Satelliet
elk plekj
bespiedt
e op aarde
contactlenzen,
da's pas fijn
Reportag
e V
van der
WIEL
-c
Ook nuttig voor 1
vredesdoeleinden 1
Voorzitter Harms neemt
afscheid van dierenasiel
WOENSDAG 7 JULI 1982
Varia
3-
PAGINA 19
Door
drs. Chriet Titulaer
„Er is één bepaalde handeling"
(schrijft Ans Burggraaf uit Nieu-
wegein) waarbij ik altijd denk
aan mijn opa, die toch al 20 jaar
dood is. Als kind kwam ik dik
wijls bij opa en oma de laatste is
89 en woont nog steeds zelfstan
dig), te meer daar mijn vader
jong is gestorven en ik in opa een
„vaderfiguur" vond. Hun gezin
bestond uit zes zonen en een doch
ter, misschien dat 't daardoor
vanzelfsprekend was dat opa al
tijd diverse huishoudelijke werk
jes deed.
Toen vond ik dat ook heel gewoon,
maar later pas zag ik dat opa
zijn tijd ver vooruit was!
Waar ik nu nog steeds aan denk, is
dat opa zijn (zelfverbouwde) an
dijvie spoelde en sneed. Altijd als
ik andijvie snijd, zie ik weer hoe
hij dat deed. Zo fijn als hij ze kon
snijden, lukt 't mij niet. Ik zal ook
nooit gesneden andijvie kopen,
daar is die herinnering te prettig
voor
Maar wat mij nu zo bezighoudt is
de vraag, welke handelingen of
uitdrukkingen mijn man en ik
onbewust weer zullen inprenten
bij onze zoons. Als je erover na
denkt, kom je namelijk best op
nog meer van zulke associaties,
alleen: waarom springt die ene
er zo uit? Bij mij kwam deze her
innering pas boven toen ik zelf
andijvie ging koken. Je kunt zul
ke associaties dus ook krijgen zo
dra je iets nieuws doet, of ergens
voor het eerst komt, en ga zo
maar door!"
Er waren meer lezers die deze asso-
ciatiedwang kennen, waarbij je
iets niet kunt doen, of iets niet
kunt zien, zonder even aan een
bepaald iemand te denken:
„Het is niet alleen bescheidenheid"
(schrijft een lezer uit Utrecht)
„die mij ertoe brengt u te vragen
mijn voorbeeld van associatie-
dwang anoniem in uw serie op te
nemen. Ik moet vrijwel elke och
tend even denken aan de pianist
Louis van Dijk, of beter gezegd
aan zijn vader, die koster van de
Westerkerk is of was. Zo staat het
althans in mijn geheugen gegrift
na een interview met Louis van
Dijk, waarvan ik mij merkwaar
dig genoeg niet meer herinner of
ik het gelezen heb, of via de radio
heb gehoord. Toch maakte, wat
hij vertelde, zo'n onuitwisbare
indruk op me, dat er bijna geen
ochtend voorbij gaat of ik denk
even aan de vader van Louis van
Dijk. Namelijk op het cruciale
moment waarop alle kwade gas
sen die zich in de loop van de
nacht in mijn lichaam hebben
opgehoopt zich een uitweg banen
in wat vader Van Dijk met open
hartige luchthartigheid blijk
baar zijn „ochtendscheet" noem
de. Dat een ander daar ook last
van had, en in staat was daar
een gewone dagelijkse handeling
van te maken in de orde van tan
den poetsen of sokken aantrek
ken, maakte een diepe indruk op
me, met het gevolg dat ik nu bij
mijn ochtendscheet altijd even
aan hem denk, samen met mis
schien wel duizenden landgeno
ten die, net als ik, dat interview
gelezen of gehoord hebben!"
