerd, trotseert zijn angsten èn de tijd
wind... De ontknoping is zonder meer
verrassend. SF van hoog gehalte.
Een ander talent is James Patrick Hogan
die met De Terugkeer van de Ganyme-
den een wat ander SF-aspect aansnijdt;
ook hier (als bij Holdstock) krijgen we
te maken met "anderlingen" of buiten
aardse wezens. Het verhaal biedt echter
vooral meer en daardoor boeiende -
wetenschappelijke en archeologische
elementen: "Na vijfentwintig miljoen
jaren keren de eigenaars van het diep
gevroren ruimtewerk op Ganymedes te
rug..." Een fraai evenwicht tussen
"science" en "fiction" hier. al vind ik de
afloop wat ouderwets-dramatisch, op ef
fect en sentiment afgestemd.
Van wie we hopelijk nog veel te lezen krij
gen: de jonge Engelse auteur Terry
Pratchett die met de buitengewoon
geestige en avontuurlijke romans Del
ven en De donkere kant van de zon best
wel eens Jack Vance (die wat uitgeblust
lijkt) naar de kroon zou kunnen steken.
Zeer aanbevolen, vooral door de in SF
helaas vaak schaarse humor en verbeel
dingskracht van de auteur.
Science fiction leeft als nooit tevoren, ze
ker in Nederland!.
ROB VOOREN
Christopher Priest, Dodenschemering over een
eiland. Uig. Centripress SF, Bussum 1981.
Robert Holdstock. Waar de Tijdwind waait.
Uitg. Het Spectrum, Utrecht;Antwerpen, 1982,
13,50.
James Patrick Hogan. De Terugkeer van de
Ganymeden. Uitg. Meulenhoff. Amsterdam
1982.
Terry Pratchett. Delvende donkere kant van
de zon. Uitg. Meulenhoff, Amsterdam 1982,
16,50.
Als je geen wereldvreemde pa
ter, non of maagd bent ge
weest is de kans om heilig
verklaard te worden bijzon
der gering. Dat wordt ge
noegzaam bewezen in de tal
loze hagiografieën (beschrij
vingen van heilige levens).
Hiermee wordt echter de le
ken en gehuwden groot on
recht gedaan. Zij mogen dan
in de loop der eeuwen niet
heilig zijn verklaard; nie
mand kan bewijzen dat ze het
niet zijn.
De hagiografie doet tevens de
heilig-verklaarden onrecht.
Want waarom zou men we
reldvreemd moeten zijn om
in de hemel te komen? Onder
de heiligen zijn talloze gewo
ne mensen. Hun heiligheid
stoelt op andere zaken dan in
de hagiografieën aangege
ven. De schrijver Wim Zaal
heeft dat met zijn bijzonder
lezenswaardig boekje "De
heiligen" aangetoond. In dit
boekje beschrijft hij het le
ven - maar dan echt - van
heiligen als Ignatius van
Loyola, Franciscus van Assi-
sië, Liduina van Schiedam en
Theresia van Lisieux.
Fascisme
In 1964 promoveerde L.M.H.
Joosten op het proefschrift
"Katholieken en fascisme in
Nederland 1920-1940". Een
bijzonder, vlot geschreven en
boeiend boek. De documen
taire betekenis van deze uit
voerige studie is van dien
aard, dat een herdruk niet
kon uitblijven. Dat is nu na
18 jaar het geval.
Helaas is dat boek ongewijzigd
gebleven. In die 18 jaar is
weer zoveel literatuur ver
schenen, dat een herziene
versie op zijn plaats zou zijn
geweest. Daarbij komt dat er
van de zijde van de toen nog
levende katholieke "jonge
ren" uit de 20-er jaren als Van
Duinkerken en Engelman
felle kritiek kwam. De auteur
heeft gemeend zich de nieu
we literatuur noch de kritiek
te mogen aantrekken.
