cCv
Stukje binnenstad in steigers
Beroepsverboden
doen afbreuk aan
band met Krefeld
Havenwijk-zuid driftig onder handen genomen
Gewapende overval
op postagentschap
Ahob's-Haagweg nu
zo goed als zeker
Drieduizend
kilo wasgoed
in as gelegd
MEAO luidt
weer noodklok
flCHTERGRDHDI
WOENSDAG 7 JULI 1982
Leiden
Het laatste deel van de Waardgracht dat wordt opengegraven. Op de voorgrond de Derde Op de hoek van de Zuidsingel en de Kijfgracht wordt de Kijf brug herbouwd. Vanuit
Waardbrug die in aanbouw is. Halverwege de gracht komt een nieuwe voetgangersbrug. 'Taveerne De 3 Bruggen" heeft men een goed uitzicht op het karwei.
LEIDEN - In Havenwijk-zuid en in het unieke stadsver
nieuwingsgebied tussen Herengracht en Zijlsingel is bij
na geen straat te vinden zonder een gracht of een brug.
Het buurtcafé op de hoek van de Kijfgracht en de Zuid
singel biedt een goed uitzicht op deze erfenis uit een wa
terrijk verleden: een fraai gerestaureerde Mecklenbur-
gerbrug over de Oranjegracht maar ook een Zuidsingel-
brug die op instorten staat en een Zuidkijfbrug die op dit
moment wordt opgeknapt.
Taveerne De 3 Bruggen' heet het
buurtcafé heel toepasselijk. Een
echte Leidse kroeg waar de be
zoekers zich niet vervelen. In het
gebied rond 'De 3 Bruggen'
wordt druk gewerkt om dit
oostelijk deel van de Leidse bin
nenstad in oude glorie te herstel
len. Heistellingen steken toren
hoog uit boven de nieuwbouw en
de wevershuisjes van vroeger.
Opa's uit de buurt slaan het reus
achtige karwei belangstellend
gade. Bruggen die jarenlang op
instorten stonden worden geres
taureerd. Kademuren, die in het
water dreigden weg te zakken,
worden hersteld. Rioleringen en
bestratingen vernieuwd. En in
derdaad, alles gebeurt tegelijk.
Dit meest waterrijke deel van de
Leidse binnenstad telt maar
liefst twintig bruggen en kilome
ters kademuur waaraan min
stens honderd jaar niets is ge
daan. De oorspronkelijke brug
gen waren stenen bruggetjes zo
als nu nog de Zuidsingelbrug. In
de vorige eeuw werd de stenen
overbrugging van de meeste
bruggen vervangen door stalen
balken. Het werden functionele,
strakke bruggen zonder overbo
dige versiering. Een typisch
voortbrengsel van de industriële
revolutie.
Wijzigen
Omdat het autoverkeer van van
daag heel wat zwaarder is dan de
paard en wagen van vroeger zijn
veel bruggetjes opnieuw aan ver
vanging toe. Oorspronkelijk eis
te monumentenzorg dat de 17e-
eeuwse stenen bruggetjes zou
den terugkomen. Later moest de
gemeente haar plannen weer wij
zigen toen monumentenzorg
Meer Leids nieuws
op pagina 19
toch de voorkeur bleek te geven
aan de herbouw van de indus
triële 19e-eeuwse bruggen.
Een aantal bruggen en kademuren
is de afgelopen jaren al hersteld.
Maar op dit moment wordt wel
de grootste operatie uitgevoerd
om dit historisch stukje binnen
stad er weer voorgoed bovenop
te helpen. De laatste restanten
van een jarenlange verwaarlo
zing van de twee binnenstadswij-
ken worden uit de weg geruimd.
Veel huisjes zijn al opgeknapt,
nieuwe woningen neergezet.
Nog even, en dan zullen ook de
grachten en bruggen in Haven
wijk-zuid en in het Herengracht
Zijlsingelgebied er weer als
nieuw uitzien.
Wat gebeurt er allemaal precies?
Drie grachten worden openge
graven, een kilometer kademuur
hersteld, zes bruggen worden ge
restaureerd en vijf nieuwe brug
gen gebouwd, rioleringen en be
stratingen worden vernieuwd.
Kortom: een gigantisch karwei
waarmee een bedrag is gemoeid
van zeker negen mihoen gulden.