En dan hadden we ook nog de taal
code, u weet wel, de Westfriezen
die bij wijze van uitvlucht voor
een uitnodiging ergens mee naar
toe te gaan bedanken met het ex
cuus: „Ik heb geen jas". Van de
heer Bark uit Koog aan de Zaan
kreeg ik een soortgelijk voor
beeld, waarvan hij vermoedde
dat het aan de Zaanstreek gebon
den is. Als iemand aan tafel zit
en hij krijgt iets voorgeschoteld
dat hij niet zo erg graag lust. dan
zal hij, als hem wordt gevraagd
of hij dat wel lekker vindt, in veel
gevallen zeggen:
„Geef mij maar rijst!"
De heer Bark schrijft die uitdruk
king toe aan de vele rijstpellerij-
en die er vroeger in de Zaan
streek waren, waardoor rijst
daar een veelgebruikt volksvoed-
sel was. Geef mij maar rijst"
wilde dus zoveel zeggen als: wat
je me nu voorzet lust ik niet, ik
heb wel zo lief gewoon rijst, of be
ter gezegd: ik heb wel zo lief wat
ik elke dag te eten krijg.
Overigens hoeven zulke taalcodes
natuurlijk niet alleen aan een
streek gebonden te zijn, ze kun
nen ook kenmerkend zijn voor
een bepaalde sociale kring of
vakkring. Ik herinner me nog le
vendig hoe ik, blijkbaar nog te
jong en onervaren voor deze we
reld, een Engelse gast meevoerde
naar de gootsteen in de keuken
nadat hij mij gevraagd had
waar hij zijn handen even kon
wassen? In betere kringen dan de
mijne, ontdekte ik toen, vraagt
men niet naar het toilet, laat
staan de WC, maar naar de plek
waar men even zijn handen kan
wassen...
„Big Brother is watching you" gaat werkelijkheid
worden. Met onze ruimtevaarttechniek zijn wij in
staat om op elk moment elk plekje op aarde vanuit
de ruimte in de gaten te houden. Niet alleen militai
ren maken hiervan gebruik, er zijn ook talloze
vreedzame toepassingen, waarvan geologen, me
teorologen en vele anderen dankbaar gebruik ma
ken.
Toen president Kennedy tijdens het beroemde „Varkensbaai
incident een blokkade van Cuba afkondigde, hield de wereld
de adem in. Volgens velen riskeerde Kennedy een wereldoor
log. Er waren slechts heel weinig mensen op de aardbol die
wisten dat Kennedy een verantwoord risico nam. Enkele
maanden voor dit incident was de eerste spionagesatelliet van
de Verenigde Staten operationeel geworden. Deze satelliet
had niet alleen aangetoond dat de Russen raketten installeer
den op Cuba, maar de kunstmaan had ook een inzicht gegeven
in het totaal aantal lange afstandsraketten dat de Russen had
den opgesteld.
Kennedy wist, dat de Verenigde Staten numeriek veruit in de
meerderheid waren en hij wist dat de Russen hiervan op de hoog
te waren. De Russeii zouden zeker geen gewapend conflict met de
Verenigde Staten riskeren en dus kon Kennedy de blokkade af
kondigen. De achtergronden bij de historische beslissing van
Kennedy zijn pas vele jaren na het incident openbaar geworden.
Het incident als zodanig is een perfect voorbeeld van het gebruik
van satellieten voor spionagedoeleinden.
De Verenigde Staten hebben baanbrekend werk gedaan op het
gebied van het onderzoek van de aarde vanuit de ruimte. Ze zijn
begonnen met de lancering van de ERTS-1 op 23 juli 1972. Deze
satelliet zou later worden omgedoopt tot Landsat-1 en in die
serie werden ook de nummers 2 en 3 in de ruimte gebracht (in
1975 en 1978) en staat nummer 4 nu startklaar.
