J
Wapenvoorsprong
Russen op VS
"optisch bedrog"
4
tl
CPN verdient
niet voordeel
van de twijfel
Verspiüingszucht bij verkiezingen
C
Polemoloog Herman de Lange in proefschrift:
Mogelijk loopt Mexicaanse regeringspartij beetje gevaar
PAGINA 11
Bij de verkiezingen voor de provinciale staten in maart stemde oud-
PvdA-minister Henk Vredeling niet op zijn eigen partij maar op D'66.
Dit omdat de PvdA in Utrecht, zijn provincie, een lijstverbinding,
was aangegaan met onder meer de CPN.
CPN. PSP en PPR hebben nu aan de PvdA weer gevraagd om zo n lijst
verbinding voor de komende Tweede-Kamerverkiezingen. Het PvdA-
bestuur heeft dat wat betreft de CPN afgewezen, gezien de grote in
houdelijke verschillen tussen beiden partijen.
Henk Vredeling Is hier opgelucht over. In zijn eerste column voor onze
krant legt hij uit waarom hij de Nederlandse communisten nog
steeds niet vertrouwt.
VRIJDAG 25 JUNI 1982
Meningen
De naar verhouding snelle afwisseling van nieuwe generaties wapensystemen, die vaak
samen gaat met de produktie van wapensystemen die slechts een militaire functie
hebben, heeft in het Westen vaak de indruk gewekt dat de Sowjet-Unie op het terrein
van nieuwe wapenontwikkelingen het Westen dreigde in te halen of intussen al had
overtroefd.
ff
f
Een vergelijking door de NAVO 1
Oost en West in Europa. "Bewijs" vo
Deze indruk is niet alleen ontstaan
in de meest recente periode
(1975-1980), maar ook al eerder.
Wanneer men verschillende gro
te wapensystemen van de VS en
de SU sinds 1955 met elkaar ver
gelijkt, dan blijkt de SU van elk
soort wapen veel meer typen te
hebben geproduceerd dan de
VS. In simpele vergelijkingen
van de krachtsverhoudingen
wordt vaak gebruik gemaakt van
dit „optisch bedrog" om de in
druk te vestigen dat de SU bezig
is de VS te overtroeven.
Dat stelt drs. Herman de Lange (40)
uit Haren in zijn proefschrift „De
bewapeningswedloop tussen de
VS en de Sowjet-Unie, 1945-
1980", waarop hij dezer dagen
aan de Groninger universiteit
promoveerde tot doctor in de
rechtsgeleerdheid. Hij beschrijft
in zijn proefschrift de bewape
ningswedloop als een voortzet
ting van de Koude Oorlog. Denk
beelden (stammend uit de tijd
voor er kernwapens waren) over
de politieke en militaire beteke
nis van militaire macht en levend
bij betrokken regeringen en poli
tieke leiders zijn volgens hem in
belangrijke mate verantwoorde
lijk voor de voortgang van de be
wapeningswedloop in het kern
wapentijdperk.
Volgens drs. De Lange is het begin
van de bewapeningswedloop
door de wetenschap nooit syste
matisch onderzocht. Hij noemt
de periode 1945-1950 „de baker
mat" van de bewapeningswed
loop en kiest 1950 als het begin
ervan, omdat toen de betrekkin
gen tussen beide landen een
dieptepunt bereikten. „De maat
regelen die de VS op grond daar
van namen, leidden tot een be
wapeningswedloop. Bovendien
nam op dat moment tenminste
één regering, de Amerikaanse,
zichtbare maatregelen om haar
(Van onze correspondent
Rob Sprenkels)
MEXICO STAD - Verkiezingen
kosten een boel geld. En dat
is zeker het geval in Mexico
anno 1982. Vliegtuigen, heli
kopters, passagiersschepen,
buskaravanen, mobiele tele
visie-eenheden, geimprovi-
seerde perscentra, acht
maanden lang is hemel en
aarde bewogen om alle Mexi
caanse ogen te richten op Mi
guel de la Madrid, presidents
kandidaat van de sinds de ja
ren twintig aan de macht zijn
de Institutionele Revolutio
naire Partij, de PRI.
