c Opec-conferentie mislukt VN-conferentie over ontwapening leverde niets op Solidariteit houdt zich koest voor bezoek paus Honduras erkent troepen zending naar El Salvador Vliegramp door storm Oorlog Iran en Irak kan tot brenk leiden in oliekartel "Groenen' niet in de regering "Carrington voorzag invasie Falklands" MOSKOUAVARSCHAU (UPI/ Reuter/AFP) De ondergrondse leiders van de verboden Poolse vakbond Solidariteit hebben op geroepen niet meer tegen de staat van beleg in het land te pro testeren tot 22 juli, de nationale dag in Polen. Daarmee hoopt So lidariteit de weg vrij te maken voor het bezoek van de paus aan Polen. De oproep van de vakbond was on dertekend door Bujak, Lis, Fras- niuk en Hardek. Zij verklaarden dat elke vorm van protest zal worden gestopt tot 22 juli. Die dag wordt in Polen de oprichting van de Poolse communistische partij in 1944 herdacht. "Moge het opschorten van stakin gen en massale demonstraties een nieuwe uitdrukking zijn van onze bereidheid e Buitenland MAANDAG 12 JULI 1982 komst te bereiken", zo staat in de oproep. "Wij verwachten dat on ze oproep zal bijdragen aan een waardige ontvangst van paus Jo hannes Paulus II in ons land". Het Sowjetrussische persbureau Tass heeft zaterdag de r.k. kerk in Polen ervan beschuldigd "de loop der gebeurtenissen in dat land te willen doen terugkeren naar de periode van voor 13 de cember". (Toen werd de noodtoestand afgekondigd). "Het bezoek van Johannes Pau lus aan Polen zou daartoe kun nen dienen". Slowaakse communistische par tij, de Prawda van Bratislava, en onderstreept dat het bezoek van de paus slechts mogelijk zal zijn als de rust zal zijn hersteld en alle omstandigheden voor de onmis bare veiligheid weer aanwezig zullen zijn. Terugvallend op ge noemd commentaar zegt Tass dat de kerkelijke hiërarchie in Polen een nieuwe golf van socia le spanning in het land wil uit lokken en de deuren voor de con tra-revolutie wil openen. De kerk in Polen wordt verweten zich te begeven op de weg van politieke activiteit. Volgens de Slowaakse Prawda is de kerk in Polen een verzamel punt voor "anti-socialistische" elementen. Dat alles gebeurde en gebeurt met de zegen van paus Johannes Paulus die sedert de invoering van de noodtoestand elke gelegenheid heeft gebruikt om kritiek op de Poolse autori teiten te leveren. De paus steunde volledig de nu verboden vrije vakbond Solidari teit, waarvan aanplakbiljetten en oproepen nu in en rond kerken worden verspreid, zo werd ge zegd. (Van onze correspondent Anton Koene) WENEN - De poging van de Opec (organisatie van olie exporterende landen) om een halt toe te roepen aan de dalende olieprijs op de wereldmarkt is mislukt. De olie- exporterende landen willen dit bereiken door het invoe ren van een quota-systeem voor de bij de Opec aangeslo ten leden. Een spoedzitting van de olieminis ters in Wenen, die vrijdag begon, eindigde in de kleine uurtjes van zaterdag op zondag zonder dat enig tastbaar resultaat was ge boekt De oorlog tussen Iran en Irak was opnieuw de voornaamste reden voor de dreiging dat het binnen de Opec tot een splitsing zal ko men. In maart zijn de olieminis ters van de dertien bij de Opec aangesloten landen met elkaar overeengekomen om de oliepro- duktie terug te brengen tot een totaal van 17,5 miljoen vaten (159 liter) per dag. Ieder land kreeg een quotum aan HAMBURG (DPA) - De Westduit- se milieupartij "De Groenen" wil niet aan een regeringscoalitie be ginnen met de drie gevestigde partijen in de bondsrepubliek. Maar een samenwerking moet, voorzover ze aan de doelstellin gen van "De Groenen" beant- woordt, "terwille van de zaak" geprobeerd worden. Dit heeft het nationaal bestuur van "De Groenen" gisteren