BOEKEN
C
Op zoek naar een medemens
MIJN
VRIENDEN
Herman Pieter de Boer:
meesterlijke verhalen
De strijd
van Pedro
"Mijn vrienden" herontdekt
'Rgman
Politiebond verwerpt
vergoedingsvoorstel
Een andere kijk op
ontwikkelingshulp
Havenstaking kostte
Duitsers miljoenen
VOENSDAG 30 JUNI 1982
'De strijd van Pedro' werd oor
spronkelijk uitgebracht in
1974 in Italië. Sindsdien heeft
auteur Alberto Manzi met dit
boek heel wat prijzen in de
wacht gesleept. Zijn verhaal
over het uitzichtloze bestaan
van landarbeiders in Zuid-
Amerika is nu vertaald in ons
land verschenen en (helaas)
nog steeds actueel.
Pedro behoort evenals duizen
den andere eenvoudige en ar
me Zuidamerikanen tot de
campesino's. Landarbeiders,
in de meeste gevallen analfa
beten, die door grootgrond
bezitters worden uitgebuit.
Als zoethoudertje krijgen de
ze rechteloze en straatarme
mensen soms een klein stuk
je grond van hun baas, dat ze
mogen bewerken om zo in
hun levensonderhoud te kun
nen voorzien. De meeste
landarbeiders aanvaarden de
situatie en verzetten zich
niet. Af en toe is er een, die
wèl zijn mond open doet en
opkomt voor zijn rechten.
Zo'n man is Pedro.
Aanvankelijk verricht Pedro
evenals zijft dorpsgenoten
zonder morren het afmatten
de werk op het landgoed van
zijn baas. Maar het vernede
rende optreden van de op
zichters - het doodranselen
van een weerloze man en het
platbranden van het dorp -
brengt Pedro in opstand te
gen de onderdrukking en de
botte machtswellust. Op
waardige wijze pleit Pedro
voor zijn rechten en die van
zijn lotgenoten. Een eenvou
dige arbeider, die opkomt
voor zijn rechten en boven
dien kan lezen en schrijven -
iets heel bizonders voor een
boer - wekt angst en achter
docht. 'Ik ben geen commu
nist. Ik ben niets. Alleen
maar een landarbeider, die
wil dat men zich aan de wet
ten houdt die ook voor mij
zijn gemaakt', verdedigt Pe
dro zich. Maar dergelijke
ideëen verkondigen is in
Zuid-Amerika levensgevaar
lijk. Na tergende treiterij en
bruut geweld moet Pedro uit
eindelijk zwichten voor een
kogel. Zo ruimt het gezag in
Zuid-Amerika 'storende ele
menten' op
Manzi ziet kans om in een een
voudig verhaal de rol van de
kerk en de verhouding in
Zuid-Amerika tussen ver
schillende lagen van de be
volking - maar ook tussen ar
beiders onderling - duidelijk
te maken. Door de aangrij
pende wijze waarop Manzi
vertelt - zonder sentimenteel
te zijn - wordt de lezer nauw
bij het gebeuren betrokken.
Het einde is voorspelbaar,
maar komt toch nog als een
slag. Want ondanks alle ellen
de heeft het verhaal een on
dertoon van hoop, dat het
eens beter zal zijn. 'Maar hoe
veel Pedro's zullen nog moe
ten sterven, voordat een
mens leert zijn medemens te
respecteren?' luidt de slotzin
van het boek. Een beklem
mend verhaal, bizonder goed
geschreven, voor iedereen -
ook volwassenen - vanaf 12
jaar. Het verhaal is geïllu
streerd door Roberto Inno-
centi en vertaald door Arie
Baaijens.
MARGOT KLOMPMAKER
Extra
Laten we de Duitse schrijver
Peter Handke prijzen, want
hij is het tenslotte geweest
die Emmanuel Bove
(1898-1945) herontdekte.
Mijn vrienden, heet de Ne
derlandse vertaling van het
werk dat laatstgenoemde op
23-jarige leeftijd schreef.
In deze roman die in Parijs
speelt volgen wij Victor, die
op een vochtig kamertje in
een volksbuurt woont. Hij
leeft van een oorlogspen
sioen. Werken doet hij niet.
Victor loopt de hele dag door
de stad, verlangend naar een
ontmoeting met een mede
mens. Want eenzaam is hij,
Victor. "Sommige sterke
mensen zijn niet alleen in de
eenzaamheid, maar ik, die
zwak ben, ik ben eenzaam
omdat ik geen vrienden heb".