De auteur veroorlooft zich zelfs
de hem destijds opgelegde
rectificatie over de fascisti
sche voorman Jan Baars niet
in het boek op te nemen. Het
betreft hier een passage (op
pagina 258 blanco gelaten!)
waarin Joosten zijn bewerin
gen over Baars' tijdens de
oorlog verrichte vaderlands
lievende daden op zijn minst
in twijfel had getrokken.
Zowel het feit, dat de herdruk
ongewijzigd is gebleven als
het ontbreken van bewuste
passage ontsieren een overi
gens bijzonder boek, dat een
goed inzicht geeft in de ver
houding tussen katholieken
en het fascisme tussen de bei
de wereldoorlogen.
("Katholieken en fascisme in Ne
derland 1920-1940", dr. L.M.H.
Joosten, uitg. Hes Publishers,
29,90).
Evangelie
Wie schrijft die blijft. Deze ge
dachte moet prof. Schille-
beeckx ongetwijfeld bezie
len. Hij is thans bezig met een
omvangrijke trilogie over de
kerk. Daarnaast verscheen
onlangs van zijn hand een
bundel met her en der gehou
den preken met uitleg van
Schriftpassages. Ik schaar
mij achter hem waar hij
schrijft: "Wat U, lezer, en mij
wellicht het meest samen
bindt, wortelt in het Evange
lie verhalen aan elkaar".
("Evangelie verhalen", Edward
Schillebeeckx, uitg. Nelissen,
39,50).
THEO KROON
Dick Francis behoeft nauwe
lijks introductie: de man die
zijn thrillers altijd rondom
paarden situeert.
Na een loopbaan als jockey is
hij gaan schrijven. Met een
verbluffende regelmaat heeft
hij boeken geproduceerd.
Bijna elk jaar één zodat hij na
een dikke twintig jaar schrij
verij aan zijn twintigste thril
ler toe is.
Die heet "Een gewaarschuwd
man" en zal binnenkort ook
in de voortreffelijke reeks
"Crime de la crime" van De
Arbeiderspers verschijnen.
Daarin heeft men nu net
Francis' negentiende onder
gebracht: "Reflex".
Weer vormen de paarden het
decor. En weer is de centrale
figuur geen super-intellec
tuele speurder of iets derge
lijks. Zoals zo vaak in de boe
ken van Francis draait de
zaak om een heel gewoon
mens. Een doodgewone joc
key. Niet eens een erg goede.
Hij kan net zijn brood verdie
nen.
Trouwens, de man ambieert
ook niet veel meer. Hij is te
vreden met zijn wat schamel
lot. Tot hij in de perikelen
raakt als hij te maken krijgt
met de achtergebleven nega
tieven van een plotseling om
gekomen fotograaf.
Fotografen is zijn hobby. Dus
gaat hij wat experimenteren
met die negatieven. En dan
geheel onvoorbereid staat hij
oog in oog met misdadige
praktijken.
Een man van de praktijk als
Dick Francis weet maar al te
goed hoe het geld dat rolt op
en om de renbaan grote aan
trekkingskracht uitoefent op
allerlei louche personages.
Kerels, die dubieuze praktij
ken niet schuwen. Die in elk
geval geen partij vormen
voor die vriendelijke, weinig
ambitieuze jockey.
Sfeer, intrige, gevoel voor de
tail en een treffend directe
verteltrant maken de boeken
van Dick Francis tot prettige
leesavonturen. Zo ook deze
"Reflex", die de aandacht
meer dan driehonderd pagi
na's lang gevangen kan hou
den.
("Reflex" door Dick Francis, in de
reeks "Crime de la crime" van De
Arbeiderspers, prijs 29,50).
Kim Philby
"De keerzijde van het verraad".
Onder deze toepasselijke titel
is de nieuwste thriller van
Ted Allbeury in de boekwin
kels verschenen. Uitgangs
punt van deze voortreffelijke
spionageroman vormen han
del en wandel van de eens
naar Moskou uitgeweken
Britse meesterspion Kim
Philby.
Volgens Allbeury is Philby's
verraad in een wolk van
vraagtekens blijven hangen.