Een klus die zijn weerga in de
Leidse binnenstad niet kent. Als
de Leidenaren die hier vroeger
woonden en werkten even om
een hoekje konden kijken zou
den ze hun ogen niet geloven.
De belangrijkste brug die op dit
moment onder handen wordt ge
nomen is de Kerkpleinbrug over
de Herengracht. De brug, die de
Ir. Driessenstraat met de Ooster-
kerstraat verbindt, was er zeer
slecht aan toe door het zware ver
keer dat er dag in dag uit over
reed. In maart is men begonnen
de oude brug steentje voor steen
tje af te breken. De peilerorna
menten, bakstenen en de zand-
steenblokken van de twee bogen
komen zoveel mogelijk op hun
oude plek terug. Een aantal
zandsteenblokken is er niet heel
vanaf gekomen en wordt vervan
gen door blokken van kalksteen.
Het werken met zandsteen is
vandaag de dag verboden we
gens het gevaar voor de mijnwer
kersziekte silicose. Het middel
ste deel van de brug dat bestaat
uit gietijzeren balken komt ook
weer op z'n plaats terug.
Aan de buitenkant gaat de nieuwe
brug er dus net zo uitzien als
vroeger. Maar het historisch ui
terlijk verbergt een sterke beton
constructie dat weer alle zware
verkeer kan dragen. De nieuwe
Kerkpleinbrug wordt maar liefst
twaalf meter breed, stevig onder
heid en opgebouwd uit gewa
pend beton. Met de herbouw van
deze brug is een bedrag gemoeid
van bijna één miljoen gulden.
De Waardgracht, tussen Ooster
kerkstraat en Zuidsingel, wordt
op dit moment opengegraven.
Vroeger lagen er vier bruggen
over de gracht. De Eerste Waard
brug bestaat niet meer omdat 't
Huis op de Waard', langs de
Nieuwe Rijn, dwars over de
Waardgracht werd gebouwd. De
Tweede Waardbrug is al her
steld. De Derde en Vierde
Waardbrug worden op dit mo
ment aangepakt. Daartussenin
komt nog een nieuwe voetgan
gersbrug die waarschijnlijk de
naam Poppebrug zal krijgen.
In het verlengde van de Waard
gracht ligt de Minnebroersgracht
die zal worden opengegraven.
Daarbij hoort ook de aanleg van
twee nieuwe bruggen, één in het
verlengde van de Havenkade en
één in het verlengde van de
Zuidsingel. De twee nieuwe
bruggen gaan er net zo uitzien als
de twee industriële bruggen over
de Kijfgracht. De Zuidkijfbrug
en de Noordkijfbrug worden op
dit moment gerestaureerd. Ook
de Grofsmederijbrug, over de
Binnenoostsingel, wordt her
bouwd en voert straks weer naar
het Ankerpark dat is aangelegd
op het vroegere Grofsmederij ter-
Opengraven
Een deel van de Vierde Binnen
vestgracht, langs het pas aange
legde Katoenpark, wordt ook
opengegraven. Over deze bin
nenvestgracht komt een eenvou
dig houten voetgangersbrug
getje. Naar de begraafplaats aan
de Zijlsingel wordt een nieuwe
brug aangelegd met de toepasse
lijke naam 'De Laatste Brug'.
Als al deze werkzaamheden zijn
voltooid is het karwei nog niet
geklaard. De afdeling nieuw
bouw bruggen en waterwerken
van de gemeente houdt zeker tot
het eind van de jaren tachtig haar
handen vol in dit gebied. De
Zuidsingelbrug en de Wijnbrug,
de twee overgebleven 1 Te-eeuw-
se stenen bruggetjes, komen na
voltooiing van de huidige werk
zaamheden aan de beurt om in
ere te worden hersteld. In 1985
worden vervolgens de Kleine
Havenbrug en de Scheluwbrug
vernieuwd.
Pas aan het begin van de jaren ne
gentig zullen de stadsvernieu
wingsactiviteiten in het oostelijk
deel van de binnenstad zijn vol
tooid. Leiden is dan weer een
stukje binnenstad rijker dat ge
zien mag worden.
