Nieuwe wethouders
wacht koel najaar
C
Nog geen uitspraak over
"anti-diseriminatiewet"
Morgen lekker
geen wekker.
Gemeentelijk apparaat
behoeft "spoorboekje"
ReporW
Breed moderamen Gereformeerde synode:
VRIJDAG 23 APRIL 1982
Varia
Zeg eens eerlijk: was u ook zo ape
trots op onze BeatrixToen u dat
allemaal las? „Een perfecte show
van uw koningin", werd uit de
mond van een Amerikaanse tv-
journalist opgetekend. „Prima
public relations voor ons land",
zei een ambassadefunctionaris.
Snel, geestig en in perfect Engels
had ze de vragen beantwoord, ik
heb het zelf gelezen. Het was een
succesvol optreden, ze kreeg na
het flitsende vraag- en antwoord
spelletje van de Amerikaanse
journalisten „een daverend ap
plaus" (en dan hebben ze Jos
Brink nog niet eens gezien!). Ko
ningin Beatrix steelt de show in
Amerika, meldde een andere
krant. Men was verrast door
haar toespraken, die ver uitsta
ken boven de gebruikelijke
speechjes, en men loofde haar be
zonken oordeel. Frank en vrij
beantwoordde zij de vragen, en
ze „manoeuvreerde met het groot
ste gemak door de serie vragen,
regelmatig onderbroken door for
se lachsalvo's en staande ova
ties". Haar persconferentie was
een unicum, haar optreden was
ongekunsteld en van een opval
lende openhartigheid, die
verfrissend aandeed. „Onge
woon", noemden Amerikaanse
commentatoren haar optreden.
Diepe indruk heeft ze gemaakt,
schreef weer een andere krant. Ze
beantwoordde vlot, flexibel en
vooral geestig de vragen, en
haalde menig keer een open doek
van haar kritische publiek. Ze
sloeg zich manmoedig door de
vragen heen. Stormenderhand
heeft ze Amerika veroverd, de
persconferentie was een dave
rend succes. Zij ontpopte zich
koel en slagvaardig, en ant-
woordde op een altijd vriendelij
ke, maar tevens zeer besliste toon,
die diepe indruk maakte.
U begrijpt dat ik gisteren meteen
de International Herald Tribune
van donderdag ben gaan kopen,
want ik wilde die lofuitingen nu
ook wel eens in de oorspronkelij
ke taal lezen, en haastig bladerde
ik de 16 dichtbedrukte pagina's
door. Wilt u geloven dat ik het ar
tikel (of de artikelen) in mijn ze
nuwen de eerste keer niet eens op
merkte? Toen ik pagina 16 gehad
had, ben ik opnieuw begonnen
maar nu systematisch, zodat
geen belangrijke naam uit de we
reldpolitiek mij zou ontgaan
Pym, Haig, Weinberger, Reagan
Roberto Suazo Cordova, Gustavo
Alvarez Martinez, Frank C. Car-
lucci, Policarpo Paz Garcia, Ar
chibald McLeish, Albert Liepa,
Nicanor Costa Méndez, Alfredo
Saint Jean, Menachem Begin,
Hosna Mubarak, Walter J. Stoes-
sel jr.. Bush, Nicolae Ceausescu,
Kim II Sung, Kim Jung II, Os-
mundo Bilbao, Victor Khoury,
Yasser Arafat... Maar geen Bea
trix. Geen Stoel. En dan heb ik
dlleen nog maar de namen op pa-
gine 1 genoemd, op pagina 2 wa
ren nog meer namen, en op pagi
na 3 nog meer, maar geen Bea
trix! In de hele krant niet! Dat
was wel even een klap voor mijn
moreel, dat begrijpt u.
