c
"Voor abstracte zaken
heb ik prima geheugen
3
Wethouder Van Dam
na acht jaar weg
"Als mensen mij voor een technocraat
uitschelden, zit ik daar niet zo mee"
Behoorlijke toeloop
culturen-expositie
Leiden
DONDERDAG 8 APRIL 1982
LEIDEN - Na vier jaar raadslid en acht jaar wethouder
van achtereenvolgens financiën en onderwijs te zijn
geweest in de Leidse gemeenteraad voor de PvdA
treedt hij dit jaar af: Hans van Dam.
Pas toen hij de wethouderspost 'onderwijs' kreeg toe
gewezen, werd hij aan kritiek blootgesteld. Daar
vóór ging het allemaal wat gemakkelijker; geld
spreekt immers niet tegen.
Hij is een echte partijman en
heeft beslist geen ambities om
zich te ontwikkelen als leider.
Hy weet van zichzelf dat hij
een niet al te vrolijk gezicht
heeft. "Zeker als ik moe ben
vallen mijn plooien zodanig
dat het lijkt of ik nors of sikke
neurig kijk. Dan zeggen ze ook
wel tegen mij: kijk niet zo
boos. Boos, boos, dan ben ik
helemaal niet boos". Het is de
enige keer die avond dat hij
zijn stem verheft.
Het interview ondergaat hy lijd
zaam. Zijn pantoffels en de fles
Berenburger lijken de voor
werpen te zijn die hem eigen
lijk het meest behagen. Nogal
koeltjes geeft hy nauwkeurig
antwoord. Mededelingen die
bijna doen vermoeden dat er
nauwelyks valt te lachen in het
bestaan van de wethouder.
Als er zich tussentijds geen leuke
bestuursfuncties aandienen bij
rijk of provincie staat hy op 7
september met zijn tas weer op
de stoep van de universiteit.
Hij heeft daar een vaste aan
stelling als planningsmede
werker en laat niet merken het
onaangenaam te vinden te
moeten terugkeren. Een ge
sprek over de politiek van het
leven.
"Ik besef heel goed dat ik nu 35
ben en niet nog dertig jaar in
Leiden wethouder kan blijven.
Het zijn rationele overwegin
gen die my er toe hebben aan
gezet deze plek te verlaten. Ja*
natuurlijk ben ik gehecht aan
het politieke spel, maar op een
gegeven moment moet je dur
ven opstappen. Dat kan je,
denk ik, het beste doen op een
leeftijd datje nog flexibel ben.
Hoelanger je blijft, hoe meer je
aan alle gemakken van zo'n
wethouderschap gaat wennen
en hoe moeilijker het is weer
iets anders aan te leren. Op
myn leeftijd moet dat allemaal
nog vry eenvoudig zijn.
Ik heb ook de partij-politiek in
de gaten gehouden. Kyk, als
mijn drie collega's (Tesselaar,
Bordewijk, Waal) kebaar had
den gemaakt wij houden er
ook mee op, dan had ik gezegd:
ik ga door. Er moet continuï
teit zitten in je bestuur. En aan
de andere kant: als ik was ge
bleven, zóuden er over vier jaar
weer meer wethouders tegelij
kertijd aftreden. Maar goed, ze
hebben zich, nadat het zich
eerst wat anders liet aanzien,
toch alle drie weer verkiesbaar
gesteld". Een diepe zucht. Zijn
kordate antwoord klinkt wat
minder kordaat door, na de
toevoeging: "Je mag het wel
weten. Af en toe heb ik er ook
weer spijt van, dat ik die stap
heb gezet".
Dus de belangen van de partij in
de gaten gehouden? Ja. er valt
nu geen gat en er hoeven niet
allerlei nieuwelingen op te dra
ven. Op de vraag of hy eer
zuchtig is volgt een krachtig
nee. "Ik ben niet eerzuchtig,
maar ik ken wel plichtsbe
trachting. Een aantal ambtena
ren vindt dat ik hard werk, zelf
zou ik me meer als 'lui' willen
omschrijven. Dat lykt met el
kaar in tegenspraak, maar ik
zal het verklaren: ik zorg van
uit een gevoel van plichtsbe
trachting dat myn stukken op
tijd gereed zyn. Daar komt
echter weinig eerzucht aan te
pas.
