Over Christus staat maar weinig vast
Alleen zijn bestaan is voor de
meeste historici onbetwistbaar
Gestorven
aan een
hartinfarct?
ZATERDAG 10 APRIL 1982
Extra
PAGINA 21
Jezus Christus heeft
bestaan. Dat is een voor
vrijwel alle historici
onbetwistbaar feit. Tot
de uitzonderingen
behoort o.m. Napoleon,
die op 8 oktober 1808 de
oude YVieland in het oor
fluisterde, "dat het nog
maar de vraag was of
Christus wel ooit had
geleefd". Toch is het niet
eenvoudig om Christus
in een historisch kader te
plaatsen. Drie (Lucas,
Mattheus en Marcus)
evangelisten hebben hem
niet gekend. En van
Johannes, die hem van
zeer nabij heeft
meegemaakt, is het
twijfelachtig of hij wel
de vierde evangelist is.
Christus heeft bestaan en
heeft op aarde geleefd.
Ondanks het feit, dat hij
de belangrijkste mens is
geweest, die op aarde
heeft geleefd, wordt hij
slechts éénmaal bij de
Romeinse historicus
Tacitus genoemd:
"Christus, die onder
Pontius Pilatus werd
gekruisigd". Ook wordt
hij slechts éénmaal (de
tweede opmerking is
waarschijnlijk later aan
het werk toegevoegd) bij
Tacitus' collega Flavius
Josephus genoemd. Deze
beroemde historicus
schrijft over "Jezus, die
Messias werd genoemd".
Overigens wordt
Christus nog in de
Talmoed vermeld.
Daarin wordt over hem
geschreven als "de
wonderdoener".
In de loop der eeuwen
hebben talloze schrijvers
geprobeerd een portret
van Christus te
schilderen. Op alle
mogelijke manieren is
nagegaan wat er nu
historisch betrouwbaar
over Jezus Christus kan
worden gezegd en wat
legende is. De officiële
historici geven met hun
enkele regel alleen weer
dat Christus heeft
En de evangelisten
hebben hem niet gekend.
Ze hebben
niet gekend. Ze hebben
zo goed en zo kwaad als
het ging hun verhaal
geschreven. Niet voor
niets schrijft Lucas:
"Aangezien velen hebben
getracht een verhaal op
te stellen..." Theo Kroon
waagt het er op.
Uit een nieuw wetenschappe
lijk onderzoek is komen vast
te staan dat Christus is ge
storven aan een hartinfarct
en asfyxie (verstikking). Dit
wordt geconcludeerd uit het
feit, dat uit de speerwond in
zijn rechterborst met bloed
ook serum is meegekomen.
Dit
waterachti-
ge vloeistof die zich in het
hartzakje samen met het
bloed ophoopt na een hartin
farct. Enkele dagen vóór zijn
dood moet hij al een hartin
farct hebben gehad. Dat zou
vlak na het Laatste Avond
maal het geval geweest moe
ten zijn, toen hij in de hof van
Gcthsemane volslagen red
deloos was.
Jezus Christus is niet geboren
in het geboortejaar zoals dat
door de mensheid nu al bijna
twintig eeuwen wordt aange
houden. Hij is geboren tus
sen 4 en 6 vóór Chfistus. Zijn
vader was de welgestelde
timmerman (sommigen spre
ken zelfs over architect) Jo
zef. Zijn moeder was Maria.
Volgens Mattheus profeteer
de Jesaja 700 jaar tevoren dat
"de maagd zwanger zal wor
den en een zoon zal baren".
In de Hebreeuwse tekst staat
echter "jonkvrouw" en geen
"maagd"
Beiden waren van joodse afkomst.
Christus was dus een volbloed
jood. Het is jammer voor de En
gelse staatsman Chamberlain,
die er meer dan 100 pagina's aan
wijdde om te bewijzen dat Chris
tus niet van joodse afkomst zou
zijn. Hitler, met wie hij nog eens
oog in oog had gestaan, viel hem
natuurlijk bij. Christus mocht
geen jood zijn, want aan de Kerk
die hij had gesticht, had Hitier
veel te veel te danken. Volgens
deze antisemiet bij uitstek was
Christus (daarom) "de zoon van
een hoer en een Romeins sol
daat".
Twijfels
Zeer waarschijnlijk werd Christus
geboren in Bethlehem, zoals Lu
cas en Mattheus beweren. Maar
Marcus en Johannes noemen
hem regelmatig "de Nazarener".
Dat zou er nu op wijzen dat hij
misschien uit Nazareth geboor
tig is.
