"Beiroet voor catastrofe"
VS in zorg na
aftreden Haig
Raketten Columbia gezonken
C
Beatrix tevreden
na bezoek aan VS
Europa betreurt vertrek Haig
Joegoslavisch partijcongres
in teken economische crisis
Belgen tegen
kernwapens
J-
President Libanon vreest totale vernietiging
In Sidon en
Tyrus zeker
12.000 doden
Turkse premier vindt
kritiek onbegrijpelijk
Israël vreest harde lijn; Arabische landen tevreden
MAANDAG 28 JUNI 1982
BRUSSEL (ANP) - Vijfenze
ventig procent van de deelne
mers aan een enquête over de
wenselijkheid van het plaat
sen van kernraketten hebben
zich tegen opstelling van zul
ke nieuwe wapens verklaard.
Dat is gisteren gebeurd m de
Belgische gemeente Floren-
nes waar een luchtmachtba
sis gevestigd is die vaak ge
noemd is als eventuele op
stellingsplaats van de nieuwe
nucleaire raketten waarvan
Belgie er 48 zou moeten op
stellen.
Buitenland
CAPE CANAVERAL (AP) - Alle
bei de hulpraketten waarmee
gisteren het Amerikaanse ruim
teveer Columbia het heelal is in
geschoten, zijn gezonken voor
dat zij door schepen uit de Atlan
tische Oceaan konden worden
geborgen, aldus de Nasa.
De hulpraketten, die net lang ge
noeg branden om het ruimteveer
voldoende snelheid te geven om
aan de greep van de zwaarte
kracht te ontkomen, werden zo
als gepland tweeëneenhalve mi
nuut na de lancering afgestoten.
De bedoeling is dat zij dan aan
valschermen in zee terecht ko
men en ongeveer 250 km van de
lanceringsplaats blijven drijven
totdat zij worden opgepikt om la
ter opnieuw te worden gebruikt.
"De bergingsploegen hebben geen
van beide hulpraketten, noch
hun hoofdparachutes kunnen lo-
caliseren", zo deelde de Nasa 2Vi
uur na de lancering mee. De Na
sa zei echter, dat deze keer voor
het eerst de vier parachutes die
de val van de raketten moeten af
remmen, niet vlak voor de lan
ding zouden worden losgekop
peld, maar aan de omhulsels vast
zouden blijven zitten. De reden
is dat er eerder problemen waren
geweest met het bergen van de
parachutes, die in enkele geval
len waren gescheurd. Bovendien
was het de eerste keer, dat para
chutes werden gebruikt die een
eerdere vlucht hadden gemaakt.
De hulpraketten kosten ongeveer
12 miljoen dollar per stuk. Zij
kunnen ongeveer 20 keer wor
den gebruikt.
Daags voor de lancering was boven
Cape Canaveral een hagelstorm
losgebarsten, als gevolg waarvan
de speciale tegels die het ruimte
vaartuig bij de terugkeer in de
dampkring tegen de wrijvings-
hitte moeten beschermen be
schadigd werden. De ongeveer
400 gaatjes zouden tijdig worden
gerepareerd.
Tijdens de storm werd de dienstto-
ren langs de Columbia door te
bliksem getroffen, waardoor het
brandalarm in werking trad. De
brandweer kon echter geen vuur
ontdekken.
JERUZALEM/BEIROET (AP/AFP/UPI/Reuter) - De Li
banese president Elias Sarkis heeft gisteravond in een
dramatische oproep de Arabische staatshoofden drin
gend gevraagd "mee te werken aan de redding van Bei
roet van een catstrofe".
Sarkis verklaarde dat deze oproep uitgaat "van het be
wustzijn van een bedreigt volk, dat zijn hoofdstad ziet
geplaatst voor het gevaar van totale en moordende ver
nietiging".
De oproep volgde kort na een
spoedzitting van de ministers
van buitenlandse zaken van de
Arabische Liga, die gistgeren
geen gezamenlijk standpunt op
leverde. De vergadering eindig
de zonder dat een datum werd
vastgesteld voor een Arabische
topconferentie over economi
sche strafmaatregelen tegen de
Verenigde Staten, waarom de
Palestijnse Bevrijdings Organi
satie (PLO) had gevraagd. De Li
ga zou onder meer niet tot een
besluit hebben kunnen komen
omdat de vertegenwoordigers
van de PLO en die van Libanon
een verschillend beeld schetsen
van de situatie.