JAN RIJSDAM
Dader snel aangehouden
LEIDEN - Een twintigjarige Ha
genaar heeft gistermiddag een
gewapende overval gepleegd op
een postagentschap annex siga
ren- en snoephandel aan de
Morsweg. De beheerder raakte
daarbij licht gewond. Kort na de
overval kon de politie de dader al
aanhouden; hij hield zich schuil
bij bossages, tussen een paar
volkstuinen en de spoorlijn Den
Haag-Leiden.
Tegen een uur drong de Hagenaar
de zaak binnen, waarin behalve
de 33-jarige beheerder zich ook
een achtjarige klant en de 29-jari-
ge zuster van de beheerder be-
advertentie
I toonzalen Leiderdorp
rietschans 67-cieba gebouw
bedrijfsterrein "de baanderij"
tel. (071)-413 414
vonden. Aan de laatste vroeg hij
om een pakje lucifers. Terwijl zij
dat pakte, trok de man een gaspi
stool en schoot in één vloeiende
beweging van dichtbij (vijf tien
centimeter) op de beheerder. "Ik
hoorde een knal en zag een licht
flits", is het enige wat die zich
daar later van kon herinneren.
Tientallen brandwondjes in en
rond de mond waren het gevolg.
Hij werd vervolgens door de Hage
naar vast gegrepen en in een
hoek gesmeten. De beheerder
weigerde te zeggen waar de kas
sa zich bevond. Daarop trok de
dader een aantal laden open,
vond de kassa en eigende zich,
zoals later bleek, een bedrag van
tienduizend gulden, toe. Hij ren
de de zaak uit, achtervolgd door
de zestigjarige moeder van de be
heerder die zich in de achter de
winkelruimte gelegen woonka
mer bevond. Ze waarschuwde
twee werklieden, die tezamen
met de zuster in een auto de acht-
volging inzette.
De man bleek echter spoorloos via
het Morsviaduct en de Lage
Morsweg verdwenen. Inmiddels
had de opgekrabbelde beheerder
al de politie gewaarschuwd, die
met alle beschikbare surveillan
cewagens een zoekactie op touw
zette. Het gebied rond het via
duct werd uitgekamd en kort
daarop werd een man, die aan
het signalement voldeed en tien
mille in zijn bezit had, achter in
de bosjes ontdekt. De verwon
dingen van de beheerder van het
postagentschap bleken mee te
vallen. Hij kon ter plekke door
de Eerste-Hulpdienst worden be
handeld.
LEIDEN - Niets lijkt de aanleg van Ahob's bij de spoorwegover
gangen aan Haagweg en Morsweg meer in de weg te staan. De
buurtvereniging Transvaal had geprobeerd de werkzaamheden
te laten schorsen, in afwachting van de behandeling van een
beroep dat Transvaal bij de Raad van State had ingediend. De
Raad van State acht dat verzoek echter niet ontvankelijk: het is
te laat bij de Raad binnengekomen.
De strijd tussen de buurt en de NS over het plaatsen van de auto
matische halve overwegbomen (ahob's) duurt al een paar jaar.
De buurt en de omliggende scholen vrezen dat met het verdwij
nen van de huidige spoorwegbomen de veiligheid vermindert.
Daartegenover stellen de spoorwegen dat de wachttijden aan
zienlijk worden teruggebracht en dat de computer over de
Ahob's kan waken. De 'menselijke factor' (een spoorwegwach
ter sluit en opent de bomen) is juist schadelijk voor de veilig
heid, aldus de NS.
LEIDEN - Drieduizend kilo was
goed is gisteravond omstreeks
zeven uur in rook opgegaan. Bij
een brand in wasserij Nijssen
aan de Maredijk zijn twintig con
tainers met wasgoed van het Am
sterdamse hotelbedrijf Novotel
verloren gegaan.
Het vuur bracht ook schade toe
aan een gedeelte van het ge
bouw. Een werknemer van het
bedrijf schatte de schade op hon
derdduizend gulden. De oorzaak
van de brand is nog niet bekend.
LEIDEN - De vrees over het met
verkrijgen van exra lokalen is bij
directeur van Oort van de Leidse
school voor MEAO aan het Lam-
menschanspark weggenomen.
In het nieuwe cursusjaar kan de
school beschikken over zeven lo
kalen van de voormalige lagere
school in de Berlagestraat.
Toch zijn de problemen de wereld
nog niet uit. De directeur heeft
van het ministerie van onderwijs
en wetenschappen te horen ge
kregen dat er voor de inrichting
van de lokalen geen geld is. Van
Oort: "Het ziet ernaar uit dat 175
leerlingen 23 augustus niet kun
nen zitten. Nergens is zomaar
oud schoolmeubilair te krijgen".