De ietwat kinderlijke trots waar
mee de televisie en de kranten ons
melden dat Beatrix een smash
hit in de United States is, is ener
zijds amusant, anderzijds een
tikkeltje gênant. Ze sloeg zich er
„manmoedig" door heen, schreef
een der kranten, alsof dat tegen
alle verwachtingen in was. Je
proeft iets van opluchting in al
die lofuitingen: ze sprak goed En
gels (als kind, toen ze praten leer
de, zat ze vijf jaar in Canada...),
ze hakkelde niet, ze begon niet te
blozen als een man het woord tot
haar richtte, ze kreeg niet halver
wege de persconferentie de slap
pe lach, ze begreep de vragen niet
alleen maar gaf er nog een zinnig
antwoord op ook, is dat alles niet
wonderbaar!? Drieënveertig
jaar, de universiteit afgelopen,
de best denkbare opvoeding ge
had, overal in de wereld geweest,
en toch blijkt ze niet zo oliedom
als de meeste vrouwtjes te zijn...
Dat proefje uit al die geestdrifti
ge lof. Alsof er niet duizenden
vrouwen in Nederland zijn van
hetzelfde kaliber. Ja maar. dit is
zo'n méévaller, hoor je veel men
sen denken, ze is niet op die hoge
post gekomen door haar uitzon
derlijke wetenschappelijke of hu
mane kwaliteiten, maar doordat
zij toevallig de oudste dochter
van Juliana was, en er geen
zoontjes kwamen. Voor hetzelfde
geld tref je een dommiebal, of ie
mand met zo'n gek hoog stem
metje die alleen maar van paar
den en variété houdt
Dat is waar. Iemand die zijn of
haar vak goed uitoefent, is altijd
een plezier om naar te kijken.
Maar we moeten nu ook weer niet
net doen alsof we het negende we
reldwonder ontdekt hebben. We
zijn weliswaar een betrekkelijk
klein landje (zij het een van 's we
relds grootste koninkrijken),
maar daarom is het nog geen
WONDER dat we een deugdelijke
koningin hebben. Waren die
Amerikanen misschien zo ver
rast, omdat ze dachten dat zo'n
klein landje ook wel een heel
klein koninginnetje zou hebben
met een heel klein piepstem
metje? Maar zo werken die din
gen niet. Alle mensen zijn zo'n
beetje even groot, en alle konin
ginnen ook. Geen reden voor bui
tensporige trots of opwinding. Ik
heb ook helemaal niet verbaasd
opgekeken van Beatrix' succes
volle optreden, dat kon je al vijf
tien jaar zien aankomen. Het
enige wat mij verraste was haar
lach. Haar lach is zwaarder,
donkerder dan je, afgaand op
haat stem, zou verwachten.
Door
Jan Harren
Menige nieuwe wethou
der die na de gemeente
raadsverkiezingen van
begin juni waarschijn
lijk vol verwachting
aan het werk gaat, zal
bittere teleurstellingen
te slikken krijgen. „We
voorspellen hun een
koel najaar en wensen
ze daarom alle sterkte
toe. Want de werkelijke
financiële situatie van
de gemeenten is veel
slechter dan men over
het algemeen denkt".
Specialisten van het organisa
tie-adviesbureau Bakkenist.
Spits en Co houden zich al
geruime tijd bezig met de
problemen van gemeenten.
Ze zien wel degelijk moge
lijkheden om de zaken in het
gareel te krijgen, maar daar
voor zal een strak geregelde
heroverwegingsoperatie no
dig zijn.
„Politici worden veelal geko
zen op beloften, op nieuwe
taken die zij bij hun gemeen
te willen realiseren. Maar
eenmaal op hun bestuursze
tel aangeland, merken ze dat
de geldmiddelen zeer be
perkt of er zelfs helemaal niet
zijn."
„Dat leidt dan tot een ad-hoc
beleid waarbij zij aan de ach
terban toch proberen duide
lijk te maken dat er nog
steeds nieuwe taken worden
aangepakt. In het ergste ge
val kan het zelfs zo ver gaan
dat zinvolle taken worden in
gekrompen om daarmee
ruimte te krijgen voor nieu
we, zodat men toch in elk ge
val die nieuwe taken kan la
ten zien"
Ramp
„Een dergelijk ad-hoc beleid is
een ramp voor de gemeente.