Wel hebben de vertegenwoordi
gers van de 21 landen tellende
Liga besloten tot een ministerië
le commissievergadering, mor
gen in Tunis. Deze commissie zal
bestuderen hoe een zaterdag
door de Verenigde Naties aange
nomen resolutie ten uitvoer kan
worden gebracht. Deze resolutie
roept op tot een Israëlische te
rugtrekking uit Libanon. De Ver
enigde Staten en Israël stemden
tegen.
Een door Frankrijk bij de Veilig
heidsraad van de Verenigde Na
ties ingediende resolutie, waarin
onmiddelijke terugtrekking van
de Israëlische troepen uit de bui
tenwijken van Beiroet wordt
geëist als eerste stap naar volle
dige terugtrekking uit Libanon
struikelde zaterdag over een veto
van de Verenigde Staten. Vol
gens de Amerikaanse afgevaar
digde Charles Lichtenstein miste
de resolutie een essentieel onder
deel: opheffing van de aanwezig
heid van "gewapende Palestijnse
elementen, die zich nooit aan de
soevereiniteit van de Libanese
regering hadden onderworpen.
In Egypte heeft president Moeba
rak gezegd "zeer teleurgesteld"
te zijn over het Amerikaanse ve
to. Hij waarschuwde ervoor dat
de voortdurende Israëlische an-
vallen op Beiroet rampzalig kun
nen zijn voor de stabiliteit in het
Midden-Oosten en de Ameri
kaans-Egyptische betrekkingen
kunnen aantasten. Moebarak,
die de PLO heeft aangeboden in
Caro een regering in balling
schap te vormen, zei niets te zien
in de eis dat de PLO de wapens
neerlegt en Libanon verlaat.
De Egyptische president heeft de
leiders van de EG-landen ge
vraagd "een collectieve maatre
gel te nemen om de situatie in
Beiroet te redden en te komen
tot dringende maatregelen om
een eind te maken aan de slacht
partijen en waarvan het Libane
se en Palestijnse volk slachtoffer
is". De EG-top overlegt vandaag
over de Libanese crisis.
Buiten het politieke toneel is het
dit weekeinde betrekkelijk rus
tig geweest rondom Libanon.
Het militaire geweld bleef be
perkt tot Israëlische aanvallen
op Syrische raket-installaties in
de Bakaa-vallei in Oost-Libanon.
Volgens het Israëlische opperbe
vel is een batterij SAM-6 raket
ten verwoest.
JERUZALEM (AFP) - De Is
raëlische luchtmacht heeft
bij operaties in Libanon frag-
mentatiebommen gebruikt.
Dit heeft de Israëlische reser
ve-generaal Aharan Yariv gis
teren tijdens een persconfe
rentie in Tel Aviv verklaard.
Generaal Yariv zei dat „alleen
militaire doelen" met deze ui
terst dodelijke bommen zijn
bestookt en dat ze niet tegen
de burgerbevolking zijn ge
bruikt.
In Sidon en Tyrus worden
sinds de Israëlische invasie
in Libanon 12.650 mensen
vermist. Naar het Libanese
Rode Kruis zaterdag vanuit
Sidon meedeelde, gaat het
om doden die niet geïdentifi
ceerd zijn of die nog onder de
puinhopen liggen, om men
sen die door de Israëlische
militairen zijn opgepakt en
mensen die door hun ver
wanten als vermist zijn opge
geven. Het merendeel van
hen is Palestijns.
Meer dan 10.000 mensen heb
ben zaterdag in Tel Aviv in
antwoord op een oproep van
het "Comité tegen de oorlog
in Libanon" betoogd tegen
de oorlog in Libanon. Zij eis
ten beëindiging van de vijan
delijkheden, terugtrekking
van het Israëlische leger en
onderhandelingen met "offi
ciële Palestijnse vertegen
woordigers".
PARIJS (AP) - Aan de voet van de Eifeltoren werd zaterdagmorgen een brug gelegd over de Seine. De aanleg
vas bedoeld als oefening voor Franse militairen. De brug is inmiddels weer verdwenen.
