c
D
'Mauseraangrijpend;
'Hamletmachine'
zwaar
c
Sacre du Printemps duivelswerk Bausch
D
'The Last Yiddish Poet': boeiend
Orgelconcert
Scheepvaart
DONDERDAG 10 JUNI 1982
Kunst
AMSTERDAM - Het succes
van de Bartók-avond die het
Concertgebouworkest vorig
jaar in Carré verzorgde, was
voldoende aanleiding om een
dergelijke formule in het hui
dige Holland Festival te her
halen met Strawinsky, wiens
honderdste geboortedag op
het ogenblik overal ter we
reld gevierd wordt. Het aan
tal uitvoeringen werd daarbij
verdubbeld en er werden
zelfs twee verschillende pro
gramma's samengesteld. En
kele dagen geleden werd in
deze kolommen al aandacht
besteed aan het eerste project
met de balletten "Apollon
musagète" en "Agon" ge
volgd door het opera-orato
rium "Oedipus Rex" en gis
teravond ging het tweede
programma in première met
dezelfde opera, nu gevolgd
door "Le Sacre du Prin
temps", gedanst door het
Tanztheater Wupperthal in
een choreografie van Pina
Bausch.
Met de opera's van Strawinsky
is het merkwaardig gesteld
en enkele maanden geleden
heb ik n.a.v. een voorstelling
van "The Rake's Progress"
door de Nederlandse Operas
tichting al gewezen op de af
standelijkheid en de geringe
emotionaliteit in Strawins-
ky's muziekdrama's. "Oedi
pus Rex" is daarvan een nog
beter voorbeeld, maar vormt
ook het bewijs dat de compo
nist een dergelijk effect doel
bewust heeft nagestreefd.
Het Latijnse libretto diende
om het onpersoonlijke van
dit werk te benadrukken, ter
wijl de verbindende teksten
van Cocteau juist enigszins
relativerend moesten werken
(de voordracht van Carel Al-
phehaar was zelfs bijna hu
moristisch).
tegen een dito achtergrond
en met een statisch koor dat
in een lange rij (met witte ge
zichten) voor het podium zat,
bleek een voltreffer. "Oedi
pus Rex" is niet op een nor
male manier te ensceneren,
maar de stilering van Wich
haalde uit tekst en muziek
meer dramatische kracht dan
menigeen er ooit in vermoed
zal hebben. Door het Con
certgebouw in de piste en een
strak dirigerende Michael
Tilson Thomas werd een
even on-emotionele atmo
sfeer geschapen, waarin met
name de tenor Neil Rosen-
hein als de ongelukkige Oedi
pus juist des te sterker met
AMSTERDAM 'Mauser' »n
'De Hamletmachine' van ie
Oostduitse schrijver Heiier
Müller worden tijdens let
HoUand Festival met een tis-
senpoos van anderhalf uur
gespeeld. Dat blijkt ook vel
nodig; deze twee stukken
kort achter elkaar te zen
vergt bijzonder veel van de
toeschouwer. De gekozen )p-
lossing, het half uur dureide
'Mauser' (gratis toeganketfk)
om zes uur, en het twee uien-
de 'De Hamletmachine' om
kwart over acht is daaom
geen slechte.
Beide stukken worden geregis
seerd door de Belgische Jan
Decorte, die veel eist vanrijn
publiek. Decorte heeft {een
haast; de tekst is gelardierd
met bijzonder veel paizes,
handelingen worden languit-
gesponnen of blijven uist
achterwege. In 'Mauser'ont-
breekt een dramatische han
deling bijna geheel. Beide ac
trices zitten op een stoel en
spelen dat zij het stuk spelen.
De tekst lezen zij op van het
script als twee schooljuffrou
wen die tesamen een gedicht
voordragen. De inhoud is al
lerminst poëtisch: het han
delt over een revolutionair,
die in naam van de revolutie
mensen heeft gedood, maar
is gaan twijfelen aan de
rechtvaardigheid daarvan.
Met als resultaat dat hij zelf een
vijand van de revolutie is ge
worden en geëxecuteerd
moet. De tekst is sober en be
vat een aantal herhalingen
die als refreinen terugkomen.
