Staatsgreep in
Kenia verij deld
"Grote politiek"
beheerst congres
VN over ouderdom
Verslagenheid in Frankrijk na busramp
Solidariteit doet oproep
bij herdenking in Polen
Wijziging Panamese politiek
r x Z P/DPA) - De of-
Verwarring op congres OAF,
Discussie in,media over veiligheid wegen en vakantiespreiding
L .c van de Warschau-
-g van het verboden
/S Vakverbond "Solidari-
yr neeft zich gisteren via een
r -dspreker gewend tot de dui
zenden bezoekers van het mili
taire Powazki-kerkhof in War
schau. Dezen herdachten de do
den van de opstand tegen de
Duitse bezetters op 1 augustus
1944.
Zeker 10.000 personen schreden
langs de graven toen plotseling
uit een luidsprekerkast voor het
centrale monument voor de do
den de woorden klonken "hier is
radio-Solidariteit". Vervolgens
kondigde Zbignieuw Bujak, die
lid is van de voorlopige nationale
commissie van het vakverbond,
aan dat er in de tweede helft van
de maand plakacties van Solida
riteit te verwachten zijn. Vanaf
13 augustus (dan is het twee jaar
geleden dat de stakingen begon
nen op de Lenin-werf in Gdansk
die leidden tot de oprichting van
het vakverbond, red.) moeten de
sympathisanten van Solidariteit
Buitenland
MAANDAG 2 AUGUSTUS 1982
hun "propaganda-acties verster
ken en de protesten opvoeren"
om aan te dringen op het op
nieuw toelaten van het vakver
bond van Lech Walesa, aldus Bu
jak.
Terwijl de officiële ceremonie zich
voltrok bij de zuil voor de helden
van de opstand van Warschau,
verzamelden zich verscheidene
duizenden mensen bij de plaats
waar 15.000 te Katyn gedode offi
cieren werden herdacht. De
Duitsers en de Russen hebben
elkaar beschuldigd van deze
massamoord, die in het begin
van de Tweede Wereldoorlog
werd gepleegd in het bos van
Smolensk. Bij de opstand van
Warschau, die 63 dagen duurde,
stierven meer dan 200.000 Polen,
terwijl het rode leger wachtte
aan de oostelijke kant van de
Wistula.
In een Rooms-Katholieke kerk in
Warschau is een mis opgedragen
voor Lech Walesa, de leider van
Solidariteit, die sinds 13 decem
ber geïnterneerd is. In de kerk
van het Heilige Kruis, in het cen
trum van de Poolse hoofdstad,
waren 2.000 gelovigen bijeen. Hij
zei er niet bij wie erom had ge
vraagd.
Op het plein van de overwinning,
waar de bevolking in het afgelo
pen jaar herhaaldelijk bijeen
kwam bij een uit bloemen be
staand kruis op de plek vanwaar
vorig jaar de vroegere primaat
van de katholieke kerk, kardi
naal Wyszynski werd begraven,
kwam gisteren weer een nieuw
bloemenkruis. Ordetroepen had
den het aanwezige kruis in de
nacht van zaterdag op zondag
verwijderd.
Op hetzelfde plein werd een mili
taire parade gehouden en werd
een krans gelegd bij het graf van
de onbekende soldaat. Bij het
bloemenkruis hadden zaterdag
1.000 Polen gedemonstreerd. De
manifestatie, waarbij de deelne
mers liederen zongen en het V-
teken maakten, was de eerste
sinds de leiding van het onder
gronds gegane vakverbond haar
aanhangers had opgeroepen niet-
meer te protesteren om een ge
schikt klimaat te scheppen voor
besprekingen met de autoritei
ten.
Vijf ondergedoken kopstukken
van Solidariteit hebben in een
verklaring die in het weekeinde
circuleerde, de plannen van de
regering verworpen die een ge
leidelijke afschaffing inhielden
van de uitzonderingstoestand
die sinds december van kracht
is. Ze riepen op tot nieuwe de
monstaties en tot het vormen
van een verzetsbeweging op bre
de basis. Hun oproep vormde
een reactie op een toespraak van
de militaire leider, generaal Woj-
ciech Jaruzelski. Deze had op 21
juli duidelijk gemaakt dat Soli
dariteit in zijn oude vorm niet te
rug kan komen en dat de tijd nog
niet rijp is voor het opheffen van
de uitzonderingstoestand.