Een verkiezingscampagne zon
der gelijke. Elk van de 31 sta
ten van de Mexicaanse repu
bliek heeft zich minstens
eenmaal met de aanwezig
heid van de 'nieuwe' presi
dent mogen verheugen. Het
gevolg van de PRI-kandidaat
bestond normaliter al gauw
uit zo'n 1200 personen, voor
namelijk partijfunctionaris
sen en op kosten van de partij
reizende journalisten.
Bij het bezoek aan de noordelij
ke stad La Paz werden alle
plaatselijke taxi's en 480 luxe
hotelkamers gehuurd. En zo
is het acht maanden lang ge
gaan. Massabijeenkomsten,
speciale partijvergaderingen,
excursies, diners, recepties.
En natuurlijk dagelijks uitge
breide verslagen op radio en
televisie en in alle kranten,
conservatief of progressief.
Miguel de la Madrid is sinds
vorig jaar november onafge
broken voorpaginanieuws
geweest.
Niemand kan vertellen hoeveel
het spektakel precies heeft
gekost, maar het zijn in ieder
geval miljoenen en miljoenen
geweest. Maar of het de moei
te waard is? Ook al voordat
de overweldigende promotie
campagne begon was iedere
Mexicaan ervan overtuigd
dat Miguel de la Madrid in
december van dit jaar zal
worden gekroond tot opvol
ger van president Jose Lopez
Portillo. De PRI staat in Me
xico gelijk aan de staat. Een
grootscheepse nederlaag van
militaire kracht in korte tijd aan
zienlijk uit te breiden op grond
van deze slechte betrekkingen
met de andere partij", stelt hij.
De oorlog in Korea bracht de he
le zaak „in een stroomversnel
ling".
Drs. De Lange beschrijft hoe het
aan de Amerikaanse president
Truman begin 1950 uitgebrachte
en toen diep geheime rapport
NSC 68 „in feite model staat voor
vele rapporten en studies tot op
de dag van vandaag, waarin een
onheilspellend overzicht wordt
gegeven over de strategische ver
houdingen en van de militaire
vermogens en politieke bedoe
lingen van de SU". Volgens dit
document was de SU toen in
staat Europa te overmeesteren
en tot slavernij te brengen. Af
hankelijk van de situatie zou de
SU zich bedienen van hetzij ge
welddadige, hetzij geweldloze
(infiltratie, intimidatie) metho
den om haar invloed te behou
den en te vergroten.
Ook de Sowjet-Unie en Oost-Euro
pa waren rondom 1950 in de ban
van een binnenlandse Koude
Oorlog geraakt. Oosteuropese
landen werden geheel in de in
vloedsfeer van Moskou gebracht,
waardoor Moskou zich een mili
taire veiligheidsgordel schiep.
„Omstreeks 1950 waren er twee
bolwerken in Europa ontstaan,
waarin angst voor de andere par
tij bestond. Om hun politieke
macht te versterken hadden de
machtscentra in beide bolwer
ken een grote saamhorigheid, cq.
uniformiteit, tot stand gebracht.
„De verschillende stappen die tot
dit resultaat hadden geleid, had
den over en weer verontwaardi
ging en angst opgeroepen. Hier
mee bereikten de politieke, so
ciale, economische en culturele
machtsbronnen hun hoogtepunt.
Om zich vervolgens tegenover de
de almachtige partij bij de
verkiezingen van zondag 4 ju
li zou in feite neerkomen op
een complete revolutie.
Revolutie! In Mexico heeft het
woord een nogal wrange be
tekenis gekregen. De bloedi
ge boerenstrijd die Pancho
Villa en Emiliano Zapata in
1910 lanceerden, werd reeds
in 1917 omgevormd in een ty
pisch burgerlijke revolutie en
anno 1982 is de eerste grote
sociale omwenteling van de
ze eeuw de revolutie gewor
den van groot industriëlen,
van bankiers en zakenlieden,
van politici, regeringsbureau
craten en vakbondsleiders
met aan het hoofd de bijna
onaantastbare PRI, die het
land na 71 jaar van 'perma
nente revolutie' compleet
heeft overgeleverd aan de
meest uitzinnige uitwassen
van het vrije marktstelsel,
dat, indien nodig, wordt geo
lied met smeergelden.