in Hamburg besloten als richtlijn te nemen voor zijn politiek. Er komt samenwerking als die er toe bijdraagt "projekten en ont wikkelingen die het leven be dreigen" te verhinderen. Maar ze mag er niet toe leiden dat de par tij mee gaat doen aan het gevecht om de macht en de verdeling van zetels. "De kracht van "De Groe nen" is de kracht van de buiten parlementaire beweging", zo zei het partijbestuur. De milieupartij is recentelijk zeer in opkomst in de bondsrepu bliek. De winst van "De Groe nen" gaat ten koste van de so ciaal-democraten van Helmuth Schmidt. olieproduktie toegewezen dat niet mocht wordt overschreden. De olieministers gingen er van uit dat als deze quota voor een langere periode zouden worden aangehouden het overschot op de oliemarkt zou verdwijnen en dat de olieprijs weer zou aantrek ken. Iran heeft sinds maart zijn produk- tie echter verdubbeld en wil haar zelfs nog verder verhogen. Het heeftde olie-inkomsten nodig om de oorlog tegen Irak te finan cieren. De Iraanse delegatie drong erop aan dat als de Opec wilde vasthouden aan de grens van 17,5 miljoen vaten per dag de grootste olieproducent Saoedi- Arabië verder zou moeten terug draaien zodat Iran meer zou kun nen produceren. De machtige olieminister van Sa- oedi-Arabië, sjeik Jamani, was tot ieders verbazing niet aanwe zig bij de in de haast bijeengeroe pen spoedconferentie en had een afgevaardigde, Al Turki, ge stuurd. Mogelijk als gevolg van agressieve verldaringen die Iran een week voor de spoedconfe rentie had afgelegd, wees Saoe- di-Arabië de Iraanse suggestie van de hand. Aan het slot van de topconferentie werd een verklaring uitgegeven waarin wordt gezegd dat de Opec in principe blijft bij het eerder dit jaar vastgestelde produktie- plafond van 17,5 miljoen vaten per dag. De details voor de ver deling van de quota over de ver schillende landen werd overgela ten aan de Opec-marktcommis- sie. De prijs van 34 dollar per vat blijft gehandhaafd als onder grens. In de verklaring wordt verder ge zegd dat geen van de Opec-lan- den uit de organisatie is getre den, wat regelrecht betrekking heeft op een dreigement van Ve nezuela dat wel te doen. De stem ming tijdens de conferentie en de inhoud van de verklaring is een aanwijzing van hoe dicht de Opec in de buurt is als organisa tie te mislukken als gevolg van de Iraans-Iraakse oorlog en hoe machteloos ze nu is, vergeleken met de jaren dat ze in staat was een oliecrisis in het Westen te forceren. MANNHEIM (UPI) - Een 20-jarige Amerikaanse soldaat, gelegerd in het Westduitse Mannheim, is verdronken nadat hij zaterdag met een tank aan de haal was gegaan. De tank met zijn stoffelijk overschot werd gisteren uit de Neckar gehaald. Het motief voor de diefstal was volstrekt onbekend. Hij was met het legervoertuig door het centrum van de stad gereden, ramde een tram en verscheidene auto's en belandde daarna in de rivier. Bij de tocht werden drie personen gewond. De tank heeft voor meer dan een miljoen gulden schade aangericht. Een politiewoordvoerder noemde het een wonder dat er niet meer gewonden vielen. LONDEN (AFP/Reuter) - Lord Peter Carrington, de Britse oud-minister van buitenlandse zaken, heeft twee weken voor de Argentijnse invasie van de Falkland-eilanden voorgesteld onderzeeërs te sturen omdat hij vond dat de eilanden versterking nodig hadden. Premier Margaret Thatcher vond dit echter niet noodzakelijk. Dit heeft het Britse zondag blad "The Observer" gisteren meegedeeld. Het blad zegt onder aanhaling van hoge regeringskringen dat het defen sie-comité van het kabinet dit voorstel verwierp omdat het niet de sterkte van de NAVO-strijdkrachten in het geding wilde brengen en de druk op de