c
Lieneke Frerichs
kan Nescio dromen
c
Het kleine
oeuvre van
een groot
schrijver
Rien Poortvliet
laat expositie op
Schiphol bewaken
Sü
AT*
j|"
§9
- r
- JHÜ
i V
3
Scheepvaart
J
I
I DONDERDAG 22 JULI 1982
Kunst
EVE
lijnen. Ei
ondewej
DF
bare gla;
of salor
kom da
rersstra<
EK
IAK
Wie Nescio leest, is verkocht. Het
non-conformisme, de intense
vriendschap melancholie, de na
tuurliefde, de zwaarmoedige hu
mor, alles samen maakt „dat zijn
verhalenbundel voor heel wat le
zers het boek dat alle andere boe
ken overbodig maakt, betekent"
(W. F. Hermans).
Het is overigens geen wonder dat
juist Hermans zich, vooral in zijn
jongere jaren, zo positief over
Nescio heeft getoond. Over de ver
halen hangt, ondankfde schitte
rende humor, een uitzichtloze,
pessimistische en noodlottige ne
vel. Na de verheven, gelukzalige
jongelingentijd blijft er weinig te
kiezen over: capituleren of het
gekkenhuis.
Of natuurlijk de stap die de uitvre
ter Japi doet: „Op een zomermor
gen om half vijf, toen de zon
prachtig opkwam, is hij van de
Waalbrug gestapt. De wachter
kreeg hem te laat in de gaten.
Maak je niet druk, ouwe jon
gen", had Japi gezegd, en toen
was ie er afgestapt met zijn ge
zicht naar het Noordoosten.
Springen kon je het niet noemen,
had de man gezegd, hij was er af
gestapt".
Weergaloos en karakteristiek voor
zijn stijl vervolgt Nescio: „Op
zijn kamer vonden ze een stok die
van Bavink had gehoord en aan
de muur zes briefjes met GVD er
op en één met Ziezoo". (De Uit
vreter, blz. 92 en 93)
Het is slechts één juweeltje uit een
klein, maar ongelooflijk rijk oeu
vre. Voor wie nog geen kennis
heeft gemaakt met onvergetelijke
figuren als Japi, Hoyer, Koeke-
bakker, Bavink, Bekker en het
dichtertje Ee en zijn Coba en Do-
ra, is de speciale jubileumuitga
ve een prima gelegenheid dit ge
mis goed te maken. Als de oplage
van 3000 exemplaren al niet door
de ware liefhebbers is veroverd...
Nescio, „Dichtertje-De uitvreter-Ti
taantjes". Eenmalige jubileumuitgave,
omslag naar de eerste druk, 142 blx. In
gebonden f39,50. UitfeveriJ Nijgh
Van Ditmar, 's-Gravenhage, ISBN 90
230 6713 1.
Verder rijn verkrijgbaar. De uitvreter,
Titaantjes. Dichtertje en Mene Tekel.
Nijgh ft Van Ditmar (f16,25). „Boven
het Dal", Van Oorschot (f 16,25). „Insu
la Dei", Querido (f 4,90). Heimwee (Van
Oorschot, f 6,80. Schrijversprenten
boek Nescio (deel 14, de Besige Bij).
Nescio op 35-jarige leeftijd
9,
SCHIPHOL (GPD) - Voor het
eerst heeft Schiphol bewa
kers in dienst genomen die
toezicht moeten houden op
tentoongestelde kunst in de
expositieruimte „De Zonne-
ruiter".
De maatregel is genomen op
verzoek van Rien Poortvliet
ED AM-VOLEND AM
(GPD) - „Het gebeurt toch
Hü niet vaak dat je dromen op
Teie zo'n manier uitkomen",
zegt de Edamse neerlandi-
ca Lieneke Frerichs over
de jubileum-editie die
kortgeleden is verschenen
van Nescio's werken
Dichtertje, De uitvreter en
Titaantjes.