(Van onze correspondent Albert Stol)
TRIPOLI/DEN HAAG - De president van Kenia, Daniel Arap Moi, heeft gisteravond
regering- en legersleiders bedankt voor hun loyaliteit en tegelijkertijd een avondklok
ingesteld. Hiermee lijkt een einde te zijn gekomen aan een poging tot staatsgreep van
het leger.
Nadat gisterochtend een deel van
de Keniase luchtmacht probeer
de de macht aan zich te trekken,
is er in de hoofdstad Nairobi op
grote schaal geplunderd en zijn
bij schermutselingen zeker 8
burgers gedood en 50 gewond.
Enkele toeristen en buitenlan
ders hebben problemen gehad
met plunderende militairen,
maar gisteravond was niets be
kend over ernstige problemen
met buitenlanders.
Na de boodschap van de president
voor de nationale radio wordt
verwacht dat leger en politie de
situatie op korte termijn onder
controle krijgt. De opstandelin
gen hadden in de nacht van za
terdag op zondag vanaf de lucht
machtbasis Embakasi, vlak bij
de Keniase hoofdstad, onder
meer het nationale radiostation
overgenomen. In een eerste uit
zending werd meegedeeld dat
een „militaire raad van verlos
sing" was opgericht, de grond
wet was opgeschort en dat alle
politieke gevangenen werden
vrijgelaten.
Terwijl de bevolking werd gelast
de eerste 24 uur niet op straat te
komen, werden studenten in
Nairobi opgeroepen te demon
streren voor het nieuwe bewind.
Er zijn inderdaad zes bussen met
zingende studenten in de Kenia
se straten gesignaleerd. Ook is er
door soldaten en burgers geplun
derd, waarbij vooral winkels van
Aziaten het moesten ontgelden.
De minderheidsgroep van Azia
ten heeft in Kenia al eerder te
maken gehad met dergelijke pro
blemen, een aanzienlijk deel
heeft het land sindsdien verla
ten.
De poging van de luchtmacht van
Kenia de regering van president
Daniel arap Moi omver te wer
pen veroorzaakte ook grote ver
warring in de Libische hoofdstad
Tripoli, omdat juist van Moi, de
huidige voorzitter van de Organi
satie van Afrikaanse Eenheid
(OAE), werd verwacht dat hij zijn
gewicht in de strijd zou werpen
om de topconferentie te redden.
Men gist hier naar de juiste rede
nen van de luchtmacht-opstand.
Was die alleen gericht tegen het
bewind van Moi, dat elke, ook
wettig toegestane oppositie
smoort, of speelde ook de confe
rentie in Libië een rol?
Indien de opstand alleen tegen Moi
was gericht, dan zou volgens ve
len, hier aanwezig, het logischer
zijn geweest als de opstandelin
gen met het plegen van een
staatsgreep hadden gewacht tot
dat Moi later deze week - waar
schijnlijk dinsdag - zou zijn ver
trokken naar de Libische hoofd
stad, zoals hij vlak voor het
weekeinde had aangekondigd.
Dat dit niet gebeurde, zou erop
kunnen wijzen dat de poging tot
staatsgreep indirect tegen de
topconferentie was gericht, die
dan nog verder in moeilijkheden
zou zijn gekomen door het even
tuele afzetten van de president
en huidige voorzitter van de
OAE.
De hier aanwezige Afrikaanse mi
nisters weigerden ieder com
mentaar, omdat er sprake was
van een binnenlandse aangele
genheid van Kenia. Of Moi nu
nog zal komen - of op tijd - gezien
de situatie in zijn land, valt te be
twijfelen. Ondanks het feit dat er
nog steeds niet voldoende minis
ters van buitenlandse zaken aan
wezig zijn op de ministersconfe
rentie, die aan de top voorafgaat
om de agenda vast te stellen,
gaan de voorbereidingen voor de
top gewoon door en worden
overal op de muren nieuwe opge
wekte posters opgehangen.
