Nagalm 'jawoord'
klinkt lang door
Een gescheiden vrouw heeft een stempel
'Maatschappelijke discussie' ook tot mislukken gedoemd
Alimentatie is en blijft heet hangijzer
Jk kon me in het begin wel achter elke boom verschuilen
ZATERDAG 22 MEI 1982
Extra
PAGINA 17
Het is heel aardig van
minister De Ruiter dat
hij zijn secondanten
opdracht heeft gege
ven een maatschappe
lijke discussie aan te
zwengelen over de
duur van de alimenta
tieplicht. Het begrip
alimentatie is een heet
hangijzer van de jaren
tachtig. Het verdient
ruimschoots aandacht,
immers, tienduizen
den mensen worden er
jaarlijks mee gecon
fronteerd. En let wel:
er is in Nederland een
bedrag van in totaal
7V2 miljard gulden
mee gemoeid.
Maar bevredigend zal
die discussie hoogst
waarschijnlijk nooit
gaan verlopen. De
hamvraag na de ge
middelde scheiding is:
hoe komen de part
ners, die plotseling
twee huishoudens
gaan voeren, aan geld
om het boeltje draai
ende te houden? En die
hamvraag blijft recht
overeind staan. Want
het nieuwe wetsont
werp over deze kwes
tie én de aanzet voor
een 'maatschappelijke
discussie' over alimen
tatie kunnen slechts
onbevredigende ant
woorden gaan opleve
ren. De standpunten
van de belanghebben
den staan vast, en die
standpunten liggen zo
ver uiteen als maar
mogelijk is.
De nagalm van het 'ja
woord klinkt nog lang na
de scheiding door. Mis
schien wel een leven lang.
Even oneerbiedig voorbij
gaand aan al het persoon
lijke, emotionele leed dat
een scheiding voor de be
trokkenen teweeg brengt:
het zullen ook (juist) de
materiële zaken zijn die
voor wrijving en zelfs tot
frustraties kunnen leiden.
En dat inderdaad een le
ven lang.
De gevallen zijn bekend. Regel
matig duiken er in kranten
berichten op over 'alimenta
tie-veteranen', die na enkele
tientallen jaren een proces te
gen hun gewezen partner
hebben aangespannen. Om
eindelijk eens van die maan
delijks terugkerende beta
ling, aan iemand die ze na 40
jaar niet eens meer kénnen,
af te komen. Maar het kan
ook een proces zijn waarin de
alimentatie-plichtige wil aan
tonen dat de ex-partner ook
zonder die maandelijkse uit
kering voldoende heeft om
van te leven. Dan wel dat zij
(want meestal gaat het om de
vrouw) al lang weer een nieu
we partner heeft, die voor
haar zorgt.
Omgekeerd gaat het verhaal
natuurlijk ook op. Dan wordt
het een verhaal over vrouwen
met kinderen, die de eindjes
nauwelijks aan elkaar kun
nen knopen. Of dat van vrou
wen, voor wie het elke maand
opnieuw bidden en smeken
is voordat de alimentatie
wordt overgemaakt door hun
Het is een open deur, maar het
moet toch even gemeld:
steeds meer huwelijken lo
pen op de klippen. Steeds
meer vrouwen ook doen, om
dat ze niet langer de financië
le support van de ex-echtge
noot kunnen of willen genie
ten, een beroep op de bij
stand. Die pot heeft het al
zwaar genoeg te verduren.
Juist daarom tracht minister
De Ruiter orde te scheppen
in de chaos. Hij gaf een ge
wichtige 'interdepartementa
le werkgroep Limitering Ali
mentatie' opdracht de ali
mentatie-kwestie te bestude
ren, nadat in de Kamer ver
schillende malen tevergeefs
het punt werd aangesneden.
Verhaal
Het plan, waarmee die werk
groep nu naar buiten komt,
hinkt op twee gedachten.