Naar onze opvatting dient het
te worden ingeruild voor een
systematisch heroverwe
gingsproces waarbij politieke
prioriteiten en de aanwezige
geldmiddelen tegen elkaar
worden afgewogen".
Er zal daarbij ook verbetering
moeten worden nagestreefd
in de effectiviteit van een ge
meente, aan de mate waarin
met de beschikbare midde
len de doelstellingen van de
gemeente worden bereikt.
„Die wordt vooral bepaald
door de wijze vam besluitvor
ming in het college van bur
gemeester en wethouders.
Komt dit college niet tot een
duidelijk samenhangend be
leid waarop het ambtelijke
apparaat kan inspelen, dan
kan een apparaat nog zo effi
ciënt zijn samengesteld en
ook werken, maar het zal ze
ker niet effectief kunnen op
treden".
Van wethouders wordt dan ook
veel gevraagd. „Het duurt
twee tot drie jaar voordat een
wethouder en zijn ambtelijke
apparaat goed op elkaar zijn
ingespeeld. Er moet een af
stemming komen en een stil
zwijgende samenwerking
over de zaken die de wethou
der persoonlijk behandelt,
De 773 gemeenten in ons
land worden door het
rijk steeds méér op
rantsoen gezet. Voor 90
procent van hun in
komsten zijn ze aange
wezen op de rijksover
heid, de overige 10 pro
cent halen ze uit ge
meentelijke tarieven
en belastingen en uit
winsten van eigen be
drijven. Maar bezuini
gen is aan de orde van
de dag. Duizenden ar
beidsplaatsen staan
erdoor, zoals dat heet,
op de tocht.
Maar met bezuinigen
red je niet alles. Men
zal zich moeten herbe
zinnen op de taken van
de gemeente: Wat
moet ze wel doen? Wat
niet? Oude, uit-de-tijd-
se taken afstoten? An
dere inkrimpen? Nieu
we erbij?
En wat gebeurt er met
het geld? Uit een on
derzoek in Utrecht
bleek dat binnen het
gemeentelijke appa
raat vrijwel geen af
weging plaats vindt
tussen wat iets kost en
wat het oplevert. Dat
niemand weet hoeveel
tijd wie waaraan be
steedt. Dat diensten
het hun toegewezen
geld opmaken - hoewel
lang niet altijd nood
zakelijk - omdat ze
vrezen dat zij anders
het jaar daarop min-
Drs. R.F.G. van Lansberge
der krijgen.
Het organisatie-advies-
bureau Bakkenist,
Spits en Co, dat al eer
der meewerkte aan ge
meentelijke reorgani
saties, heeft strate-
giéen ontwikkeld voor
een solide aanpak van
deze problemen. Afge
stemd op de bestaande
gemeentelijke organi
satie en op de lokale
omstandigheden.
Jan Harren sprak erover
met de meest betrok
kenen van het bureau:
drs. GJ. Muijs (direc
teur), drs. R.F.G. van
Lansberge en prof-
.dr.ir. J.G. Wisse-
zaken die hij in hun geheel
delegeert en zaken waarvan
hij op de hoogte wordt ge
houden".
Veel wethouders hebben de
neiging te veel naar zich toe
te halen. Zij verdrinken daar
door in het werk en komen te
weinig aan de grote lijn toe.
Dat leidt weer tot bevoorde
ling van het korte-termijn-
werk, wat ten nadele gaat van
de gemeentelijke ontwikke
ling".
Geschat wordt dat wethouders
gemiddeld 75 procent van
hun tijd besteden aan de su
pervisie over hun ambtena
ren, 24 procent aan het onder
houden van contacten met
hun achterban en slechts 1
procent aan structureel
werken aan de toekomstkan
hun gemeente. „Ook al %a-
ken wethouders vaak dubbe
le werkweken, dan nog lig
gen deze verhoudingen niet
goed".