Daarom creëert hij de figuur
van John Powell, die op
dracht krijgt alle feiten nog
eens op een rijtje te zetten als
Philby vanuit Moskou de
wens te kennen geeft zijn le
vensavond in zijn vaderland
te willen slijten.
John Powell stuit daarbij op
een schier ondoordringbare
muur van argwaan, leugen,
list en bedrog. Maar heel
moeizaam kan hij de kluwen
van verstrengelde belangen
ontwarren. Om te ervaren dat
de intrige die de waarheid
verbergt nauwelijks weerzin
wekkender is dan die waar
heid zelf. Een waarheid die
de "keerzijde van het ver
raad" in een hemeltergend
daglicht zet.
('De keerzijde van het verraad',
Ted Allbeury, uitg. Unieboek,
f24,50).
KOOS POST
'Wat moet je met zo'n moeder',
verzucht het meisje Harper in
het gelijknamige boek van de
Engelse schrijfster Wendy Si
mons. Harpers moeder Kitty
is zeker niet makkelijk. Zo
lang Harper zich kan heugen
leiden moeder en dochter een
zwervend bestaan van het
ene huis naar het andere. Tal
loze 'ooms' hebben de revue
gepasseerd. Bij oom Eric had
Harper het nog het meest
naar haar zin. Maar haar moe
der is een snel aangebrand
'kruidje-roer-me-niet'. Na een
ruzie met Eric trekken Kitty
en Harper in bij een nieuwe
'oom': Thorn. Het gaat een
paar jaar goed, totdat Kitty
merkt dat Thorn niet van
haar dochter kan afblijven.
Resoluut worden de koffers
gepakt en opnieuw staan bei
den op straat. In een pension
waar ze tijdelijk verblijven,
sluit Harper vriendschap met
de boer Ted Wilson. Hij biedt
de twee vrouwen onderdak
aan, maar Kitty wijst dit aan
bod van de hand. Ze heeft
werk gevonden als huishoud
ster van de bejaarde me
vrouw Eagles, bovendien is
er een kleine dienstwoning
aanwezig. De vreugde van
'het voor het eerst een eigen
thuis bezitten' duurt niet
lang. Mevrouw Eagles krijgt
min of meer door toedoen
van Harper een hartaanval.
Zonder pardon zet de zoon
van de bejaarde dame de
twee vrouwen het huis uit.
Het aanbod van Ted Wilson is
de laatste strohalm waar
moeder en dochter zich aan
vast kunnen klampen.
De ik-figuur in het verhaal is
Harper, haar gevoelens en ge
dachten staan centraal. Haar
relatie tot de mensen uit haar
nabije omgeving - moeder
Kitty, Thorn, Eric, Ted Wil
son, en vriendin Linda -
wordt haarscherp en invoel
baar beschreven. Schrijfster
Wendy Simons geeft met na
me een ontroerend beeld van
de ambivalente gevoelens
van Harper voor Eric, een ho
mofiele man, met wie het
meisje een speciale band
heeft. Hoe speciaal die band
is, blijkt uit de loop van het
verhaal. 'Wat moet je met
zo'n moeder' is een boek met
een bijzondere sfeeruitstra
ling: realistisch en tegelijk
gevoelig niet te verwarren
met sentimenteel Een uit
schieter onder de boeken die
de afgelopen maanden zijn
verschenen. Voor iedereen,
ook volwassenen, vanaf 12
jaar.
MARGOT KLOMPMAKER
fWat moet je met i
Wendy Simons, uitg. Holkema en
Warendorf, f 20,58).
Bodybuilding (door sommigen liever fitness genoemd) is een
sport die in ons land enorm in opmars is. Jarenlang werd het
trainen met gewichten en halters slechts gezien als een ver
schijnsel van een subcultuur. De fitnesscentra rijzen nü als pad
destoelen de grond uit.
Bodybuilding is dan ook typisch een sport die in dit 'ik-tijdperk'
thuishoort. Men beoefent de sport alleen, en op elk willekeurig
tijdstip, dat het schikt Alleen het eigen lichaam staat daarbij
centraal.