Enerzijds kwam zij met een
voorstel, dat inmiddels door
de Tweede Kamer is aange
nomen. Daardoor kunnen ge
meenten bijstandsuitkerin
gen aan gescheiden vrouwen
voortaan op de ex-echtge
Een scheiding brengt vaak ongedachte financiële rompslomp en
narigheid met zich mee. Niet in de laatste plaats voor de (jonge)
vrouw aan wie de zorg en opvoeding voor de kinderen ivordt toe
vertrouwt. (Foto geënsceneerd)
noot verhalen. De gemeenten
kunnen die bijstand óók vor
deren wanneer de partijen bij
de scheiding onderling had
den afgesproken af te zien
van alimentatie (het nihil-be-
ding). Met de nieuwe wet wil
de Kamer voorkomen dat de
kosten van echtscheidingen
op de gemeenschap worden
afgewenteld. De regering ver
wacht hiermee jaarlijks 15 tot
20 miljoen te besparen.
Tweede deel van het plan: de
werkgroep tracht nu een dis
cussie op te zetten over de
duur van de alimentatie. Ze
heeft de stelling geponeerd
dat niemand langer dan
twaalf jaar alimentatie zou
moeten betalen. Tenzij het
een zeer langdurig huwelijk
betreft, dat wordt ontbonden,
of er een groot gezin moet
worden onderhouden. In die
gevallen zou de rechter de
termijn met nog eens zes jaar
kunnen verlengen. En die
rechter zou by alle echtschei
dingen tegelijk moeten vast
stellen hoe lang die maande
lijkse tegemoetkoming dient
te worden betaald. Alimenta
tie 'voor het leven' acht de
werkgroep geen rechtvaardi
ge zaak. Want de 'maatschap
pelijke' achterstand van de
gene, die alimentatie ont
vangt, moet ééns ingelopen
zijn. En kinderen blijven niet
altijd thuis bij moeder, zo
oordeelt de werkgroep.
Ontevreden
Dat er méér duidelijkheid moet
komen over het hoe en waar
om van alimentatie is een uit
gemaakte zaak. Voor dege
nen die een huwelijk hebben
beëindigd is het nu maar af
wachten of, en zo ja, hoeveel,
geld er wordt 'geschoven'. El
ke rechter maakt dat per ge
val uit. Die willekeur is maar
al te vaak reden voor gemor.
Het is al frustrerend voor
twee mensen, die niet meer
met elkaar willen leven, om
financieel aan elkaar verbon
den te blijven. Maar boven
dien zal de hoogte van de ver
goeding de gever ervan snel
te veel en de ontvanger te
weinig zijn. Het eeuwige di
lemma.
Maar al te veel resultaat zal De
Ruiter c.s. niet behalen. De
belangenbehartigers van die
duizenden gescheiden men
sen, die maandelijks met het
fenomeen alimentatie te ma
ken krijgen, moeten het
woord doen En geen van
die groeperingen, organi
saties die óf v
mannen, dan wel beide sexen
vertegenwoordigen, is blij
met het voorstel om de ali
mentatie te beperken tot een
termijn van twaalf jaar.
De moeite van de overheid om
de bestaande regeling -die in
sommige gevallen daadwer
kelijk 'levenslang' betekent-
te verbeteren, is dus bij voor
baat tot mislukken gedoemd.
De bond van gescheiden vrou
wen 'Divortium' bijvoor
beeld is allerminst te spreken
over die beperking van de ali
mentatie-duur. De Hillegom-
se mevrouw Bouwman, be
stuurslid van Divortium,
daarover: "Voor onze doel
groep, de wat oudere vrou
wen en vrouwen met kinde
ren, kan geen limiet worden
gesteld. Die vrouwen kunnen
immers geen kant op? Er
wordt zo vaak beweerd dat
vrouwen met wat oudere kin
deren bést kunnen gaan
werken. Nou, ik heb zelf wat
grotere kinderen, en ik kan u
vezekeren dat de zorg voor
oudere kinderen vaak nog
groter is als voor de kleinen.