Het resultaat is huivering
wekkend en aangrijpend. We
horen de geschiedenis van
een man en zijn revolutie,
zijn werken en zijn dood, als
of het een ritueel betreft dat
altijd herhaald wordt en
niet te ontkomen
valt: het is het noodlot van el
ke revolutie dat zij zich tegen
zichzelf keert.
'De Hamletmachine' gaat even
eens over het mislukken van
revolutionaire omwentelin
gen, maar in bedektere ter
men. De enige duidelijke ver
wijzingen zijn de portretten
van Marx, Lenin en Mao die
hangen in een kleine, romme
lige, begrensde ruimte. In die
ruimte spelen twee persona
ges dat zij Hamlet en Ophelia
zijn. Zij houden zich echter
niet aan de tekst van Shakes
peare, maar laten hun asocia-
ties de vrije loop. Hamiets
moeder en Ophelia prostitue
ren zich als de leiders die hun
eigen revolutie hebben verra
den.
De moordenaar van de ene re
volutie (Claudius) zoekt toe
nadering tot de leider van de
andere (Gertrude). Het perso-
zijn tragiek geconfronteerd
werd.
In zijn balletten durfde Stra
winsky zich wel te laten gaan,
met name in "Le Sacre du
Printemps" (1912), dat bij de
wereldpremière een berucht
theaterschandaal opleverde.
De muzikale weergave van
heidense vruchtbaarheidsri
ten, die in een zinderende er
otische atmosfeer een mense
noffer eisen, leverde een uit
zonderlijk verhitte partituur
op waarvan Tilson Thomas
en het Concertgebouworkest
gisteravond een verklanking
gaven waarbij alle remmen
los werden gegooid en elk in
strumentaal effect briljant
krachtvertoon naar boven
werd gehaald. Voor de cho
reografie van Pina Bausch
was deze aanpak ideaal. In
haar visie op Strawinsky's
ballet was totaal geen ruimte
meer voor een esthetische be
nadering. Op een ondergrond
van zand of molm bewogen
zich een groep vrouwen en
een groep mannen in een pa
ringsdans die geen ruimte
meer liet voor enig roman
tisch lentegevoel. Aan de ba
sis van haar erotiek lag een
bijna duivelse bezetenheid
met sterk masochistische in
slag, die de keuze van het
"mensenoffer" inderdaad tot
een volkomen toevallige aan
gelegenheid maakte. De uit
eindelijke offersolo van Ma-
lou Airaudou werd vervol
gens zo'n tour-de-force, dat
het zelfs verwonderlijk werd
dat de danseres zelf na afloop
nog op eigen krachten kon
komen buigen. Niet voor een
normaal applaus, maar voor
ovaties zoals dit Holland Fes
tival ze nog niet had opgele
verd. Gelukkig zijn degenen
die een kaartje voor heden
avond hebben kunnen be
machtigen. Alle andere be
langstellenden zullen zich te
vreden moeten stellen met
een rechtstreekse radio-uit
zending op Hilversum IV.
PAUL KORENHOF
Fragment uit 'De Hamletmachine'.
nage dat Hamlet speelt be
leeft de Hongaarse opstand,
en trekt zich terug met de
conclusies dat men maar be
ter een machine kan zijn, zon
der pijn en zonder gedachten.
Beide stukken worden ge
speeld door twee actrices.
Hun spel is formidabel en dat
houdt de avond overeind.
'Mauser' moet het per definitie
hebben van een sterke tekst-
zegging; 'De Hamletmachine'
vereist en heeft speelsters die
een zo sterke uitstraling heb
ben, dat zij het publiek ge
boeid houden, ook op mo
menten dat er niets gebeurt,
of het verhaal moeilijk te vol
gen is. En dat laatste is, voor
wie niet bijzonder goed thuis
is in de politieke geschiede
nis, of de tekst (die in het pro
gramma staat) niet heeft gele
zen, nogal vaak het geval.
'Mauser/De Hamletmachine'
speelt in 'De Kleine Kome
die' in Amsterdam tot en met
12 juni.
JACQUELINE MAHIEU
Première in Leidse Schouwburg
LEIDEN Nederland wordt
volwassenen. Gebeurde alles
vroeger vijflig jaar later, dan
elders, tegenwoordig is dit te
ruggebracht tot twee jaar.
