Haig weer naar Argentinië
wffr*1
Nieuwe leiders in
Kremlin voor
grote problemen
C
Handelsboycot deert
Nederland nauwelijks
Proces tegen ontvoerders
Moro na uur al verdaagd
Proteststakingen
Arabische wereld
Alle pindakaas uit
Argentinië afkomstig
Thatcher: "Dit bezoek is beslissend"
a i mm
Doden bij
gevechten
in Beiroet
DONDERDAG 15 APRIL 1982
Buitenland
DEN HAAG (ANP) - Alle pindakaas komt uit Argentinië. Dit
heeft minister Van der Stoel (buitenlandse zaken) gisteren mee
gedeeld aan de vaste commissie voor buitenlandse zaken van de
Tweede Kamer. De bewindsman wees er op dat het door de
EG-landen afgesproken handels- en wapenembargo, naar aan
leiding van de bezetting door Argentinië van de Falkland-eilan-
den, ongeveer twintig procent van Argentinië's export zal tref
fen.
Lopende contracten en onderweg zijnde goederen worden door de
EG-maatregel niet getroffen. Volgens Van der Stoel is echter de
politieke schokwerking van het EG-besluit in Argentinië niet
onaanzienlijk geweest.
De Nederlandse regering heeft Groot-Brittannië geen blanco che
que gegeven voor haar verder optreden tegen Argentinië. Van
der Stoel zei de kamercommissie dat hij in EG-verband heeft
benadrukt dat het Verenigd Koninkrijk de EG-partners zal raad
plegen over verdere plannen.
Vanuit de commissie werd er op gewezen dat de crisis rond de
Britse kroonkolonie nog eens duidelijk maakt hoe noodzakelijk
het is dat de EG tot interne afspraken komt over de wapenex
port. De minister zei het daarmee eens te zijn maar hij heeft geen
enkele illusie over de mogelijkheid tot zulke afspraken te ko
men op korte termijn.
DEN HAAG (GPD) - De Argen
tijnse handelsboycot jegens de
landen van de Europese Ge
meenschap deert Nederland
nauwelijks. Argentinië daarente
gen ondervindt wel nadeel van
het opschorten van de handels
betrekkingen. omdat de Europe
se Gemeenschap de belangrijk
ste handelspartner van dat land
Nederland importeerde vorig jaar
voor ruim 825 miljoen gulden uit
Argentinië. Voor dat geld wer
den met name fruit (vooral Ar
gentijnse appels), vlees, graan-
produkten en plantenvetten voor
de margarine-industrie gekocht.
Naar Argentinië exporteerde ons
land produkten voor een waarde
van 350 miljoen gulden. Vooral
onderdelen van vliegtuigen, ge
specialiseerde machines, wa
pens. electronica en aardoliepro-
dukten gingen naar Zuid-Amen-
ka.
Voor Nederland heeft de boycot
weinig gevolgen, omdat wij min
der exporteren dan importeren.
Appels bijvoorbeeld kunnen
overal worden geïmporteerd.
Maar Argentinië blijft bijvoor
beeld onderdelen voor zijn Fok
kervliegtuigen nodig hebben.
Een woordvoerder van Fokker
daarover: ,,We leveren onderde
len aan Argentinië op afroep. De
keus is aan de Argentijnen: of
onze produkten blijven kopen of
onze Fokkervliegtuigen aan de
grond houden".
Aan de handel met Nederland
houdt Argentinië jaarlijks onge
veer een half miljard over. Dat
komt nu te vervallen en dat
maakt de slechte economische
situatie in Argentinië er niet be
ter op. De Argentijnen gaan ge
bukt onder een grote werkloos
heid, de inflatie is hoog en de
economische groei stagneert
sterk.
Voor een ontwikkelingsland dat
Argentinië is, heeft de handels
boycot - afgekondigd door de
grootste handelspartner van dat
land - ernstige gevolgen. De Ar
gentijnen moeten een overschot
behalen op hun betalingsbalans
om daarmee de zeer hoge schul
den af te lossen.
(Van onze correspondent Henk Dam)
LONDEN - Het bezoek dat Alexander Haig, de Ameri
kaanse minister van buitenlandse zaken die in de Falk
land-crisis bemiddelt, binnenkort aan Argentinië zal
brengen, is beslissend voor de vrede. Dat heeft mevrouw
Thatcher gisteren in het Lagerhuis gezegd.
Volgens de Britse premier zoekt
Engeland nog steeds naar een di
plomatieke oplossing voor het
geschil over de Falkland-eilan-
den. Maar als dat niet mogelijk
blijkt, zal geweld worden ge
bruikt om de Argentijnen van de
eilanden af te krijgen, aldus me
vrouw Thatcher.