Ter gelegenheid van de 100e ge
boortedag van Nescio, pseudo
niem van J. H. F. Grönloh, (1882-
1961) is er een exacte kopie ge
maakt van het boek, zoals het in
1918 voor het eerst in de boekhan
dels kwam in een oplage van 500
exemplaren.
„Ik lag thuis met griep en heb ge
droomd van zo'n speciale uitga
ve, met hetzelfde formaat, om
slag, papier en een fotografische
herdruk. Ik werd met die droom
wakker en heb het idee met de
uitgever, de erven Gronloh en
hun vertegenwoodiger Enno
Endt doorgesproken. En zo is het
er dus van gekomen, 't Is echt een
mooi boek voor liefhebbers ge
worden".
Lieneke Frerichs verzorgde voor
deze editie een drukgeschiedenis
I en nawoord. Binnen de litera-
f tuurwereld wordt zij beschouwd
als Nescio-kenner bij uitstek,
sinds zij vanaf 1977 bezig is ge
weest met een Nescio-onder-
zoek. Tijdens haar opleiding
heeft zij meegewerkt aan de tot
standkoming van het boekje
„Aandacht voor Nescio" (1972),
van 1977 tot januari '82 heeft zij
het voorbereidende werk voor
het verzameld werk van Nescio
verricht.
Zij vertelt hoe het Nescio-onder-
zoek op gang gekomen is: „Na
dat ik mijn doctoraal in de neer-
R
landistiek, gespecialiseerd in
moderne letterkunde, had afge
rond, was ik in feite op zoek naar
een baan. Toen bleek, dat er al
vanaf 1972 een subsidiebedrag
van de stichting voor ZWO (Zui
ver Wetenschappelijk Onder
zoek) „in de ijskast", zoals dat in
die kringen heet, lag voor het or
denen van de literaire nalaten
schap van Nescio".
Zeven dozen
„Het was er nooit van gekomen dat
werk aan te pakken. Er stonden
zeven dozen bij het Letterkundig
Museum op zolder, waarvan nie
mand wist wat er precies in zat
Wel, ik kende het werk van Nes
cio, hield er ook van, en heb ten
slotte de opdracht tot voorberei
ding van een verzameld werk-
editie gekregen.
„Je wist nooit wat je nog tegen
kwam, het was ook geen werk
dat je bij 't naar huis gaan van je
afzette. Het liet me niet los, want
er was ontzettend veel te puzze
len en schuiven met al het mate
riaal. Er zat van alles door elkaar
in die dozen: verhaalfragmenten,
zakelijke correspondentie en
verschillende oudere versies van
Nescio's novellen. Het heeft me
al die tijd een bevoorrecht gevoel
gegeven die nalatenschap onder
mijn beheer te hebben".
recte stijl, vooral in de spreek
taal. Is uit die oude versies af te
lezen welke werkwijze Grönloh
hanteerde? Was het een her
schrijver, wat de stijl en formule
ringen betreft, of juist een scha
ver en schrapper om die trefze
kerheid te bereiken?
Lieneke: „Eigenlijk geen van bei
de. Van herschrijven of inkorten
was bij hem nauwelijks sprake,
het verhaal kwam in één versie
tot stand. Hij zocht het meer in
het anders rangschikken van
fragmenten, was veel meer com
positorisch in zijn werk aan het
schuiven. Hij heeft ontzettend
gescharreld. Van Titaantjes be
staan bijvoorbeeld wel vijf ver
schillende versies, waarbij je
overigens echt wel werk van
minder gehalte aantreft".
Idealist
Heb je nog opvallende zaken in die
dozen gevonden?
„Ja, hoewel ik pas na een tijdje in
de gaten kreeg waar het om ging.
Er zaten losse schoolschrift
blaadjes in de nalatenschap, met
daarop notities, kladjes en com
plete lezingen van omstreeks
1900. Grönloh was toen 17, 18 en
nog lang niet aan publiceren toe.
