mui
EG bezorgd om relatie met VS
Walvisvangst wordt misschien verboden
Begin wordt ongeduldig
Jacht met eeuwen
oude geschiedenis
Gevaar van handelsoorlog groeit
KREBBERS &JAARSNIA+
PAGINA 6
Buitenland
DINSDAG 20 JULI 1982
BRIGHTON (AP) - Het technische comité van de interna
tionale walvisvaartcommissie heeft gisteren zijn fiat ge
geven aan een aanbeveling om met ingang van 1985 de
volledige commerciële walvisvangst te verbieden.
BRIGHTON - Milieu-organisaties demonstreerden gisteren in Brighton
om een verbod op de walvisvangst te bepleiten.
De aanbeveling van het comité -
een overwinning voor de milieu
beschermers in het gezelschap -
wordt thans voorgelegd aan een
voltallige zitting van de 38 lidsta
ten tellende walvisvaartcommis
sie, die later deze week een be
sluit moet nemen.
Om een volledig verbod op de
commerciële walvisvangst te be
reiken, dienen de milieu-activis
ten de goedkeuring van drie
kwart van het aantal vertegen
woordigende landen te verkrij
gen als de resolutie in stemming
wordt gebracht.
Afgevaardigden verklaarden dat
de stemverhouding binnen het
technische comité alsvolgt luid
de: 19 naties vóór het verbod, zes
tegen en negen onthoudingen.
Vier landen waren niet aanwezig.
Vijf landen die zelf geen jacht ma
ken op walvissen - de Verenigde
Staten, Groot-Brittannië, Frank
rijk, Australië en de Seychellen
- zijn van plan om resoluties in
te dienen waarin alle commissie
lidstaten zouden worden opge
roepen een einde te maken aan
de jacht op walvissen.
Degenen die vóór het verbod stem
den zijn: Australië, Belize, Costa
Rica, Denemarken. Egypte,
Frankrijk, India, Kenia, Monaco,
Nederland, Nieuw-Zeeland, Om
an, St. Lucia, St. Vincent, de Sey
chellen, Zweden, Zwitserland,
Groot-Brittannië en de Verenig
de Staten.
Tegen stemden: Japan, Zuid-Ko-
rea, Noorwegen, Peru, Spanje en
de Sowiet-Unie.
Argentinië, Brazilië, Chili, China,
West-Duitsland, IJsland, Mexi
co, Zuid-Afrika en Uruguay ont
hielden zich van stemming.
In het verleden was IJsland één
van de meest od de voorgrond
tredende walvisnaties en stemde
met Japan en de Sowjet-Unie te
gen elk verbod. Ditmaal onthield
het zich van stemming, hetgeen
afgevaardigden deed veronder
stellen dat IJsland wellicht heeft
besloten om zijn walvisindustrie
uiteindelijk te ontmantelen.
Mexico, een ander land dat zich
van stemming onthield, koos in
het verleden altijd de zijde van
de milieubeschermende naties.
Zegslieden speculeerden dat de
wankele Mexicaanse economie
en de noodzaak om op interna
tionale geldmarkten te lenen,
waaronder in Japan, wellicht de
achtergrond van de stemonthou-
ding vormen.
De andere verrassende stemont-
houding vormde West-Duits
land, dat als lid van de Europese
Gemeenschap reeds alle invoer
van walvisvlees en walvispro-
dukten heeft verboden.
(Van onze corresDondent Ferrv Mingelen)
BRUSSEL - „Ben sombére toestand", zo omschreef minis
ter Van Agt van buitenlandse zaken gisteren in Brussel
de huidige handelsrelaties tussen Europa en de Verenig
de Staten. De Europese ministers van buitenlandse za
ken beraden zich vandaag in Brussel over mogelijke ver
dere actie nu eerdere pogingen om met de Amerikanen
tot een vergelijk te komen over de liggende handelspro
blemen zijn mislukt.
De Europese commissarissen Ha
ferkamp (buitenlandse betrek
kingen) en Davignon (industrie
beleid) kwamen het afgelopen
weekend met lege handen uit
Washington terug. Zij hadden in
langdurige besprekingen met de
Amerikaanse minister van han
del Baldridge geen enkele voor
uitgang geboekt. Volgens Hafer
kamp was tijdens de besprekin
gen gebleken dat de Amerikaan
se regering in feite geen samen
hangend beleid ten aanzien van
Europa voert en alle problemen
afzonderlijk behandelt. Die pro
blemen betreffen de Europese
staalexport, de medewerking
aan de omstreden gaspijplijn van
de Sowjet-Unie naar West-Euro
pa en de Europese import van ci-
trusfruit.