Toen vond namelijk in New
York de première plaats van
The Last Yiddish Poet* door
'A Traveling Jewish Theatre'.
Na de Amerikaanse première
in juni 1980 was gisteravond
in de Leidse Schouwburg de
Europese première. Als re
censent sta je dan met je rug
tegen de muur. De onveran
derlijk lovende recensies in
tal van gerenommeerde Ame
rikaanse bladen zijn niet be
paald aan je aandacht ont
snapt en ook de sterk inge
kleurde voorpublicaties in
landelijke en regionale dag
bladen fungeren als even zo
vele éénrichtingsborden.
Kortom: neersabelen zou een
bewijs van onkunde kunnen
zijn.
Toch dient opgemerkt dat een
aantal Jiddische passages
volledig aan je voorbij gaan.
Je mist dan gewoon een heel
stuk. Jammer is bovendien,
dat je niet in staat bent ge
weest het niveau van The
Last Yiddish Poet' te relate
ren aan een eerdere theater-
produktae van 'A Traveling
Jewish Theatre', 'Coming
From A Great Distance'.
Wanneer we de vergelijkings
mogelijkheden en de onbe
kendheid van bepaalde feno
menen even als gegeven ac
cepteren, blijft er natuurlijk
nog wel genoeg te genieten
over. Als een soort 'omge
keerde deus-ex-machina'
blijft The Last Yiddish Poet'
uit wanneer Albert Green
berg en Corey Fischer daar
als een paar moderne clowns
om vragen.
De oplossing ligt voor de hand
één van hen transformeert in
die laatste Joodse dichter en
de ander sublimeert tot de
negentiende eeuwse rabbi en
mysticus Nachman Bratzlaw.
Vervolgens wordt, vaak met
een bijtend sarcasme, het im
mer gecontinueerde Joodse
leed (Nazi-Duitsland, Rus
land, Arabische landen) over
de theaterbezoeker uitge
stort Het is iets wezenlijk an
ders dan een avond vrijblij
vend vermaak. Waarschijn
lijk daarom boeit het ook on
gemeen.
BERT KOEKEBAKKER
Cylian-avond
LEIDEN - Het Nederlands Dans
Theater brengt in de Holland-
Festival-voorstelling van don
derdag 17 en vrijdag 18 juni in
het Scheveningse Circustheater
twee nieuwe balletten van zijn
artistiek leider Jiri Kylian: "Sva-
debka" (muziek Stravinsky) en
"Lieder eines fahrenden Gesel
len" (muziek Mahler). Voor deze
voorstelling rijden weer gratis
bussen van Leiden naar Scheve-
ningen en terug.
Kaarten kunnen tot en met vrijdag
11 juni worden gekocht bij K&O.
De bussen vertrekken op beide
avonden om 19.15 uur bij molen
De Valk in Leiden.
LEIDEN - Het tweede concert uit
de serie K&O-zomerorgelconcer-
ten wordt op vrijdagavond 11 ju
ni in de Hartebrugkerk gegeven
door de organist van deze kerk,
Jan Schmitz. Aan dit concert zal
de uit Polen afkomstige violist
Robert Szreder medewerking
verlenen. Het programma ver
meldt composities van Bach,
Krebs, Tartini, Corelli, Mozart,
Reger en Langlais.
ADVERTENTIE
bjSty SVADEBKA
op Les Noces van
Igor Strawinsky
UEDER EINES
FAHRENDEN
GESELLEN
muziek Gustav Mahter
Omroepkoor en -orkest, zang
en instrumentale solisten
Dirigent Oavid PorcHy)
vr ii en za 12 juni
do 17 I/m ii 19 juni
CIRCUSTHEATER
plaatsin V3 httta ad kassa van 10 16 uu>
KASSA m te IJU» 558800
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Death wish, diel 2",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Bloodbeach*, da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo. ooi 16.45
uur, 16 jr.
LIDO 2: "Missing", da. 14.30, 11.00 en
21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 16 ji
LIDO 3: "Four friends", da. 14.31, 19.00
en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, d.
LIDO 4: "Chariots of fire", da 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45uur, 16
jr.
STUDIO (133210): "La femme dl coté",
da. 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Tekenfilmanenaal",
za„ zo. en woe. 14.30 uur, zo. oik 16.45
TRIANON (123875): "Les uns les au-
tres", da. 14.00 en 20.00 uur, al.