Soms zijn de goden hem welge
vallig, komt hij iemand tegen
die met hem wil praten. Bil-
lard bijvoorbeeld. Na één
ontmoeting hoopt Victor Ba
ton dat Billard zijn vriend
wordt. "We zouden 's avonds
uitgaan. We zouden samen
eten. Als ik geen geld zou
hebben, zou hij het me lenen
en omgekeerd ook, vanzelf
sprekend". Tsja, geld lenen,
het kon niet misgaan: Billard
wil inderdaad geld hebben en
Victor ziet hem nooit meer te
rug.
teert hij niet met zelfmoord.
Terwijl je zou verwachten dat
hij al lang aan een touw had
moeten hangen, is het tegen
deel eerder het geval: Baton
hangt ondanks alles aan het
leven.
Als de schipper Neveu hem
dan ook voorstelt om geza
menlijk in de Seine te sprin
gen peinst Victor zich suf om
een uitvlucht te bedenken.
Op het laatste moment, als
zijn leven al aan een zijden
draadje hangt, krijgt hij ein
delijk een inval waardoor hij
zich kan bevrijden uit de ijze
ren greep van de schipper.
"We zyn gered!" Niets begrij
pend keek hij mij aan. "Ik
heb net ontdekt dat ik wat
geld heb". De onbekende
stond op, deed een stap voor
waarts. Kiezelstenen gleden
tussen zijn vingers weg. Zijn
ogen schitterden alleen in het
midden". Na deze openba
ring wil ook de schipper weer
leven; en op gaat het, naar
een café.
Het is gevaarlijk om de essentie
van dit boek weer te geven,
want leidend tot gemorali
seer. Maar laten we eindigen
met wat Victor in de epiloog
van het boek zelf over zijn be
staan zegt: "Een man als ik,
die niet werkt, die niet wil
werken, zal steeds gehaat
worden. In deze arbeiderswo
ning was ik de gek die ieder
een eigenlijk had willen zijn.
Ik was degene die, om vrij te lendige toestand hennner-
zijn, zich vlees, bioscoop, wol de".
ontzegde. Ik was degene die WIM BRANDS
deze mensen, zonder het te "Mijn Vrienden", Emmanuel Bove,
willen, elke dag aan hun el- uitdreven door De Prom, 18,50.
Herman Pieter de Boer
Aan het literaire front wordt de
laatste tijd heel wat afgejam-
merd over de opkomst van
het korte verhaal. Een fat
soenlijke pil van een roman is
er nauwelijks meer bij. zo
klagen de critici. Ze hebben
gelijk (literatuurcritici heb
ben altijd gelijk), maar me
dunkt dat deze ontwikkeling
ook van montere kant beke
ken kan worden.
Nog afgezien van het feit dat ik
zelf, ongeduldig van aard, het
korte verhaal prefereer mag
best worden geconstateerd,
dat dit snelle genre aan (lite
raire) kwaliteit wint. Relatief
vrij weinig mensen kauwen
zich met smaak door een vet
te roman, en er zijn in Neder
land niet zoveel auteurs in
staat hun logge literaire ge
recht van 200 pagina's of
meer naar behoren te krui
den.
Om in culinaire termen te blij
ven: het korte verhaal sluit
momenteel veel beter aan bij
de nouvelle cuisine - veel
kleine, lichte en smakelijke
hapjes.
Een excellent voorbeeld is het
werk van Herman Pieter de
Boer die zijn sporen in deze
literaire keuken al ruim
schoots verdiend heeft. Ook
in zijn jongste bundel korte
verhalen, De Divanpop en
andere verhalen, treffen we
de ingrediënten, die zijn vori
ge schotels tot een succes
maakten. Een idee, een fanta
sierijke uitwerking, een mil
de plot en dat alles meester
lijk vermengd met functione
le dialogen en een beheerste,
uiterst strakke structuur.
Vakmanschap is meester
schap.
Het valt niet mee een keuze te
maken uit de 37 vaak kostelij
ke verhaaltjes in deze bundel.
De onderwerpen of liever, de
invallen van de schrijver lo
pen uiteen van humor tot tra
giek, of - wat vaak het geval
is een combinatie van bei
de. Inherent aan De Boer's
korte vertellingen is wel de
onmogelijkheid de thema
tiek. personages e.d. grondig
uit te diepen wat uiteraard bij
een werk van romanlengte
wèl kan (en onontbeerlijk is).