De Europese ministers moeten
vandaag beslissen of Europa
door duidelijke economische te-
genmaatregelen de Verenigde
Staten onder druk zullen zetten
om wat meer inschikkelijkheid
te tonen, dan wel door verdere
besprekingen zullen proberen de
meningsverschillen toch met
zachte hand weg te masseren.
Binnen de Europese gemeen
schap groeit de neiging om de
Amerikanen maar eens flink lik
op stuk te geven. Daarvoor wil
men het Amerikaanse zoge
naamde Disc-systeem aanpak
ken dat jaarlijks voor miljarden
guldens belastingvoordeel biedt
aan Amerikaanse exportfirma's.
Vaarschuwing
Sommige Europese landen. West-
Duitsland voorop, waarschuwen
echter dat een werkelijke han
delsoorlog Europa niet alleen
grote economische schade kan
berokkenen, maar dat een derge
lijk uiteendrijven van de twee
grote westerst partners ook in-
ternationaal-politiek niet zonder
gevolgen kan blijven. De basis
van de Atlantische en NAVO-sa-
menwerking tussen Amerika en
Europa zou aangetast kunnen
worden, zo waarschuwt West-
Duitsland.
Gezien de ernst van de situatie zal
de dreigende handelsoorlog tus
sen Amerika en Europa de ko
mende dagen hoog op de agenda
staan bij de bezoeken aan de Ver
enigde Staten die de Westduitse
Bondskanselier Schmidt en de
ministers van buitenlandse za
ken van Frankrijk, Cheysson,
Groot-Brittannië, Pym, en Italië,
Colombo, dezer dagen achter
eenvolgens brengen.
Latijns-Amerika
De Europese ministers van buiten
landse zaken zijn het trouwens
gisteren niet eens geworden over
een speciaal hulpplan voor Mid-
den-Amerika. Dit plan is bedoeld
om bij te dragen aan meer poli
tieke rust in het turbulente La
tijns-Amerika en moet voorko
men dat de landen daar ofwel
een ultra-rechtse koers gaan va
ren, ofwel door gebrek aan hulp
van westerse zijde in de armen
van Cuba en de Sowjet-Unie
worden gedreven.
Met name de vraag welke landen
precies voor deze hulp in aan
merking moeten komen, hield de
Europese partners verdeeld. Te
gen de zin van onder meer
Frankrijk, Italië en België in,
wenste Nederland niet akkoord
te gaan met hulp voor drie
rechtse regimes in de regio, te
weten El Salvador, Guatemala
en Haiti. De Europese hulp is be
doeld voor landhervorming,
overdracht van landbouwgron
den door de grootgrondbezitters
aan kleine boeren.
Volgens Nederland is er in de drie
genoemde landen geen kans op
dat de heersende regimes daar
inderdaad aan zo'n hervormings
plan zullen meewerken. De nieu
we Salvadoriaanse regering
heeft bijvoorbeeld al een plan
van de vroegere president Duar-
te voor landhervorming voor on
bepaalde tijd in de ijskast gezet.
Het Nederlandse verzet tegen
hulp aan deze landen is „onover
komelijk", aldus de Nederlandse
staatssecretaris van buitenland
se zaken, mr. H. van den Breek,
maandag in Brussel.
De landen die in elk geval wèl hulp
zullen ontvangen zijn: Nicara
gua, de Dominicaanse Repu
bliek, Honduras en Costa Rica.
Gemiddeld zullen de landen zo'n
26 miljoen gulden kunnen ont
vangen.
De Syrische minister van buitenlandse zaken, Abdul Halim Chaddam flinksen diens ambtgenoot van
Saoedi-Arabië, prins Saoed (rechts), zijn in de Verenigde Staten op bezoek. Met de Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken Shultz (midden) bespreken zij de crisis in het Midden-Oosten.
Resultaat bemiddeling blijft uit
Ontvoering
in Beiroet
BEIROET (AFP/UPI) - Onbe
kenden hebben gisteravond
het waarnemend hoofd van
de Amerikaanse universiteit
in Beiroet, David Dodge, ont
voerd. Volgens een bron bin
nen de politie hebben drie ge
wapende mannen Dodge op
het universiteitsterrein over
vallen en meegenomen.
Een van de mannen sloeg de
Amerikaan met een pistool
bewusteloos aldus de bron,
waarna ze hem in een auto
gooiden en wegreden.
JERUZALEM (AFP/Reuter) - Is
raël wordt hoe langer hoe onge
duldiger omdat de onderhande
lingspogingen van de Ameri
kaanse pendeldiplomaat Philip
Habib nog steeds niet hebben ge
leid tot het vertrek van de 6.000
Palestijnse strijders uit West-
Beiroet. Premier Begin zei giste
ren in een gesprek met de Ameri
kaanse senator Alphonse d'Ama-
to in Jeruzalem dat hij alles ge
daan heeft om Habibs missie te
vergemakkelijken.