Dat hij kort na zijn geboorte bijna
slachtoffer zou zijn geweest van
de door Herodus gelaste kinder
moord, is op zijn minst twijfel
achtig te noemen. Het is opmer
kelijk dat alleen Mattheus dit feit
vermeldt. Opmerkelijker nog is
dat Flavius Josephus die de ge
schiedenis van de joden uit die
jaren zo nauwkeurig heeft be
schreven, daarover niets schrijft.
In het begin van de jaartelling wa
ren er in Palestina lagere scho
len, waar in ieder geval jongens
onderricht kregen in lezen en
schrijven. De school duurde vier
jaar. Christus heeft, zo is aan te
nemen, de school gevolgd. Dat
zelfde geldt voor het onderricht
in de Schrift bij de Essenen. Dit
was een godsdienstige sekte met
een vóórchristelijke, leer. Chris
tus' woorden en opvattingen ver
tonen dan ook grote trekken met
de leer der Essenen. Volgens Jo
hannes Lehman in zijn "Jezus-
rapport" was Christus dan ook
gewoon een lid van deze sekte.
Lehman schrijft derhalve ge
woon over "een zekere rabbi J".
Drie talen
Dat hij onontwikkeld was. omdat
hij de Schrift niet zou hebben ge
leerd en geen schoolonderricht
zou hebben gehad, zoals Johan
nes suggereert, kan dan ook met
stelligheid worden ontkend. Vol
gens de joodse geleerde en histo
ricus prof. David Flusser was
Christus beslist niet ongeletterd.
Niet voor niets zei men dan ook
"rabbi". En hij beheerste waar
schijnlijk drie talen: Aramees (de
omgangstaal). Hebreeuws (de
taal van de Schrift) en Grieks (de
cultuurtaal). Hij was overigens
niet de enige in die tijd. Uit de
Dode Zee-rollen blijkt dat over
duidelijk.
Lucas verhaalt over zijn "trek" als
12-jarige jongen naar Jeruzalem.
Volgens joods gebruik ging een
jongen op die leeftijd naar Jeru
zalem om kerkelijk meerderjarig
te worden (het zg Barmitswo).
Na die plechtigheid bleef hij in
de tempel achter om met de
schriftgeleerden te discussiëren.
Daarna vermeldt Lucas: "En met
de jaren nam hij toe in wijsheid
en welgevalligheid bij God en de
Jarenlang vernemen wij dan ver
volgens niets meer over hem, tot
dat hij zich op dertigjarige leef
tijd door Johannes de Doper laat
dopen bij Betanië aan de over
kant van de Jordaan. Daarna be
gon hij in het publiek op te tre
den, vooral rond het meer van
Genezareth. Ook trad hij meer
dere malen op in Jeruzalem. Zijn
optreden duurde ongeveer 2lh
jaar tot zijn kruisiging en dood.
Vreemd
Zijn opvallendste activiteiten wa
ren de wonderen (genezingen)
die hü verrichtte. Zelfs hiermee.
maar uiteraard meer nog door
zijn progressieve opvattingen, ir
riteerde hij de leidende joodse
kringen. Die progressiviteit gold
met name zijn opvattingen over
de Sabbat. "De sabbat is ge
maakt om den mens en niet de
mens om den sabbat", aldus te
kent Marcus op uit zijn mond.
Hij predikte verder geweldloos
verzet en tegen de sterke morali-
tische traditie van de schriftge
leerden. En hij wekte opzien
door zijn omgang met mensen,
die als publieke zondaars golden.
Dr Adolf Holl omschrijft Christus
dan ook in zijn boek ("Jezus in
slecht gezelschap") als "een las
tig element", die de officiële
Kerk aanviel, autoriteiten weer
stond, zich verzette tegen de be
staande orde en zich niet hield
aan de geldende voorschriften.
Dit laatste is overigens in tegen
spraak met wat prof. Flusser
stelt. Volgens hem was Christus
wel "een gezagsgetrouwe jood",
die nooit tegen de wetten heeft
gezondigd.
Beledigend
Ook over zijn karakter lopen de
menigen van de historici uiteen.
Er zijn er. die beweren dat hij
streng was; anderen daarentegen
menen dat hij vriendelijk was.
De manier van omgang met zijn
omgeving, met name zijn familie,
die o.a. blijkt uit zijn optreden op
de bruiloft van Kana en bij zijn
dood. doen velen veronderstel
len dat hij toch eigenlijk een wat
vreemde man was.
Dat blijkt o.a. uit zijn afwijzende
houding ten opzichte van het ge
zin waaruit hij was geboren.