Delegeren
„Wethouders zouden meer risi
co's moeten nemen bij het
delegeren, het overlaten van
beslissingen aan hun ambte
lijke apparaat. Zij zullen dat
apparaat daarbij duidelijke
richtlijnen moeten geven, zo
dat van de delegatie geen, ge
wild of ongewild, misbruik
wordt gemaakt".
„In de tweede plaats zou het
wenselijk zijn dat wethou
ders langer aanblijven dan
een ambtsperiode (van vier
jaar). Wethouders die goed
kunnen delegeren, die twee
of drie ambtsperioden aan
blijven en die gedurende die
tijd niet verstarren, zijn een
zegen voor de gemeente".
Uit de problemen zullen ge
meenten echter slechts kun
nen geraken door een grondi
ge heroverweging van hun ta
ken en uitgaven. Bezuinigin
gen die thans in het algemeen
worden toegepast, gaan in
elk geval niet diep genoeg.
„Wat men overal ziet gebeuren
is dat allereerst stukken luxe
franje eraf gaan; dat kost
meestal niet erg veel moeite
en het resulteert in een bezui
niging van ongeveer 5 pro
cent. Daarna volgt de fase
waarin men als doelstelling
vastlegt dat bijvoorbeeld ge
durende de komende vier
jaar elk jaar 5 procent moet
worden bespaard. Maar dat
blijkt vaak niet te lukken,
omdat iedereen wil dat zijn
buurman meer bezuinigt dan
hij zelf'.
Pas daarna komt de fase in
zicht waarin men bereid is
aan een reële heroverweging
te beginnen. Er zijn echter
nog slechts betrekkelijk wei
nig gemeenten die al zo ver
zijn. „Misschien 10 tot 20 pro
cent". De andere zullen ech
ter haast moeten maken. Men
zal zich er bewust van moe
ten zijn dat heroverwegen
tijd kost. „Nu is die tiid er in
het algemeen nog wel voor,
maar wanneer ze te lang
wachten, komt onvermijde
lijk de botte bijl".
Potjes
De gemeenten zullen heel se-
rieus aan de slag moeten en
eerst en vooral een diepgaan
de analyse moeten maken
van de gemeentelijke taken.
„Heroverwegen is nadrukke
lijk iets anders dan bezuini
gen. Het is: nagaan watje wilt
en vaststellen wat je kunt".
„Aan de hand van door politici
vast te stellen kriteria moet
worden besloten welke taken
voorrang verdienen en welke
niet. Dat kan zowel uitbrei
ding als inkrimping tot ge
volg hebben. Het kan leiden
tot afstoting van taken of pri
vatisering ervan, het laten
verrichten van bepaalde acti
viteiten door particuliere on
dernemingen".
„Maar met heroverwegen is uit
drukkelijk ook bedoeld dat
ruimte wordt geschapen voor
intensivering van bestaande
en het eventueel oppakken
van compleet nieuwe taken.
Diverse gemeentelijke secto
ren. vooral de sociale, staan
immers onder zware druk".
Bij het in kaart brengen van het
gemeentelijke takenpakket
zal zo nauwkeung mogelijk
moeten worden aangegeven
wat de kosten ervan zijn en
wat de 'opbrengsten'. Men zal
het van tevoren eens moeten
zijn over het te volgen finan
ciële beleid, met name ten
aanzien van de potjes' die er
in het gemeentelijke appa
raat bestaan en de reserves
die daarin her en der zijn ge
kweekt.
Het gaat niet aan dat ergens ex
tra reserves ongebruikt lig
gen, terwijl een andere sector
om geld zit te springen, maar
er niet aan zou mogen komen
omdat het geld van een ande
re afdeling is. Het blijkt trou
wens dat men uiterst vin
dingrijk is om reservepotjes
zodanig te versluieren dat
hun bestaan van buitenaf
nauwelijks vast te stellen is.
