De weemoed is draaglijk
Leiden heeft zijn
'Groote Keijzer'
Hartebrugkerk wil
alsnog subsidie
restauratie orgel
Bonaventura-coUege verdrijft klooster van Mariënpoelstraat, maar
Ondememersdag blijkt in trek
UITNODIGING
Provincie weigert
flCHTERGROHDI
ZATERDAG 24 APRIL 1982
Leiden
LEIDEN Vooral pater Jes-
sen heeft bedenkingen te
gen het maken van een fo
to in de kapel; een foto
waarop nota bene duide
lijk moet zijn te zien dat
hij staat te converseren
met zijn broeder Celi. Ik
vind dat met elkaar vloe
ken", zegt hij. Doelend op
het gegeven dat je je in een
gewijde omgeving niet
schuldig mag maken aan
een mondaine bezigheid
als fotograferen?
Hoe dan ookoverste Celi haalt hem
over: "Zie het zo: we zijn de laat-
sten der Mohikanen". Hij prefe
reert het overigens wel te poseren.
"Want als je niet oppast, dan sta
je op de foto, terwijl je mond
openhangt. Dan word je achteraf
zo pijnlijk getroffen".
Beide Franciscanen nemen
plaats naast het altaar, terwijl
in het aangrenzende Bonaventu-
ra—college de muzieklessen nog
in volle gang zijn. "Dat noemen
ze tegenwoordig geloof ik cul
tuur, die popmuziek"had één
van de paters even daarvoor nog
gezegd.
Nog enkele maanden en de zeven
Franciscanen zijn verdwenen
naar een paar woningen aan de
Rijnsburgerweg. Het klooster
aan de Mariënpoelstraat zal dan
worden gebruikt door leerlin
gen van voornoemd college. En
de kapel waarin nu met zekere
regelmaat het schone Grego
riaans nog weerklinkt zal in de
toekomst hoogstwaarschijnlijk
ook een andere bestemming
krijgen.
De Franciscanen, de volgelingen
van de heilige Franciscus van
Assisie, die leven onder de gelof
te van: armoede, ongetrouwd
zijn en gehoorzaamheid, kwa
men in de jaren twintig naar Lei
den Qm het katholieke volksdeel
te gerieven. Pater Jessen: "Je
had in Leiden en omstreken
praktisch geen katholieke scho
len. Dus toen de Zeevaartschool
aan het Galgewater vrij kwam en
de Franciscanen de mogelijk
heid kregen om daar onderwijs
te gaan geven, werd die kans met
beide handen gegrepen".
De behoefte aan katholiek onder
wijs was groot; tenminste, als we
in ogenschouw nemen dat er al
snel naar een andere school
moest worden uitgekeken we
gens ruimtegebrek. Wederom
pater Jessen: "Op 19 april 1933
werd de Rooms-katholieke HBS
aan de Mariënpoelstraat gesticht.
Pater Celi (links) en pater Jessen
142 leerlingen hadden we al snel
en er waren veertien docenten,
onder wie vier paters".
Zoals uit het voorgaande blijkt:
niet alle docenten waren paters.
Zo groot is de orde der Francis
canen nu ook weer niet. Er werd
natuurlijk wel op toegezien dat
alle docenten van katholieke hui
ze waren. Of zoals Pater Jessen
het zo fraai uitdrukt: "Wat dat
betreft waren de meningen toen
nog uniform".
Voor de goede orde: de Francisca
nen - ooit vertoefden er negen
tien paters en lekenbroeders in
het klooster - hielden zich niet
alleen met onderwijs bezig. Het
is een actieve orde en geen be
schouwende en dat betekent dat
ook het pastorale werk hun aan
dacht had. De zielszorgelijke tak
zogezegd.