Oliekoorts
De olierijkdom heeft de sociale
wanorde van de Mexicaanse
samenleving aangezwengeld
tot fatale afmetingen. Terwijl
de huidige president Jose Lo
pez Portillo alles heeft ge
daan om Mexico niet zonder
meer te laten leegpompen
door de machtige noorder
buur (de Verenigde Staten),
is Mexico toch met open
ogen in de traditionele val
van de oliekoorts gelopen. De
inkomsten van de olie-export
bleven van 1976 tot 1980
voornamelijk in de drie
grootste steden hangen, Me
xico Stad, Guadel£gara en
Monterey.
De plannen om de voedselvoor
raad voor de marginaal leven
andere partij nog verder te ver
sterken bleef nu slechts één
machtsmiddel over: uitbreiding
van militaire macht. De VS en de
SU bezaten daartoe beide de
technologische en economische
vermogens, hoewel deze capaci
teiten weliswaar totaal anders
van aard waren", aldus drs. De
Lange.
Door Kees Wiese
Drs. De Lange onderscheidt in de
VS daarna drie perioden van
Koude Oorlog, uitmondend in
twee bewapeningsrondes (1961-
1965 en na 1975). In de Sowjet-
Unie onderscheidt hij ook, maar
minder duidelijke perioden met
bewapeningsrondes na 1945 en
na 1964. „De afwezigheid van po
litieke oppositie en een kritische
publieke opinie maakt het tot op
de dag van vandaag mogelijk dat
de Sowjet-Unie twee uitersten,
namelijk ontspanning en vij-
andsdenken, met elkaar kan ver
zoenen", stelt hij.
,In de laatste periode (1972-1980)
behield het defensiebeleid van
de SU het karakter van constan
te en stap-voor-stap-ontwikke-
ling. Oude wapensystemen wer
den vervangen door nieuwe. De
bewapening bleef op een con
stant hoog niveau. Verouderde
wapens bleven tevens een plaats
houden in de arsenalen, naast de
nieuwe. Men bleef vasthouden
aan de stelregel dat getalsmatige
de plattelandsbevolking te
verzekeren en de landbouw
te stimuleren bleven steken
in een bureaucratische plan
ning en corruptie. En de
leegloop van het boerenland
naar de grote stad nam onme
telijke vormen aan, een exo
dus die pas vorig jaar enigs
zins een halt kon worden toe
geroepen, toen de regering
eindelijk financiële hulp
bood aan kleine grondbezit
ters. Niettemin moest Mexico
in 1980 voor het eerst in haar
geschiedenis 10 miljoen ton
graan uit de Verenigde Sta
ten importeren.
Mexico heeft zich bij de exploi
tatie van haar olierijkdom
men ook verloren in een al te
ambitieuze planning. In zes
jaar tijd is de buitenlandse
schuld verdrievoudigd en in
middels de 75 miljard dollar
gelijkheid en evenwicht de voor
waarden vormen voor stabiele
militair-politieke verhoudingen
met de VS", aldus drs. De Lange.
In zijn studie verwerpt hij de rede
natie dat de bewapeningswed
loop uitsluitend wordt voortge
stuwd door een eigen dynamiek,
veroorzaakt door binnenlandse
factoren als het militaire onder-
zoeks- en ontwikkelingswerk,
het militair-industrieel complex
en de bureaucratische politiek.
Hij wijst erop dat machtsconflic
ten, belangentegenstellingen en
voorstellingen van angst en wan
trouwen telkens opnieuw de pro
cessen hebben beheerst die leid
den tot een nieuwe bewape
ningsronde. Binnenlandse facto
ren spelen wel een rol.
Hij wijst er bovendien op dat bui
tenlandse politiek en defensiepo
litiek twee verschillende vormen
van beleid zijn, waarvan de resul
taten niet gelijktijdig zichtbaar
worden. „Stabilisering van de
bewapeningswedloop in een pe
riode van ontspanning betekent
niet dat alle wapenprogramma's
plotseling worden afgebroken.
Deze gaan dikwijls door totdat er
zich een mogelijkheid voordoet
om deze programma's onder
controle te krijgen. Wapens, die
zijn gepland in een periode van
spanningen, worden vaak afgele
verd en opgesteld in een periode
van ontspanning, met alle gevol
gen vandien", aldus drs. De Lan
ge.