(Van onze correspondent
Anton Koene)
BELGRADO - De financiële situa
tie is zo slecht, dat we niet eens
meer papier kunnen kopen om
geld te drukken. Met deze nood
kreet begon zaterdag een com
mentaar in het Joegoslavische
dagblad Politika naar aanleiding
van de opening van het eerste
congres van de Joegoslavische
communistische partij sinds de
dood van Tito. De noodkreet
sloeg op het bericht dat 150 ar
beiders van de Joegoslavische
staatsdrukkerij op wachtgeld
gaan, vanwege het feit dat de
GRAND RAPIDS (ANP) - Konin
gin Beatrix en prins Claus zijn
zeer tevreden over het tweede
staatsbezoek dat zij aan de Ver
enigde Staten hebben gebracht
Hoewel vandaag nog de universi
teit van New Brunswick zal wor
den bezocht vatte de koningin
gisteren in Grand Rapids haar
gevoelens kort en bondig samen:
"mijn man en ik zijn vooral ge
troffen over de hartelijkheid die
wij hier hebben gevonden. Ie
dere ontvangst was even warm.
Vooral het bezoek aan Holland
was van een grote wezenlijke be
tekenis. Wij waanden ons toen
niet in de VS maar in eigen land.
Inderdaad deed het denken aan
Koninginnedag".
De koningin, die vele Nederlandse
emigranten had ontmoet, heeft
zich er over verbaast dat vele
duizenden ex-landgenoten het in
de VS maatschappelijk zo goed
doen. Ofschoon het koninklijk
ANKARA/DEN HAAG (DPA/ANP) - De Turkse premier, Bulund Ulusu,
heeft zaterdag verscheidene Westeuropese landen, waaronder Neder
land, gewaarschuwd in verband met hun voornemen bij de Europese
commissie voor de mensenrechten een klacht in te dienen tegen Tur
kije wegens schending van de rechten van de mens. Dat zal eventueel
ten koste gaan van hun betrekkingen met Turkije als de democratie
hier is hersteld, aldus de premier tijdens een persconferentie.
Ulusu toonde zich er verbaasd over hoe "geprikkeld" veel landen gerea
geerd hebben op dc "beperkte cn tijdelijke" maatregelen die zijn land
onder uiterst moeilijke omstandigheden heeft moeten nemen. Het feit
dat zij deze omstandigheden als een schending van de mensenrechten
zien, noemde hij onbegrijpelijk.
Ulusu wilde niet zeggen of Turkije bij een daadwerkelijke aanklacht uit
de Raad van Europa, een samenwerkingsverband van Europese demo
cratische landen, zal stappen.
paar bij sommigen wel een
spoortje heimwee had ontdekt is
het koningin en prins duidelijk
geworden dat de meesten in de
VS toch een nieuw vaderland
hebben gevonden.
"Wij zijn er trots op velen te heb
ben gesproken, die de naam van
Nederland hier zo'n goede klank
hebben gegeven", sprak de vor
stin. "Het aardige van deze twee
de reis was de diversiteit in het
programma. Helaas kun je dan
niet altijd in de diepte gaan. Maar
de verschillende elementen die
waren ingebracht legden een we
zenlijk accent op de plaatsen die
wij bezochten".
Gedurende de reis zijn koningin en
prins ervan overtuigd geraakt
dat Nederland in de VS als een
deeltje van Europa wordt gezien
"maar in de verhouding VS -
Europa ziet men ons land toch
zonder meer als een zeer verdien
stelijke schakel", zo zei de vor
stin.
Prins Claus, die in een aantal rede
voeringen had gezegd dat maat
regelen ter bescherming van de
eigen markt de wereldeconomie
in gevaar zou brengen, was blij
dat hij het Amerikaanse bedrijfs
leven er herhaaldelijk op had
kunnen wijzen dat ons land in de
VS de grootste investeerder is.
De Westduitse psychoanalyticus
Alexander Mitscherlich is za
terdag op 74-jarige leeftijd in
Frankfurt overleden. Dat is dit
weekeinde vernomen van het
Sigmund-Freud-instituut ter
plaatse, waarvan hij tot 1976 di
recteur was. Mitscherlich is
vooral bekend geworden door
de boeken waarin hij met be
hulp van psychoanalytische me
thoden de situatie van de mens
in de moderne samenleving on
derzoekt.
staat niet voldoende deviezen
heeft om het speciale papier te
kopen waarop het bankpapier
wordt gedrukt.