defensiebegroting niet wilde verhogen. Argentinië verover de de eilanden op 2 april en lord Carrington trad enige dagen later af. )van onze correspondent Rob Sprenkels) MEXICO-STAD - Generaal Gusta vo Alvarez, de opperbevelhebber van het Hondurese leger, heeft dit weekeinde erkend dat hij vo rige maand troepen van de Hon durese strijdkrachten naar El Salvador heeft gestuurd. Gene raal Alvarez zei dat tijdens een speciale televisieuitzending, waarin hij de Salvadoriaanse guerrilla rechtstreeks verant woordelijk stelde voor een reeks van terroristische aanslagen in Honduras. Sinds het begin van deze maand hebben de terroristische aansla gen voor de nodige beroering in Honduras gezorgd. Vorige week zondag werden er een paar elek triciteitscentrales opgeblazen en kwam de helft van het Middena- merikaanse land zonder elektri citeit te zitten, inclusief de hoofdstad Tegucigalpa. Vrijdag nacht vond er in de hoofdstad een zes uur durende schietpartij plaats, toen het leger het huis van een in Honduras zeer geres pecteerde journalist wilde door zoeken. In eerste instantie werd er gesproken van 17 doden, hoe wel Alvarez tijdens zijn televisie toespraak slechts over drie do den sprak. Volgens de Hondurese opperbe velhebber zouden er bij de actie van vrijdag enkele personen zijn gearresteerd die directe banden onderhouden met de Salvado riaanse guerrilla, het Frente Fa- rabundi Marti para la Liberacion Nacional (FMLN). Generaal Al varez bestempelde het FMLN als een „agressor tegen het Hondu rese volk", die „het terrorisme zou willen bevorderen en de Hondurese democratie zou wil len ondermijnen". Alvarez stelde dat het „door Mos kou en Managua gesteunde FMLN al sinds lange tijd in Hon duras actief is, met acties die va riëren van het ontvoeren van ge respecteerde burgers tot zelfs moorden, bankovervallen en sa botages als die van vorige week zondag". Over de Hondurese interventie verklaarde Alvarez, dat ook Hon duras in een oorlog verkeert en dat hij, met toestemming van de liberale Hondurese president Suazo Cordova en met medewe ten van het Salvadoriaanse mili taire opperbevel, troepen naar het noorden van de Salvado- provincie Morazan had gestuurd, waar op dat ogenblik het Salvadoriaanse leger met meer dan 5000 manschappen de strategische plaatsen Perquin en San Fernando op de guerrilla probeerde te heroveren. Crisis in Rome nog bezworen ROME (AP) - De Italiaanse senaat heeft zaterdag met 164 stemmen tegen 108 een aangekondigd pak ket bezuinigingsmaatregelen van de regering goedgekeurd. Dit houdt in dat premier Giovan ni Spadolini althans voorlopig zijn één jaar oude coalitierege ring overeind heeft gehouden. De belangrijkste coalitiepartner, de christendemocratische partij, heeft zich samen met de kleine liberale partij achter Spadolini opgesteld. Maar zijn eigen repu blikeinen hebben zich tegen de tot nu gevolgde koers verzet, evenals de socialistische partij (die binnen de coalitie de tweede plaats inneemt) en de sociaal-de mocraten. NEW ORLEANS (GPD) - Zware stormwind is vermoedelijk de oorzaak van de vliegramp die vrijdagmiddag bij New Orleans in de VS aan ten minste 157 men sen het leven heeft gekost. Blik seminslag, waarvan enkele oog getuigen melding maakten, wordt door de instantie die het onderzoek in handen heeft als oorzaak nagenoeg uitgesloten. Onder de slachtoffers zijn, vol gens de eerste berichten van Pa- nAm, geen Nederlanders. Het ongeluk heeft het leven gekost aan alle 145 inzittenden van het vliegtuig alsmede aan ten minste twaalf personen in de woonwijk waar het vliegtuig neerkwam. Door het neervallende vliegtuig werden dertien huizen geheel verwoest en elf ernstig bescha digd. Het ongeluk gebeurde