Centrum onderzoekt erfelijkheid
Banenplan: rijk doet aan
afbraak werkgelegenheid
D'66 wil in
elk geval
met PvdA
in
B&W-
college
Nu ook voorlichting mogelijk in Leidse regio
^YlB-HU'Ü
Leidse stadsrubriek
DINSDAG 27 APRIL 1982
Bejaarde vlak
voor vakantie
beroofd
LEIDEN Een 79-jarige vrouw
uit Leiden moest gistermiddag
haar vakantiereis naar Portugal
onderbreken, omdat iemand
haar beroofde van girobetaal
kaarten, paspoort en een paar
honderd gulden.
Op weg naar Schiphol hielp een
behulpzame man de vrouw in de
trein. Op het vliegveld gekomen
bleek echter alras waarom hij zo
vriendelijk was geweest: hij had
de bejaarde bestolen.
Rond half vier, twee uur later,
vond de spoorwegpolitie echter
wel de betaalkaarten en de pas
terug, zodat de vrouw alsnog, zij
het met vertraging, naar het war
me zuiden kan afreizen.
LEIDEN - De minister van
volksgezondheid en mi
lieuhygiëne, mevrouw
H.M.F. Gardeniers-Be-
rendsen heeft vandaag het
Klinisch Genetisch Cen
trum geopend. De komst
van dit centrum, dat ver
bonden is aan het Acade
misch Ziekenhuis, bete
kent voor velen dat er ook
in de Leidse regio onder
zoek kan worden gedaan
naar en voorlichting gege
ven over erfelijke ziekten.
De behoefte aan voorlichting over
erfelijkheid kan verschillende
oorzaken hebben. In Nederland
worden jaarlijks ongeveer 10.000
kinderen geboren met min of
meer ernstige erfelijke of aange
boren afwijkingen. Zo kan een
echtpaar, dat een kind heeft met
een geestelijk of lichamelijke
handicap uitgezocht willen heb
ben wat de kans op herhaling is
bij een volgende zwangerschap.
Ook patiënten zelf maken zich,
ouder geworden, vaak veel zor
gen over de kans dat de aandoe
ning waaraan zij lijden aan hun
kinderen zullen doorgeven.
Daarnaast zijn er mensen die
zouden willen weten of bepaalde
ziekten die in de familie voorko
men erfelijk kunnen zijn.
Met vragen over dergelijke dingen
kan men terecht bij specialisten
die zich bezighouden met erfelij
ke ziekten: een erfelijkheidsdes-
kundige of geneticus. Kinderarts
en hoofd van het Centrum, dr.
J.J.P. van de Kamp, is al geruime
tijd met dit vak bezig. Vooral de
laatste tien jaar zijn er voor hem
veel meer mogelijkheden geko
men om onderzoek te doen naar
de oorzaken en herhalingsrisi
co's van dit soort afwijkingen.
Van de Kamp: "Elke keer merken
we weer dat heel veel ouders met
een zwaar gehandicapt kind het
maar heel moeilijk kunnen ver
werken. Dit afgezien van de zorg
die ze er aan hebben. Ze voelen
zich schuldig en maken zichzelf
onmogelijke verwijten"
Zwangerschap
De meest aangeboren afwijkingen
worden pas na de geboorte ont
dekt. Het is echter mogelijk een
beperkt aantal aandoeningen al
tijdens de zwangerschap op te
sporen, zodat men weet of het
ongeboren kind, 'de vrucht', die
bepaalde afwijkingen heeft of
niet. Van de Kamp: "Zo'n onder
zoek kan de ouders die een ver
hoogd risico hebben een grote
zekerheid bieden over de toe
stand van de vrucht. Als het on
geboren kind de afwijking wel
blijkt te hebben dat kunnen de
ouders besluiten de zwanger
schap af te breken. Wij dringen
daar niet op aan. de beslissing
ligt helemaal bij de ouders", zegt
hij nadrukkelijk.