Deze gang van zaken geeft op illus
tere wijze een deel van de econo
mische problemen weer zoals die
in duidelijke taal werden geken
schetst in de 30.000 woorden lan
ge openingsrede van de tegen
woordige Joegoslavische com-
munistische-partijleider Dusan
Dragosavac, president van het
collectieve leiderschap van de li
ga van Joegoslavische commu
nisten.
Joegoslavië bevindt zich in een
ernstige crisis, zei hij. Er is grote
werkloosheid, een lage produk-
tie, een tekort aan deviezen, ge
deeltelijk als gevolg van een veel
te hoge buitenlandse schuld, en
de levensstandaard daalt, omdat
de inflatie veel hoger is dan de
schrale loonsverhogingen. Re
sultaat van de crisis is een ople
ving van het nationalistische ge
voel, in het bijzonder in de pro
vincie Kosovo. De schuld voor
het feit dat het zover gekomen is,
ligt bij de communistische partij
zelf, die niet flexibel of snel ge
noeg op de economische waar
schuwingssignalen heeft gerea
geerd.
Allemaal duidelijke taal met een
dosis zelfkritiek, ongewoon
scherp op een communistisch
partijcongres. In zijn rede gaf de
partijleider ook een duidelijke
analyse van de problemen en
hun oorzaken, maar de voorstel
lingen van de partij hoe deze
moeten worden opgelost, waren
minder duidelijk en verzandden
vaak in loftuitingen voor het eni
ge geneesmiddel voor de moei
lijkheden: het heilige systeem
van arbeiderszelfbestuur.
De Joegoslavische communisten
houden vast aan het principe van
arbeiderszelfbestuur op alle on
derdelen van het dagelijks leven,
van het kiezen van parlementsle
den en andere volksvertegen
woordigers en het nemen van be
slissingen in fabrieken tot veel
ingrijpender beslissingen, zoals
de besteding van de buitenland
se valuta, die op het ogenblik
voor het grootste deel bij de ban
ken berust. Ook de scholen en
universiteiten moeten op basis
van dit principe volgens het zelf
bestuursproces worden geleid.
Duidelijk in de toespraak, die het
grootste deel van de openingsda
gen heeft opgeëist, was dat er
conflicten binnen de partij zijn
over waar uiteindelijk de beslis
singen moeten liggen. Dragosa
vac klaagde erover dat er binnen
de partij nog een groep is die be
weert dat alleen managers, intel
lectuelen en degenen met een be
tere opleiding geschikt zijn ver
antwoordelijkheid te dragen. Hij
waarschuwde voor nationalisti
sche tendensen binnen de partij
zelf, en voor partijfunctionaris
sen die carrière willen maken en
hun eigen republiek of provincie
willen bevoordelen. Heftige kri
tiek leverde hij op de afgelopen
jaar afgezette partijleider in de
provincie Kosovo.
Het Joegoslavische volk verwacht
van het partijcongres duidelijke
besluiten over hoe het land uit de
moeilijkheden moet komen, en
niet het eeuwige gezeur over ar
beiderszelfbestuur, waarvan in
de praktijk weinig resultaten te
zien zijn. Tot nu toe hebben de
Joegoslaven alleen maar te ho
ren gekregen dat ze voor de zo
veelste maal de buikriem stevig
moeten aantrekken, iets waar
voor overigens geen partijcon
gres nodig was. „Ze dienen weer
de opgewarmde maaltijd van
vier jaar geleden op", zei een Joe
goslavische journalist pessimis
tisch.
Het onthutsend vertrek van
Alexander Haig als minister
van buitenlandse zaken is
volgens sommige bronnen in
het Witte Huis voor hem ver
moedelijk als een grotere ver
rassing gekomen dan voor
president Reagan en zijn
naaste adviseurs. Opvolger
Shultz was al gevonden voor
dat Haig nog maar besefte
dat zijn laatste dreiging met
aftreden, ditmaal niet zou
worden beantwoord met
dringende verzoeken toch
vooral aan te blijven.