vrijdagmid dag om elf minuten over vier plaatselijke tijd (23.11 uur Neder landse tijd) in een buitenwijk van New Orleans, Kenner De politie schreef het vrij kleine aantal slachtoffers op de grond toe aan het feit dat in Kenner veel echtparen beide werken, terwijl ten tijde van het ongeluk veel kinderen die daar wonen el ders waren ondergebracht 'Iet vliegtuig, een driemotorige Dodental opgelopen tot 157 Boeing-727-200 van PanAm, maakte een vlucht van Miami via New Orleans en Las Vegas naar San Diego in Zuid-Californië. Na vertrek van New Orleans, de luchthaven ligt op circa tien km van de stad, was de Boeing drie minuten in de lucht toen het om laag kwam en neerstortte op een blok van zes huizen. Het stormde en volgens enkele ooggetuigen zou bliksem een van de motoren hebben getrof fen. De nationale verkeersveilig heidsraad van de VS (NTSB) heeft uit ondervraging vSn 25 ooggetuigen echter moeten vast stellen dat het vliegtuig niet door bliksem is getroffen. De navraag was noodzakelijk omdat blik seminslag in een vliegtuig ge woonlijk geen ongeluk tot ge volg kan hebben. Stormwind De oorzaak kan wel gelegen zijn in stormachtige wind, die kort voor het vertrek van het PanAm- vliegtuig 25 tot 40 knopen be droeg. De instructies voor vliegers luiden dat zij nooit mo gen vertrekken wanneer zij een omvangrijk stormgebied of „windsheer" tegemoet gaan, een gebied waar harde wind qua snelheid en richting snel veran dert. Deze windsheer kan veroorzaken dat een vliegtuig plotseling door zo harde tegenwind wordt ge troffen dat het ten opzichte van de grond te weinig snelheid houdt. Het verliest dan ook on middellijk hoogte. Direct na het opstijgen is zijn snelheid en hoogte nog vrij gering en het is mogelijk dat het PanAm-vlieg- tuig, dat pas drie minuten in de lucht was en 3 km van de lucht haven, zo'n volle laag tegenwind kreeg dat het niet meer onder controle kon worden gebracht voor het de grond raakte. Dit wordt versterkt doordat uit het afluisteren van de geluidsban den bij de verkeersleiding is ge bleken dat de bemanning ook tij dens de val niets bijzonders heeft gemeld. Het kan erop duiden dat routinematige handelingen wer den verricht om het vliegtuig on der controle te krijgen. Inmiddels zijn de twee recorders uit het vliegtuig zelf gevonden. De een registreert alle gesprek ken in de cockpit, de ander alle gedragingen van het vliegtuig. De NTSB verwacht dat het wel een maand of twee zal duren voordat de nodige duidelijkheid zal zijn verkregen. Plunderaars onderbroken omdat verder zoe ken geen resultaten opleverde. Hoewel enkele branden uitbra ken, was het een enorm geluk dat de bijna 137.000 liter brand stof geen vlam heeft gevat. Enke le gewonde bewoners van Ken ner zijn in de loop van de nacht bezweken aan de brandwonden. Zaterdag zijn enkele mensen gearresteerd die, volgens bekend Amerikaans recept, op diefstal bleken uit te zijn. Toen bekend werd dat het vlieg tuig op weg was naar Las Vegas werd de aanwezigheid van veel geld vermoed. Een man werd aangehouden toen hij er met een damesportemonnee vandoor wil de gaan. Elders tussen de wrak stukken werden bedragen van 11.000 en 4000 dollar aangetrof fen. Het ongeluk bij New Orleans werd het op een na het ernstigste uit de Amerikaanse luchtvaart ge noemd. Bij Chicago kwamen op 25 mei 1979 273 inzittenden van een DC-10 om het leven toen bij de start een motor afbrak. Het laatste ongeluk dat PanAm over kwam was dat op Tenerife, toen op 27 maart 1977 een Boeing-747 op de grond in botsing kwam met eenzelfde vliegtuig van de KLM. Daarbij kwamen in totaal 583 personen om het leven. De tweede speciale zitting over ontwapening van de Algeme ne Vergadering van de Ver enigde