Er zijn verschillende manieren
waarop een ziekte erfelijk kan
zijn. Ook de kansen op herhaling
lopen uiteen. Van de Kamp: "Zo
ADVERTENTIE
0 toonzalen Leiderdorp
rietschans 67-ciebagebouw
bedri|fsterrem "de baandert)"
J tel. (071) 413 414
open op werkdagen van 9-17 uur
vrijdags tot 15.30 uur
LEIDEN - D'66 zal na de ge
meenteraadsverkiezingen
van juni streven naar een pro
gramcollege waarin in elk ge
val de PvdA en D'66 verte
genwoordigd zijn. De demo
craten sluiten verder geen en
kele andere partij of combi
natie van partijen uit met be
trekking tot samenwerking
in een college.
De leden van de partij gingen
gisteravond akkoord met een
resolutie van het afdelingsbe
stuur waarin deze opstelling
van de partij voor na de ver
kiezingen is vastgelegd. Een
wijzigingsvoorstel dat sa
menwerking van de demo
craten met CDA en WD fei
telijk tot een theoretische
(on)mogelijkheid reduceerde
haalde geen meerderheid on
der de leden.
Partij-voorzitter Van der Heij
den sprak wel uit dat een
combinatie van D'66 met
WD en CDA niet zijn per
soonlijke voorkeur heeft.
is bijvoorbeeld algemeen bekend
dat een besmetting met Rode
Hond tijdens de zwangerschap
een ontwikkelingsstoormis bij
het kind tot gevolg kan hebben.
De kans op herhaling is hierbij
uitgesloten, omdat dergelijke
schadelijke invloeden bij een
volgende zwangerschap kunnen
worden vermeden".
Iets anders ligt het bij hazelip,
klompvoet, open rug of exceem.
"Het is vaak moeilijk om onder
scheid te maken tussen enerzijds
erfelijke ziekten en anderzijds
aangeboren afwijkingen die uit
sluitend ontstaan door invloeden
van buitenaf. Deze laatste zijn
natuurlijk niet erfelijk. Zelfs het
bekende mongolisme hoeft lang
niet in alle gevallen erfelijk te
zijn. Daarnaast unnen sommige
ziekten nog geslachtsgebonden
zijn. Bijvoorbeeld alleen jongen
tjes kunnen aan spierdistrophie
lijden. Om dat allemaal uit te zoe
ken zijn hele gerichte onderzoe
ken nodig. Vaak worden andere
familieleden daar ook bij betrok
ken, omdat zij drager kunnen
zijn".
Hazelip
Uit ervaringsgegevens is af te lei
den dat de kans op herhaling
groter wordt als meer kinderen
in één gezin dezelfde afwijking
vertonen. Wanneer één der ou
ders zelf een hazelip heeft, blijkt
het risico voor hun eerste kind
vier procent te zijn. Maar wan
neer beide ouders een hazelip
Volgens Van der Heijden kan
zijn partij dan beter in de op
positie gaan. De partijvoorzit
ter noemde de suggestie van
D'66-raadslid Glaubitz dat
een college met klein links
(PPR. PSP en CPN) minder
hebben is de kans voor hun kind
één op drie.
Van de Kamp: "Het is noodzake
lijk dat wij alles heel goed uitleg
gen. Het is een hele moeilijke
materie. Soms worden cijfers al
verkeerd opgevat. Een ouder
paar dat kreeg te horen dat in
hun geval de kans op deze ziekte
bij de kinderen 25% was, ging ge
rustgesteld naar huis. Ze hadden
immers al een kind met die ziek
te en ze dachten dat de volgende
drie kinderen geen gevaar zou
den lopen. Dit is natuurlijk niet
waar: kansen hebben namelijk
geen geheugen. De kans op de
aandoening is even groot voor
elk kind. namelijk 25%".
In 1981 heeft het Genetisch Cen
trum dat toen al onderzoek ver
richtte. 284 aanvragen gehad. In
1982 verwacht men over de 350
gevallen uit te zoeken. Toch laat
nog maar tien procent van de
mensen die kans hebben op een
nageslacht met een erfelijke af
wijking zich onderzoeken. Van
de Kamp denkt dat dit voort
komt uit onwetendheid bij zowel
huisartsen als patiënten. Hij
hoopt, nu Leiden over een eigen
centrum beschikt dat de men
sen, die daarvoor in aanmerking
komen en er behoefte aan heb
ben eerder geneigd zijn zich aan
te melden. Dan kan via de huis
arts of men kan zich rechtstreeks
wenden tot het Klinisch Gene
tisch Centrum (geb 33) op het ter
rein van het Academisch Zieken
huis.