En dan heb ik het nog niet
eens over de enorme schaar
ste aan werk, waar we in deze
tijd ook mee zitten".
Kou
Mevrouw Bouwman zegt het
ook onredelijk te vinden dat
de alimentatie, die de man
voor zijn kinderen betaald,
van de bijstandsuitkering die
de vrouw krijgt wordt afge
trokken. "En verder is het
niet eerlijk dat de vrouw na
haar huwelijk in de kou
wordt gezet. Want tijdens het
huwelijk heb je allebei je in
breng".
Divortium wil volgens de Hille-
gomse streven naar een vaste
norm bij het bepalen van de
hoogte van alimentatie, zodat
iedereen weet waar hij aan
toe is. De bond denkt aan één
derde van het bruto inkomen
van de man, minus de door
hem te betalen pensioenpre
mie. "Maar dan met de kant
tekening dat de man niet on
der het minimum-inkomen
uitkomt, want dat vinden wij
ook weer niet nodig. Wij vin
den dat een gescheiden
vrouw eenzelfde bedrag moet
ontvangen als bijvoorbeeld
een weduwe".
Overigens is Divortium het wel
eens met de nieuwe wet,
waardoor de bijstand als ali
mentatie op de ex-echtge
noot wordt verhaald. Me
vrouw Bouwman: "Wij heb
ben al jaren lopen roepen dat
de misbruik van het nihil-be-
ding schrikbarend is toege-
De belangenvereniging voor de
mannen. Man '79, vindt weer
heel andere aspecten aan de
alimentatie-kwestie oneer
lijk. Om er maar een paar te
noemen: als de alimentatie-
plichtige man hertrouwt,
wordt het inkomen van zijn
'nieuwe' vrouw bij het zijne
opgeteld als het erom gaat de
hoogte van het bedrag te be
talen. Die tweede vrouw be
taalt dus even hard mee aan
het onderhoud van de gewe
zen vrouw. Dat moet een
hard gelag zijn.
Andersom gaat die regel niet
op. De vrouw, die alimentatie
ontvangt terwijl ze misschien
al lang en breed met iemand
anders samenwoont, zit rede
lijk safe. Ze kan namelijk be
weren dat die man in huis al
leen een kostganger is. Het
verhaal gaat niet meer op zo
dra ze hertrouwt.
Ziek
De voorzitter van Man '79, de
Leidenaar P. Prinsen, is over
die kromme regels allerminst
te spreken. Nog minder en
thousiast is hij over de nieu
we wet. "Het gaat niet aan om
een economische factor als
de kosten voor de gemeen
schap naar voren te brengen
in de discussie over alimenta
tie. Het hele systeem is een
zieke toestand. Als je weet,
dat ongeveer 70 procent van
het aantal echtscheidingen
door vrouwen wordt aange
vraagd mag het duidelijk zijn
dat scheiden iets is dat met
emancipatie samenhangt.
Maar die emancipatie is in
eens ver te zoeken als het er
om gaat de man te laten bloe
den. Al jaren zoekt de over
heid naarstig en krampachtig
naar een rechtsgrond, waar
op de man verplicht kan wor
den gesteld om alimentatie te
betalen. Maar die rechts
grond is er helemaal niet. Het
is toch te dol dat bijvoorbeeld
een vrouw, die nog jong is en
geen kinderen heeft, óók
recht heeft op financiële by-
stand van haar ex-man'"
Volgens Prinsen is het bepalen
van de hoogte van alimenta
tie nog altyd natte-vinger
werk. "Ik ken voorbeelden
genoeg waar de gemiddelde
norm, aan de hand waarvan
de hoogte van de alimentatie
wordt berekend, helemaal
niet wordt gehanteerd. En
zo n rechtszitting is een lach
wekkende aangelegenheid.
Niemand hoeft zyn verklarin
gen onder ede af te leggen, er
wordt door de partyen en de
advocaten alleen maar aan
kwaadsprekerij gedaan om
dat de betrokkenen zo goed
mogelijk uit de strijd naar vo
ren willen komen".