Als ik had gewild, had ik het toch
voor het zeggen gehad? Twee
keer lijsttrekker geweest, dan
kun je toch de lijn bepalen?.
Maar dat voel ik helemaal niet
zo. Als je dat wel wilt moet je er
energie in steken. Daar ben ik
nu net te lui voor. En ik ben
ook niet echt het type van een
leidersfiguur. Het past hele
maal niet by me. Ik heb toch
wat andere ambities.
Welke? Dat is met mijn partij een
aantal dingen doorvoeren. Niet
zozeer omdat ik ze zo wil, maar
ik zit in een party en de partij
stelt een programma vast.
Vaak ben ik het daarmee eens;
soms helemaal niet. Maar
goed. wat de partij heeft vast
gesteld. moet worden uitge
voerd. En dan bezie je een he
leboel zaken toch onder een
andere invalshoek, dan als je
gedreven bent door de zaak op
zich. In het laatste geval zijn
het dingen waardoor je zelf
bent geraakt en die probeer je
uit persoonlijke betrokken
heid te gaan regelen. Dat
brengt volgens mij veel meer
emotie met zich mee en je kunt
de kritiek slechter verdragen.
Een aantal mensen hebben mij
in het verleden ook wel verwe
ten technocratisch bezig te
zijn. Ik weet dat ik zo ben. Daar
voel ik my het meest in thuis.
Als mensen mij voor techno
craat uitschelden zit ik daar ei-*
genlijk niet mee".
Studeren
De vertrekken in het huis zijn
sober en strak ingericht. Alvo
rens het interview begint,
graait hy nog even alle tijd
schriften en kranten, die her en
der door de kamer verspreid
liggen, bijeen; die moeten keu
rig op stapeltjes liggen. Aan de
muur hangt een groot strak wit
wandkleed van zijn zusje. Hij
is de middelste van een gezin
van drie kinderen. Hy heeft
één oudere broer.
Van Dam is in Pernis geboren,
waar zijn vader een filiaal van
de Coóp had. Op zijn vierde
jaar verhuisde het gezin naar
een nieuwbouwwijk in Rotter
dam-Zuid. Vader kreeg een an
dere baan. Het ergste vond hy
dat hy pas met (bijna) zeven
jaar naar de eerste klas mocht,
omdat hij ongunstig (in okto
ber) jarig was. "Daar waren ze
toentertijd erg streng in, want
er was veel aanbod. Ik zat net
in de geboortegolf. Er was wel
een aardige juffrouw, die my
extra hielp. Zodoende kon ik
een klas overslaan en met myn
twaalfde naar de HBS".
Onderwijs-wethouder Hans van Dam houdt het voor gezien. "Ik besef heel goed dat ik niet nog dertig jaar in
Leiden wethouder kan blijven. Het zijn rationele overwegingen die mij er toe hebben aangezet deze plek te
verlaten".
Studeren was in zijn kringen niet
normaal. "Ik was de eerste die
naar een universiteit ging. Ik
koos in 1963 op advies van
mijn rector voor wiskunde.
Daar was ik ook erg goed in.
Het is de universiteit van Lei
den geworden omdat ik daar
een aantal mensen kende.
Voor de rest wist ik nauwelyks
hoe het er aan toe ging. Ik had
niet zo'n duidelijk idee over
wat ik wilde worden".
De belangstelling voor de poli
tiek heeft hij van jongsaf aan
meegekregen. Zijn ouders wa
ren beiden lid van de SDAP en
later PvdA. Hij zegt daarover:
"Thuis werd er vaak gepraat
over mijn grootvader die werd
ontslagen omdat hij had mee
gedaan aan de spoorwegsta
king van 1903. Mijn vader heeft
trouwens dienst geweigerd in
de jaren twintig. Hy heeft daar
zelfs een tijdje voor in de ge
vangenis gebeten. Dus politiek
bewust waren ze wel. Maar in
een open sfeer. In communisti
sche gezinnen zag je toen dat
hele geslotene. Daar was by
ons geen sprake van. Het was
bij ons meer een leefwijze".