Volgens Archie Mogwe, minister
van buitenlandse zaken van
Botswana en voorzitter van de
ministersconferentie, kunnen de
pogingen om uiteindelijk het
quorum te halen en de officiële
ministersconferentie te laten be
ginnen tot ongeveer 3 augustus
doorgaan, omdat er daarna geen
tijd meer overblijft voor de
staatshoofden om Tripoli op 5
augustus te bereiken, de dag dat
de topconferentie moet begin
nen.
Als de ministersconferentie op 3
augustus nog steeds informeel
zal moeten bijeenkomen, door
het ontbreken van het vereiste
aantal om officieel aan het werk
te gaan, voorziet hij geen topcon
ferentie op 5 augustus en zal hij
zijn eigen staatshoofd adviseren
niet uit Botswana te vertrekken,
maar af te wachten of Daniel
Arap Moi zal besluiten de top ge
heel af te gelasten, uit te stellen
of mogelijk in te korten in af
wachting van de deelneming van
voldoende landen.
De Libische woordvoerder, dr. Ali
Abdoessalaam Treiki, ambassa
deur van zijn land bij de Verenig
de Naties, verklaarde daarente
gen ervan overtuigd te zijn, dat
de Afrikanen er uiteindelijk alles
aan gelegen is hun eenheid te la
ten bestaan. Hij zei verder: „Ook
als er geen quorum bereikt
wordt tijdens de bijeenkomst
van de ministers van buitenland
se zaken, dan wil dat nog niet
zeggen dat de staatshoofden niet
zouden komen. Niets kan ze ver
hinderen toch zelf te komen,
want het is hun topconferentie.
Zij kunnen dan hun eigen agen
da wel opstellen".
Indien de zogenaamde gematigde
Afrikaanse landen (de groep lan
den die weigert de Democrati
sche Arabische Republiek Saha
ra te erkennen), al dan niet met
Amerikaanse steun, erin zouden
slagen de topconferentie te blok
keren, betekent dat tevens dat zij
gastland Libië alleen laten staan
en de deur sluiten voor een dia
loog met Khadaffi, die voor bei
de partijen en hun betrekkingen
uiterst nuttig zou kunnen zijn.
LIVERPOOL (AP) - Afgelopen weekeinde zijn er weer ongeregeldheden
geweest in Toxteth, de verpauperde wijk van de Engelse havenstad Liver
pool. In een leegstaand flatgebouw werd brand gesticht, waarna de poli
tie de straat afzette.
(Van onze correspondent
Rob Sprenkels)
MEXICO-STAD - De zes oppositie
partijen in Panama, onder lei
ding van de christen-democrati
sche partij, zien de presidents
wisseling van afgelopen vrijdag
avond als een staatsgreep. Presi
dent Aristides Royo zou volgens
de oppositie niet wegens gezond
heidsredenen zijn afgetreden, zo
als de officiële versie luidt, maar
op aandringen van de Nationale
Garde.
Het onverwachte aftreden van de
als progressief bekend staande
Royo heeft in ieder geval belang
rijke gevolgen: de Nationale-
Gardechef, generaal Ruben Pa
redes, een populaire militair met
conservatieve trekjes, heeft zich
plotseling opgeworpen als de
nieuwe sterke man van Panama;
en Ricardo de la Espriella, die
een intieme vriendschap met ge
neraal Paredes onderhoudt, zal
als nieuwe president ongetwij
feld de progressieve buitenland
se politiek van Panama bijsturen
om de relaties met de Verenigde
Staten te verbeteren.
President Royo ontpopte zich tij
dens de Falkland-crisis als een
van de felste voorstanders van
een organisatie van Amerikaanse
staten zonder de Verenigde Sta
ten. Vorige week nog bracht hij
een bezoek aan de Venezuelaan-
se president Herrera Campins
om het met hem eens te worden
over een ontmoeting van alle
Amerikaanse ministers van bui
tenlandse zaken met in de plaats
van de vertegenwoordiger uit
Washington de Cubaanse minis
ter. Een dergelijke ontmoeting
had op 17 december in Panama
moeten plaatsvinden, maar lijkt
na het wegvallen van Royo een
onmogelijke zaak geworden.
Tevens had Koyo deze week een
uitgebreid protest willen indie
nen tegen de Amerikaanse
schendingen van de Panamaka
naal-akkoorden. In de eerste
plaats omdat de Amerikanen
Britse schepen door het Pana
makanaal hadden laten passeren
tijdens het conflict om de Falk-
land-eilanden. Ten tweede zou
de opleiding van Salvadoriaanse
officieren op Panamees grondge
bied aan de kaak worden gesteld.