En zo kan het volgens de voor
zitter van Man '79 gebeuren
dat een man, met een netto
inkomen van 2000 gulden,
ongeveer 700 gulden aan ali
mentatie voor zyn vrouw
moet betalen 'Terwijl zo'n
man ook z'n huis kwjjt is -
want dat is voor z'n vrouw en
kinderen. Hij moet dus een
dure kamer huren, en is voor
de rest van zijn leven ge
doemd om op die kamer te
blijven zitten. Een heel huis
zal hy van die 1300 gulden
toch nooit meer kunnen beta
len?"
Recht
Schnl tegenover zyn woorden
staan de beweringen van het
Anti-wegwerpvrouw-komi-
tee. dat over de perikelen
rond een echtscheiding een
boek schreef: 'en nu is het
uit' Mannen, zo betoogt het
comité, willen maar al te
graag "voor een schyntje" af
van een vrouw die een dagje
ouder wordt of anderszins
niet meer voldoet. Een vtouw
heeft recht op alimentatie,
vindt de actiegroep, omdat zy
altyd voorbestemd was op
een leven als echtgenote en
moeder. Zy diende een thuis
te scheppen voor de man, op
dat hy de gelegenheid zou
hebben cam ere te maken. En
daarom is het onredelyk "dat
de man dat dikke salaris voor
zichzelf mag houden De
vrouw heeft en houdt recht
op de helft".
Bovengenoemde standpunten
mogen duidelyk maken dat
de weg naar een eerlyke en
redely ke oplossing van het
alimentatie-probleem nog
een lange is. Maar niet ieder
een wacht de nchtlynen van
de overheid zo keurig netjes
af. De Alphenaar Bas Duys
bijvoorbeeld nam het recht in
eigen hand. Nadat zyn huwe
lijk na een jaar stukliep werd
hy veroordeeld tot het beta
len van 350 gulden alimenta
tie per maand. Bas Duys. "Ik
verdiende toen 800 gulden,
moet je rekenen. We hadden
geen kinderen, m'n vrouw
had altyd gewerkt. Maar nu
ineens was ze overstuur en
kon ze haar baan niet meer
aan Ik wilde natuurlyk niet
betalen, maar het werd ge
woon van m'n loon afgehou
den. Toen heb ik dus maar
ontslag genomen, en de uit
spraak van de rechter afge
wacht Dat nam een jaar in
beslag. Gelukkig vond de
rechter dat ze zelf wel kon
werken.."
Het verhaal van de Alphenaar
is er één van ongetwijfeld ve
le duizenden verhalen, die al
lemaal van elkaar verschil
len. Eén ding hebben die ver
halen wel met elkaar gemeen,
op die van Duys na: ze zijn bij
lange na nog met afgelopen.
Een gescheiden vrouw heeft een
stempel. Een gescheiden vrouw
die werkloos is helemaal. Want
mannen gaan nog altijd voor.
En daarna komen getrouwde
vrouwen aan de beurt. Het ge
zin, met de man voorop, telt en
geldt in deze samenleving.
Astrid van Leeuwen (36) uit
Nieuwegein vindt niet dat je als
werkloze gescheiden vrouw bij
de pakken neer moet zitten.
Maar dat je moet vechten. Laten
zien dat je er bent. En wie je
bent. Ze vertelde haar verhaal
aan onze verslaggever Pieter
van de Vliet. Een bevrijdend re
laas.
Je solliciteert en je zegt: ik ben
gescheiden. Dan kijken ze al
benauwd. Wiens schuld was
het, vragen ze. Want als het
jouw schuld was. dan hoeven
ze je niet, want dan ben je on
betrouwbaar voor het bedrijf.
Als je zegt dat het moeilijk is
om over schuld te praten om
dat het iets is, dat tussen twee
mensen is misgegaan, dan
kijken ze al gauw raar".