„Dat soort potjes moeten in
het heroverwegingsproces
worden meegenomen tenein
de de ombuigingen even
wichtig over het apparaat te
spreiden".
SpoorboeKje
Vooraf zal voor een heroverwe
gingoperatie het 'spoorboek
je' moeten worden vastge
steld. Strak geregeld dient te
zijn hoe overleg, analyse en
besluitvorming moeten ver
lopen. „Daarmee wordt voor
komen dat elke willekeunge
partij op elk willekeurig mo
ment een spaak in het wiel
kan steken en het raderwerk
kan stoppen".
„Bestuurders zullen er zeer be
trokken bij moeten zijn, maar
er zal een projectorganisatie
moeten worden opgezet die
zo duidelijke bevoegdheden
heeft dat het spoorboekje
nauwkeurig wordt gevolgd.
Vaak zal een externe advi
seur in een dergelijke pro-
jektorgamsatie een nuttige
rol kunnen vervullen".
Soms zal een heroverwegings
proces moeten worden ge
volgd door een reorganisatie.
„Er wordt op het ogenblik
veel nagedacht over de toe
komstige structuur van de
gemeentelijke organisatie,
maar volgens goede bedrijfs
kundige regels zal de volgor
de altijd moeten zijn: eerst
vaststellen waar je naartoe
wilt, daarna vaststellen wat
de beste organisatie daarvoor
is".
Bij Bakkenist. Spits en Co
heeft men niet de illusie dat
heroverwegingen gladjes
kunnen verlopen. „Van zo
wel politici als ambtenaren
wordt een andere instelling
gevraagd. Zij zijn immers al
lemaal gewend geraakt aan
het tijdperk van groei en uit
breiding. waarin gemeenten
voortdurend nieuwe taken
konden aanpakken zonder in
grote financiële moeilijkhe
den te raken. Die tijd is ech
ter voorbij".
ADVERTENTIE
LUNTEREN (ANP) - Verwarring
over de betekenis en gevolgen
van de verschillende voorstel
len heeft het breed moderamen
van de Gereformeerde synode
er toe gebracht nog geen uit
spraak over het voorontwerp
van wet gelijke behandeling te
doen. Het breed moderamen be
sloot gistermiddag de deputa-
ten op te dragen met een nieuw
voorstel te komen.
Het breed moderamen zal nog voor
de zomer over deze zaak op
nieuw beraad houden. De syno
decommissie ter voorbereiding
van de besluitvorming was het
eens met de gedachte van het
voorontwerp dat onrechtvaardig
onderscheid tussen personen op
grond van geslacht, homofilie of
huwelijkse staat moet worden te
gengegaan.
Bij de uitwerking van deze gedach
te is naar de mening van de com
missie echter te weinig rekening
gehouden met de daarover in be
paalde kringen (zowel binnen als
buiten de kerken) heersende
godsdienstige zedelijke opvattin
gen. Volgens de synodecommis
sie valt niet te ontkennen dat met
dit voorontwerp de vrijheid van
confessionele organisaties en
hun leden om naar hun diepge
wortelde overtuiging beslissing
te nemen ernstig beknot wordt.
Tevens wordt naar mening van
de synodecommissie te zeer ge
tornd aan grondrechten als de
vrijheid van godsdienst en de le
vensovertuiging.
Meningsvorming
Tijdens de vergadering kwam het
moderamenlid mr. E. Eikerbout
met een tegenvoorstel. Zij wilde
dat het breed moderamen de re
gering zal adviseren de antidis
criminatiewet terug te nemen en
een proces van meningsvorming
te bevorderen om zo de discrimi
natie uit te bannen. (Het veran
deren van een visie op mensen
kan slechts geschieden in een
open omgang. Een wetgeving
hiervoor wekt eerder zodanige
weerstanden dat de beoogde ver
anderingen niet worden bereikt),
aldus Eikerbout. In dit proces
zag zij voor de kerken een pasto
rale taak weggelegd.