De Landsat-foto's worden door meer dan honderd landen in de
wereld gebruikt. Ze zijn in de Verenigde Staten te koop voor
iedereen die er belangstelling voor heeft. Zo werd in het afgelo
pen jaar een gigantische order van China uitgevoerd. De land-
sat-kunstmanen zijn in zo'n baan om de aarde gebracht, dat ze
bijna elk plekje op de aardbol periodiek kunnen fotograferen
indien de bewolking dat niet verhindert. Om de Landsat-foto's
te verkrijgen kan men de opnamen in de Verenigde Staten ko
pen of zelf een grondstation bouwen. Als men zo'n grondstation
bouwt, en dat deden al tien landen, dan betaalt men jaarijks een
bedrag aan auteursrechten aan NASA.
KNMI
De Europese landen werken sa
men op het gebied van deze
fotodistributie. De Europese
ruimteonderzoekorganisatie
ESA vangt de aardfoto's op
in twee grondstations: Fuci-
no in Italië en Kiruna in Zwe
den. In ieder ESA-land is er
een laboratorium aangewe
zen als centrale plaats voor
de verspreiding van die
Landsat-opnamen. De Ne
derlandse overheid heeft
voor ons land het Nationaal
Lucht- en Ruimtevaartlabo
ratorium (NLR) in Amster
dam met deze taak belast. Ie
dereen die dat wil kan Land
sat-foto's bestellen via het
NLR.
Het NLR heeft in de afgelopen
jaren veel ervaring opgedaan
met de bewerking van satel
lietfoto's met behulp van
computers. He lag daarom
voor de hand dat dit laborato
rium werd ingeschakeld bij
de ontwikkeling van een
nieuw grondstation, dat het
KNMI deze zomer voor satel
lietfoto's in gebruik zal ne
men. In wezen is er niet zo'n
groot verschil tussen satellie
ten voor aardonderzoek en
weersatellieten. De Laadsat-
kunstmanen werden ontwik
keld uit de Nimbus-weersa-
tellieten. In het algemeen
hebben weersatellieten een
geringer oplossend vermo
gen dan aardonderzoeksatel-
lieten, dus op foto's van de
laatste zijn kleinere details te
Deze foto van een woonwijk in
de Amerikaanse stad Tucson
(Arizona) toont duidelijk hoe
gedetailleerd satellieten de aar
de in kaart kunnen brengen.
nieuw grondstation voor de
Amerikaanse NOAA-6- en
NOAA-7-satellieten opgeno
men. Het bedrag dat op de
begroting stond vermeld, an
derhalf miljoen gulden, was
voldoende om zo'n grondsta
tion in het buitenland te ko
pen.
Juweel
Niettemin besloot de Neder
landse overheid dat onze ei
gen industrie, met name Hol
landse Signaal Apparaten, de
gelegenheid moest krijgen
zelf zo'n grondstation te ont
wikkelen. De overheid heeft
daarom een bedrag toegelegd
om voor een hogere prijs een
nieuw grondstation door Hol
landse Signaal Apparaten te
laten bouwen. Dat
grondstation is meteen een
pronkjuweel geworden, het
is niet alleen geschikt voor de
NOAA-6 en NOAA-7 maar
ook voor de Europese weer-
satelliet Meteosat.
Bovendien kan het station wor
den gebruikt voor zeer uit
eenlopende vormen van ge
gevensverwerking. De ont
wikkeling van het gegevens
verwerkingssysteem werd
door Hollandse Signaal Ap
paraten uitbesteed aan het
NLR, dat in de Noordoost
polder proeven ging doen. In
januari werden de eerste goe
de beelden ontvangen, in de
komende maanden wordt het
systeem verder klaargemaakt
en het KMMI hoopt op 1 mei
over de apparatuur te kun
nen beschikken.
Het ntvangstation dat het
KNMI nu gaat gebruiken
werkt met een schotel met
een middellijn van 3,60 me
ter. Iedere dag zal maximaal
vier maal een satelliet van
Amerikaanse makelij passe
ren, die bewolkingsfoto's van
Europa zal overseinen. Om-
dat de opnamen ook in infra
rood worden gemaakt, zullen
de foto's dag en nacht en zo
mer en winter gemaakt kun
nen worden.