Uit de afkorting GOHV heb ik
toen opgemaakt, dat het lezingen
betrof voor een Amsterdamse
debating-club. Het opmerkelijke
is nu, dat Frits Grönloh daarin
naar voren komt als zelf één van
de „aardige jongens" waarover
hij later met nostalgische verte
dering zou schrijven: een idea
list, haast Multatuliaans, met al
lerlei verheven gedachten over
wat mooi en lelijk, waar en on
waar is, alles met de nodige reto
riek naar voren gebracht.
Toch blijkt, en dat is aardig, dat hij
in die tijd het „nescio" (is: latijn
voor „ik weet niet") al in zijn
vaandel droeg. Een medelid van
de club schreef hem eens „En
daarom zeg ik met jou: ik ben blij
en er trotsch op te weten, dat ik
niets weet".
Dat idealisme van de jeugd, de gro
te plannen voor de toekomst van
grote of kleine titanen, maar
vooral de desillusies die zij later
één voor één krijgen te verwer
ken als de fantasie niet met de
werkelijkheid blijkt te harmonië
ren, heeft Nescio later haar
scherp vastgelegd. Is bij hem zelf
de verstoorde illusie ook hard
aangekomen, bijvoorbeeld door
zijn weinig levendige kantoor
baan? Rob Bindels noemt hem
in zijn boek over Nescio „De
man die iets miste". Lieneke:
„Daar kan wel een kern van
waarheid in zitten, maar het is
moeilijk vast te stellen, omdat
Grönloh een zeer gesloten man
was. Zelf zei hij altijd, dat zijn
persoon weinig te maken heeft
„r-*
J? sf "■■k
A
jams.., ,y
Lieneke Frerichs thuis in Edam
mei zijn werk, waarvan hij overi
gens heel goed de kwaliteit be
sefte. Maar hij is toch altijd een
die er tot en met 29 augustus
een groot aantal schilderijen
heeft hangen
In het verleden is Schiphol
nooit gevraagd bewaking te
verzorgen bij de exposities in
de gang naar het luchthaven-
restaurant Aviorama. Tot nu
toe zijn er éénmaal beschadi
gingen aangericht aan ten
toongestelde kunstwerken.
Dat gebeurde enkele maan
den geleden bij de foto-expo
sitie van de Zilveren Camera.
Verscheidene foto's werden
toen met balpointstrepen be
werkt.
Volgens een woordvoerder van
Schiphol zijn de exposanten
verplicht hun werk zelf tegen
diefstal en vernieling te ver
zekeren. In het geval van
Rien Poortvliet is daar nog
bewaking aan toegevoegd.
De luchthaven betaalt de kos
ten hiervan, maar deze wor
den verrekend met geld dat
gemoeid is met affiches en
andere aankondigingen van
de expositie. Doorgaans
wordt dit laatste door Schip
hol zelf verzorgd.
wat mysterieuze figuur geble
ven".
PETER TAAL
„Sacramentswonder''
UTRECHT (GPD) - Hrt Rjjksmu-
seum Het Catharijneconvent in
Utrecht heeft het kostbare zes
tiende eeuws schilderstuk op pa
neel, dat de "Schending van de
hosties" voorstelt, cadeau gekre
gen van de Stichting Aartsbis
schoppelijk Museum, die zijn
honderdste verjaardag viert.
Het cadeau behandelt het sacra
mentswonder in Brussel in 1370,
waar op Goede Vrijdag - aldus
luidt het verhaal - joden een elf
tal gestolen geconsacreerde hos
ties met messen en sabels door
stoken zouden hebben, waarop
de hosties begonnen te bloeden.