Ten slotte stelt hij dat, omdat als
gevolg van een voorafgaande be
wapeningswedloop het bewape
ningsniveau zeer hoog is gewor
den, alleen al het normale beleid
van vernieuwing en vervanging
de indruk zal wekken dat er spra
ke is van een bewapeningswed
loop. Een indruk die nog wordt
gepasseerd. Het recente over
aanbod op de internationale
oliemarkt heeft de deviezen-
opbrengst van de olie-export
zo ernstig aangetast dat er nu
op korte termijn leningen
moeten worden gesloten om
de schuldaflossingen op tijd
te kunnen betalen.
Verschillende van de miljoe
nen verslindende prestige
projecten (onder meer het
uitgebreide kernenergiepro
gramma) zijn in de ijskast ge
zet. En in februari van dit jaar
zette Lopez Portillo de gehele
nationale economie op zijn
kop door de overgewaarde
Mexicaanse peso vnj te ge
ven totdat er een devaluatie
van meer dan 75 procent te
genover de Amerikaanse dol
lar was bereikt.
Een verregaande maatregel die
moest voorkomen dat de
versterkt door het feit dat ook in
een dergelijke periode onafge
broken wapentechnologische
vernieuwingen worden toege
past.
,Een graadmeter om de vraag te
beoordelen of de onderlinge mi
litaire politieke verhoudingen
stabiel waren, werden de militai
re krachtsverhoudingen. Gelijke
aantallen wapens of gelijkwaar
dige militaire macht, ook bij
voorkeur uitgedrukt in aantal
len, werden beschouwd als een
teken van onderlinge stabiliteit.
Met de SALT-akkoorden van
1972 verkregen deze criteria min
of meer een officiële status.
Daarmee was de voortzetting
van het bewapeningsproces ver
zekerd", aldus drs. De Lange
,In een periode van ontspanning
en samenwerking werd aan
eventuele werkelijke of ver
meende ongelijkheden op het
terrein van militaire kracht wei
nig betekenis gehecht. Dit veran
derde op het moment dat de on
derlinge verhoudingen verslech
terden. Werkelijke of vermeende
onevenwichtigheden in militaire
kracht werden gebruikt om dui
delijk te maken dat er een mili
taire bedreiging mogelijk was".
,Dat de militair-politieke verhou
dingen niettemin stabiel bleven
was al lang uit het oog verloren.
Deze stabiliteit berustte echter
op een realiteit van het nucleaire
tijdvak: een evenwicht in af
schrikking was stabiel zolang
geen van beide partijen een 'ont
wapenende eerste aanval' zou
kunnen uitvoeren tegen de ande
re partij. Dit grondgegeven uit
het nucleaire tijdvak behoedde
de beide landen ervoor bepaalde
militaire en politieke grenzen te
overschrijden", aldus drs. De
Lange.
kleine laag zeer rijke Mexica
nen en de middenklasse hun
geld zouden blijven uitgeven
in het buitenland. En er werd
met de devaluatie ook een
einde gemaakt aan de twijfel
achtige activiteiten van bui
tenlandse speculanten die in
Mexico snel goed geld wilden
verdienen. Honderden bui
tenlandse investeerders zijn
hals over kop uit Mexico ver
dwenen.
Een enorme transformatie,
want alleen al vanuit Noord-
Amerika investeerde het par
ticuliere bedrijsleven in 1981
voor bijna 1,5 miljard dollar
in Mexico. En een gevoelige
klap voor de toch al schrij
nende werkloosheid (meer
dan de helft van de arbeiders
bevolking is gedeeltelijk of
geheel werkloos) in een land
waar zich elk jaar meer nieu
we werkzoekenden presente
ren dan banen.
Rijken rijker
De olie-exploitatie heeft voor
lopig de rgken rijker en de ar
men armer gemaakt. Meer
dan drie kwart van de Mexi
caanse kinderen lijdt aan
chronische ondervoeding.