Rusland
Behalve de Verenigde Staten
heeft ook Rusland eigen sa
tellieten voor aardonderzoek.
Japan wil speciaal de
gaan bekijken en de Japanse
plannen zullen worden afge
stemd op de Europese plan
nen, die uit de koker van
ESA komen. ESA wil in de
loop van 1987 de eerste Euro
pese Remote Sensing-satel-
De fotografische apparatuur
voor de Russische satelliet
werd ontwikkeld in de fabrie
ken van Jena in Oost-Duits-
land. In deze fabrieken werd
de MKF6-camera gemaakt,
die eerst op bemande Russi
sche ruimtevluchten werd
beproefd. Behalve de groot
machten hebben ook Brazi
lië, India, Frankrijk en Japan
plannen voor aardonderzoek-
satellieten.
liet met een Ariane-raket lan
ceren, de ERS-1. De ERS-1 is
ook gericht op het onderzoek
van de zee: metingen aan gol
ven en wind ten behoeve van
scheepvaart en booreilanden.
Met de ERS-1 zullen water
verontreinigingen. zoals olie
lozingen. makkelijk kunnen
worden gemeten.
Nederland is van plan om te
gaan meedoen aan de ont
wikkeling van deze aardob
servatiesatelliet ERS-1. Het
Nederlandse aandeel zal ver
moedelijk 5 procent van het
totaalbedrag van bijna één
miljard gulden gaan bedra
gen (dus Nederland betaalt
dan 50 miljoen gulden). De
Europese ERS-1 wordt ge
bouwd naar het model van de
Franse aardobservatiesatel
liet SPOT. De SPOT, die ook
een militaire betekenis heeft,
staat gepland voor een lance
ring in juni 1984. De Fransen
denken dat ze op een lucra
tieve manier de satelliet kun
nen gaan exploiteren. Ze
hebben nu al een bedrijf ge
vormd dat SPOT Image heet
en dat nu al rechten voor de
bouw van grondstations en
van satellietfoto's verkoopt
De Franse militairen wllen
ook de SPOT-foto's gaan ge
bruiken en overwegen zelfs
een eigen satelliet, de SPOT-
2, te laten bouwen.
Noordzee
De radaropnamen van de
Noordzee, die nu door Rijks
waterstaat met een vliegtuig
worden gemaakt, zouden ook
vanuit een satelliet gemaakt
kunnen worden. De Ameri
kanen hebben al zo'n kunst
maan gelanceerd, de Seasat,
doch die liet het na een paar
maanden afweten. Uit de op
namen, die toen waren ont
vangen, bleek wel dat er gro
te mogelijkheden zitten in
zo'n systeem.
In de toekomst zal de technolo
gie nog verder woden
verfijnd, onder meer door de
fotografische en videosyste
men te vervangen door chips.
Daardoor verkrijgt men niet
alleen kleinere details in de
opnamen, maar ook de moge
lijkheid om eenvoudiger
computerbewerkingen uit te
voeren, omdat het beeld met
een in een digitale vorm
wordt opgenomen.
Van de Noordzee zijn nu al sa
tellietfoto's beschikbaar
waarop temperaturen afgele
zen kunnen worden, waarop
verontreinigingen gezien
kunnen worden en waarop
zelfs kan worden waargeno
men, aan de hand van het
chlorofylgehalte (plankton!),
waar een visser het beste zijn
netten kan uitwerpen.
Zelfs gebruikers in het kleine
Nederland kunnen profijt
hebben van het aardonder
zoek vanuit de ruimte. Met
voldoende steun van de over
heid zullen de Nederlandse
ruimtevaartindustrie (Fok
ker, Hollandse Signaal Appa
raten) en de diverse laborato
ria die werkzaam zijn op dit
gebied (NLR, TPD-TNO) er
voor zorgen, dat wij die mo
gelijkheden ook daadwerke
lijk kunnen benutten.