De Britse premier waarschuwde
de Argentijnen, niet te proberen
de grenzen van de oorlogszone
rond de Falkland-eilanden te
overschrijden. „Als Argentijnse
schepen in die zone komen, dan
is dat het duidelijkste bewijs dat
het zoeken naar een vreedzame
oplossing is beëindigd. Wij zul
len dan maatregelen nemen", zo
zei ze. Thatcher sprak voor een
Lagerhuis, dat voor een spoedde
bat van het paasreces was terug
geroepen. Labour en Conserva
tieven bleken het in grote lijnen
met haar eens te zijn, dat onder
handelingen alleen zin hebben,
als desnoods met geweld kan
worden gedreigd.
Oppositieleider Michael Foot zei
het zelf: „Wie denkt dat het stu
ren van de oorlogsvloot niet no
dig is, heeft een te zonnige kijk
op het karakter van de fascisti
sche dictatuur in Argentinië".
Hij richtte daarbij indirect het
woord tot de enkele tientallen
parlementsleden van Labour, die
willen dat de vloot wordt terug
geroepen.
Uitleg
In een rede van een klein half uur
zette mevrouw Thatcher het ver
loop van de onderhandelingen
met Haig uiteen. Zij zei dat de
Britse positie steeds is geweest,
dat er pas onderhandeld kan
worden als de Argentijnen hun
troepen van de eilanden wegha
len. Bovendien, aldus mevrouw
Thatcher, heb ik in de onderhan
delingen met Haig duidelijk ge
maakt dat over de toekomst van
de Falkland-eilanden alleen kan
worden beslist door de bewoners
van die eilanden zelf.
Mevrouw Thatcher zei mogelijkhe
den voor verdere onderhandelin
gen te zien. Zij wilde echter niet
onthullen, wat de „nieuwe
ideeën" inhouden, waarover
Haig sprak toen hij dinsdagmid
dag vanuit Londen naar de Ver
enigde Staten terug reisde. Ook
Haig en president Reagan heb
ben zich onthouden van elk com
mentaar. Hoe die ideeën er ook
uitzien, volgens mevrouw That
cher hebben onderhandelingen
alleen zin als tegelijkertijd
krachtsvertoon wordt toegepast.
In dat verband noemde zij de
oorlogszone van 400 kilometer
die maandag van kracht werd.
„Dat is een eerste stap op weg naar
de totale terugtrekking van de
Argentijnse troepen. Het blijkt
invloed te hebben gehad op de
Argentijnen, die hun marine bui
ten de zone hebben gebracht",
aldus Thatcher. De Britse rege
ring, zo zei ze, heeft bij het onder
handelingsproces ook verwach
tingen van de economische
maatregelen die een aantal lan
den tegen Argentinië hebben uit
gevaardigd. Ze prees in dit ver
band het handelsembargo dat de
EG-staten hebben afgekondigd.
Het Britse ministerie van defensie
heeft inmiddels besloten, het
aantal Harrier-straaljagers dat
naar de Falkland-eilanden gaat,
te verdubbelen. Zij zullen wor
den vervoerd met een gevorderd
containerschip.
Enkele leden van de groepe rode Brigadisten wonen achter tralies hun proces bij. Na een uur werd de zittin{
verdaagd, omdat de beklaagden onhandelbaar bleken.
ROME (UPI/AFP) - Het proces te
gen 63 Rode-Brigadisten die be
schuldigd worden van de moord
op oud-premier Aldo Moro is gis
teren een uur na de opening ver
daagd tot 21 april. De beklaag
den werden terug naar hun cel
len gebracht omdat zij onhandel
baar waren gebleken en de presi-
Premier Thatcher verlaat Dow-
ningstreet 10 om in het Lagerhuis
over de Falkland-crisis te spreken.
BEIROET (AFP/DPA/Reuter) - In
een groot aantal landen in de
Arabische wereld is gisteren ge
hoor gegeven aan de oproep van
de Saoedische koning Chaled tot
een algemene staking van 24 uur
uit solidariteit met de Palestij-
nen in de door Israël bezette ge
bieden.
Aanleiding voor de oproep van de
Saoedische vorst was de schiet
partij zondag in Jeruzalem op de
Tempelberg voor de Omar en Al
Aksa moskeeën. De Islamieten
beschouwen het incident als een
ADVERTENTIE
Met een Groene Betaalcheque f.n de Groeni Bltaaivav
Gegarandeerd tot f 100,- per cheque. Zonder kosten
verkrijgbaar bij alle banken en spaarbanken van Nederland.