Dat neemt niet weg dat verha
len als De man die een vuur
maakte ondanks, of juist
door zijn beknoptheid wel
degelijk indruk maken. Om
in enkele bladzijden het ver
driet op de lezer over te dra
gen van een man die zojuist
zijn broer en compagnon ver
loren heeft, is een opgave die
de meeste auteurs niet aan
zouden kunnen.
De grote ontspanningswaarde,
strakke compositie en vaak
bijzonder gevoelige thema
tiek in De Divanpop en ande
re verhalen zorgen er in elk
geval voor dat Herman Pieter
de Boer allang niet meer aan
de periferie der vaderlandse
letterkunde rondscharrelt.
Hij kan zich meten met de
besten. En daar hoef je ken
nelijk geen roman voor te
produceren, dat blijkt.
ROB VOOREN
ROTTERDAM (ANP) - Een bui
tengewoon congres van de Ne
derlandse Politiebond (NPB)
heeft gisteren in Rotterdam in
meerderheid de voorstellen met
betrekking tot vergoeding van
onregelmatige diensten verwor
pen, zoals de ministers van bin
nenlandse zaken en justitie in fe
bruari van dit jaar hebben ge
daan.
Deze voorstellen zouden neerko
men op een achteruitgang van de
onregelmatigheidsvergoeding
van 8 naar 7,6 procent. In ruil
daarvoor hebben de ministers
aangeboden de onregelmatig
heidstoelage per individu te be
kijken: wie méér onregelmatig
werkt krijgt meer geld.
Met name de afgevaardigden van
de rijkspolitiekorpsen uitten tij
dens het congres hierover hun
ongenoegen. Zij hebben in de re
gel minder met continudiensten
te maken dan hun collega's van
de gemeentepolitie en zouden er
dus, in tegenstelling tot de mees
te politiemensen in gemeente
dienst, financieel op achteruit
gaan.
Ook bleek een ruime meerderheid
van het congres tegen de voorge
stelde verhoging van de ME-toe-
lage (extra vuil werk) met veertig
gulden per maand.
Binnen de bond zijn er stromingen,
die zich afvragen waarom nu
juist het omstreden ME-werk ex
tra moet worden beloond.
Voorzitter Leen van der Linden
van de NPB zei blij te zijn dat hij
met deze "duidelijke uitspra
ken" volgende week woensdag
het georganiseerd overleg met de
ministers kan instappen. Van der
Linden zegt dat de NPB de mi
nisters er nogmaals op zal wij
zen, dat ze alleen met algehele
verhoging van de onregelmatig
heidstoelage het steeds zwaarder
wordende beroep van politieman
kan waarderen.
STOCKHOLM (ANP) - Staatsse
cretaris mevrouw Lambert-Ha-
quebard (volksgezondheid en
milieuhygiëne) heeft gisteren
op de ministersconferentie in
Stockholm voorgesteld interna
tionaal maatregelen te nemen
om de zogenaamde zure regen te
voorkomen. Deze houden onder
meer in: het gebruik van zwave-
larme brandstoffen, het toepas
sen van schone technologién bij
het stoken van fossiele brand
stoffen, energiebesparing en een
beperking van de uitlaatgassen
van auto's met een factor 3.
Op de drie dagen durende confe
rentie, waaraan 35 landen deel
nemen, drong de bewindsvrouw
Irak: "Alle
troepen nu
weg uit Iran'
BEIROET (AFP/UPI) - De
Iraakse strijdkrachten heb
ben gisteren de algehele te
rugtrekking voltooid van
Iraans grondgebied. Dit heeft
het Iraakse overheidspersbu-
reau INA gisteren meege
deeld.
Iran werd gewaarschuwd dat
het de strijd moet staken.
"Onze strijdkrachten staan
klaar om de agressors een les
je te leren ingeval ze de Iraak
se soevereiniteit schenden".
Iran heeft herhaaldelijk laten
doorschemeren niet met de
oorlog te willen stoppen ten
zij aan voor Iraks president
Saddam Hoessein zo goed als
onaanvaardbare eisen wordt
voldaan. Chomeini herinner
de hieraan in een boodschap
gistermorgen. Als Irak niet
aan al deze eisen voldoet zul
len we de oorlog voortzetten
en ze met geweld vervuld
krijgen, aldus Irans revolu
tionaire leider enkele uren
voor de Iraakse aankondi
ging.
Staatssecretaris
Bestrijding
"zure regen"
noodzakelijk
er bij de deelnemers op aan het
in de lucht brengen van zwavel-
dioxyde en stikstofoxyden, die
de oorzaak zijn van de zure
neerslag, in hun landen in eer
ste instantie te bevriezen. Ver
volgens zou iedereen zo spoedig
mogelijk maatregelen moeten
nemen om de uitstoot van zwa-
veldioxyde te beperken.