Lelden
realiteitswaarde zou hebben,
niet juist.
De D'66-leden spraken gister
avond in meerderheid nog
eens nadrukkelijk uit dat de
partij geen bindende afspra
ken zal maken, noch partijen
zal uitsluiten. "We hebben
ons lesje geleerd", aldus
voorzitter Van der Heijden
herinnerend aan de college-
vorming van vier jaar gele
den toen de democraten uit
de boot vielen. D'66 zal nu in
elk geval streven naar deelne
ming in het college van B en
W van de gemeente Leiden,
zo bleek overduidelijk.
De voorkeur van de democra
ten voor een college waarin
ook de PvdA vertegenwoor
digd is wil niet zeggen dat er
sprake is van een 'samen uit,
samen thuis' afspraak. Frac
tieleider Hoekema liet wel
doorschemeren dat over een
dergelijke afspraak met D'66
te praten was geweest als de
PvdA dat had gewild.
LEIDEN - Het rijksbeleid bete
kent een afbraak van de gemeen
telijke werkgelegenheid Werklo
zen worden door middel van
rijkssubsidies aan tijdelijk werk
geholpen. Zo wordt vast werk
omgezet in tijdelijk werk.
Dat is één van de kritische opmer
kingen in het Leidse banenplan,
dat gisteren is verschenen. In het
plan. dat de titel Zicht op Werk
draagt en onder toezicht van de
beide WD-wethouders Fase en
Schoute tot stand is gekomen,
wordt het rijksbeleid ernstig ge
kritiseerd.
Het plan van minister Van der
Louw (voor het verrichten van
taken voor de gemeenschap door
werkloze jongeren) wordt te be
tuttelend genoemd. De gemeen
te Leiden kiest voor een voor-
waardescheppend beleid waarbij
voor de belangstellenden zelf de
hoofdrol is weggelegd, aldus de
nota
Hoewel een stad als Leiden dezelf
de kenmerken vertoont van gro-
te-stad werkloosheid, gaat de
steun van het rijk volgens de ge
meente onevenredig naar de vier
grote steden.
Rijksregelingen op het gebied van
uitkeringen zijn onvoldoende op
elkaar afgestemd en geven de ge
meente onvoldoende vrijheid om
een eigen beleid te voeren, zo
kdt een ander punt van kritiek.
Ook de tot de jongeren beperkte
toepassing van maatregelen als
Tijdelijke Arbeids Plaatsenover-
eenkomsten (TAP) en Werk Ver
ruimende Maatregelen (WVM)
wijst de gemeente van de hand.
Dit gaat ten koste van andere
leeftijdscategorieën
Maatregelen
Behalve kritiek op het rijksbeleid
bevat de nota Zicht op Werk ook
min of meer concrete maatrege
len om de werkgelegenheid en
de herverdeling van werk te be
vorderen. Verder zijn de voorge
stelde maatregelen gericht op de
verhoging en instandhouding
van het scholingsniveau en de
vakbekwaamheid
Hulpverlening aan degenen die ten
gevolge van hun werkloosheid in
moeilijkheden komen en activi
teiten voor werklozen krijgen in
het Leidse banenplan eveneens
de aandacht
Volgens het plan wordt er binnen
kort een stichting in het leven ge
roepen - de Stichting Werkgele
genheid Leiden die tot doel
heeft om commerciële en half
commerciële projecten voor
werklozen technisch en finan
cieel te begeleiden, voor zover
dit gebeurt met het behoud van
uitkering.
De gemeente heeft minister Den
Uyl inmiddels verzocht om twee
ton beschikbaar te stellen. Voor
dat geld zouden 'project-mana
gers' in loondienst aangetrokken
kunnen worden. Een en ander
zou in samenwerking met de so
ciale werkplaats van de grond
moeten komen.