Naties heeft het werk niet kunnen afmaken. Na vijf weken hebben de bijna dui zend diplomaten hun verga dering verdaagd tot nader or der. Het doel - de opstelling van een breed ontwapenings programma - is niet bereikt. De VN-commissie inzake ontwapening in Genève, die de vergadering heeft voorbe reid, krijgt haar huiswerk weer terug. Velen beschouwen deze zitting als vierkant mislukt. India durft daarvoor uit te komen. „Het was een onbeduidende excercitie, waarmee we on szelf en de wereld hebben misleid", is het commentaar van de Indiase delegatie. Meer dan enig land heeft In dia zich ingespannen om in de VN iets van de groeiende angst voor kernwapens van de wereld erbuiten weg te ne- De Indiase delegatie diende voorstellen in voor een ver drag ter verbod van het ge bruik van kernwapens, en voor een bevriezing van ver dere kernwapenproduktie. De bevriezing is ook een van de hoofddoelen van de Ame rikaanse anti-kernwapenbe weging, die steeds meer steun bij leden van het Ame rikaanse Congres, met name de Democraten, weet te mo biliseren. Onmogelijk Deze Indiase voorstellen heb ben het echter niet gehaald. Hiermee is het toch al on scherpe beeld dat velen van de VN hebben, verder ver vaagd. „Dit was een operatie: beperking van de schade", zegt ambassadeur Frans Van Dongen, de Nederlandse de legatieleider mismoedigd. „Het is bijna onmogelijk om in deze tijden van opgeladen internationale spanning met 150 landen bij elkaar te zitten en besluiten te nemen, terwijl elders veel belangrijker be sprekingen plaatsvinden". Hij doelde hierbij op de Ameri kaans-Russische onderhan delingen over wederzijdse troepenbeperking, over mid- dellange-afstandsraketten m Europa en vooral de zojuist begonnen START-bespre- kingen in Genève, het ver volg van de Salt I en II-onder- handelingen tussen de VS en de Sowjet-Unle. Van Dongen is wel teleurge steld, en zeker ontevreden. „Omdat we vijf weken gele den al weinig verwachtten, valt het niet zo tegen. Maar wij betreuren dat de Neder landse intitiatieven het niet gehaald hebben". Het Neder landse voorstel om een inter nationale ontwapeningsorga nisatie op te richten is vrij snel weer naar de dossiers verdwenen. Met West-Duits- land is ook een ontwerp inge diend over het voorkomen van kernoorlog, in antwoord op een voor het Westen on aanvaardbare tekst van het Oostblok. „Ook dat voorstel", aldus Van Dongen, „is door de Oost bloklanden krachtig tegenge houden met een beroep op procedureregels". Partijdig gedrag van een Oostduitse voorzitter heeft daar blijk baar ook aan bijgedragen. „En al die voorstellen van In dia en andere landen (Mexi co, Zweden) waren gevaarlijk en totaal onaanvaardbaar. Niet alleen voor ons; ook voor de Sowjet-Unie en bondgenoten. Als die voor stellen in stemming gebracht waren, had Nederland moe ten tegenstemmen. We pro beren juist stemming te ver mijden. Als je een besluit bij concensus neemt, dat wil zeggen dat men het eens wordt zonder te stemmen, ben je tenminste zeker van een brede steun". Cliché Die concensus-regel houdt de twee supermogendheden in het spel: Ook zij moeten ak koord gaan met elk voorstel. Het gevolg is evenwel dat er voornamelijk besluiten uit de bus komen die zó volstrekt algemeen van aard zijn, dat iedere praktische betekenis verdampt. Hoe meer regerin gen je tevreden moet stellen, des te groter is de kans op teksten die niet meer dan cli- ché's zijn. Dat is nu ook weer het geval. De leden van de Algemene Vergadering hebben aan de wereld laten weten dat zij voor de vrede zijn en zich ernstig zorgen maken over een kernoorlog. „Wat schie ten we daar mee op", vroeg in zijn slotwoord de Iraakse voorzitter zich af. Wat zijn nu de resultaten? Die