Mevrouw Lambers maakte haar
toehoorders duidelijk dat de
grensoverschrijdende milieu
vervuiling zo ernstig is, dat de
landen geen afwachtende hou
ding mogen innemen.
De schade, die de verzuring van
de neerslag aantoonbaar heeft
aangericht of zou hebben aange
richt, is volgens haar zo groot
dat geen land of internationale
gemeenschap het zich kan per
mitteren werkloos toe te zien.
Argentijnse
vakbonden
goedgekeurd
BUENOS AIRES (AFP) - De
Argentijnse minister van ar
beid heeft gisteren bekend
gemaakt dat hij de statuten
van nog eens 78 vakbonden
heeft goedgekeurd, waaron
der die van scheepsbouw, ha
venarbeiders en douane, die
dus hun normale activiteit
kunnen hervatten.
Tot dusver hebben de Argen
tijnse autoriteiten de statuten
van 233 vakbonden goedge
keurd. bij een derde hiervan
zijn leiders gekozen.
Drie Britse journalisten, die
maandag na 77 dagen hechte
nis waren vrijgelaten, zijn
gisteren naar Buenos Aires
vertrokken. Een federale
rechter heeft bepaald dat zy
Argentinië kunnen verlaten
Tony
The
De drie, Ian Mather ei
Prime van The Obsei
Simon Winchester vi
Sunday Times, waren be
schuldigd van spionage en
zijn op borgtocht van 100 mil
joen Argentijnse pesos (onge
veer 1250) in vrijheid ge
steld.
"Zes overhemden
voor Wasparn"
Wasparn is een plaatsje in het noordoosten van Nicaragua, vlakbij
de grens met Honduras. Tot voor kort waren hier de Miskito-
Indianen gehuisvest. Maar de regering van het land heeft deze
groep gedwongen naar elders te verhuizen. "Omdat er zich on
der hen anti-regeringsgezinde elementen bevonden", luidt de
officiële lezing uit de hoofdstad Managua. "Omdat zy hun land
bouwgronden met wilden afstaan", is de onofficiële verklaring
De revolutie die enige jaren geleden het schrikbewind van dicta
tor Somoza verjoeg, was deze arme streek van Nicaragua prak
tisch voorbijgegaan. De Indianen waren door Somoza in betrek
kelijke rust gelaten en ze bleven dan ook tamelyk apathisch
onder de revolutie die de Sandimsten voerden. Nu de Sandinis
ten de macht hebben, zyn er nog altyd aanhangers van Somoza
die vanuit Honduras actie voeren om het bewind in Managua
omver te stoten. En voor hun acties gebruiken zy logischerwijs
de streek in Nicaragua die het dichtst by de grens met Honduras
ligt. Geen wonder dat de jonge regering, onzeker als ze is. meer
greep op dit gebied wil hebben. Dat daar nu juist Miskito-India-
nen zitten die het weinig uitmaakt of er een Sandinistische rege
ring in Managua zetelt of niet, komt dan slecht uit Vandaar de
gedwongen verhuizing.
Jammer en treurig voor de Miskito-Indianen van Wasparn.
Tegen deze achtergrond is het des te dramatischer het boekje "Zes
overhemden voor Wasparn" te lezen Het is een verslag van de
manier waarop daar een ontwikkelingsproject van de grond
komt. Met veel vallen en weinig opstaan.
De schrijver van het boekje. Hans Bastogne, heeft zichzelf met
opzet in de wat onbenullige rol van naeve westerling geplaatst.
Hy reist mee met de directeur van Simavi, Sierk Keumng, die
natuurlijk wèl van zyn ervaring in ontwikkelingshulp getuigt
Een soort Bulletje-en-Bonestaak-verhouding dus. waardoor ech
ter voor mensen die niet zo thuis zyn op het gebied van ontwik
kelingswerk een heleboel duidelyk wordt.
Want de gemiddelde westerling die wel is geïnteresseerd in de Der
de Wereld heeft toch vaak een verkeerde kyk op het hoe en
waarom ontwikkelingswerk wordt bedreven. Wie zélf gaat kij
ken en het moeizame proces meemaakt, zal in eerste instantie
inderdaad zo naiëf zijn, zoals Bastogne, om zes overhemden mee
te nemen. Daardoor zichzelf vleiend met de gedachte dat zoiets
heel wat moet zyn voor mensen die geen draad aan hun lyf
hebben.