In een gisteren verzonden tele
gram heeft de MEAO aan de mi
nister de vraag gesteld wat er
moet gebeuren met de leerlingen
als er geen meubilair is.
De CPN is in Leiden een res
pectabele partij, sinds jaar en
dag vertegenwoordigd door
loyale raadsleden, die be
paald niet uitblinken door
Moskou-gezind extremisme.
Verscheidene ambtenaren
zijn - zo mag men aannemen
- lid van de CPN, sommigen
heel actief.
In de Leidse zustergemeente
Krefeld (West-Duitsland) be
staat de Deutsche Kommu-
nistische Partei (DKP). Niet
te verwarren met de KPD,
die indertijd als staatsgevaar
lijk verboden is. Anders dan
de KPD is de DKP formeel
niet verboden, maar het
blijkt praktisch wel verboden
om er lid van te zijn, zeker in
Krefeld. Communisten horen
niet thuis op het stadhuis is
het credo van de door de
CDU bestuurde zusterge
meente.
Ambtenaren met communisti
sche sympathieën worden
zonder pardon op staande
voet ontslagen of - met een
toepasselijk Duits woord -
'kaltgestellt', op een dood
spoor gerangeerd.
Sinds januari 1972, toen de
toenmalige minister-presi
dent het zogeheten radicalen-
decreet uitvaardigde, bestaat
in de Bondsrepubliek het
verschijnsel Berufsverbote
(beroepsverbod). Eigenlijk
bestaat het verschijnsel al
langer, maar aan die duistere
tijden wi\ men in het demo
cratische Duitsland liever
niet herinnerd worden.
De kwestie van de Berufsver
bote duikt met tussenpozen
in de actualiteit op. De zaak-
Schachschneider, die nu in
Krefeld en daarbuiten beroe
ring wekt, is niet de eerste en
naar het zich laat aanzien ze
ker niet de laatste. Want door
een uitspraak van de recht
bank, vorige maand, is de
poort naar een 'heksenjacht'
op communisten wijd open
gezet.
Grondwet
Jürgen Schachschneider (30)
werkt al jaren bij de gemeen
te Krefeld. Hij is als sociaal
pedagoog verbonden aan het
bureau jeugdzaken van de
gemeente en organiseerde
onder meer de internationale
jeugduitwisseling met Lei
den.
Toen bij de voorbereiding van
de verkiezing van de perso-
neelsraad bekend werd, dat
Schachschneider lid is van
de DKP en hij dit ook in een
open brief bevestigde, werd
hij door het stadsbestuur op
het matje geroepen. Bij de
ondervraging van
Schachschneider door zijn
superieuren, weigerde hij te
antwoorden.
In het Krefelder CDU-blad
mengde de plaatselijke par
tij-voorzitter zich op lompe
wijze in de discussie. Voorzit
ter Evertz kondigde aan dat
hij met zijn partijgenoot, de
wethouder voor personeels
zaken, een ernstig woordje te
spreken had. Want "hoe was
het uitgerekend in Krefeld
mogelijk dat een zo actief
DKP-lid als Schachschneider
in het gemeentelijk bureau
jeugdzaken kon komen?"
Evertz bestreed fanatiek de uit
spraak van de wethouder
Forschbach, dat een enkele
communist in het gemeente
huis geen kwaad zou kunnen
doen. Evertz had het over
communisten-groepen, die in
Oost-Berlijn opgeleid zijn. En
hij wees op de ondersteuning
van de DKP-kandidaat in zijn
naaste werkomgeving. "Dat
doet de vraag rijzen of het
werkelijk om een enkeling
gaat".
Verontrusting
De ontslagdreiging deed in
Krefeld en in Leiden comités
ontstaan tegen deze beroeps
verboden. In Leiden werden
onder ambtenaren bijna
tweehonderd handtekenin
gen opgehaald, honderden
briefkaarten werden ver
stuurd, een tentoonstelling
over (onder meer) beroeps
verboden gehouden en een
gesprek gevoerd met de am
bassadeur van de Bondsre
publiek.
De fractievoorzitters van alle
politieke partijen in de Leid
se raad reageerden met een
unanieme verklaring aan hun
collega-raadsleden in Kre
feld, waarin zij hun veront
rusting uitspraken over de
gang van zaken.