REX (125414): "Pruimebloesan", da.
14.30,19.00 en 21.15 uur. zo. 14.i5,16.30,
19.00 en 21.15 uur, vr. en za. <ök 23.30
uur, 16 jr.
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-208(0)
EURO 1: "Les uns et les aures", da.
20.00 uur, zo. 15.45 en 20.00 uiT, al.
EURO 1: "Gerijpte vruchten", ma., di.,
do. en vr. 13.30 uur, 18 jr.
Kindermatinee: "Sjors en Sjmmie en
het zwaard van krijn", za., zt. en woe.
13.45 uur.
Scheepvaartinformatii over
de grote en klein! vaart
kunt u van maandaf tot en
met vrijdag telefonfcch ver
krijgen via summer
071-144941, toestel 118. Bel
len tussen 9 en 12 uir.
Nachtvoorstelling: "Hang 'em high", za.
24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Conan, koning der barba
ren", da. 13.30, 18.30 en 21.15 uur, zo.
ook 16.00 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Gerijpte vruchten",
i. 24.00 i
18 i
EURO 3: "Caligula en Messalina", da.
13.30,18.45 en 21.00 uur, zo. 13.45,16.15,
18.45 en 21.00 uur, za. ook 24.00 uur, 16
EURO 4: "Virus", da. 13.30, 18.45 en
21.15 uur, zo. 13.30, 16.00, 18.30 en 21.00
uur, za. ook 24.00 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Alligator", vr. 19.30, za.
16.00 en 19.30 uur, zo. 15.30, woe. 20.30
uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Dumbo het olifantje",
za. 14.00, zo. 13.30 uur, woe. 14.15 uur.
Noors-Zweeds filmfestival van zondag
t/m di 21.00 uur.
Biocopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Meatballs", da. 14.45, 18.45 e
21.15 uur, al.
Exposities
Art-tea-house De Oude Rijn - tot 12/7,
Nixje Straus, olieverfschilderijen -
aquarellen, di t/m za van 10-19 uur, do
tot 21 uur, zo 11-18 uur, ma van 12-18
Leiderdorp Gemeentehuis, t/m 16/
"6, expositie Rob van Vuren en Peet
Heemskerk, ma t/m vr van 7-17 uur, do-
avond van 19-21 uur.
Noordwijkerhout - Leeuwenhorst, Lan-
gelaan 3, t/m juni, kunstexpositie.
Rijksmuseum voor Volkenkunde
Steenstraat 1, t/m 3/10, 'Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma t/m za van 10-17 uur,
zon- en feestdagen van 13-17 uur.
Voorschoten - Kunstgalerij 'De SUjl',
Leidseweg 155, t/m 12/6, schilderijen,
gouaches, foto's en beelden van Wim
van Berkel en Huib Benschop, ma t/m
woe van 15-18 uur, vr van 10-21 uur, za
van 10-18 uur.
Zlekenhulttn
Ongevallendieast
ziekenhuizen leiden
Ongevallendienst elk» dag Acade
misch Ziekenhuis iehalve van
dinsdag 13.00 uur Ut woensdag
13.00 uur (Diaconessefthuis) en van
vrijdag 13.00 uur tot aterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekerhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur td 20.00 uur; inet
uitzondering van:
de kinder- en jongereiafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 11.00 uur.
- de afdeling intensieve org uitsluitend
-na overleg met het ho/d van de afde
ling.
Sport medisch Advies Jentrum:
blessurespreekuur: Elisabethzie-
kenhuis Leiderdorp 's maandagr
van 19.30-20.30 uur
Beaoekuren St. EllsdMtb-Zlekenhuls:
Volwassenen: dagelijfe van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur.
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
12.00 uur, van 14.00-14.45 uur en
van 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van
15.00-18.30 uur.
afdeling C.C.U. (hartbewaking) da
gelijks van 14.00-14.30 uur en 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks
van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve hinde
renzijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur.