En als laatste punt zou de inzet
van in Panama gestationeerde
Amerikaanse transportvliegtui
gen en piloten bij de huidige oe
fening op Hondurees grondge
bied, nabij de grens met Nicara
gua, worden aangevallen. In de
Panamakanaal-akkoorden staat
namelijk dat de Amerikaanse
troepen in Panama zich moeten
beperken tot de bewaking van de
kanaalzone.
De progressief geïnspireerde Aris
tides Royo werd in 1978 door de
legendarische Panamese leider
Omar Torrijos opgedragen om
zich over het presidentschap te
ontfermen. Om het politieke
evenwicht te behouden benoem
de Torrijos de nauw met het na
tionale zakenleven verbonden
Ricardo de la Espriella tot vice-
president. En die maakte Royo
het leven bijna onmogelijk na
het mysterieuze vliegtuigonge
luk waarbij Torrijos op 31 juli
van het vorig jaar om het leven
kwam.
In eerste instantie kon Royo nog
rekenen op de steun van de op
volger van Torrijos als comman
dant van de Nationale Garde, ko
lonel Florencio Flores. Maar die
werd in maart van dit jaar by een
soort van semi-staatsgreep afge
zet door de ambitieuze kolonel
Ruben Paredes. Royo werd van
die machtswisseling pas twaalf
uur later op de hoogte gesteld.
Hij werd op die manier bijna gei-
soleerd in zijn machtspositie en
wist mede daarom geen ant
woord meer te geven op de ern
stige economische crisis in Pana
ma en de elkaar opvolgende sta
kingen.
Een als Cesar verklede oudere
man, lauweren rond zijn
hoofd, demonstreert bij de
ingang van het imposante
Hofburgpaleis, waar de deel
nemers aan de Wereldconfe
rentie over vergrijzing in- en
uitlopen. „Vrede voor ieder
een" staat op zijn banier in
drie talen te lezen. Een toe
passelijke tekst, want deze
eerste wereldassemblée van
de Verenigde Naties over dit
onderwerp weerspiegelt alle
internationale conflicten.
Van het Midden-Oosten tot
de bevrijdingsstrijd in
Zuidelijk-Afrika en die van
Polisario in het noordwesten
van de Sahara.
Vooral de Israëlische invasie in
Libanon overschaduwt de
conferentie. De zgn. groep
van 77, waarin de ontwikke
lingslanden verenigd zijn, wil
Israël in een speciale resolu
tie scherp veroordelen, ook al
ligt een verband met de ver
grijzing van de wereldbevol
king niet direct voor de hand.
Dat politieke kwesties hier
de overhand krijgen, vinden
vele deelnemers verwerpe
lijk: „Een afschuwelijke
zaak, het is om je dood te er
geren", zegt Michaël van
Thiel. Hij is voorzitter van de
bejaardenbond COSBO, die
in Nederland totaal 400.000
leden telt.
Vooral de Arabische landen
slagen erin op vindingrijke
wijze vergrijzing te verbin
den met politiek. De af
gevaardigde van de Arabi
sche Liga, bijvoorbeeld, deed
dit als volgt: „Elke Arabische
burger is nu verzekerd van
veiligheid op hogere leeftijd.
Elk individu op gevorderde
leeftijd heeft immers het
recht te leven in vrede. Maar
wat er vandaag gebeurt in Li
banon is een flagrante schen
ding van dit recht.
Vele oudere Palestijnen zijn ge
bombardeerd tijdens de re
cente aanvallen op Beiroet.
De oorlog daar neemt vele
vormen aan; zonder aanzien
des persoons worden oude
ren gedood in vluchtelingen
kampen, samen met kinde
ren, vrouwen en onschuldige
mannen. Het is de plicht van
de internationale gemeen
schap om deze daden te Ver
oordelen".
De eerste politieke incidenten
dienden zich al begin deze
week aan in de vergadering.
Toen de Israëlische gedele
geerde, Ben Zion Rubin, het
woord voerde over de vergrij
zingsproblemen in zijn land,
stapten Arabische landen uit
protest op. Ze verlieten de
vergaderzaal vergezeld van
de Sowjet-Unie en enkele
Oosteuropese staten.