"heiligschennis van de heilige
plaatsen".
In Libanon staakten alle openbare
diensten en officiële instellingen
in navolging van een besluit van
president Sarkis. Ook in de parti
culiere sector is gestaakt. Het
luchtverkeer tussen Beiroet en
het buitenland werd voor een
dag stilgelegd. In Syrië is alge
meen het werk neergelegd bij de
openbare diensten en alle vluch
ten vanuit Damascus zijn gean
nuleerd. In Jordanië betrof een
door de regering uitgeroepen sta
king alle sectoren. Talrijke mani
festaties hadden plaats in de
Iraakse hoofdstad Baghdad en
andere steden waaraan door
vooraanstaande politici werd
deelgenomen.
In de Golfstaten werden bij zons
opgang alle verbindingen ver
broken maar het was mogelijk
contact te onderhouden met de
rest van de wereld vanuit Bah-
In New York heeft de Veiligheids
raad van de Verenigde Naties
gisteren opnieuw vergaderd over
de schietpartij op de Tempel
berg. Net als een dag eerder oe
fenden afgevaardigden uit diver
se Arabische landen scherpe kri
tiek op Israël. De Islamitische
conferentie die mede om het
spoeddebat had gevraagd, zou
inmiddels een ontwerp resolutie
hebben.
Daarin wordt Israel scherp veroor
deeld voor de ontwijding van de
Islamitische heilige plaatsen en
wordt betreurd dat Israel er niet
in is geslaagd het heiligdom te
beschermen en te beveiligen. Is
raël dient zich als de bezettings
macht strikt te houden aan de
conventies van Gcnève betref
fende militaire bezetting, aldus
de resolutie.
dent ernstig hadden beledigd.
Toen de rechters de zaal betraden
hadden uit de kooi. waarin de be
klaagden opgesloten zaten, de
kreten 'hond', 'zwijn' en paljas'
geklonken en was met de boeien
tegen de tralies geslagen.
De woordvoerder van de verdach
ten, Mario Moretti, vroeg de
rechtbank om teruggave van de
schrijfmachines, het papier en de
in de cellen opgestelde commu
niqués die hem en de anderen
waren afgenomen en hij beklaag
de zich over de aanwezigheid
van politie in de kooien. De pre
sident ontzegde de beklaagden
het recht zelf uit te maken hoe
hun situatie in de rechtszaal
moest zijn.
Toen de zitting werd verdaagd lie
pen de beklaagden met opgehe
ven vuist de zaal uit onder het
zingen van de Internationale. Be
halve van de moord op Moro
worden de leden van de linkse
stadsguerrillabeweging ervan
beschuldigd dat zij driejaar lang
VS willen
rechtstreeks
gesprek met
Nicaragua
MEXICO-STAD (AFP/DPA) -
De Amerikaanse regering
heeft Mexico laten weten dat
zij binnenkort rechtstreekse
besprekingen zal beginnen
met Nicaragua "teneinde de
onderlinge meningsverschil
len uit de weg te ruimen". Dit
heeft het Mexicaanse minis
terie van buitenlandse zaken
gisteren bekendgemaakt
Washington heeft zijn recente
voorstellen aan Nicaragua by
Mexico nader toegelicht. Het
heeft verder Mexico bedankt
voor zijn inspanningen ten
gunste van een dergelijke
rechtstreekse dialoog, aldus
het ministerie.
Eind februari deed het Mexi
caanse staatshoofd, Lopez
Portillo, in de Nicaraguaanse
hoofdstad Managua voorstel
len ter oplossing van de pro
blemen in Midden-Amerika.
Hij bepleitte onder meer
rechtstreekse onderhandelin
gen tussen de VS en Nicara
gua.
een schrikbewind hebben uitge
voerd dat nog 19 mensen het le
ven kostte.
De rechtbank in de tot fort omge
bouwde sportzaal bestond uit de
zelfde drie rechters die de Turk
se extremist Mehmet Ali Agca
berechtten wegens een aanslag
op paus Johannes Paulus 2.
BEIROET (Reuter) - Bij hevige
gevechten tussen de sji'itische
beweging Amal enerzijds en
linkse Libanese en Palestijnse
groepen anderzijds in Beiroet
zijn gisteren en vannacht ten
minste 13 mensen gedood en 27
gewond. Naar linkse Libanese
kringen meedeelden, was in de
stad artillerie- en raketvuur te
horen.