Koude kikker
Zo werd de jonge student Vari
Dam, na zich als een 'linkse ac
tivist' in de studentenvakbe
weging te hebben ontpopt, in
'68 lid van de PvdA. Twee jaar
later, op 23-jarige leeftijd werd
hij geïnstalleerd als raadslid
om in '74 boven aan de verkie
zingslijst van de partij te staan.
Hij werd in dat college van
PvdA en D'66 wethouder van
financiën. Van Dam: "We had
den toen een vierschaar. Ik
ben, denk ik, bovenaan gezet
omdat ik de minst kwetsbare
de
ik v
s de
jongste. Het was toen erg in de
mode om hele jonge mensen in
je partij te hebben". Maar hoe
zo minst kwetsbare? "Nou, in
die zin dat ik meestal onder fel
le verwijten heel rustig bleef.
Anderen konden nog wel eens
emotioneel uitvallen".
Ik denk dat het publiek u moei
lijk kan peilen. Ze hebben va
ker het gevoel dat u een koude
kikker bent, dan dat u
werkelijk bij de problemen be
trokken bent?
"Ja...dat kan voorkomen (ijzig).
Het gaat om de zaak. Ik kan me
heel goed voorstellen dat door
bepaalde onderwerpen een
mens flink geraakt kan zijn.
Dat ze daar emotioneel op rea
geren. Nou, daar heb ik geen
enkel probleem mee. Wel heb
ik problemen als mensen pro
beren je gemeen en achterbaks
onderuit te halen. Daar kan ik
echt boos over worden. Maar
als een bepaald onderwerp aan
de orde is en er zijn een hele
boel mensen die er hun kwaad
heid over uiten, kan ik vrij
nuchter blijven. Ik raak niet
gauw van mijn stuk".
Nadat hij in '78 opnieuw als ly-
strekker is opgetreden (en ook
wel constructeur van het in dat
jaar gevormde PvdA-WD col
lege wordt genoemd), wordt
hij in '80 van financiën naar on
derwijs geschoven. Niet omdat
hij een onbekwaam financier
was gebleken. Integendeel, als
wethouder van financiën wist
hij steeds overal het geld van
daan te halen. Zo kon er door
zijn toedoen een nieuw onder
komen voor het rekencentrum,
het stadsbouwhuis en het ener
giebedrijf aan de Langegracht
worden gebouwd. In de wan
delgangen heeft men het wel
eens over de "Van Dam-
gracht".
Echter, wethouder Verboom
trad tussentijds af, Tesselaar
wilde eens van portefeuille
veranderen en Bordewijk voel
de niets voor de post onder
wijs. Van Dam: "Ik kon daar
mee leven". Over zijn periode
op financiën: "Je moest probe
ren zoveel mogelijk middelen
bij elkaar te schrapen door
goed op te letten van welke re
gelingen je allemaal gebruik
kon maken. Ook moest je in de
gaten houden of je door een
iets andere opzet niet meer
geld kon binnenhalen". La
chend: "Voor abstracte zaken,
waaronder bij mij regeltjes val
len heb ik een prima geheugen.
Voor de rest is het een matige
zaak. Mijn vrouw klaagt er wel
eens over, dat ik dingen niet
meer weet die ze mij de vorige
avond heeft verteld".
Schokeffect
Binnen korte tijd had hij zich in
het onderwijs vastgebeten. De
eerste aanvaring kreeg hij met
de besturen van de bijzondere
scholen. Zij waren zeer verbol
gen over de instandhoudings
nota die de wethouder onver
wachts lanceerde. Daarin wer
den met naam en toenaam de
christelijke scholen genoemd
die volgens hem in Leiden
moesten verdwijnen. "Myn
doel is: lijnen uitzetten en die
liefst ook vastleggen. Met het
oog op de te vormen basis
school in 1985 vond ik dat een
school een minimum omvang
moest hebben. Ook het colle
geprogramma gaf dit aan. Ten
minste twee kleuterleidsters
tegenover vijf leerkrachten
van de lager school. Dan pas
kun je.goed samenwerken.