De Israëlische premier wees de
Amerikaanse beschuldiging van
de hand dat Israël in Libanon be
paalde Amerikaanse fragmenta-
tiebommen tegen de bevolking
heeft gebruikt. Hij zei dat ze, ge
heel in overeenstemming met de
afspraak, alleen tegen militaire
doelen zijn aangewend.
President Reagan heeft de levering
van fragmentatiebommen aan Is
raël opgeschort. De maatregel is
van kracht tot de uitslag bekend
wordt van een onderzoek van de
ministeries van defensie en bui
tenlandse zaken naar het gebruik
door Israël van dit soort bom
men in Libanon.
Besprekingen
De Verenigde Staten moeten van
Israël "exacte garanties" afdwin
gen over een opheffing van het
beleg van Beiroet en de terug
trekking van de Israëlische
strijdkrachten uit Libanon. Dit
heeft de Saoedische minister van
buitenlandse zaken, prins Saoed,
gisteravond verklaard op een
persconferentie in Washington.
De prins sprak, voor de verklaring
aan de pers, twee uur met de
Amerikaanse minister
buitenlandse zaken, Georg
Shultz, in het bijzijn van zün Sy
rische ambtgenoot, Abdul Harim
Chaddam. Nu de PLO bereid is
Beiroet te verlaten moeten we
weten of Israël het beleg opheft,
zo zei de prins. Hij noemde de
besprekingen met Shultz "con
structief, vruchtbaar en voldoe
ning gevend".
Chaddam vroeg Shultz Israël te
dwingen een eind te maken "aan
de agressie tegen Libanon en het
Palestijnse volk". De Ameri
kaanse regering onderstreepte
gisteren opnieuw dat het van het
grootste belang is een wijkplaats
te vinden voor de Palestijnse
strijders in Beiroet. De Syrische
en Saoedi-Arabische ministers
zetten vandaag hun besprekin
gen in Washington voort. Aan
het eind van de middag ontmoe
ten zij president Reagan. Hierna
zullen ze uit Washington vertrek
ken.
Er is een redelijke kans dat de
Internationale Walvisvaart
Commissie deze week besluit
de commerciële walvisvangst
(tijdelijk) te stoppen. Einde
lijk! Precies tien jaar geleden,
in 1972. drong de Milieucon
ferentie van de Verenigde
Naties hierop aan, voor een
periode van tien jaar. Milieu
organisaties wezen sindsdien
voortdurend en, zoals Grean-
peace, vaak op indringende
wijze op de rampzalige gevol
gen van de jacht op walvissen
voor het voortbestaan van de
soort. Binnen de IWC was tot
dusver echter niet de vereiste
drievierde meerderheid haal
baar voor het vergaande be
sluit. In de huidige samen
stelling van de commissie ligt
het gunstiger, al blijft het de
vraag of met name Japan zich
aan het verbod zal houden.
Er was even verwarring over de
tactiek die Nederland zou
volgen op de gisteren te
Brighton begonnen vergade
ring van de IWC. Onze dele
gatie zou zich volgens Green
peace eventueel van stem
ming onthouden als enkele
walvisjagende landen zouden
dreigen uit de commissie te
stappen en de organisatie dus
gevaar loopt.
Nederland is wel lid van de
IWC, maar al sinds 1964 geen
walvisvarende natie meer.
Dit is net de vorige maand,
op 16 juni, geaccentueerd
toen de aandeelhoudersver
gadering van de vroegere Ne-
derlandsche Maatschappij
voor de Walvisvaart, geves
tigd te Utrecht, besloot de
vennootschap te ontbinden.
Ons land heeft in het verleden
een belangrijke rol in de wal
visvaart gespeeld. In de 17e
en 18e eeuw voorzagen de
'Hollanders' vrijwel geheel
West-Europa van de walvis-
produkten: traan voor ver
lichting en als smeermiddel
en baleinen voor velerlei,
meest technische doelein
den.
De jacht op walvissenis heel
oud. In de 11e eeuw begon
nen de Basken met de echte
walvisvaart, d.w.z. in open
zee. Ze moesten wel. Hun
vangsten in de Golf van Bis
kaje liepen terug. Dit ver
schijnsel: overbevissing en
daarom verplaatsing van de
jacht naar andere zeegebie
den, is kenmerkend voor de
geschiedenis van de walvis
vaart, al ver vóór de stoom
schepen opkwamen en in
1863 de vangst werd verge
makkelijkt door de uitvin
ding van het harpoenkanon
en de granaatharpoen.