Maar goed. dit even terzijde; terug
naar het onderwijs. In '51 werd
de school aan de Mariënpoel
straat uitgebreid met een gymna
sium. Later kwamen daar ten ge
volge van de Mammoet-wet ook
nog een Havo en Mavo bij. En
uiteindelijk groeide de school uit
tot de ongeveer 1600 leerlingen
rijke scholengemeenschap van
Een jammerlijke ontwikkeling, die
massaficatie? "Het is niet tegen
te houden", zegt broeder Jessen
ten overvloede. "Persoonlijk
vind ik wel dat de school teveel
is gegroeid", vervolgt de pater,
die een jaar geleden ophield met
het geven van lessen in de klas
sieke talen. "Ik zelf ben eerlijk
gezegd meer gecharmeerd van
een kleinere school. Je kent de
leraren en leerlingen tegenwoor
dig niet zo goed meer"
De democratisering die het Neder
landse onderwijswezen de laat
ste jaren overspoelde zagen de
paters - naar eigen zeggen - niet
met lede ogen aan. Het is de tijd
geest, weten zij, en je kunt hoog
of laag springen, veel kun je er
toch niet tegen doen. En boven
dien, zoals het vroeger ging, dat
was ook niet alles.
De ontkerkelijking van Nederland,
het afnemen van het aantal gelo
vigen bij uitstek gesprekson
derwerpen als men zich aan één
tafel bevindt met twee Francis-
Pater Celi neemt het woord. "Wij
hebben dat eerder gemerkt dan
de meer beschouwende ordes zo
als bij voorbeeld de Trappisten.
Twee, drie roepingen per jaar, in
militaire termen aanmeldingen,
is voor een beschouwende orde
voldoende. Bij ons moeten zich
echter meer mensen aanmelden,
omdat we, zoals gezegd, een ac
tieve orde zijn. Een orde wier
eerste bezigheid niet het contem-
pleren, beschouwen zo u wilt, is.
maar het naar buiten treden. So
ciaal werk verrichten".
Na de oorlog veranderde alles,
meent overste Celi. "De mensen
kwamen dichterbij elkaar. De
bisschop van Roermond werd
bijvoorbeeld door de Duitsers
verjaagd naar Friesland, om
maar eens wat te i
Op de vraag of de naoorlogse po
ging om Nederland te ontzuilen
niet de voornaamste oorzaak was
dat het aantal gelovigen afnam,
antwoordt pater Celi: "Laten we
het zo zien: de beleving van de
kerk is anders geworden. Je kunt
niet zeggen dat er minder gelovi
gen zijn gekomen, nee, de men
sen zijn tegenwoordig minder
aan de kerk gebonden".
Na een korte pauze, waarin hij
even aan zijn sigaar trekt: "Het
Rooms-katholicisme is ook ver
anderd. Denk aan het Tweede
Vaticaanse Concilie in de jaren
zestig. Er zijn toen bijvoorbeeld
discussies geweest over de voor
waarde dat priesters ongehuwd
moeten zijn. Na dat concilie heb
je de tendens gekregen, die Paus
Johannes de 23ste omschreef als:
de kerk bij de tijd brengen".
De geloofscrises waarin een aantal
gelovigen zijn terecht gekomen
is volgens pater Jessen te wijten
aan het feit dat het beeld van de
priester niet meer zo eenduidig is
als vroeger. In zijn woorden: het
is onduidelijk geworden wat een
priester nu precies is.
"En we mogen ook het secularise-
rings-proces niet vergeten",
meent hij. "Vroeger was het
maar een kleine stap voor een
ontwikkelde gelovige om pater
te worden. Tegenwoordig kan zo
iemand even makkelijk dokter
worden, bij wijze van spreken".
Klok
Hoewel vol begrip voor de veran
deringen die het rooms-katho
lieke geloof heeft ondergaan,
staan beide paters toch niet te
genover alle aanpassingen even
positief. In 't algemeen gesteld
vinden zij dat sommige verwor
venheden uit het verleden te snel
worden afgeschaft zonder dat er
deugdelijke alternatieven voor
handen zijn.
Neem het afschaffen van de Latij-
nes liturgie. "Een verlies", oor
deelt pater Celi. "We zijn onlangs
op de begrafenis van een mede
broeder geweest waar Grego
riaans werd gezongen. En ik kan
u wel verzekeren - dat klinkt als
een klok. Ook voor mensen die
het niet begrijpen".