"Vrouw, wat heb ik met u te ma
ken", tijdens de bruiloft van Ka-
na aan het adres van Maria, zijn
moeder, wordt door velen als een
belediging ervaren En dan na
tuurlijk de uitspraak "Wie vader
en moeder liefheeft boven mij is
mij niet waardig". Uit deze uit
spraken en het feit, dat nergens
over een vrouw wordt gerept,
concluderen de meeste historici
dat Christus niet getrouwd was.
Een van de weinigen die het te
gendeel beweren, is Ben Chorin
in zijn boek "Broeder Jezus".
Vreemde trekken meent menig
een ook in hem te bespeuren
vanwege zijn buitensporige eet
lust en zin in drank Volgens
Mattheus was hij een liefhebber
van goed eten en drinken.
Het is opmerkelijk dat de evange
listen in alle talen zwijgen over
Christus' uiterlijk Nergens staat
ook maar de geringste aandui
ding. Zekerheid over hoe hij er
uitzag is er dus niet maar wel zijn
er vermoedens. Volgens de om
streden Romeinse filosoof Cel
sus zou Christus "onedel, klein
en lelijk" zijn geweest. Daaraan
voegt de psychiater Wolfram
Kurth na een studie van de bron
nen toe: "Als Jezus knap was ge
weest. had men er zeker over ver
haald het verzwijgen van zgn ui
terlijk wijst op een onooglijk
voorkomen"
Door Theo Kroon
Daarentegen komt Ethelbert
Stauffer. die een biografie over
Jezus Christus schreef, met het
argument: "Volgens de oude
joodse overleveringen kon de
goddelijke tegenwoordigheid
slechts gedragen worden door
een sterke, knappe en goed ge
bouwde man Jezus kon kenne
lijk aan die fysieke eisen vol
doen, want anders hadden zijn
tegenstanders dat zeker tegen
hem gebruikt".
Portretten
In de loop van de geschiedenis zijn
er vanzelfsprekend allerlei por
tretten van Christus geschilderd,
dat kon niet uitblijven Op basis
van verschillende psalmteksten
meenden bv. sommige theologen
in navolging van Celsus dat hij
lelijk en klein was en dat hij zelfs
hinkte. Anderen daarentegen be
schreven hem als een knappe
man van uitzonderlijke schoon
heid. In de 8e eeuw begint men
met portretten op basis van een
"geheim portret", dat de evange
list Lucas zou hebben gemaakt.
Verdere details verstrekt de ge
schiedenis helaas niet.
In de 4e eeuw leefde er een monnik
Epiphanus, die wat meer over
Christus meent te kunnen vertel
len. "Jezus was 6 voet lang Zijn
gelaat had de kleur van gerijpte
tarwe. Hij had een lange neus.
zwarte wenkbrauwen en een ro
de gloed in zijn haar en hij leek
sprekend op zijn moeder" De
lengte (6 voet is ongeveer 1.80 m)
ki.mt ovengi-ns aardig o\ere» n
met de ontdekking van de Ro
meinse beeldhouwer Lorenzo
Fern, die tot de conclusie kwam
dat Christus niet 1.62 m lang was.
soalt ward bewwd maar 1.85
m Hij kwam tot die conclusie na
een 40 jaar durende studie van de
Lijkwade van Turijn.
Voor zover is aan te nemen droeg
Christus het haar, zoals in die tijd
gebruikelijk, tot op de schou
ders, in een scheiding in het mid
den gekamd en met zachte en
geurige olie ingevet Waarschgn
lijk was de kleur, zoals vrijwel al
gemeen bij de joden in Palestina
in die tijd. zwart Uit de Lijkwa
de in Turijn is op te maken dat
het golvend haar was, in de nek
samengebonden tot wat we te
genwoordig een paardestaart
zouden noemen En hij droeg, zo
als vrijwel alle mannen in die
tijd, een baard
Gekruisigd
Het belangrijkste historische feit is
dat Christus, zoals Tacitus
schrijft. "onderPontiusPilatus is
gekruisigd" Dit staat dus histo
risch vast Over wat daaraan
vooraf is gegaan en hoe een en
ander in zijn werk is gegaan zijn
de geleerden het niet eens Over
het verhoor door de hogepriester
Kajafas bijvoorbeeld zijn de be
richten tegenstrijdig en onnauw
keurig Johannes vertelt er niets
over. Dat over hem het schuldig
werd uitgesproken door het San
hedrin, het joods hooggerechts
hof. is ook nk( nka AOen
Marcus en Mattheus vermelden
het.