Na de Basken gingen al snel
ook de Spanjaarden, Portu
gezen, Fransen en Engelsen
op de Noordkapers en Groen-
landse walvissen jagen. Ze
leerden het vak trouwens van
de Basken die ze in dienst na
men. Hetzelfde deden daarna
de Hollanders. Tegen het ein
de van de 16e eeuw was de
walvisvaart bijna helemaal in
handen van de Engelsen en
de Hollanders. In de winter
van 1596-'97 overwinterden
Heemskerk en Barentsz op
Nova Zembla. De berichten
over grote aantallen walvis
sen bij Spitsbergen die de
eerstgenoemde meebracht
(Barentsz stierf tijdens de te
rugtocht) stimuleerd de
•Groenlandvaart' enorm.
Monopolie
In 1614 werd er de Groenlandse
of Noordse Compagnie voor
opgericht, die in de Repu
bliek der Zeven Verenigde
Nederlanden het monopolie
kreg voor de walvisvaart in
de Noordelijke IJszee. De
compagnie had op Spitsber
gen een eigen traankokerij en
een zomernederzetting (wal
visvaart is een seizoenbedrijf)
met als naam 'Smeerenburg'.
In de compagnie nam de stad
Amsterdam voor de helft
deel.
Het succes duurde niet zo lang.
Overbevissing en buitenland
se concurrentie verminderde
het aantal walvissen bij
Spitsbergen tussen 1939 en
1949 zo dat de vangstmetho
de moest worden gewijzigd.
Van de zgn. baaienvisserij
ging men over op de zee- of
ijs visserij, waarbij de traan
niet meer op Spitsbergen
werd uitgekookt, maar in het
spek in vaten werd meegeno
men naar het vaderland,
waardoor de traankokerijen
langs de Zaan en in Amster
dam ontstonden.
Inmiddels was in 1645 het oc
trooi van de Noordse Com
pagnie niet verlengd omdat
er veel verzet tegen bestond
en bovendien de Staten-Ge-
neraal verwachtten dat de
vrije concurrentie binnen ei
gen land de bedrijvigheid zou
bevorderen. Dit is uitgeko
men. De kosten daalden, het
aantal schepen nam toe, van
minder dan 25 tot het record
aantal van 242 in 1683.
De Engelsen'en ook de Duit
sers zaten inmiddels even
min stil, met als gevolg over
bevissing en verplaatsing van
de jacht naar andere gebie
den, waaronder Straat Davis
(langs de westkust van
Groenland). De Engelse con
currentie werd steeds sterker
en de vangsten verminder
den allengs in de tweede helft
van de 18e eeuw. Dank zij
overheidssteun - er is weinig
nieuws onder de zon - kon de
Nederlandse walvisvaart tot
de Napoleontische tijd wor
den voortgezet. Na die perio
de werd nog vaak geprobeerd
onze walvisvaart nieuw leven
in te blazen. Het succes was
gering en van 1872 tot 1946
was er zelfs geen Nederland
se walvisvaarder op zee.
In het laatstgenoemde jaar nam
de nu ontbonden Nederland-
sche Maatschappij voor de
Walvisvaart met de 'Willem
Barendts' aan de jacht deel.
Een jacht die nu ook andere
en snellere walvissen dan de
Noordkapers en Groenlandse
walvissen gold. De moderne
techniek maakte het moge
lijk. Het eerste, Noorse, fa-
brieksschip voer in 1905 uit,
vergezeld van twee vangst
schepen.
In 1955 bouwde Wilton-Fije-
nord voor de Mij voor de Wal
visvaart een nieuwe Willem
Barendts: het grootste fa-
brieksschip ter wereld, met 8
jagers. Het had zijn jachtge
bied in de buurt van de Zuid
pool. In 1964 werd het ver
kocht aan Zuid-Afrika.
Onze walvisvaart was ten ein
de, al bleven wè dus een
woordje meespreken in het
internationale overleg. Dit
overleg, ter voorkoming van
overbevissing, begon in 1931.
Er werden toen internationa
le overeenkomsten gesloten
die de vangst in de Antarcti
sche gebieden regelden.
Quota
In 1945 werd de IWC opgericht,
oorspronkelijk met 18 leden.
Op de jaarlijkse conferenties,
onder auspiciën van de Ver
enigde Naties, werden tot nu
toe voor elk walvisjagend
land vangstquota vastgesteld
en dat uiteraard per walvis-
soort. Het grote probleem
was vanzelfsprekend de con
trole daarop. Er waren ook
geen sancties. Nu komt er
waarschijnlijk, in elk geval
hopelijk, een (tijdelijk) einde
aan de vangst.
BOTE DE BOER
Leiden: Nieuwe Rijn 32 Tel. 071-132900
Alphen a/d Rijn: Van Boetzelaerstraat 8
Tel. 01720-92900
Leiden: Breestraat 143
Tel. 071-125873
I cicrranrnaaaiiUTU ncrum «nn