Dc gevechten tussen Amal en
linkse groepen begonnen dins
dag in Zuid-Libanon. Daarbij
vielen toen 15 doden en vele ge
wonden. De aanleiding was vol
gens kranten de moord op twee
Amal-leden die dag in de
zuidelijke havenstad Sidon.
ADVERTENTIE
Goedhart
kleine prijzen
voor grote keukens
Hoorn 126a, Alphen a d Rijn
Telefoon 01720-22100
Sinds de geruchten over de
wankele gezondheidstoe
stand van de bejaarde Russi
sche staats- en partijleider in
omvang en hardnekkigheid
toenamen is er in het Westen
naar hartelust gespeculeerd
over de identiteit en positie
van mogelijke opvolgers Bij
alle gissingen kan één ding
maar met zekerheid worden
gezegd: de veranderingen in
de politieke top van de Sow-
jet-Unie zullen niet zo rustig
en ordelijk verlopen als in
1964 het geval was.
De machtsgreep van Chroesjts-
jovs collega's in oktober 1964
getuigde van een grote eens
gezindheid. Brezjnjev, Kosi-
gin, Podgorni, Soeslov en de
meeste andere partijleiders
waren het er over eens dat de
baas moest verdwijnen.
Chroesjtsjovs politiek was te
onstuimig, met zyn voortdu
rende hervormingen ver
vreemdde hij de bureaucratie
van zich zonder dat er in het
landsbestuur veel verbeter
de. Chroesjtsjovs tegenstan
ders waren het ook al vóór de
coup eens geworden over de
verdeling van de voornaam
ste machtsposities: Brezjnjev
zou eerste partij-secretaris
worden. Kosigin premier en
Podgorni president.
Van die eensgezindheid is on
der de potentiële opvolgers
van Brezjnjev geen sprake
Het ziet er naar uit dat
Brezjnjev de 71-jarige Kon-
stantin Tsjernenko als zijn
opvolger naar voren heeft
willen schuiven. Maar het
zou vreemd zyn als de andere
troonpretendenten zich daar
zonder meer bij zouden neer
leggen. Bovendien. Bre?jnjev
heeft op zyn minst drie func
ties te vergeven, die van se
cretaris-generaal van de com
munistische partij (eerste
partij-secretaris), die van
voorzitter van het presidium
van de Opperste Sowjet (pre
sident) en die van voorzitter
van de Raad voor de Verdedi
ging. De opvolger van
Brezjnjev als eerste party-se
cretaris zal waarschijnlijk
niet óók de andere functies
meteen krijgen.
Collectief
Het ligt daarentegen voor de
hand dat er na Brezjnjev
weer, net als bij Stalin's dood
in 1953 en bij Chroesjtjovs af
zetting in 1964, een collectief
leiderschap zal ontstaan en
een macht die verspreid is
over verschillende topfunc
tionarissen. Natuurlijk zal de
eerste partij-secretaris daar
bij de beste kaarten hebben
om allengs méér macht naar
zich toe te trekken.
De communistische party is nu
eenmaal het samenbindende
orgaan van de Sowjet-staat
en speelt zelfs krachtens de
grondwet de leidende rol in
staat en maatschappij Het
ligt dus voor de hand dat de
eerste party-secretaris na eni
ge tyd. net als zijn voorgan
gers, zal gaan proberen zyn
macht uit te breiden. Maar
zyn tegenstanders in de
hoogste organen kennen dat
spelletje ook en weten welke
risico's dat voor hun politie
ke carrière kan inhouden. Zij
hebben er ook belang by om
zo'n machtsuitbreiding zo
veel mogelijk tegen te gaan.
Die strijd om machtsuitbrei
ding en machtsbehoud zal
om concrete politieke proble
men gaan. Dat is tot nu toe
eigenlijk nauwelijks ge
beurd. Het tijdperk-Brezjn-
jev heeft voor de broodnodi
ge rust en stabiliteit gezorgd.
Er werd onder leiding van
Brejyryev binnenskamers
naar oplossingen voor de po
litieke strijdpunten gezocht.
De economische groei van dc
jaren zeventig maakte het
Brezjnjev daarbij mogelijk de
diverse lobby's met extra toe
wijzingen tevreden te stellen.
Stagnatie
Aan die harmonie en vreedza
me beslechting van geschil
len zal nu wel een einde ko
men. Om maar één strydpunt
te noemen dc machtige mili
taire lobby zal ook in de toe
komst een fors aandeel van
het nationale budget opejsen.