Een kwart van de 75 miljoen-
koppige bevolking staat offi
cieel geregistreerd als 'margi
naal' en leeft in alle uithoe
ken van het land in krotten,
zonder stromend water, elek
triciteit of riolering Of in de
enorme sloppenwijken van
de steden, zoals Nezahua-
coyotl, even ten zuidoosten
van Mexico Stad, waar bijna
5 mihoen mensen wonen
De Mexicanen Klagen steen er.
been over de corruptie en de
galopperende inflatie Maar,
dat hebben ze eigenlijk al
De partijbesturen van CPN, PSP
en PPR hebben het partijbestuur
van de PvdA voorgesteld voor de
kamerverkiezingen van 8 sep
tember een lijstverbinding aan te
gaan. Bij de verdeling van restze
tels geeft dat een grotere zeker
heid dat geen zetels voor links
verloren gaan. Dat vinden de
partijbesturen van klein-links in
het belang van alle progressie-
Dit had een herhaling kunnen wor
den van de geschiedenis bij de
verkiezingen voor de provinciale
staten. Toen gingen de linkse
partijen in verschillende provin
cies een lijstverbinding aan
Gelukkig is de PvdA niet opnieuw
in deze val gelopen. Het aangaan
van een lijstverbinding is een po
litieke daad. Weliswaar gaat dit
niet zover als het uitkomen met
één lijst waarop kandidaten voor
de Tweede Kamer van verschil
lende partijen zich aan de kiezers
presenteren op basis van één ge
zamenlijk program. Maar bij een
lijstverbinding geeft men wel
aan dat men behoort tot gelijkge
zinden. Dat is voorstelbaar bij
partijen als PvdA, D'66 en PPR.
Bij de PSP wordt dat al moeilij
ker als men de apeliefde van die
partij voor een subversieve
groep als Onkruit beziet. Een
lijstverbinding tussen PvdA en
CPN behoort echter uitgesloten
te zijn.
De politieke vertaling van een lijst
verbinding is immers dat je als
partij tegen de kiezers zegt: of je
nu op mij stemt of op de met mij
verbonden partij komt er niet zo
erg op aan. We staan beide onge
veer voor hetzelfde. We voelen
ons politiek verbonden tegen
over onze gezamenlijke politieke
tegenstanders.
Kan de PvdA dat van de CPN zeg
gen? Natuurlijk, het is bekend
dat er binnen de CPN een discus
sie aan de gang is. Het bekende
boekje van Marcus Bakker over
de CPN in de Tweede Wereldoor
log wil men intrekken. Maar dat
is nog niet gebeurd.
In de 'Groene Amsterdammer' van
vorig jaar oktober werd een inte
ressante discussie gepubliceerd
tussen het lid van het PvdApar
tijbestuur Willem van Zand-
schulp en de vice-voorzitter van
de CPN, EUi Izeboud. Een paar
citaten:
Van de Zandschulp: „Volgens jou
is de Sowjet-Unie ondemocra
tisch maar toch socialistisch?"
Izeboud: „Volgens mijn definitie
wel, ja".
Van de Zandschulp: „Ik vind het
merkwaardig dat jij onderdruk-
sinds mensenheugenis ge
daan. Tot de jaren zeventig
hield de PRI dissidenten in
het gelid middels forse som
men geld, dreigementen, af
persing en, indien nodig, ge
weld. Maar sinds de afslach
ting van 500 progressieve stu
denten aan de vooravond van
de Olympische Spelen, die in
1968 in Mexico werden ge
houden, is de PRI genood
zaakt geweest om minder op
zichtig te werk te gaan. De
partij dreigde haar controle
over de drie vakcentrales van
witte boorden-werkers, ar
beiders en boeren te Vtftte
zen en president Luis Eche-
verria (1970-1976) zag zich
daarom gedwongen een 'poli
tieke opening' af te kondigen
Niettemin was de beperkte de
mocratisering van Echever-
ria voor veel kiezers geen
aanleiding om bij de verkie
zingen van 1976 wel naar de
stembus te gaan. Lopez Por
tillo begreep dat de democra
tie een nieuwe impuls zou
moeten worden gegeven om
die vorm van staatsbestel te
kunnen handhaven en om
eventuele gewelddadige
volksprotesten in de toe
komst te kunnen indammen
Met zgn politieke hervorming
van 1978 legaliseerde hij un
denneer de in 1917 opgench-
te Communistische Party.