Het is al opgemerkt: de orde der
Franciscanen blijft niet gevrij
waard voor vergrijzing. Zien de
paters het somber in? "Nee",
zegt pater Celi, "want je ziet de
laatste tijd toch steeds weer dat
de jeugd interesse heeft voor
geestelijke zaken. Dat stemt
hoopvol".
Het vertrek naar de Rijnsburger
weg, dat zal toch niet hoopvol
stemmen? "Ach", zegt pater Celi,
"het hing in de lucht dat we weg
moesten. En ik vind het ook niet
zo erg. De Rijnsburgerweg is in
vele opzichten een fraai alterna
tief. Veel herinneringen aan dit
klooster? Valt mee, valt mee, ik
zit hier ook pas sinds '73. Pater
Jessen heeft veel meer herinne
ringen; hij woont hier al veel lan
ger".
Pater Jessen, die binnenkort weer
zal verhuizen naar de Limburgse
dreven, antwoordt desgevraagd
dat hij het er inderdaad wel
moeilijk mee heeft. "Maar aan de
andere kant: ik ga terug naar een
klooster in Limburg en daar ken
ik ook veel mensen". En dat
maakt de weemoed ongetwijfeld
draaglijk.
WIM BRANDS
LEIDEN - De ondernemersdag
die maandag in de Stadgehoor-
zaal wordt gehouden is al bij
voorbaat een succes. Reeds meer
dan tweehonderd belangstellen
den hebben zich voor deelname
aangemeld.
De deelnemers komen vooral uit
Leiden maar uit de regio komen
toch ook zo'n tachtig personen.
Ongeveer de helft bestaat uit ge
vestigde ondernemers, de andere
helft uit 'starters'. Deze starters
hebben interesse in het opzetten
van een eigen bedrijf.
De Leidse wethouder van econo
mische zaken Fase (WD) zegt
blij te zijn met de ambitie, die er
kennelijk toch bestaat. "Het be
reiken van de gevestigde onder
nemers is niet zo moeilijk. Met
de starters is dat even anders".
De wethouder verwacht dat het
aantal deelnemers nog zal toene
men, omdat men op de dag zelf
gratis naar binnen kan lopen.
Het programma is vooral gericht
op kleine ambachtelijke bedrij
ven. Het begint maandagmorgen
om negen uur. Provincie-be
stuurder Noorland (WD) houdt
een inleiding. Hij vervangt
staatssecretaris Dales (PvdA)
van sociale zaken en werkgele
genheid, die andere bezigheden
had.
"Dales heeft ons laten barsten. Het
kostte grote moeite om op zo'n
korte termijn een vervanger te
vinden", aldus Fase.
Na de inleiding worden er twee ge
scheiden onderdelen afgewerkt:
voor beginnende ondernemers
en voor gevestigde ondernemers.
De onderwerpen zijn daarop toe
gesneden.
Leidse ondernemers vertellen hun
ervaringen over hoe zij begon
nen zijn, hoe zij verder gegaan
zijn, vernieuwingen hebben toe
gepast en deeltijdbanen hebben
geschapen. Van de zijde van de
gemeente en de Kamer van
Koophandel wordt ingegaan op
het verkrijgen van vergunningen
en op de huisvesting van bedrij
ven.
ADVERTENTIE
Bestemd voor ondernemers en een ieder, die zich in de
toekomst in Leiden e.o. als ondernemer wil vestigen.
Op maandag 26 april a.s. organiseert de
gemeente "ONDERNEMERSDAG LEIDEN EN OM
STREKEN" in de Stadsgehoorzaal aan de Breestraat.
Aanvang 9.00 uur, einde 16.30 uur.
ER ZIJN TWEE PROGRAMMA'S
VOOR GEVESTIGDE
ONDERNEMERS
VOOR TOEKOMSTIGE
ONDERNEMERS
management problemen
innovatie (vernieuwing)
deeltijdarbeid
uitbreiding, verhuizing
De inleidingen op die dag zullen worden gehouden door
ondernemers en deskundigen.
ondernemers- en afzetplan
financiering
vergunningen
huisvesting
De volgende Leidse ondernemers laten u
c.j. de Boer (dir. Aannemingsbedrijf en T.mmerfabnek C J
H. Hulzenga (manager Lynwood International
L de Visser (dir. Gebr. Paes B.V.)