Veel van de in de nota genoemde
maatregelen zijn reeds in het
economisch beleidplan genoemd
(bedrijfsverzamelgebouw, kanto
ren Schuttersveld, HEAO en
HTS enz.). Andere maatregelen
zyn al in uitvoering (klussen-
bank, de gisteren gehouden on
dernemersdag)
In het plan wordt ook de stadsver
nieuwing betrokken. Vestiging
van wat wordt genoemd 'binnen
stad-vriendelijke bedrijven'
moet mogelijk gemaakt worden
door gedeeltelijke herziening
van de bestaande bestemmings
plannen, aldus de nota.
Voorts is er een uitgebreide ver
langlijst die bij het njk wordt in
gediend met het oog op de diver
se bestaande subsidie-regelin
gen
Op de lijst staan diverse miljoenen-
projecten, die bij elkaar vele dui
zenden weken werk opleveren.
Genoemd worden onder meer
herstel van de Stadstimmerwerf
(kosten 7.3 miljoen gulden), res
tauratie van het Gulden Vlies in
de Breestraat (2.1 miljoen), de
Gereformeerde Kerk aan de He
rengracht (0,9 miljoen), de Waal
se Kerk in de Breestraat (2 mil
joen). de Doopsgezinde Kerk in
de Pieterskerkstraat (0.9 miljoen)
en de nieuwbouw voor de politie
en de reinigingsdienst.
Dr. J.J.P. van de Kamp: "Onderzoek kan de ouders die een verhoogd risico hebben grote zekerheid bieden over
de toestand van de vrucht".
In de gaten (1)
Het 'Binnenstadsblad' van de
gemeente krijgt een opvol
ger. Het nieuwe blad moet de
burger niet alleen wegwijs
maken in de stadsvernieu
wing in de binnenstad maar
ook in de vernieuwing in de
buitenstad. Want niet alleen
in de binnenstad kunnen we
onze nek breken over riool
buizen en klinkers, ook bui
ten de singels zien we dat on
der de weg het strand schuil
gaat.
Evenals het Binnenstadsblad
zal het nieuwe tijdschrift de
planningen van bijvoorbeeld
rioleringswerk, walkanten-
herstel, woningbouw en bo-
menplanterij bevatten. Net
als vanouds kunnen we dus
in onze agenda noteren wan
neer de gemeente verwacht
dat we onze nek breken.
Het nieuwe blad borduurt ver
der op "de succesformule"
van het Binnenstadsblad. De
man achter dat succes is Rei
nout van Gulick van de Mors-
weg; een gesjeesde pillenstu-
dent met een vaardige hand
van schrijven en fotograve
ren. Van Gulick verklaart in
het Binnenstadsblad 'gerold'
te zijn.
Hij is aardig doorgerold. Want
hij gaat ook het nieuwe stads
blad maken en is sinds kort
bovendien ambtenaar bij de
afdeling 'stadsvernieuwing'
van de gemeente. "Voordat
ik het Binnenstadsblad ging
maken, zat jk in de buurt-
groep van D'Oude Morsch -
daar zit ik trouwens nog in -
en ik deed wat burenhulp bij
de binnenstadswinkel van
Hans van Gelder aan de
Morsweg. Op den duur had ik
bij die winkel een halve baan.
Ik maakte krantjes over het
structuurplan voor de bin
nenstad. En toen kwam de
motie Mentzij".
Het voormalige PvdA-raadslid
Frans Mentzij verklaarde
eind '78 dat de gemeente het
publiek wel eens "gemoti
veerd en indringend" mocht
voorlichten over waarom de
gemeente zoveel kuilen groef
voor datzelfde publiek. Bur
gemeester en wethouders
hadden wel oren naar een
voorlichtingsblad. "Daar
moet je een binnenstadsgek
voor hebben", dacht voor
lichter Lelieveldt. Van Gu
lick dus.
Als freelancer heeft Van Gulick
zestien nummers van het
Binnenstadsblad gemaakt.