Op 1 juli 1979, by haar stem
busdebuut. behaalde de
Communistische Party maar
liefst 12 procent van de stem
men. Als de communisten
niet aan die stembusslag had
den deelgenomen hadden de
wegblyvers ongctwijeld voor
het eerst een absolute meer
derheid behaald
Anno 1982 lyken de communis
ten de formule te hebben ge
vonden om een groot deel
Henk Vredeling
oud-PvdA minister
kings- en uitbuitingssystemen
van niet-kapitalistische aard ook
socialistisch kunt noemen".
In die zelfde discussie wordt haar
gevraagd of zij afstand wil ne
men van het marxisme-leninis
me. waaraan begrippen zyn ver
bonden als dictatuur, éénpartij
stelsel. voorhoedeparty en
massaorganisaties die daaraan
ondergeschikt zyn. De vice-voor-
zitter van de CPN wil daarvan
echter geen afstand nemen.
Met zo n party als de CPN kan de
PvdA toch geen lijstverbinding
aangaan! Natuurlijk, het is be
kend dat er binnen de CPN een
stevige discussie aan de gang is
over een nieuw partyprogram
ma Maar ook in dat nieuwe ont
werpprogramma staan nog aller
lei dubbelzinnigheden over het
zogenaamde „democratisch cen
tralisme" en het „wetenschappe
lijk socialisme", hetgeen in het
communistische taalgebruik het
zelfde is als marxisme-leninisme.
De PvdA (en ook de PPR, die een
merkwaardig onkritische hou
ding aanneemt tegenover het
communisme) doen er verstan
dig aan het verloop van de dis
cussie binnen de CPN af te
wachten. Historisch gezien zyn
democratisch-socialisme en
communisme doodsvijanden
van elkaar Ook nu is het nog
steeds niet duidelyk of de CPN-
wolf zich in schaapskleren hult.
Pas als de CPN zich bevrijdt van
haar communistische erfenis
kan zij zich tooien met een demo
cratisch etiket Zij houdt dan op
een communistische partij te
zijn, zoals prof. Ger Harmsen, ex-
CPN-lid, onlangs terecht op
merkte.
Gegeven haar geschiedenis en ge
drag in het verleden verdient de
CPN in de PvdA niet het voor
deel van de twyfel.
van de thuisblijver^ naar de
stembus te krijgen Men
heeft by plaatselijke verkie
zingen verrassend een tiental
burgemeestersposten ver
overd. En eind vorig jaar
werd er een verbond aange
gaan met een aantal linkse
splinterpartijtjes en werd er
een, verkiezingstechnisch ge
zien, heel wat tactischer
naam geadopteerd de Ver
enigde Socialistische Party
van Mexico, PSUM
Afgelopen zaterdag besloot
PSUM presidentskandidaat
Arnoldo Martinez Verdugo
zyn verkiezingscampagne ty-
dens een indrukwekkende
massameeting op de Zocalo,
het reusachtige centrale plein
van Mexico Stad. waar zich
ondermeer het regenngspa-
leis en de koloniale kathe
draal bevinden Zo'n 150 000
Mexicanen waren er samen
gekomen.
Een kleurrijk schouwspel van
rode vlaggen met hamer en
sikkel, enthousiasme, slo
gans-zingende intellectuelen,
duizenden indiaanse boeren,
fabrieksarbeiders en jonge
ren. „Onze stryd is tegen de
onderdrukkende en corrupte
macht, tegen de uitbuiting,
tegen de autoritaire wijze
waarop op het ogenblik
wordt geregeerd, tegen haar
anti-democratische en anti-
populaire oorsprong" De
vreugde straalde van het be
zwete gelaat van Martinez
Verdugo „Deze manifestatie
bewyst dat wy van nu af aan
de tweede politieke macht in
Mnteo .-ij" ai di! i bAi hi I
einde, maar slechts het be
gin"
Wellicht moet de verkwistende
vrrkit-zing .imp nm.- ,m «i.
officiële kandidaat Miguel de
la Madrid worden gezien als
een wanhopige poging van
de PRI om haar overheersen
de machtspositie by de alge
mene verkiezingen van zon
dag 4 juli te bevestigen. Het
presidentschap is voor welke
oppositiekandidaat ook voor
lopig nog onbereikbaar, maar
de absolute hegemonie van
de PRI in het parlement
loopt misschien toch reeds
enig gevaar by deze verkie
zingen
Lopez Portillo met echtgenote: toch in de val van de oliekoorts
gelopen.