M van Wieringen (dir. Pact Bouwservice)
B. van Zwieten (dir. Het Motorhuis B.V.I
Voorts deskundigervan: lndustnele innovatie
Kamer'va'n KoophandeL Minis,e r i e van Sociale Zaken en Werkgelegenheid;
gemeente Leiden; Leidse Vereniging voor Indus"'^- rngmm
LEIDEN - Het bestuur van de
Hartebrugkerk vindt dat het da
gelijks bestuur van de provincie
Zuid-Holland alsnog een subsi
die van 18.000 gulden moet ver
strekken voor het inmiddels al
gerestaureerde kerkorgel.
Woordvoerder van het bestuur,
Gussenhoven, bracht dit naar vo
ren tijdens een zitting van de af
deling Rechtspraak van de Raad
van State.
Het dagelijks bestuur van de pro
vincie Zuid-Holland baseerde
de afwijzing op het volgende
punt: de restauratie van het orgel
is een aparte zaak, vormt geen
geheel met de kerkrestauratie en
daarom had er een nieuwe sub
sidie-aanvraag moeten worden
ingediend. Dit had dan moeten
gebeuren voor 17 februari 1980.
En aangezien de provincie voor
die datum geen aanvraag van het
kerkbestuur ontving, werd de
gewenste subsidie van 18.000
gulden niet verstrekt.
Een onzinnig standpunt volgens
het kerkbestuur, "want op 8 juli
1980 verleende de staatssecreta
ris van CRM subsidie voor het
opknappen van het orgel in het
kader van de kerkrestauratie"
En bovendien: "Het was de wens
van het rijk dat de restauratie
van de kerk parallel zou lopen
met die van het orgel". Volgens
Gussenhoven een duidelijke
aanwijzing dat beide restauraties
onslosmakelijk waren verbon
den.
De vertegenwoordiger van de pro
vincie was echter van mening
dat deze voorstelling van zaken
onjuist was. "Het opknappen
van het orgel kon niet meer vol
gens de oude regeling van de
provincie worden gesubsidieerd.
Aanspraak maken op de nieuwe
regeling kan ook niet, want die
houdt alleen maar rekening met
woonhuis- en boerderij-monu
menten. En dit is geen woorden
spel zoals sommige mensen gelo-
Hij doelde daarmee op wat Gus
senhoven even daarvoor had ge
zegd. "Het kerkbestuur dreigt de
dupe te worden van een woor
denspel door de provincie, een
woordenspel dat elke fundering
mist". De uitspraak is op 3 juni.
A. Hakker
onderscheiden
LEIDEN - A. Hakker, werkzaam
bij de Gemeenteljke Geneeskun
dige en Gezondheidsdienst, is
gistermiddag koninklijk onder
scheiden. Wethouder Schoute
speldde hem in de bibliotheek
van het GG en GD gebouw aan
de Roodenburgerstraat de ere
medaille in goud, verbonden aan
de Orde van Oranje-Nasau, op
Hakker neemt afscheid van de
GG en GD, hij gaat de vut in.
LEIDEN - In het Leids Vrijetijds
centrum. Breestraat 66. treedt
vanavond de popgroep The
Black Sheep op. Een groep die
volgens de organisatoren een
combinatie van "kaka funk. ani
mal disco, non stop fun pop en
moderne blues" brengt. De zaal
gaat om negen uur open,
De al weken durende prestige-
slag tussen de gemeente cn
krakers van 'Het Gulden
Vlies' dreigt uit te lopen op
een harde confrontatie. Beide
partijen hebben zich vastge
beten in hun standpunten.
De elf krakers willen in het
monument blijven wonen en
de gemeente weigert het toe
wijzingsbeleid te doorkrui
sen. De gang van zaken rond
het voormalig restaurant aan
de Breestraat is daarmee in
een impasse gekomen.
Het gemeentebestuur stond tot
voor kort op het standpunt
dat 'Het Gulden Vlies' na res
tauratie een bestemming als
kantoor moest krijgen. Geld
voor de restauratie was er
echter niet, en het pand ge
schikt maken voor bewoning
was volgens het college van
B en W al helemaal niet te be
talen.