Toch zijn de misverstanden rond deze tak van sport nog altijd
onuitroeibaar.
Van dat werken met gewichten zou je slechts spierballen 8 la de
Hulk krijgen, spierballen die verschrompelen zodra je ophoudt
met die gewichten. Dat is een misvatting. Bodybuilding (letter
lijk: bouwen aan het lichaam) heeft een scala van mogelyke re
sultaten in zich. Uitgangspunt daarbij is dat aan elk lichaams
deel kan worden gesleuteld. Slappe bovenarmen kunnen stevig
worden gemaakt; buikjes kunnen erdoor verdwijnen. Om maar
een paar voorbeelden te noemen.
Daarnaast kweekt de bodybuilder meer uithoudingsvermogen en
kracht, de huid wordt elastischer, afvalstoffen worden sneller
afgevoerd doordat de spieren in beweging worden gezet De
houding verbetert. Vetweefsel wordt minder makkelijk vastge
houden. Kortom: de algehele conditie wordt opgepept, zonder
dat daar die indrukwekkende spierballen tegenover hoeven te
staan.
Juist voor vrouwen die best iets aan de 'conservering' van hun
lichaam willen doen, maar niet tweemaal per week naar een
sportschool kunnen of willen, is het boek 'Bodybuilding voor
vrouwen' een regelrechte uitkomst. Het boek is geschreven door
de Amerikaanse kampioene Lisa Lyon, een vurig pleitbezorger
voor het bodybuilden.
Het boek is juist zo waardevol, omdat het exact die oefeningen
beschrijft en uitbeeldt, die tesamen een goed trainingsschema
vormen. Stap voor stap -door middel van doodgewone gymnas
tiekoefeningen- wordt naar de aanvang van het schema toege
werkt. Daarbij géén verwarrende tekeningetjes, maar prachtige
foto's die aan duidelijkheid niets te wensen overlaten. Ook sug
gesties voor goede voeding ontbreken niet, evenmin als de wed-
strijdbepalingen voor degenen die op wedstrydgebied in deze
tak van sport iets willen bereiken.
Het trainingsschema is eenvoudig en met beperkte middelen uit
te voeren. Lisa Lyon gaat er vanuit dat het niet nodig is om met
allerlei (kostbare) apparaten te werken. Een machine, zo stelt
Lisa, vervangt spierkracht, en neemt een deel van het werk over.
Daarom houdt zij het liever by het werken met gewichten: bar
bells en dumbbells. Deze attributen hebben ook nog het voor
deel dat ze betaalbaar zijn.
Natuurlijk kan de sportschool niet zonder meer aan de kant wor
den geschoven. Vrouwen die het bodybuilden graag thuis beoe
fenen zullen daarvoor toch een kamertje moeten vrijmaken. Bo
vendien geeft het boek een algemeen trainingsschema, dat elke
vrouw later naar eigen goeddunken kan aanpassen. Echter, de
vrouwen die het erom gaat juist dat éne lichaamsdeel te veran
deren kunnen zich beter tot een sportschool wenden. Daar zijn
gediplomeerde trainers aanwezig, die een individueel schema
kunnen voorschrijven. Voor het verbeteren van de algehele con
ditie en het 'verstevigen' van het totale lichaam is het boek,
nogmaals, een uitkomst.
MIEP HOENSON
Lisa Lyon in actie
DEN HAAG (GPD) - Rijkssubsi
dies voor verbetering van oude
woningen moeten meer terecht
komen in stadsgebieden waar de
verkrotting het hevigst op de
loer ligt. Dat is de kern van een
concept-advies van de Raad voor
de Volkshuisvesting (RAVO) aan
minister Nypels (volkshuisves
ting en ruimtelijke ordening). De
Ravo neemt het concept op 6
september in behandeling.
De raad is tot het opstellen van dit
ongevraagde advies gekomen
omdat hij vindt dat de stadsver
nieuwing ernstig wordt gelem-
merd wegens grote aantallen ver
pauperende woningen, die in
zijn vi
i. Een
genaren. Een aantal van die wo
ningen wordt bewoond door de
eigenaren zelf, een deel is in han
den van particuliere verhuur
ders.