Reagan en zijn trouwste politie
ke voetvolk, dat al jaren in
zijn spoor marcheert, hadden
besloten dat aan de onophou
delijke controverse tussen
Haig en andere kabinetsle
den. die de regering onop
houdelijk teisterde, een eind
moest komen. En na een ver
gadering van de Nationale
Veiligheidsraad op vrijdag
riep Reagan: „Al, kan ik je
even spreken?" - en daarmee
was het gebeurd.
Washington had niet gerekend
op de keiharde tekst die Haig
vervolgens prijs gaf over de
geschillen die er op het punt
van het buitenlands beleid
recentelijk met Reagan wa
ren gerezen. De commenta
ren staan dan ook bol van
zorgen over de opening die
deze biedt aan mannen als
Weinberger en Rostow, die,
zo schrijft de Washington
Post, wapenbeheersing min
der zien als een kans voor
beide partijen dan als een
eenzijdig risico.
Bij alle waardering voor Shultz'
lange carrière als dienaar van
diverse overheden in de VS,
blijft het ook onmiskenbaar
dat zijn ervaring op het ge
bied van buitenlands beleid
gering is en dat het geruime
tijd zal duren voor hij de zeer
ingewikkelde problematiek
onder de knie heeft tot in de
details die Haig met zyn erva
ring aan het hoofd van de
NAVO-striidkrachten en in
het Witte Huis al beheerste
toen hij kwam. Het woord va
cuum speelt dan ook een be
langrijke rol in de discussies.
Ook al is het dan mogelijk te re
deneren dat Shultz en Haig
mannen van dezelfde politie
ke signatuur zijn, met een
realistisch besef dat een pre
sident weliswaar kan streven
naar het voortdurend ge
bruik van Amerikaanse
macht, doch dat deze niet on
beperkt is; Haig en Shultz
zijn ook zeer verschillend.
Haig, de ex-militair, gewend
aan strakke gezagsverhou
dingen, waarin hooguit gene
raals van mening verschillen
- Shultz een internationaal za
kenman, econoom en minis
ter van financiën, die vooral
daar nadruk zal leggen.
inister van bui
tenlandse zaken van de Ver
enigde Staten, George Schultz
was zaterdag in Camp David,
het presidentiële weekendver
blijf, voor gesprekken met Ro
nald Reagan.
Haig verdient als minister van
buitenlandse zaken een dui
delijk naschrift, ook al heb
ben de achttien maanden van
zijn bewind dan ook geen op
merkelijke, in verdragen en
overeenkomsten te vertalen
resultaten opgeleverd. Veel
van zijn tijd heeft deze minis
ter besteed aan het indam
men van de ideeën waarmee
het Witte Huis speelde.
De simpele wereld van Ronald
Reagan heeft niet toegelaten
een beleid te ontwikkelen
van enige verfijning, en het is
er niet beter op geworden
door de omstandigheid dat in
het Witte Huis geen experts
op dit terrein voorhanden
zijn met genoeg eigen gezag.
Het is veelbetekenend dat nu
in Washington het verhaal
gaat dat Nancy Reagan (beter
bekend van de jurken in
bruikleen en de dure servie
zen) grote invloed heeft ge
had op Reagans besluit Haig
te laten vertrekken.
Het betekent dat Reagan wat
het buitenland aangaat een
flink stuk van zijn president
schap heeft verspild aan
domme twisten. De commen
taren van zondag bieden het
beeld van een Haig die
slechts met de grootste moei
te kon voorkomen dat van
wege wapenleveranties aan
Taiwan een crisis met China
zou ontstaan; moeizaam ploe
terend tevens om ervoor te
zorgen dat het Midden-Oos
ten op zijn eigen merites zou
worden beoordeeld en niet
als een stukje aarde dat even
eens moet worden gevoegd
bij de grote Oost-West-con-
frontatie die Reagans denken
beheerst. En in diezelfde con
text kreeg de burgeroorlog in
El Salvador dezelfde conse
quentie van een ideologische
confrontatie die Amerika er
toe bracht allerlei verwerpe
lijke Zuidamerikaanse regi
mes als die in Chili en Argen
tinië weer naderbij te halen
en zo respectabel te maken.