Doorredenerend zullen ontwikkelingshulporganisaties dezelfde
fout kunnen maken. Zij kunnen er vanuit gaan dat door het
sturen van twee tractoren in een dergelijk gebied pnma werk
wordt gedaan. Daarbij realiseren zy zich echter niet dat een ar
me boer geen geld heeft voor onderdelen en dieselolie om derge
lijke machines lang draaiende te houden.
De ontwikkelingshulporgamsaties hebben echter de afgelopen ja
ren veel van hun fouten geleerd Vandaar ook dat in dit verslag
Sierk Keuning niet vreemd staat te kyken, wanneer hij niet jui
chend en met open armen wordt ontvangen. Zo met Bastogne,
die vaak kwaad wordt als de twee voor de zoveelste keer op de
bureaucratie en achterdocht van de beslissende instanties dood
lopen.
Toch komt hij er ook achter dat het niet zo vanzelfsprekend is dat
alles wat de westerling goeddunkt in de Derde Wereld voor zoe
te koek wordt geslikt. Vanzelfsprekend willen de autoriteiten
een vinger in de pap houden Het is immers hun land, al heeft
het dan hulp van anderen nodig.
"Zes overhemden voor Wasparn" is dankzij dit bewustwordings
proces een boeiend boekje geworden. Juist voor mensen die op
een makkelyk leesbare manier willen kennismaken met de pro
blemen van een Derde Wereld-land, dat zich bovendien nog
maar net heeft ontworsteld aan een dictatuur
Dat het Simavi-project slachtoffer is geworden van, laten we het
maar de kinderziekten van de revolutie noemen, is vreselijk
jammer. Maar zoals een revolutionaire het onlangs nog uitdruk
te: "Geef ons vyf jaar". Want die tijd heeft een jonge revolutio
naire regering minstens nodig om vaste voet aan de grond te
krijgen. Of, om met de directeur van Simavi te spreken: "Dit
land had hard behoefte aan een revolutie Laten we hopen dat
het deze revolutie is, anders staat het land er nog slechter voor".
ANNEMIEK RUYGROK
ROTTERDAM (ANP) - Het is nog
te vroeg om vast te stellen hoe
groot de schade is die het Duitse
achterland heeft geleden door de
staking in met name de kolen- en
ertsoverslag en in de graansector
in de Rotterdamse haven. Wel is
duidelijk dat de schade in de mil
joenen guldens loopt. Het spon
tane karakter van de staking
heeft de duitse ladingopvangers
behoorlijk verrast.
Dit zijn enkele van de conclusies
die gisteren werden getrtikken
door de Rotterdamse havenwet
houder R. den Dunnen en voor
zitter p K il Mayor Svutoe van
de Rotterdamse havenwerkge
versvereniging SVZ Samen met
nog enkele kopstukken uit de
haven hebben zij een twee dagen
durend goodwillbezoek gebracht
aan Dusseldorf en Bonn In dus-
seldorf heeft de afvaardiging
"puingeruimd" by directeuren
en commissarissen van enkele
grote erts- en staalgiganten als
Mannesmann. Thyssen. Krupp
en Estel Ook heeft de dek rV
gesproken met vertegenwoordi
gers uit de graan- en veevoeder-
sector.
Volgens wethouder Den Dunnen is
tydens het overleg niet duidelyk
geworden welke ladmgspakket-
tcn door de staking voor de Rot
terdamse haven verloren zyn ge
gaan. De Duitse fabrikanten zyn
echter wel onrustig geworden en
willen hun risico meer spreiden.
Meyer Swanteo "Niet alle eieren
hoeven weer uit één mandje te
komen".
Volgens de SVZ-voorzitter zyn de
Duitse werkgevers vooral verrast
gey. rost door liet pontanr k.i
rakter van de staking. Voor zo
wel werkgevers als bonden luid
de vry onverwacht de avond
ploeg van het erts- en kolenover-
slagbedryf Frans Swarttouw de
staking in. Kort daarop ging ook
de graansector "plat"
Door deze spontane actie was het
voor de duitse bedrijven niet of
nauwelijks mogelyk voorraden
te vormen. De Duitse staalbedry
ven byvoorbeeld draaien voor
zeventig tot tachtig procent op
uit de Rotterdamse ha-
Ook de graan en veevoedenndus-
trie had beter kunnen inspelen
op de situatie als de staking min
der '.nverwacht was geweest. al
dus Meyer Swantee Normaal ge
sproken heeft deze sector buffer
voorraden die toereikend zyn
voor twee weken.