Nadat het monument was ge
kraakt is de besluitvorming
rond 'Het Gulden Vlies' in
een stroomversnelling ge
raakt. Het gemeentebestuur
wisselde daarbij nogal eens
van gedachten. Eerst moes
ten de krakers eruit, later
mochten ze blijven. Er waren
eerst geen centen, later was
er geld genoeg voor de res
tauratie. Zelfs wonen in 'Het
Gulden Vlies' bleek, nadat de
krakers met een eigen plan
op de proppen kwamen, plot
seling tot de mogelijkheden
te behoren. Twee weken gele
den besloot de gemeenteraad
dat tijdens de restauratie van
'Het Gulden Vlies' bezien
moest worden of het pand
naast een kantoor- ook een
woonbestemming kan krij
gen. De raad kwam daarmee
terug op zijn eerdere gedach
te dat alleen een kantoor
functie haalbaar was. Men
ging er van uit, na deze tege
moetkoming. dat de krakers
het pand vrijwillig zouden
verlaten.
Het college van B en W is maar
schoorvoetend akkoord ge
gaan met het PvdA-voorstel
om te onderzoeken of bewo
ning van 'Het Gulden Vlies'
mogelijk is. Over de kans dat
er werkelijk woonruimte in
het pand komt hebben de
verantwoordelijke wethou
ders zich intussen weinig en
thousiast uitgelaten Deze
week verklaarde wethouder
Waal nog dat het hem om het
even is of het monument een
kantoor- of een woonbestem
ming krijgt. Als die krakers
er eerst maar uit zijn, zullen B
en W gedacht hebben
Dat laatste blijkt een misreke
ning. De krakers kunnen
maar weinig onder de indruk
zijn gekomen van de politie
ke wil van het college om de
mogelijkheid van wonen in
'Het Gulden Vlies' te bevor
deren. Met onwillige honden
is het slecht hazen vangen,
denken zij op hun beurt. Re
den om de 'buit' nog niet
prijs te geven.
Garantie
Deze week verklaarde de kra-
kersgroep het pand allèen
vrijwillig te zullen ontruimen
als de gemeente de garantie
geeft dat in 'Het Gulden
Vlies' woonruimte komt en
dat zij, en geen andere wo
ningzoekenden, het pand na
restauratie weer mogen be
wonen. Bovendien zou de ge
meente. tijdens de restaura
tiewerkzaamheden, voor tij
delijke huisvesting moeten
zorgen.
Wethouder Tesselaar (volks
huisvesting) vindt dat, als in
'Het Gulden Vlies' woon
ruimte komt, de normale toe-
wyzingsregels moeten gel
den. In die optie zijn de kra
kers nog niet aan de beurt.
De wethouder weigert het
toewijzingsbeleid van de ge
meente te doorkruisen De
krakers hebben eerder ver
klaard het pand te zullen bar
ricaderen als niet aan hun
voorwaarden wordt voldaan.
Daarmee staat de zaak op
nieuw op scherp
Leiden heeft dus zijn eigen
'Groote Keijzer' De stand
punten staan onverzoenlijk
tegenover elkaar Tussen 'ze
gaan er uit' en 'we gaan er
niet uit' valt moeilijk te mid
delen. Vaak weet de plaatse
lijke overheid niet veel beters
te doen dan de politie er op af
te sturen In Nijmegen werd
180 man mobiele eenheid op
elf krakers afgestuurd Een
onevenredig grote overmacht
die een hoop trammelant
heeft veroorzaakt. De prak
tijk elders laat zien dat op het
moment dat tot acties wordt
overgegaan een gevoel van
saamhorigheid zich van de
kraakbeweging |fl
maakt en een groep van elf
snel uitgroeit tot een massale
beweging. Er zijn duidelijke
aanwijzingen dat het in Lei
den niet anders zal gaan.