Dat Christus daarna werd overge
leverd aan de Romeinse land
voogd Pilatus is een bewezen
feit In die dagen was Pilatus
landvoogd En een veroordeling
tot de dood kon alleen de Ro
meinse overheid rechtsgeldig
verklaren Of Christus Pilatus'
vraag of hij de koning der joden
was heeft beantwoord, staat
eveneens niet vast. Volgens Flus
ser heeft hij helemaal niets ge
zegd. "zoals hij ook voor Hero
dus Antipas, viervorst van Gali-
lea. zweeg"
Pilatus zou hem zonder strafver
volging hebben willen laten
gaan. De joden gingen echter
niet in op zijn voorstel om zich
voor zijn vrgspraak uit te spre
ken. Integendeel. Zg kozen in
zijn plaats de vrijlating van de
moordenaar Barabbas Volgens
Johannes het Pilatus zich ten
slotte chanteren. "Indien gu deze
loslaat, zgt gu gocn vriend van
den keizer, een ieder die zich ko
ning maakt, verzet zich tegen
den keizer" En zg schreeuwden:
Weg met hem' Weg met hem!
Kruisig hem'' Volgens Mattheus
zou Pilatus daarop zgn handen
hebben gewassen als teken van
zgn onschuld.
Omkoping
In werkelijkheid zal een en ander
zich ongetwijfeld anders hebben
afgespeeld Uit andere bronnen
is namelgk bekend dat Pilatus
niet zo aarzelend, besluiteloos en
fijnbesnaard was IV joods heil»-
nistische filosoof Philo van Ale
xandnë, een tgdgenoot. citeert
uit een brief van de joodse ko
ning Agnppa aan keizer Caligu
la. waarin over Pilatus staat dat
hij "van nature onbuigzaam, ei
genzinnig en hard was". En als
misdaden van zgn bestuur wor
den daarin genoemd "omko
ping. gewelddaad, roof. mishan
deling. belediging, voortdurende
terechtstellingen zonder vonnis
en eindeloze en onverdraaglgke
wreedheden".
Chnstus werd vervolgens overge
leverd aan zijn beulen, die hem
geselden en met doornen kroon
den. Daarna zou hij zgn kruis o.a.
langs de Via Dolorosa hebben
moeten dragen naar Golgotha.
Dit nu is onjuist. Ten eerste heeft
hg zgn kruis niet gedragen, maar
een dwarshout ervan, het zg "pa-
tibulum" Dat was toentertgd de
gewoonte En ten tweede was het
met de (althans tegenwoordige)
Via Dolorosa. Deze weg volgt na
melgk een heel andere route
Het dwarshout was voor hem ken-
nelgk nog te zwaar Dat was ok
niet zo verwonderlijk, omdat hg
kort tevoren was gefolterd Mo
gelijk leed hg ook. althans vol
gens de Franse arts Pierre Bar-
bet. aan pericarditis, een ontste
king aan het hartzakje. Daarom
werd een langs de route staande
jood Simon van Cyrene opgedra
gen het dwarshout verder te dra
gen.
Spijkers
Op Golgotha aangekomen kreeg
hg volgens gebruik een pijnstil
lend drankje, dat hg echter wei
gerde. Over hoe hg daarna is ge
kruisigd. vernemen we nagenoeg
niets. De spgkers werden overi
gens niet door zgn handpalmen
geslagen, maar door de polsge
wrichten Dat kan ook niet an
ders. want de handpalmen had
den zgn lichaam niet kunnen
houden
Vóórdat Christus stierf slaakte hij
volgens Mattheus en Marcus de
knal Mijn God, Mtyn God.
waarom hebt Gg mij verlaten"
Volgens Lucas waren zijn laat
ste woorden "Vader, in Uw han
den beveel ik mgn geest" En Jo
hannes vult nog aan met "Het is
volbracht"
Diezelfde vrgdag had het gemeen
teraadslid van Jeruzalem. Jo
seph van Anmathca. aan Pilatus
om het lgk gevraagd Het werd
hem toegestaan Met zijn collega
Nicodemus haalde hg het li
chaam van het kruis, zalfde het,
wikkelde het in linnen (vandaar
de Lgkwade van Turgn) en legde
het in een rotsgraf nabg Golgo
tha Toen de vrouwen, die onder
het kruis hadden gestaan, de dag
na de sabbat bg het graf kwamen
was het leeg Hg was verrezen
Dit Pasen is het geloofspunt
van de christenen, dat morgen
weer wordt gevierd