Ik ben toen gaan bekijken hoe de
voorgeschiedenis lag. Daaruit
bleek dat op het moment datje
de discussie aangaat met het
bijzonder onderwijs er wel sa
men iets kan worden opgezet,
maar als er conclusies moeten
worden getrokken ontstaat er
een patstelling. Ik vond dus
ook dat die patstelling moest
worden doorbroken. Aanvan
kelijk was iedereen tégen. Een
soort schokeffect. Maar ik heb
ze met argumenten weten te
overtuigen. Vier maanden later
toen de nota de raad passeerde
waren alle partijen, met uitzon
dering van het CDA, op myn
hand". Hij kijkt vergenoegd en
neemt de fles nog eens ter
hand.
Evenzo is het gegaan met het So
ciaal Cultureel Plan, het Leids
Educatief Cëntrum en de huis
vesting van een aantal scholen.
Op de inspraakavonden was er
veel geschreeuw. Vervolgens
werd het door de raad bijna ge
ruisloos aangenomen.
Van Dam: "Je moet een proces
goed in de hand houden an
ders wordt het oeverloos. Dat
er lawaai onstaat komt omdat
ik in mijn nota's een knoop wil
doorhakken. Je hebt natuur
lijk ok procedures die je ge
woon kunt doorlopen en waar-
inverder niets wordt geregeld.
Die kun je net zo ged achterwe
ge laten. Je moet zorgen dat er
een besluit komt. Ik denk heus
wel na voordat ik iets in proce
dure breng. Aan zwalkende be
stuurders heb je niets. Een be
stuurder moet een helder idee
hebben over wat hij wil, daar
om maak je tenslotte ook par
tijprogramma's".
Karikatuur
Er wordt wel eens van hem ver
teld dat hij beter met een tel-
raam kan omgaan dan met
mensen. Hij snijdt dit onder
werp zelf aan. "Er worden je al
lerlei eigenschappen toege
dicht: zoals ik zou niet met
mensen kunnen omgaan. On
zin. Dat bij bepaalde zaken de
emoties hoog oplaaien, hoort
gewoon bij het vak. Op een ge
geven moment wordt er een
karikatuur van je gemaakt. En
elke keer als er iets gebeurt,
wordt dat weer opgepakt en
verhevigd. Voor elke wethou
der en elke persoon die een
beetje op de voorgrond treedt
geldt dat. Alle dingen die er te
gen in gaan, worden onmiddel
lijk vergeten. Dat is niet alleen
bij mensen, maar ook bij scho
len. Een school heeft op een
bepaald ogenblik een goede of
slechte naam. Voordat dat
beeld zich heeft gewijzigd gaan
er generaties overheen".
Naast de gemeentepolitiek en
zijn gezin houdt Van Dam zeer
weinig tijd over voor andere
liefhebberijen. In die schaars
overgebleven tijd staat TV-ky-
ken bovenaan. Hij geniet van
thrillers en films met een psy
chologisch gegeven én van
Koot en Bie. Hij noemt zichzelf
een visueel ingesteld mens. Bij
een boek gaat hij zitten dag
dromen. "Als ik een paar pas
sages heb gelezen, ga ik dat he
lemaal associëren met mijn ei
gen ervaring. Kan ik echt zo'n
beetje gaan zitten dagdromen
en dan schrik ik op en denk, o
ja, ik moet verder. Vervolgens
lees ik weer een paar passages
en dan begint het opnieuw. Ik
kijk dus maar naar verfilmin
gen van boeken. Dat scheelt
my uren".
Van Dam heeft er geen spijt van
gehad de afgelopen periode
met de WD in zee te zijn ge
gaan. Hij denkt dat D'66 dat
wel heeft. (Deze partij is by de
samenstelling van het college
in '78 uit de boot gevallen). Van
Dam: "Het is heel werkbaar ge
bleken. In het college is de
WD een hele loyale partner.
Ik denk dat het ligt aan de
mensen. De Leidse WD be
hoort tot de liberale vleugel.
Als je van die mensen krijgt
die in de JOVD-Leiden de bo
ventoon voeren, zou het denk
ik niet mogelijk zijn".