Toen dit zogenaamde wonder
werd ontdekt vormde het de aan
leiding voor een heftige golf van
antisemitisme, waarbij alle joden
uit het hertogdom Brabant wer
den verdreven. Het is niet be
kend hoe dit verhaal in de wereld
is gekomen, maar vermoedelijk
is het verzonnen om een joden
vervolging in gang te zetten
Bioscopen
Dthe- Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Twee door het dolle
heen", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, al.
LIDO 1 (124130): "De rechter- en de lin-
kerhand van de duivel", da. 14.30, 19.00
en 21.15 uur. zo. ook 16.45 uur, al.
een ljdq 2: "Heibel op de hoofdweg", da.
14.30. 19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45
EURO 2: "An eye for an eye", da. 13.30,
18.45 en 21.15 uur, zo. 13.45, 16.15, 18.45
en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Blond vuurwerk',
za. 24.00 uur. 18 jr.
EURO 3: "Vrijdag de dertiende, deel 2",
da. 18.45 en 21.00 uur, xo. ook 16.30 uur,
16 jr.
Kindermatinee: "Popeye", da. 13.30
STUDIO (133210): "The sound of mu
sic", da. 20.00 uur. al.
Kindermatinee: 'Lekker lui genieten",
da. 14.30 uur, zo. ook 16.45 uur.
TRIANON (123875): "Les uns et les au-
tres", da. 14.00 en 20.00 uur, al.
REX (125414): "Blondjes in hun
blootje", da. 14.30,19.00 en 21.15 uur, zo.
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Hete jeugdvakan-
tie", vr. en za. 23.30 uur, 16 jr.
EURO 4: "Hallelujah voor een paar
vuisten", da. 13.30, 18.30 en 21.00 uur,
zo. ook 16.00 uur, 12 jr., za. ook 24.00
uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(Voor reserveringen 01717-4354)
Bioscopen Katwijk
(Voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Ace high", da. 14.45, 18.45 en
21.15 uur, al.
•CITY 2: "Das Boot", da. 18.45 en 21.15
uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Frank en Frey", da.
CITY 3: "Lily Marleen", da. 21.15 uur, 12
Exposities
Bioscopen Alphen
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Rijksmuseum van Oudheden - Rapen
burg. t/m 3/10, Beelden van Behnasa,
Egyptische kunst uit de Romeinse Kei
zertijd. ma t/m za 10-17 uur. 13-17 uur.
Gemeentehuis Leiderdorp t/m 28/7,
Bep Broekema-Van Dijk, etsen, litho's,1
•tekeningen, ma t/m vr van 8-17 uur, dp
van 19-21 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Museum De Lakenhal: Expositie Thea
trale Collectie Hans van Oosterom, t/m
28 augustus
Oegstgeest - Kunstcentrum Lange
Voort, expositie van Jan van den Bos,
Monica Elias, Kitty Langenberg, Ineke
Pijn, Leo Vogelenzang, tot 27/7, di t/m vr
13.30-17.30 uur, vr 19-21 uur, za 12-17
Bibliotheek - Nieuwstraat 4, tentoon
stelling "Droomwereld", tot 1/8, ope
ningstijden bibliotheek.
Museum De Lakenhal: Expositie "Jo-
han de Vries: van symbolist tot realist,
schilderijen en tekeningen 1914-1940", 1
m 15 augustus
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
5/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland./
Ziekenhuizen
Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis: hoofdverpleegkundige hiervoor specia-
K Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Academisch
I Ziekenhuis behalve van dinsdag 13.00
uur tot woensdag 13.00 uur (Diacones-
senhuis) en van vrijdag 13.00 uur tot za
terdag 13.00 uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14 00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitslui-
tend na overleg met het hoofd van de
afdeling.
Sportmedisch Advies Centrum:
Volwassenen: dagelijks van 14.00-14.45
en van 18.30-19.30 uur. Klasse afd: dage
lijks van 11.15-12.00 uur. van 14.00-14.45
uur en van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van 11.15-
12.00 uur (alleen voor echtgenoot) en
van 15.00-16.00 uur en van 18.30-19.30
Kinderafdeling: dagelijks van 15.00-
18.30 uur.