De vraag is wat er nu moet ge
beuren Om te beginnen
moet het college van B en W
ophouden te zwalken en dui
delijk zijn in zyn keuze voor
het creeren van woonruimte
in 'het Gulden Vlies' Waar
een politieke wil is. is een
weg. In de tweede plaats be
hoort de gemeente alles in
het werk stellen om een har
de confrontatie (ontruiming
met hulp van de politie) te
voorkomen.
Premie
Een andere vraag is of de kra
kers rechten kunnen ontle
nen aan het feit dat zij het
monument aan de Breestraat
al enkele maanden bewonen.
Het PSP-raadslid Ponsen
meent van wel. Wie deze
vraag met ja beantwoordt, zet
echter I n premie op kraken.
Dan wordt kraken een mid
del om zo snel mogelijk een
dak boven je eigen hoofd te
krijgen met voorbijgaan aan
de jarenlange bureaucrati
sche rompslomp Politici die
dergelijke gedachten koeste
ren leven in een wereldje dat
volkomen is losgeraakt van
de gewone mensen die jaren
lang op hun beurt wachten.
Grote aantallen, duizenden
woningzoekenden, zeggen
dan nog maar weinig.
Voor sommige mensen zou het
goed zyn om eens een
maandje stage te lopen by
het Bureau Huisvesting en in
contact te komen met de vele
krepeergevallen, mensen met
de laagste inkomens, voor
wie de barricaden geen eer
lijk alternatief zijn Een dis
tributiesysteem, met alle te
kortkomingen, is er om de al
lerzwakste in onze samenle
ving aan bod te laten komen.
De wethouder van volkshuis
vesting heeft gelijk dat hy
daarvoor staat.
Als je een leeg pand kraakt du
peer je toch niemand, roept
men wel. En: de krakers van
'Het Gulden Vlies' zouden
woonruimte hebben toege
voegd aan het woningbe
stand van de gemeente. Bei
de verhalen kloppen niet.
Leiden mag dit jaar van het
ministerie van volkshuisves
ting 735 woningen bouwen.
Woningen die erbij komen
door de verbouw van panden
zijn daarby inbegrepen. Als
in 'Het Gulden Vlies' woon
ruimte komt dan moet dus
een ander bouwplan de ijs
kast in
Er zyn krakers en krakers In
de beeldvorming wordt kra
ken helaas vaker in verband
gebracht met voordringen en
gewelddadige ontruimingen
dan met woningnood en leeg
stand De meeste mensen die
kraken hebben idealistische
motieven Ze kraken tegen
leegstand en speculatie Maar
ook omdat zij geen dak bo
ven hun hoofd hebben ofwel
uitzonderlyk hoge huren be
talen voor slechte woonruim
ten. In Amsterdam is echter
ook een stroming die vindt
dat alles gekraakt moet wor
den, ook de distributiewonin
gen Gelukkig komt dat laat
ste in Leiden vrijwel niet
Redelijk
De krakers van 'Het Gulden
Vlies' hebben zich tot dusver
redelyk opgesteld Terecht
hebben zy dc jarenlange leeg
stand van het pand aan de
Breestraat aan de kaak ge
steld. Aan de andere kant
vragen zy ook aandacht voor
hun eigen woonproblemen.
De eis dat de huidige woon
groep. na restauratie, als eer
ste weer in aanmerking moet
komen om 'Het Gulden Vlies'
te bewonen komt daaruit
voort, maar is niet terecht
Het recht van initiatief is dan
ook het recht van de sterkste.
De krakersgroep moet oppas
sen het begrip van de Leidse
bevolking voor haar zaak niet
te verspelen. De kern van de
zaak is dat het gaat om woon
ruimte in plaats van dure
kantoren Ze doen er goed
voor dat principe te blyven
staan.
Het is aan het college van B eh
W om ernst te maken met, dat
wat ook de wens is van de ge
meenteraad, de mogelykheid
van het creeren van woon
ruimte in 'Het Gulden Vlies'
te onderzoeken. Het hinken
op twee gedachten of het op
trekken van een rookgordyn
over de financiële haalbaar
held is in de huidige situatie
onverantwoord. Voorkomen
moet worden dat het zwal
kende beleid van het ge
meentebestuur straks door
middel van politieoptreden
moet worden rechtgetrok
ken.
JAN RIJSDAM