Avond bezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks
van 14.30-14.45 uur en van 18.30-
18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patiènter,
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi
Galerie Denise Stephan - t/m 27/6,
Mark Rietmeijer beelden, Johannes van
Hoften acrylschilderingen, Rineke Kop
schilderijen, vr, za, zo, van 13.30-17.30
Galerie Fenix - Botermarkt 26, t/m 18/7,
Han Rotteveel, schilderijen, di, wo, vr
10-19 uur, do 10-21.30 uur, za 7.30-18 uur,
zo 11-17 uur.
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
5/9, tentoonstelling 'Het Kloppend
Hart', 10 jaar cardiologie in Nederland.
De Lakenhal, Oude Singel 28, expositie
schilderijen die gerestaur. moeten wor
den, tot en met 13 juni, dinsd. tot en met
zat 10-17 uur. zon- en feestd,. 13-17 uur.
Oegstgeest - Kunstcentrum "Lange-
voort", schilderijen en beeldhouwwer
ken van Harry Agema, Anita Andriesse,
Annelies Bosch, Auke de Graaf, Marijke
Kaercher. t/m 15/6, dinsd., woens., don-
derd. en vrijdag van 13.30-17.30: vrijdag
avond 19-21, zat. 12-17 uur.
ge hiervoor speciale kaarten ver
strekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30-
1A.00 uur.
(alleen voor ouders van kinderen kan er
een afwijkende tijd afgesproken wor
den met de hoofdverpleegkundige).
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.3a
19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
RIJNOORD: bezoektijden 's middags
14.30-15.15 uur, 's avonds 18.30-19.30
uur. Extra bezoek voor de hartbewa
king: 's ochtends 11.00-11.30 uur. Extra
bezoek voor vaders op de kraamafde
ling: 's avonds 19.30-20.30 uur. Kinder
afdeling 's middags 14.30-15 30 uur, 's
middags alleen voor ouders 14.30-18.30
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder var
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel. 020-
175000)
hu na gaar Zout en
enkele druppel» Ci-
trocnaap toevoegen
en laten a/koeien
Rol hel deeg uit lol
dunne lappen van
ongeveer 10 bU 12
ern Wikkel elk >tuk
dtchtplakken Legde
gevulgde deeglapje*
dear een klein
kwartier ovrnhltte
ren Heet opdienen
WIN A BORN
^ad^liieuius.
10 Juni 1982.
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
In de "Landbouwkronxek"
der N. Gron. Crt wordt de aan
dacht gevestigd op een eenvou
dig middel om de nadeelige ge
volgen van het wonen in de na
bijheid van moerassig land
weg te nemen. Men plante lau-
rierboomen, die overvloedig
ozon van zich afgeven, en zon
nebloemen, die de vochtige
dampen opslurpen. Als die
twee, zegt het blad, zelfs op be
perkte schaal bij het huis ge
plant worden, zal men onder
vinden dat zij spoedig de
droogheid en gezondheid van
den dampkring bevorderen, en
al wordt rheumatiek ook niet
geheel en al eene herinnering
van het verleden, zij zal toch
grootendeels gelenigd zijn. Wei
nig menschen kennen den heii-
zamen, kwade dampen weren-
den invloed van de zonnebloem.
(Adv.) Door buitenlandsche
aanvraag geeft ondergeteeken-
de de hoogste prijzen voor oud
Porselein, groote geschilderde
Portretten, Anieke Meubels en
Zilver en vooral zeer groote
prijzen voor mooie Waaiers. M.
van Rossum du Chattel, Haar
lemmerstraat 114 te Leiden,
tweede Huis van de Mare.
Steeds aan Huis te ontbieden.
Vijftig jaar geleden:
- Uit Nowi Bctschej in de Woj-
wodina in ZuidSLavii wordt
gemeld, dat daar wandaden
zijn ontdekt van een roovers-
bende, die tenminste 86 moor
den heeft gepleegd. De meeste
slachtoffers werden doodge
schoten, acht werden doodge
slagen. Deze misdaden zijn
grootendeels in den tijd der om
wenteling gepleegd Tot dusver
zijn zestig personen gearres
teerd, van tv te echter de mees
ten weer op vrye voeten zijn ge-
steldL
- Te Brussel is een Rus, Alexis
Sokolziekqf, gearresteerd, die
als keliner dienst deed, doch
geen vast verblijf heeft. Kort na
den moord op den Franschen
president Doumer had de man
moorddreigementen geuit tegen
den Belgischen koning en ande
re hooggeplaatste personen