Afdeling C.C.U. (hartbewaking) dage
lijks van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19 30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks van
14.00-14.30 uur en van 19.00-19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Tel. 269111
Voor alle patiënten (behalve kinderen)
zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-19.30
Avondbezoekuur afdeling Verloskunde
18.00-19.00 uur.
Praematurenafdehng dagelijks van
14.30-14.45 uur en van 18.30-18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
le kaarten verstrekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks 15.00-15.45 uur en 18.30-19.00
Bezoektijden kinderafdelingen:
'dverpleegkundige).
Alphen aan den Rijn
Rijnoord:
Bezoektijden 's middags 14.30-15.15
uur. 's avonds 18.30-19.30 uur. Extra be
zoek voor de hartbewaking: 's ochtends
11 00-11.30 uur. Extra bezoek voor va
ders op de kraamafdeling: 's avonds
19.30-20.30 uur. Kinderafdeling 's mid
dags 14.30-15.30 uur, 's middags alleen
voor ouders 14.30-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van vlieg
verkeer van en naar Schiphol kunnen
dag en nacht worden gemeld bij het in
formatiecentrum Geluidshinder Schip
hol (tel: 020-175000).
FRED BASSET
FRAMBOZEN
water Lot 7> gr suiker
op In I dl heet water en
roer dan van het vuur aI
de gelatine er door en
nof 2 theelepel* vanille
suiker. Klop cenachtite
hier slagroom »tyf
Roer 250 gr kwark loi
met het wat afgekoelde
»uiker*lroopje en meng
er vervolgen» vier eetle-
al* laatate de slagroom
koelkast opsteven
Druk de Inhoud van een
doosje frambozen met
Trambozenmoe* over de
koude pudding
WINA BORN
<®udcr)/Lieuius
22 juli 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
In Alexandrië ivordt de orde
langzamerhand hersteld, de
winkels worden heropend, het
vertrouwen herleeft Engelsche
matrozen en mariniers hebben
de Engelsche wijk. de vesting
werken en de poorten bezet.
Manschappen van Fransche.
Amerikaansche, Duitsche, Rus
sische en Grieksche schepen
houden op verschillende punten
der stad de wacht. Arabi-pa-
cha, tot voor kort minister van
oorlog en thans hoofd van het
Egyptische leger dat zich tn de
omgeving heeft teruggetrokken,
bevindt zich te Kafrdowar met
vier regimenenten, 1500 man
ongeregelde troepen, een regi
ment cavalerie, 800 paarden. 36
Krupp-kanonnen en 12 mitrail
leuses. Naar men zegt zijn zijne
troepen gedemoraliseerd. Ara-
bi heeft een officier naar Ale
xandrië gezonden met last be
slag te leggen op het rollend
spoorwegmaterieel en 3000 ton
steenkolen. Doch de officier
werd door de Engelschen ge
vangengenomen op den Cairo-
spoorweg nabij het meer Ma-
rtus. De khedive (onderkoning
van Egypte namens de Turk-
sche sultan. Red.) heeft Arabi
afgezet, nadat hij hem naar
Alexandra had ontboden en
gedreigd had hem, tn geval van
weigering, als muiteling te zul
len behandelen
Vijftig jaar geleden
Nabij de Mandsjoenjsche
grens is gevaar onUtaan voor
het uitbreken van een nieuw
ChineeschJapansch corv/ltct,
de Japanners hebben n.i ge
dreigd het district Jehol te be
zetten, een honderd mijlen ten
noord-oosten van Peking. Zes
Japanse he vliegtuigen zouden
Chaoyang gebombardeerd heb
ben. dat ongeveer 20 mijlen van
de grens verwijderd is. Het con
flict bepaalt zich thans nog tot
schermutselingen tusschen Ja
panners en ongeregelde troepen
aan de grens van Jehol.