„Want de buitenwereld wil al
tijd dat er een schuldige is.
Als ze bij een sollicitatie niet
over schuld beginnen, dan
hebben ze het wel over de
kinderen. Wat doe je als die
ziek zijn? Alsof een geschei
den vrouw niet in staat zou
zijn dingen goed te regelen.
Soms denk ik wel eens dat ze
een excuus zoeken om niet
meteen „donder maar op" te
hoeven zeggen omdat ze ei
genlijk het liefst iemand heb
ben die getrouwd is".
„Ik heb een kinderboetiek ge
had. Die zaak was Astrid en
Astrid was de zaak. Ik kocht
zelf de spullen in. Merkgoed,
duur, kwaliteit. En ik had een
heel eigen klantenkring. Ze
kwamen vooral ook voor
mijn advies. Ze belden me
wel thuis op om te vragen of
ik de volgende dag in de win
kel was. Als dat niet het geval
was, zeiden ze: dan komen
we overmorgen wel. Ik was
de spil waar alles om draai
de".
„Maar het was op een dag hele
maal afgelopen met die spil.
Want die mooie bungalow
waar mijn ex-man en ik in
woonden, dat was van buiten
bont en van binnen stront.
Hij had zyn zaak en ik had
mijn zaak. Het automatisme
van het geld verdienen. De
show naar buiten toe. Er was
niets wezenlijks meer Het
was op het laatst elke dag ru
zie. elke dag vechten. Tot ik
op eer 'ag als een dolle
dwaas n ..m'n nachtpon aan
op de bank bleef zitten, we
zenloos, helemaal nergens
meer in geïnteresseerd. Toen
het met mij was afgelopen,
was het met de zaak ook afge
lopen. Die is dan ook prompt
failliet gegaan
„Ik heb jaren de administratie
van zijn bv gedaan. Hij hoef
de nog geen girokaart te on
dertekenen. Ik was in zijn
ogen steeds meer dat zakelij
ke wijf met de broek aan. Hij
voelde zich met het jaar meer
de grond in gestampt door
mij. Op het laatst waren we
alleen met zaken bezig. Van
gevoelens was geen sprake
meer. Nou kon hij ook moei
lijk z'n gevoelens uiten. Ei
genlijk een opgesloten man,
doodzielig. Een slechte jeugd
gehad, in tehuizen gezeten.
Maar vier jaar lagere school.
Ik begrijp dat allemaal best,
achteraf. Maar op basis van
medelijden kunnen mensen
niet doorgaan".
Show
„De show naar buiten. Dus een
Mercedes voor de deur. En de
dochter op tennis, want de
hele buurt doet dat. Eten in
een duur restaurant. Veel
geld hebben. Voor vijfhon
derd gulden vlees kopen En
24 flessen wijn tegelijk.
Steeds verder weg met
vakantie, want als je niet
verder komt dan Zuid-Frank
rijk. dan ben je maar een bur
gerlijke trut in de ogen van
de statusjagers. Dan tel je ei
genlijk niet mee".
„Ik was aardig op weg een ka-
kineus. naar rotwijf te wor
den, een arrogant, over het
paard getild sujet. Dat reali
seer je je niet op het moment,
maar achteraf Zoals je later
pas beseft dat je niet meer
naast hem op straat in je
Astrid
bontjas kon lopen, alleen
maar voor de show".
„Ik woog 42 kilo toen ik in het
ziekenhuis kwam; ik was net
Biafra Per dag kreeg ik 450
mg librium. M'n man was
weg. verdwenen Dan verlies
je de kennissen ook. de mees
ten op staande voet. Want als
er niks meer is weg te geven,
als er geen sociale verplich-
tingsfeestjes meer worden
gehouden, dan blyven alleen
die paar echte vrienden over.
Sanering, kan je zeggen. Of
een natuurlijke schifting. Wel
bevrydend, hoor".