De eerste weten vaak niet welke
subsidieregelingen er bestaan
om hen te helpen bij het opknap
pen van hun woning. Voor parti
culiere verhuurders is dat even
eens het geval, maar ook ont
breekt hun vaak het geld voo
flinke investeringen, die boven
dien onvoldoende rendement
opleveren.
Het afstoten van de woningen is
vaak aantrekkelijker dan het op
knappen.
In het concept-advies wordt erop
gewezen dat de subsidie-regelin
gen die nu voor woningverbete
ring bestaan vaak niet terecht
komen in die buurten waar op
knapbeurten het hardst nodig
zijn. Degenen die van een subsi
dieregeling gebruik maken zijn
vaak eigenaren-bewoners met
een redelijk inkomen en huizen
in een redelijke buurt die de sub
sidie als een welkom extraatje
zien voor woningverbeteringen
die niet absoluut noodzakelijk
zijn. De Ravo wil daarom dat de
subsidiestroom meer gericht
wordt naar inkomensgroepen
die het echt nodig hebben en
naar buurten die in verval dreig
den te raken.
In het concept-advies van de Ravo
wordt gezegd dat gemeenten ge
bieden moeten aanwijzen waar
de problemen met het onder
houd van particulier woningbe-
zit het grootst zijn.
De Ravo stelt zich een regeling
voor zoals die nu al bestaat bij
nieuw te premie-A woningen. De
financiering van de verbouwing
zal veelal moeten gebeuren door
het opnemen van een tweede hy
potheek, waarvoor het rijk het ri
sico moet dragen.
BRUSSEL (ANP) - De Europese Commissie heeft haar toestemming
gegeven voor een exportkredietgarantie van 600 miljoen mark van de
Westduitse staat voor het in moeilijkheden verkerende elektroconcern
AEG-Telefunken. In de komende dagen stelt de Commissie een onder--
zoek naar verdere staatsgaranties voor 1,1 miljard mark. Zij onderzoekt
altijd alle steun om vast te stellen of die in overeenstemming is met de
mededingingsregels van de Europese gemeenschap.
In Stuttgart heeft de president-directeur van AEG-Anlagentechnik, Joost
von Wrangel, gisteren verklaard dat het vertrouwen van afnemers en
leveranciers in de investeringsgoederensector van AEG ongebroken is.
Anlagentechnik voert op het ogenblik bestellingen ter waarde van zes
miljard mark uit, terwijl de orderontvangst dit jaar in de eerste zeven
maanden groter is geweest dan men had voorzien en dan in dezelfde
periode van verleden jaar. Volgens Von Wrangel heeft de Duitse PTT
op 16 augustus nog een bestelling van ruim zestien miljoen mark ge
plaatst. Hij verwacht erop dat de orderontvangst zich de komende we
ken en maanden zal stabiliseren "ofschoon de algemene marktvooruit-
zichten niet beter zijn geworden".
Na verkorten van de werktijd gedurende een week zijn de duizend perso
neelsleden van AEG-dochtermaatschappij Zanker (huishoudelijke ap
paraten) gisteren weer volledig aan de slag gegaan, zo heeft bewind- EINDHOVEN - Een felle brand heeft vanmorgen vroeg een complex houten gebouwen van de Lagere Techni-
voerder Hans Ringwald meegedeeld. Met verscheidene belangstellen- sche School aan de Naarderstraat in Eindhoven volledig in oj gelegd. Een naastgelegen bejaardentehuis moest
den worden intensieve onderhandelingen gevoerd over verkoop van gedeeltelijk worden ontruimd omdat de ruiten door de hitte waren gesprongen. De bejaarden werden opgevan-
deze in surseance van betaling verkerende onderneming. By Neff (keu- oen jn de recreatiezaal van het tehuu
kenapparaat) in Bretten wordt bij gebrek aan materiaal nog niet gepro
duceerd.