De New York Times oppert de
mogelijkheid dat Shultz nu
de slagen gaat winnen waar
vóór Haig heeft gestreden.
Omdat hij ook, zoals Haig,
een man is die ervaring stelt
tegenover geloof, en realisme
tegenover doctrine. Omdat
ook Shultz een conservatief
is, die streeft naar vergelijk
op basis van sterkte en niet
naar 'zuiverheid in afzonde
ring'.
En waarnemers zien Haigs ver
trek dan ook met name als
een bevestiging van het feit
dat Reagan niet alleen in de
procedure van het ontwerpen
en volhouden van een visie
op de wereld heeft gefaald,
maar fundamenteel te kort
schiet, omdat hij te veel te
genstrijdige verlangens tege
lijk wil vervullen, maar ook
(aldus de NY Times) de on
verenigbare verlangens van
zijn partij heeft willen over
bruggen. Dit stelde de
rechtse ideologie tegenover
zakelijk pragmatisme en leid
de zodoende tot niets.
HENK KOLB
BRUSSEL/LONDENARIJS/MOS-
KOU (DPAAFP/UPLTASS/
Reuter) - De belangrijkste Euro
pese leiders hebben het afgelo
pen weekeinde teleurgesteld ge
reageerd op het aftreden van Ale
xander Haig als minister van bui
tenlandse zaken van de Verenig
de Staten.
Zijn Franse collega Claude Cheys-
son zei zeer verrast te zijn, prees
zijn "geweldige kennis van Euro
pese zaken" en sprak van een
verlies. De Westduitse bonds
kanselier Helmuth Schmidt
toonde zich "geschokt" over het
terugtreden, stuurde Haig een te
legram en riep direct zijn belang
rijkste adviseurs bijeen voor
overleg. Later schetste Schmidt
Haigs opvolger Schulz als "een
betrouwbare vriend".
De voorzitter van de Europese mi
nisterraad, de Belg Leo Tinde-
mans vermoed achter het ontslag
de wens van president Reagan
om te komen tot een "agressie
ver beleid jegens Europa". Hij
bespeurde zo'n opstelling al tij
dens de onlangs gehouden eco
nomische topconferentie in Ver
sailles. Tindemans zei "be
droefd" en "verontrust" te zijn.
Officieel is er nog geen reactie van
de Israëlische regering, maar in
die kring toonde men zich wel ui
terst bezorgd over Haigs verdwij
nen. Gevreesd wordt voor een
hardere lijn van de VS tegenover
Israël. Zowel Saoedi-Arabië als
Koeweit hebben zich ingenomen
getoond met het ontslag. In die
landen wordt de kabinetswijzi
ging opgevat als een manier om
tot een ander beleid inzake het
Midden-Oosten te komen. Een
radicale krant in Koeweit sprak
van "een overwinning voor de
onschuldige Libanezen en Pale-
stijnen die tijdens de Israëlische
zijn gedood".
Volgens het officiële Russische
persbureau Tass had Reagan een
"zondebok" nodig voor zijn da
lende populariteit en was "Haig
de uitverkorene". Volgens het
partijblad de Prawda kan geen
enkele wijziging in de Ameri
kaanse regering het gevaarlijke
karakter en de onstandvastig
heid van het buitenlands beleid
helpen verbergen, zolang er geen
rekening wordt gehouden met
landen die streven naar vrede en
een beëindiging van de wapen
wedloop".
Het Chinese persbureau Xinhua
heeft zich indirect achter de
vroegere minister van buiten
landse zaken Alexander Haig op
gesteld door kritiek uit te oefe
nen op de pogingen van de Ver
enigde Staten de aanleg van de
Russische aardgaspijplijn te ver
tragen.
Haig had deze pogingen van de
hand gewezen, maar verloor het
pijplijn-contract van zijn eigen
regering. Het zou een van de bui
tenlandse beleidskwesties zijn
geweest die Haig er toe bracht
zijn ontslag in te dienen.
Het Chinese ministerie van buiten
landse zaken gaf zaterdag "geen
commentaar" op het vertrek van
Haig, op het vertrek van Haig,
die wordt beschouwd als een
voorstander van hechte Chinees-
Amerikaanse betrekkingen.