Tot grote tevredenheid van
LEIDEN
door René van der Velden Jaap Visser
p .i
'd r-T'-T-ni
rWm
straat te liggen, meent Lelie
veldt. De Binnenstadsbladen
die niet naar 'de sleutelfigu
ren' gingen (3000 stuks), la
gen onder meer op de balies
van het stadhuis, de VW en
de bibliotheek.
i'LJhüi In de gaten (2)
-fr» rij«rl i iwt a. A fc Het Binnenstadsblad is gevri
Jan Lelieveldt. Vroeger,
voordat het Binnenstadsblad
verscheen, brak regelmatig
de furie los bij Buro Voor
lichting. "Als de winkeliers
een brief van ons kregen met
de mededeling dat hun straat
open ging, dan was het pa
niek. Al dan niet in samen
werking met het Leids City
Centrum kregen we talloze
telefoontjes en telegrammen
dat de winkeliers failliet zou
den gaan omdat hun bedrijf
onbereikbaar was". Na het
verschijnen van het Binnen
stadsblad (het eerste num
mer kwam uit in september
'79) bleef de paniek voortaan
uit, merkte Lelieveldt. De
winkeliers konden voortaan
lang van tevoren uitrekenen
wanneer zij failliet zouden
gaan.
eens naar de foto-onderschrif-
(Foto: Holvasti
Leidse ondernemers en de le
zers van het welzijnsblad 'In
fo' kregen - voorzover zy in
de binnenstad wonen - het
Binnenstadblad gratis thuis
gestuurd. De ondernemers
en de Info-lezers waren goed
voor 2000 exemplaren. 'Sleu
telfiguren', noemt Lelieveldt
deze lczerscategone. "Want
wat wil je met zo'n blad9 in
formatie op een juiste wijze
overbrengen op een geselec
teerd publiek dat met de stad
wordt geconfronteerd. Dat is
de kunst van het voorlich
ten!" Het hoge woord valt:
"de doelgroep".
Lelieveldt voelt er niets vooi
om een blad in hoge oplage
lukraak te verspreiden Dan
maak je een blad voor dc
honden. Zo'n blad komt op
Het Binnenstadsblad is gevre
ten. weet Van Gulick. Hij
schetst een bijna ouderwets
tafereeltje als het blad bij
sommige huishoudens door
de brievenbus gleed: al dan
niet echtelijke ruzies over
wie het eerst het blad mocht
lezen. (Blad kapot? Haal bij
de balie van het stadhuis een
Ook de ambtenaren die hun
werk zagen uitgevlooid in het
blad, hebben genoten. Ge
werkt dat ze hebben om de
planning die in het Binnen
stadsblad stond te halen... De
ambtenaren van de plantsoe
nendienst genoten mogelijk
wat minder dan de ambtena
ren van de riolering, wanneer
aan hun werk een nummer
werd gewijd. De tuiniers
staan immers toch al vol
doende in de belangstelling;
iedereen kan hun arbeid zien
en ruiken Het rioolwerk is
voornamelijk ondergronds
Als de straat dicht ligt, ziet
niemand de riolen meer; we
ruiken het hoogstens als er
iets mis is
De systematische en themati
sche aanpak in het Binnen
stadsblad is Jan Lelieveldt
goed bevallen. Hij meldt dat
het nummer over de moeiza
me restauratie van de Leidse
hofjes in één week de deur
uit was "Stapels hofjesnum
mers hebben we naar de bi
bliotheek gedragen Het was
niet aan te dragen", vertelt
Jan Lelieveldt ons... Nog on
bewust van wat zij haar baas
aan gaat doen, komt ïnforma-
trice Hette Quispel het 'Buro'
binnenzetten "Zeg Jan. ik
heb nog wat nummers over
de hofjes gevonden"
"Het blad werd gebruikt bij
buurtvergaderingen Dat zag
Je", gaat Van Gulick Vtrdtt
"Het buurtcomité van de Ma-
redijk heeft zelfs een thema
nummer over het Schutters
veld huis aan-huis in de wijk
verspreid". Daaraan kun je
volgens Van Gulick ook zien
dat het Binnenstadsblad
geen 'applausblad' was, zoals
wij het blad in een boosaardi
ge bui wel eens hebben ge
noemd. "Het is niet zo dat
wethouder Waal piept en wij
komen eraan. Het ligt juist
andersom. Wij bepalen de in
houd". zeggen Van Gulkick
en Lelieveldt in koor
"Waal is nu eenmaal de wet
houder van de binnenstad,
tenminste zo wordt hij wel
genoemd" zegt Van Gulick.