Het stadsbestuur van Krefeld
raakte er alleen maar geprik
keld door. Het CDU noemde
de verklaring van de Leidse
politici belerend. "Wy zyn
nooit op het idee gekomen
om onze partners in Leiden
over eigen aangelegenheden
belerend toe te spreken".
schreef CDU-fractievoorzit-
ter Pützhofen aan zijn CDA-
collega Walenkamp.
Het stadsbestuur liet zich er
niet van weerhouden om
Schachschneider ontslag op
staande voet aan te zeggen.
Dat gebeurde op 4 december
van het vorig jaar.
De personeelsraad weigerde
echter het ontslag goed te
keuren, waarna het stadsbe
stuur zich tot de rechtbank in
Düsseldorf wendde.
De rechtbank sprak uit dat het
ontslag gerechtvaardigd is,
omdat er terecht twijfel be
stond aan de trouw aan de
grondwet waartoe elke amb
tenaar verplicht is.
Schachschneider had bij zijn
aanstelling in 1977 weliswaar
een verklaring ondertekend,
dat hij de grondwet onder
schrijft, en die verklaring in
augustus vorig jaar nog eens
bevestigd, maar dat vond de
rechter niet van groot belang.
Het enige dat wel telde was dat
de DKP naar het oordeel van
de rechtbank doelen na
streeft, die niet in overeen
stemming zijn met het in de
grondwet vastgelegde staats
bestel, gebaseerd op vrijheid
en democratie.
Eigenlijk streeft de DKP het
zelfde na als de verboden
KPD, zo oordeelde de rechter
in navolging van het Bundes-
verwaltungsgericht. Dit hoge
rechtscollege keurde vorig
jaar het ontslag van PTT-
ambtenaar Hans Peter goed,
ook wegens lidmaatschap
van de DKP.
Bestraft
De uitspraken van de rechtban
ken hebben in de Bondsrepu
bliek de merkwaardige situa
tie geschapen, dat hoewel de
communistische partij niet
verboden is, het lidmaat
schap van die partij wel
wordt bestraft.
Een verbod van een communis
tische partij zou op veel ver
zet stuiten en bovendien de
Bondsrepubliek een slechte
naam bezorgen bij de Wester
se democratiën, die het be
staan van communistische
partijen wel aanvaarden. De
ze politiek netelige kwestie
wordt vermoedelijk dèèronj
niet op politiek, maar op juri
disch niveau uitgevochten.
De gevolgen - incidentele züi-
veringen bij sommige over
heden - komen dan neer op
individuele personen, die de
dupe worden van deze onzui
vere situatie. De kwestie
heeft de verhoudingen tus
sen Leiden en Krefeld inmid
dels geen goed gedaan. In de
verkiezingsprogramma's van
de politieke partijen komt
dat ook tot uiting, hoewel de
kwestie niet met name wordt
genoemd.
Het CDA-programma zegt: De
waarde van de internationale
uitwisselingen met de zuster
steden is vooral gelegen in de
contacten tussen de burgers
onderling. Het gemeentebe
stuur dient zich op het punt
van organisatie en financie
ring terughoudend op te stel
len ten gunste van initiatie
ven uit de burgerij.
De PvdA is in haar programma
zelfs meer dan terughou
dend: de jumelages worden
stopgezet. Uit het bespaarde
geld wordt de bijdrage ten
behoeve van activiteiten in
het kader van de internatio
nale solidariteit verhoogd.
Maar anderzijds is ook van de
kant van Krefeld de liefde
voor de partnergemeente be
koeld. De (vorig jaar door
Schachschneider georgani
seerde) jeugduitwisseling is
dit jaar van het programma
geschrapt Het niet-afkomen
van subsidie van het land
Nordrhein Westfalen was
hiervoor een mooi excuus.
De relatie is verstoord, on
danks de voorzichtige be
woordingen die de fractielei
ders in hun brief bezigden.
Dat doet vermoeden dat er
iets scheef zat in de relatie
met Krefeld of in de handel
wijze van het stadsbestuur
van Krefeld. Of in beide.
LEO MAAT
De oude Kerkpleinbrug over de Herengracht is steentje voor steentje afgebroken. De nieuwe brug gaat er weer
net zo uitzien.