Maar dat moet gaan ten koste
van de levensstandaard van
de Sowjet-burger. Volgens
officiële cyfers kende de
Sowjet-Unie de laatste jaren
nog een kleine economische
groei. Maar in feite is er spra
ke van een economische en
sociale stagnatie
Prysverhogingen zijn nu ook in
de Sowjet-Unie al een even
vertrouwd verschijnsel als in
flatie en er is vaak een tekort
aan levensmiddelen (vooral
vlees- en melkproduktcn) en
aan eenvoudige huishoudely
ke voorwerpen zoals naalden,
garen, tandpasta en wc-pa-
pier.
De kwestie van meer of minder
geld voor defensie moet dus
wel een strydpunt worden
onder Brcjyryevs opvolgers.
Maar de economische stagna
tie vraagt eigenlyk ook om
hervormingen op econo
misch gebied De economi
sche groei onder Brezjnjev is
altijd extensief geweest. Dat
wil zeggen: men kon de pro-
duktie opvoeren door meer
fabrieken te bouwen en meer
arbeiders aan het werk te zet
ten.
Maar door de dalende bevol
kingsgroei is die tyd nu voor
bij. Méér produceren et het
zelfde arbeidspotentieel en
produktie-apparaat is echter
van oudsher het zwakke punt
van de Sowjet-economie.
Hetzelfde geldt voor de lage
kwaliteit van de geprodu
ceerde goederen, een bekend
verschynsel in een geplande
economie waarvoor de Sow-
jet-leiders tot dusverre geen
oplossing hebben weten te
vinden.
Landbouwschap
Een ander strydpunt tussen
Breayryevs opvolgers zou het
landbouwbeleid kunnen zyn.
Brezjnjev heeft zich zelf vaak
gepresenteerd als landbou-
wexpert. vanwege zijn aan
deel in de tselina, de ontgin
ning in de jaren vyftig van
nieuwe landbouwgronden in
Kazachstan. Maar de Sowjet-
Unie heeft in 1981 zijn derde
slechte oogst op een rij ge
kend
Natuurlijk hoeft er niet aan te
worden getwijfeld dat er ge
noeg graan is voor de brood
voorziening, want daarvoor is
maar 50 miljoen ton graan no
dig. De rest is bestemd voor
veevoer en de Sowjet-Unie
zal ook dit jaar weer diep in
de buidel moeten tasten om
zo'n 40 miljoen ton graan op
dc westerse markt aan te
schaffen.
Aan veevoer is een groot ge
brek hetgeen resulteert in rij
en voor vleeswinkels en... in
het voeren van brood aan het
eigen varken! Want het Rus
sische brood wordt door de
staat zwaar gesubsidieerd en
is daarom erg goedkoop. En
geen duizend artikelen in de
Prawda kunnen de mensen
er vanaf houden dat dan
maar aan hun beesten te ge
ven.
Kortom, de landbouw vraagt
ook om hervormingen Men
zou zich een beleid kunnen
voorstellen dat de bedryven
grotere vrijheden geert en
waarby eigen initiatief méér
beloond wordt Ook voor de
industrie geldt dat een zekere
liberalisering en wellicht de
invoering van enkele elemen
ten uit de markteconomie,
zou kunnen'helpen om de
stagnatie te doorbreken
Maar men kan er zeker van
zyn dat hervormingsvoorstel-
len in deze zin op verzet zul
len stuiten. Grote delen van
de partybureaucratie zullen
zich in hun privileges be
dreigd voelen cn het is moei-
lyk te voorspellen hoe groot
de kansen op succes van
Sowjet-leiders zyn die op
hervormingen aandringen
Problemen kent dc Sowjet-
Unie ook op het gebied van
de buitenlandse politiek
waar zy in de tweede helrt
van de jaren zeventig wel
licht iets te gretig hcert ge
probeerd te profiteren van de
zwakte van het Westen Het is
echter maar dc vraag of de
buitenlandse politiek een di
reet strydpunt wordt in het
Kremlin Wel zal zy natuur
lijk indirect een rol spelen als
het gaat om de vaststelling
van het defensiebudget
Het ziet er dan ook naar uit dat
de stabiliteit die dc penode-
Bre^jnjcv kenmerkte voor
een flinke periode doorbro
ken zal worden Gezien de
leertijd van de troonpreten
denten is het ook zeer wel
mogelijk dat de jaren tachtig
verschillende machtswisse
lingen in het Kremlin zullen
opleveren Misschien kiezen
de topleiders zelfs wel be
wust een oudere leider als
een tussenpaus om Breaypjev
op te volgen. Ze kunnen dan
de komende jaren gebruiken
om een nieuwe politiek te
formuleren en hun eigen po
sities veilig te stellen
DR M VAN DF.N HEUVEL,
medewerker Oost-Europa In
slituut