Daarom vindt hij het ook niet
vreemd dat het koppie van
Waal bijna evenveel in 'zijn'
blad opdook als koningin
Beatrix in "Ons Vorsten
huis"
Als wy goed hebben geteld dan
stond Waal zestien keer op de
foto in evenzovele Binnen
stadsbladen Eén keer stond
Waal er getekend in. En hij
kreeg twee lange interviews
Eén van die interviews (het in
terview met "de vertrekken
dc wethouder Waal" in het
laatste Binnenstadsblad van
vijf maanden geleden) heeft
nog voor veel opschudding
gezorgd Waal verklaarde
daarin dat de kwaliteit van de
Leidse raadsleden abomina
bel was Zelfs als Hij onzin
sprak, viel het de raadsleden
niet op... Het had nog maar
net in het blad gestaan of het
viel alle raadsleden op. En
ook de belangstelling van
buiten Leiden was groot Bu
ro Voorlichting kreeg by-
voorbeeld veel aanvragen uit
het Gooi voor het bewuste
Binnenstadsblad. Op dat mo
ment was Waal namelijk een
seneus kandidaat voor een
baantje als gewestvoorzitter
van de Gooi en Vech: bi
Dat is niet doorgegaan
Van Gulick zal overigens de
eerste zyn om te erkennen
dat hij nogal tevreden is met
het opknap beleid van de ge
meente Maar dat betl
nog niet dat hij een fanclub
blad voor Waal zou maken
"De mening van de redacteur
speelt wel degelijk een rol.
Kijk maar eens naar dc foto-
onderschriften".
Ook uit de inhoud van het blad
blijkt de eigen mening van
Van Gulick De voetgangers
bruggetjes 'Basje' en Guus
je', dc halfronde stadhuistrap
of een grachtje in het Kort
Rapenburg vindt hij bijvoor
beeld schitterend. Door fo
to's in te tekenen liet hij zien
wat het publiek kon ver
wachten als het grachtje of de
trap er zouden liggen. De trap
heeft het gehaald, het gracht
je niet. "Nee. het is geen ap
plausblad. Ik laat zien hoe dc
gemeente werkt" Kortom
Toen deden we dit, nu doen
we dit en wel hierom. "Dat is
voorlichtingzegt Lelie
veldt. "Geen propaganda".
in de gaten (3)
De toon van het Binnetsdas
blad wordt gehandhaafd in
het nieuwe periodiek De
D'66 raadsleden Hans Glau
bitz en Jan Hoekema en het
CDA-raadslid Joop Walen
kamp wilden een goedkoper
geproduceerd informatieblad
dat het herstel in heel Le iden
bespreekt. Het gratis blad
zou ook op meer plaatsen
verkrijgbaar moeten zijn Zij
krijgen hun zin
De naam van het nieuwe blad is
alleen nog onzeker. B en W
hebben de stoffige titel "De
vernieuwende stad" verzon
nen. De burgemeester of wet
houder die deze naam heeft
bedacht, moet wel haast de
hele dag achter het bureau
hebben gezet.n lm U
veldt is ook niet gelukkig met
deze titel. "De naam is te
lang".
Mensen die een betere naam
weten, kunnen dat melden
by Buro Voorlichting Een
gratis abonnement op het
nieuwe blad zal hun deel zijn
Wy willen zelf ook wel een
gooi doen naar deze prys.
'Steeds" bijvoorbeeld zou.
denken wy. een heel geschik
te naam zyn. "Applausblad'
ligt misschien wat gevoelig
Maar aan een naam als 'In De
Gaten' kan zich niemand sto
ten Of wat te denken van
'Vuile Handen'. Los Zand
'Aan Lager Wal 'Opbreken',
'Blubber' of heel gewoontjes
de bekende Leidse uitdruk
king 'Kommielfo'.
Het eerste nummer van het
nieuwe stadsblad (oplage
10 000) verschijnt nog vóór de
zomer "Want", zegt Van Gu
lick. "er zyn voldoende open
gaten in dc stad".