Zij wees daarbij op de oproep van
de generale synoden van de Ge
reformeerde kerken in Neder
land inzake de omgang met de
homofiele.naaste. Deputaten ge
meenteopbouw vroegen het
breed moderamen de regering te
laten weten ondanks twijfels
over het effect toch waardering
te hebben voor de opzet van de
wet en bijdragen te willen leve
ren voor het realiseren van de be
doelingen.
BESCHUIT MT IS
ALTUD
GOEIE MORGEN
Ontwikkelingshulp - De her
vormde gemeenten hebben vorig
jaar bijna 42 procent meer bijge
dragen aan de 2 procent-actie
voor ontwikkelingssamenwer
king dan in 1980. In totaal brach
ten 416 gemeenten (146 kerk
voogdijen en 337 diakonieen)
870.000 gulden op tegen 613.000
gulden in het voorafgaande jaar.
Driekwart van het geld gaat naar
het Oecumenisch ontwikkelings
fonds van de Wereldraad van
Kerken, een kwart wordt be
steed aan bewustwording inzake
ontwikkelingssamenwerking.
Beroepingsberichten - NE
DERLANDS HERVORMDE
KERK Bedankt voor Groot
Ammers (toezegging): J. den
Hoed in Sliedrecht.
GEREFORMEERDE KERKEN -
Beroepen te Holten: C. van der
Woude te Drachten. Aangeno
men naar Meerkerk: drs. T. We
ver, kandidaat te Hoesselt in Bel
gië
GEREFORMEERDE KERKEN
VRIJGEMAAKT - Beroepen te
Siegerwoude Fneschepalen in
combinatie met Wijnjewoude: A.
de Ruiter, kandidaat te Aduard,
te Daarlerveen: E. Woudt te Den
Helder, te Dokkum: M. te Velde
te Neede.
GEREFORMEERDE GEMEEN
TEN - Beroepen te Randburg
(Transvaal): R. Boogaard te Lei
den, te Groningen: R. Kateen-
berg te Lelystad, te Krabbendij-
ke: M. Mondna te Waardenburg.
te Hendrik Ido Ambacht: J.S.
van der Net te Utrecht.
Filmavond - In de Baptistenge
meente aan de Oude Rijn 5 in
Leiden wordt zondag om 19.30
uur de film "Logos en Doulos"
vertoond. De film toont het werk
aan boord van schepen, die vanaf
1971 tientallen en honderden ha
vens hebben aangedaan voor
evangelisatieacties. Aan boord
worden ook conferenties gehou
den gehouden en worden grote
verzamelingen boeken bewaard
Gebleken is dat evangelisatie
werk per schip heel succesvol
kan zyn in bijvoorbeeld een land
als China.
Vredesvraagstuk - Een delega
tie van de Raad van Kerken in
Amerika spreekt deze week bij
Potsdam, met de Bond van evan
gelische kerken in de DDR over
vredesvraagstukken. Aan de or
de komen onder meer de ethiek
van de vrede, alternatieve veilig-
heidsstratcgieën en de politieke
consequentie van het christelijk
vredesgetuigenis.
Proefdieren - In een groot aan
tal kerken in Groot Bnttannié zal
op zaterdag 24 en zondag 25 april
gebeden worden voor proefdie
ren in laboratoria Het verzoek
om deze voorbede is uitgegaan
van de internationale organisatie
tegen pijnitjke dierproeven, die
haar hoofdkwartier heeft in Lon
den, en door 50 gelijksoortige or
ganisaties in 24 landen Tevens
zullen Britse kerkelijke gemeen
ten een oproep richten aan hun
regering om proeven om levende
dieren stop te zetten. De oproep
is ondertekend door 250000
mensen.