UNWRA, de hulporganisatie
van de VN voor Palestijnse
vluchtelingen, schrijft hier in
een rapport, dat van de bijna
twee miljoen vluchtelingen
zeker 150.000 ouder zijn dan
60, van wie 20.000 ouder dan
80 jaar. De VN concludeert
dat sommigen meer dan de
helft van hun leven hebben
doorgebracht in kampen op
een steenworp afstand van de
plek waar ze ooit als vrije
burgers hebben gewoond.
Een andere politieke kwestie
die hier veel tijd opslokt is
het recht op zelfbeschikking
van de Saharawi-volkeren.
De Democratische Sahara-
Republiek, uitgeroepen door
de verzetsbeweging Polisa
rio, wordt niet erkend door
Marokko. Maar de strijd van
Polisario wordt wel gesteund
door Algerije. Marokko en
Algerije nemen niet eens
meer de moeite om een ver
band te forceren tussen ou
der worden en de Noordwest-
afrikaanse guerrilla-oorlog.
De beide afgevaardigden ma
ken elkaar onverbloemd voor
rotte vis uit en de voorzitter
van de plenaire vergadering,
de Oostenrijkse oud-minister
Hertha Firnberg, laat ze rus
tig hun gang gaan.
Ook binnen de commissiever
gadering, waar aan een actie
plan wordt gewerkt met een
veertigtal aanbevelingen, ko
men politieke kwesties veel
vuldig ter sprake. De Sowjet-
Unie slaagde erin ontwape
ning te verbinden met ouder
worden. Niet-gouvernemen-
tele organisaties, waarvan er
hier 240 vertegenwoordigd
zijn, willen de wapenrace
eveneens ter discussie stel
len. Zij vragen zich af wat
voor nut het heeft om te pra
ten over ouder worden wan
neer de wereld met de druk
op één knop vernietigd kan
worden.
Nederland, dat aan het thuis
front flink bezuinigt op be
jaardenhulp, maakt hier goe
de sier als toonbeeld van de
verzorgingsstaat. In het ont-
werp-actieplan wil delegatie
leider Peter Blommesteijn
een groot aantal wijzigingen
introduceren die de vooruit
strevendheid van Den Haag
gestalte moet geven. „Beslui
ten die oudere burgers aan
gaan-worden regelmatig ge
maakt zonder medezeggen
schap van die burgers zelf,
vooral waar het hoge bejaar
den, zwakkeren of gehandi
capten betreft".
Deze paragraaf wil Den Haag in
het slotdocument op laten
nemen, met de toevoeging:
„Medezeggenschap van ou
deren bij de ontwikkeling
van gezondheidszorg en
-diensten moet worden aan
gemoedigd".
„Mooie woorden"., zo reageert
J. van Geffen, directeur van
de Federatie van Bejaarden
tehuizen, bitter. „Daar kopen
we niets voor. Vooral niet als
je weet dat Den Haag het mes
wil zetten in de subsidies
voor de bejaardenzorg".
De meningen lopen uiteen over
het nut van dit actieplan, dat
moet gelden voor 157 ver
schillende lidstaten van de
VN. De Nederlandse delega
tie vindt eenstemmig dat het
weinig zin heeft een clausule
op te nemen over bijvoor
beeld een minimumpensioen
voor bejaarden, omdat de
overgrote meerderheid van
ontwikkelingslanden daar
voorlopig niet aan toe is.
Het actieplan, dat vrijdag naar
verwachting zal worden aan
genomen, blijft daarom vaag.
Geen enkele regering zal bij
voorbeeld aanstoot nemen
aan een clausule zoals deze:
„Het stereotiepe van de be
jaarde met fysieke en psycho
logische tekortkomingen
moet worden opgeheven". Of
deze tenslotte: „Aandacht
moet geschonken worden
aan het feit dat voldoende en
gepaste voeding van wezen
lijk belang is voor het welzijn
van bejaarden".