resultaten zijn ontmoedi gend. Met de grootste moeite is het rapport van de eerste ontwapeningszitting in 1978 nog geldig verklaard. Dat rapport, dat duidelijke -bepa lingen bevat over ontwape ningsmaatregelen en bijvoor beeld aandringt op een alge meen kernproefverbod en een verdrag tegen het ge bruik van chemische wa pens, kon nu in de ogen van vooral de VS nauwelijks ge nade vinden. Volgens Ameri ka is er te veel gebeurd in die vier jaar. Wat Carter in '78 nog wilde, wil Reagan in '82 niet meer. Rauw De VS hadden vanaf het begin al niet meer dan een lauwe belangstelling voor deze ver gadering. President Reagan kwam ruim een jaar na zijn aantreden met voorstellen over ontwapening, en liep daarbij met een gröte boog om de VN heen. De Sowjet- Unie, die het rapport van '78 ook al niet meer wilde nale ven, speelde dankbaar in op deze onverschilligheid en probeerde, met één oog op het propaganda-effect bij niet-gebonden landen, voor stel na voorstel van de vele werkgroepen in te schuiven. De belofte van Breqnjev om niet als eerste kernwapens te zullen gebruiken, werd in een ontwerpresolutie vertaald - maar daar bleef het ook bij. De westerse landen wisten deze voorstellen weer tegen te houden. Volgens Amerika is de Sowjet-Unie in deze zit ting toch geisoleerd geraakt van veel bondgenoten in de Derde Wereld. Andersom zeggen de Sowjets dat vooral de VS aan het magere resu- laat schuld heeft. Zo verzandt elk gesprek in wederzijdse beschuldigingen. „Dat programma van '78 stak goed in elkaar", meent Inga Thorsson, de Zweedse onder minister van buitenlandse za ken. „Toen dat eenmaal aan genomen was, dachten we voor het eerst iets moois be reikt te hebben. Maar we zijn nu terug naar voor '78. We hebben niets uitgevoerd van het programma". „Ik zie in die publieke opinie, die veel meer bereikt dan al die over teksten kibbelende werkgroepjes van regerings vertegenwoordigers, een ex plosieve kracht; waar straks serieuze consequenties uit zullen voortkomen", aldus mevrouw Thorsson, fel klap wiekende vredesduif in de VN. „Veranderingen zijn op til - geen regering kan dat te genhouden. Kijk naar de grote demonstra tie hier op 12 juni, met meer dan 700.000 mensen. Die ac tiegroepen vertegenwoordi gen de oprechte, niet door de fensiestrategieën aangetaste angst van miljoenen mensen. Een factor die even belang rijk gaat Worden is de invloed die van de gigantische bewa peningsuitgaven op de natio nale economieën uitgaat. De veranderingen zullen van binnenuit komen. De Sowjet- Unie kan nu al bijna geen wa penwedloop meer betalen. Reagan stimuleert dat ook. In Amerika zal het wat langza mer gaan - maar dat proces is onvermijdelijk". Onder leiding van mevr. Thors son is vorig jaar een VN-rap- port opgesteld over de relatie tussen ontwapening en eco nomische ontwikkeling. Het rapport constateert dat de grootmachten de onderlinge strijd verplaatsen naar de Derde Wereld door middel van hun wapenexport en dwingt tot bewapening in plaats van ontwikkeling. De Derde Wereld krijg het meest te lijden: zo'n 95 procent van alle gewapende conflicten sinds de Tweede Wereldoor log zijn daar uitgevochten. De eerste zitting over ontwape ning heeft de mogelijkheden van de Verenigde Naties la ten zien - dit vervolg toont echter de beperkingen. De kernwapenlanden zijn onge schonden uit de strijd geko men; Amerika heeft de klok teruggezet, Rusland zal ons in de komende tijd fysiek kunnen uitbuiten. Een zo veelste VN-vergadering is ge smoord in bedrukt papier. En ondanks de VN-microfoon zijn de niet-gebonden landen monddood gemaakt. Deze vergadering had beter niet kunnen plaatsvinden. MARGOT SCHELTEMA

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 6