LEIDEN - Voorzitter L. Harms
van de Stichting Dierentehuis
voor Leiden en Omstreken heeft
gistermiddag als zodanig af
scheid genomen. Van de ge
meente kreeg Harms daarom het
Cornelis Joppenszbeeldje "want
zoals Joppensz de mensen eten
bezorgde na de oorlog, zo bezorg
de de heer Harms veel dieren een
goed onderkomen na een zwer
versbestaan", zo zei burgemees
ter Goekoop gistermiddag.
Als voorzitter van het dierenasiel
heeft Harms een aantal woelige
jaren meegemaakt, zowel op fi
nancieel als bestuurlijk vlak.
Herhaaldelijk moest Harms bij
de gemeente aankloppen om het
dierentehuis voor sluiting te be
hoeden en op bestuurlijk niveau
wil het ook al jaren niet zo bote
ren in de Leidse dierenwereld.
Harms is ook enkele jaren geweest
lid van het hoofdbestuur van de
Nederlandse Vereniging tot Be
scherming van Dieren en voor
zitter van de Leidse afdeling van
die vereniging. Zijn voorzitter
schap van het dierenasiel begon
in 1976, toen het dierentehuis
nog slechts een klein optrekje
was. De nieuwe huisvesting van
het asiel heeft Harms als voorzit
ter niet meer mogen meemaken:
er is nog geen nieuwe ruimte ge
vonden voor het asiel dat op de
Besjeslaan plaats moet maken
voor een verkeersweg.
Harms was niet alleen bestuurslid,
ook heeft hij altijd voorlichting
gegeven op scholen en presen
teerde hij het dierentehuis op
evenementen als Beestenspul,
Leidato en Flora. Harms wordt
als voorzitter van de Stichting
Dierentehuis voor Leiden en om
streken opgevolgd door .J.P. van
Winterswijk. Deze was tot nu se
cretaris van een commissie waar
in verschillende regiogemeenten
vertegenwoordigd zijn en die ad
vies geeft aan het dierenasiel.
Stevenshof: minder woningen
LEIDEN - Omdat de provincie geen medewerking geeft aan de verplaat
sing van de firma Schrama en voorts vindt dat Leiden rekening moet
houden met de aanleg van Rijksweg 11 door de Stevenshof, zullen er in
dit gebied vierhonderd woningen minder kunnen worden gebouwd.
Het college van B en W heeft dit geantwoord op vragen die waren gesteld
door de raadsleden Hoekema (D'66) en Van Oosten (PPR). Als gevolg
van de vermindering van het aantal woningen zou de door het Rijk
toegekende locatiesubsidie van gemiddeld 4698 gulden per woning cir
ca 1000 gulden te weinig zijn.
"Overigens zijn wij nog steeds in onderhandeling met de verschillende
departementen over de exploitatie-opzet", aldus B en W. Want: "Er zyn
namelijk nog meer complicaties".
ADVERTENTIE
Liggelden in termijnen
LEIDEN - De gemeente zal op ruime schaal bekendheid geven aan de
mogelijkheid om de liggelden voor pleziervaartuigen in termijnen te
betalen. Burgemeester en wethouders zeggen dit toe in een antwoord
op een dergelijk verzoek van het WD-raadslid G.M. de Vries. De ruim
te voor termijnbetaling is gegeven omdat de liggelden en havengelden
meer dan normaal zijn gestegen. B. en W. denken die termijn-mogelijk
heid te vermelden in een brief waarin belastingplichtigen aan hun ver
plichtingen worden herinnerd. Ook op een ander punt is de gemeente
aan de verlangens van De Vries tegemoet gekomen. Hij wilde dat de
"drastische" verhoging gepaard ging met de garantie van een vaste
ligplaats. B. en W. zeggen daar aan te werken.
maar dan wel van een
ANVC-contactlensspecialist
Nieuwe Rijn 62
Leiden 071 -124108