WILLEM OFFENBERG
(Van onze correspondenten)
CREPY-EN VALOIS - President
Francois Mitterrand en premier
Pierre Mauroy zullen dinsdag de
laatste eer bewijzen aan de 44
schoolkinderen en 9 volwasse
nen die zaterdag in alle vroegte
de dood vonden bij het ergste au
to-ongeluk uit de Franse geschie
denis. Het aantal slachtoffers
was zo groot omdat de bus waar
in de omgekomen kinderen za
ten. direct na het ongeval vlam
vatte en vluchten onmogelijk
werd doordat deuren en ramen
als gevolg van de klap niet kon
den worden geopend. Het drama
speelde zich af nabij Beaune. De
kinderen waren op weg naar een
vakantiekolonie in Zuid-Frank
rijk.
Gisteravond waren nog slechts en
kele lichamen geïdentificeerd
Veie duizenden mensen trokken
gisteren langs de stoffelijke res
ten. die waren opgebaard in eer.
gymnasium in Crèpy-en-Valois.
In de rouwkamer deden zich
hartverscheurende taferelen
voor. Uit binnen- en buitenland
zijn blijken van medeleven geko
men. PLO-leider Yasser Arafat
stuurde president Mitterrand
een brief met de tekst: „We kun
nen de vertwijfeling van anderen
nooit helemaal begrijpen".
De laatste zaterdag van juli, wan
neer in Frankrijk de grote vakan-
tiegolf losbarst, wordt ieder jaar
omschreven als „zwarte zater
dag". Dit jaar kreeg die bena
ming een wel heel wrange bij
smaak.
In heel Frankrijk heerste grote ver
slagenheid na de ramp. Al direct
braken op radio en televisie dis
cussies uit over de grote ver
keersonveiligheid in Frankrijk.
In Europa staat Franrjkijk duide
lijk aan de top voor wat betreft
het aantal verkeersongelukken
Het afgelopen weekeinde zijn
ook weer stemmen opgegaan om
de vakanties meer te gaan sprei
den en zodoende de drukte op dc
wegen enigszins te remmen. Op
de „zwarte zaterdag" begint ie-
Tegen twee uur zaterdagmorgen
ontstond het zware ongeluk op
de Autoroute du Soleil, ter hoog
te van Beaune waar de snelwe
gen Parijs-Lyon en Mulhouse-
Beaune samenkomen. Twee per
sonenauto's botsten bij hevige
regenval op elkaar. Vervolgens
knalden twee autobussen, die
achter elkaar reden, en een paar
andere auto's er boven op. Er
brak onmiddellijk brand uit, die
alle voertuigen in korte tijd ver
woestte. De kinderen uit de eer
ste bus konden via de voordeur
nog net op de tijd de bus verla
ten. De jongens en meisjes in de
achterste bus verbrandden le
vend. Slechts 14 inzittenden wis
ten via de achterdeur te vluch
ten. De anderen hadden tever
geefs geprobeerd de geblokkeer
de voordeur te openen.
Ooggetuigen hebben verklaard dat
de bussen, die uit Parijs kwa
men, met een snelheid van onge
veer 130 kilometer per uur zou
den hebben gereden. Op het tijd
stip van het ongeval was de weg
glad als gevolg van hevige regen
val. Het staat vrijwel vast dat de
voertuigen die bij het ongeluk
waren betrokken met veel te ho
ge snelheid hebben gereden. De
Franse justitie is direct na het on
geval met een onderzoek gestart.
De Autoroute du Soleil bood zater
dagmorgen bij zonsopgang een
macaber beeld. Temidden van de
geblakerde wrakken waren
brandweerlieden uren bezig met
het bergen van de verbrande
stoffelijk resten van de slachtof
fers. De autoweg was voor alle
verkeer afgesloten. Tegen het
middaguur werd de verkeerssi
tuatie weer normaal.
Het laatste ongeluk in Frankrijk
waarbij een groot aantal kinde
ren om het leven kwam gebeur
de in 1964 toen in de Savoie een
autobus in een ravijn reed. Daar
bij vonden 14 kinderen de dood.
In juli 1973 stortte in de Alpen
een bus met Belgische toeristen
in een ravijn. Dat ongeval eiste
43 mensenlevens.
Ouders van twee omgekomen kinderen staan vertwijfeld voor het gebouw waür de slachtoffertjes zijn opge
baard. Niet meer dan zes kinderen konden na de busramp worden geïdentificeerd.