Alimentatie
„Ik krijg 750 gulden alimenta
tie voor de kinderen per
maand en nog een wekelykse
uitkering van f 119,20. Ik had
ook nog alimentatie voor me
zelf kunnen krijgen, maar dat
wilde ik niet. Ik wil geen aal
moes en bovendien heb ik
nog best een band met m'n
ex, al is hy nou meer zoiets
als een broer Ja. als we water
by de wijn hadden gedaan
was het doorgesudderd, maar
ik stel een hogere waarde aan
een verhouding".
„Het is nu passen en meten om
met de centjes uit te komen
Maar ik voel me er goed by.
We kunnen nou niet meer
met een eigen boot en een ei
gen surfplank naar de Baha
ma's. maar we zyn wel bly als
er een paar daagjes Zand-
voort afkunnen Niet meer in
die vette Mercedes, maar ge
woon in een Lelijke Eend van
850 gulden er opuit. Die paar
dagen Zandvoort, daar leven
we naartoe. Het is voor het
eerst dat ik naar een vakantie
verlang"
„Gezellig met die twee meiden
van me achter in dat gekke
autootje. Ik had veel eerder
een Eend moeten kopen
Vroeger gingen we. omdat
het een must was. zondag in
een dure tent eten met de
kinderen. We vroegen ons
niet af of de kinderen dat
leuk vonden Want we vroe
gen ons niks af We deden
wat we dachten dat we moes
ten doen. om mee te kunnen
tellen. Ik weet zeker dat die
kinderen er geen kloot aan
vonden in dir -jicki- t.-ntm
Ik ben laatst met de kinderen
naar een gezellige middag in
een wyk centrum geweest,
met dixieland en zo Weet je
wat de kinderen zeiden, zo
maar uit zichzelP Bedankt,
mam Spontaan, echt dank
baar. Ik denk wel eens het is
net op tyd gekomen. De kin
deren zyn nu drie en acht. Ze
leren op tyd de waarde van
de dingen kennen. Vroeger
aten we elke dag biefstuk.
Want je hebt poen zat en dan
koop je geen speklappen"
„Nu komt er heel af en toe een
biefstukje op tafel Nu zeg
gen de kinderen ha. bief
stuk. Dat gedoe met cassis,
cola en sinas is ook afgelo
pen. Limonadesiroop en ver
der forget it 's Winters komt
er een pot thee optafel Dat is
niet duur, maar wel knus en
gezellig. En ik zwem nu met
de kinderen; dat had ik nog
nooit van m'n leven gedaan".
Stempel
„Je moet veel overwinnen als je
gescheiden bent. Mensen leg
gen zo het stempel op je voor
hoofd: zy is gescheiden Vre
selijk vond ik het ir. het be-
gm Ik kon me wel achter el
ke boom verschuilen die ik
tegenkwam Toen ik de kin
deren op school op moest ge
ven, verschnkkelyk Want
dan moet je het zeggen ik
ben gescheiden. Als ik nu by
instanties moet zyn (en mis
schien is dat straks sociale za
ken), dan zeg ik dat ik onge
huwd ben".
„Een werkloze vrouw en dan
ook nog gescheiden Slechter
kan het niet. denk ik wel
eens. Toch heb ik op het
gymnasium gezeten. Ik kan
leren en ik denk dat ik nu
verder ga, keihard werken
om er bovenuit te komen.
Rechten studeren Ik ben
niet zo'n opgelegde huis
vrouw. dan doe ik nog 'es
wat Veel stampwerk Als ik
de titel heb. ga ik iets doen
voor kinderen Ja. 't moet wel
sociaal wezen Vroeger had ik
graag bij de kinderpolitie ge
wild kinderen helpen die
hun hele leven belast zyn
door een trauma uit hun
jeugd Kinderen zoals myn
vroegere man Toen hy het zo
rot had in een tehuis dacht
hy later wil ik in een Merce
des ryden Daar rydt hy nou
in. Maar hy heeft het rotter
dan ik in m'n Lelyke Eend,
denk ik wel eens''