Rooie vrouwen
Dat D'66 bij de komende ge
meenteraadsverkiezingen, in
juni, een belangrijke rol zal
gaan spelen staat voor Van
Dam vast. "In een interview
met Hoekema (raadslid D'66)
heb ik al gelezen dat ze de fout
van de vorige keer niet meer
zullen herhalen. Hoekema
heeft in dat zelfde verhaal ook
verklaard graag wethouder
van onderwijs te willen wor
den. Daarom kijk ik, als ik nu
beleidsvoorstellen doe, vaak in
zijn richting. Misschien pikt hij
er wat van mee. Nogmaals de
uiteindelijke opstelling van
D'66 wordt heel bepalend. Zij
kunnen zowel rechts als links
aan een meerderheid helpen."
En als de PvdA mag doorgaan?
"Ik denk dat Henriëtte van
Dongen dan mijn opvolger
moet zijn. De rooie vrouwen
vinden dat ze overal bij moeten
zitten. Ik denk dat ze dan ook
in het dagelijks bestuur zou
den moeten plaatsnemen. Hen
riëtte wordt door mijn partij
als een zeer goede kandidaat
gezien". En wat vindt u daar
zelf van? "Daar spreek ik mij
niet over uit. Wel vind ik 'dat
als er over mannelijke en vrou
welijke benaderingen wordt
gesproken Henriëtte een zeer
goede mannelijke benadering
heeft".
Zou u het wel toejuichen een
vrouw in het college? Zeer af
gemeten: "We hebben een
vrouw in het college (wethou
der Fase WD, red.), maar een
rooie vrouw erbij is nooit weg.
Tenslotte is de politiek geba
seerd op vertegenwoordiging.
Het feit dat ik nu in het college
zit, komt omdat mijn partij toe
vallig zoveel stemmen heeft
gehad. Het college wordt niet
in de eerste plaats samenge
steld op basis van de meeste
ervaring of meeste deskundig
heid. Het is gewoon een kwes
tie van hoeveel achterban je
vertegenwoordigt. Als je het zo
bekijkt moeten de rooie vrou
wen haast wel iemand voor het
college leveren".
Cursus make-up
Bij Troef, het vormingscentrum
voor jong volwassenen aan
het Noordeinde. wordt een
cursus gezichtsverzorging en
make-up gegeven voor vrou-
wen die meer willen weten
over cosmetica en wat er nog
meer komt kijken bij hel ver
zorgen van gezicht en li
chaam. De cursus begint op
20 april, wordt gegeven op
dinsdagavonden en duurt
tien weken. Vrouwen van 17
tot en met 29 jaar die niet
meer dan vier jaar vervolg
onderwijs hebben gehad,
kunnen er aan meedoen. In-
Hengelsport
De leden van de Leidse Hengel
sportcompetitie hebben beslo
ten om het komend seizoen het
oude systeem weer toe te pas
sen bij de viswedstrijden:
korps tegen >korps. Inschrij
ving is tot 18 mei mogelijk bij
de secretaris. J.F. Benning,
Houtschans 108, 2352 CJ Lei
derdorp. De loting wordt 18
mei gehouden in het kantoor
van de Leidse Hengelaars-
bond, om acht uur.
Collecte
Voor een collecte in de week van
drie tot en acht mei worden
nog collectanten gezocht. Het
gaat hier om de jaarlijkse
'Bevrijdingskollekte' ten bate
van het verzet in Chili. Het
geld is bestemd voor een ui-*
deo-project in een armenwijk
en voor de aanschaf van een
zender voor de illegale radio
van het verzet, radio Libera-
cion in de stad Concepción.
Opgeven voor de collecte kan
op de tel. nummers 149293,
140397. 216059 of 899272.
LEIDEN - De tentoonstelling
over culturen, die op het mo
ment wordt gehouden in de
Burchtzalen, geniet een be
hoorlijke belangstelling.
Meer dan 1500 mensen heb
ben de twee weken geleden
geopende tentoonstelling
reeds bezocht. De expositie,
die gaat over de cultuur van
Surinamers, buitenlandse
werknemers en vluchtelin
gen, is nu nog tot en met
Tweede Paasdag te bezichti
gen.
Aantrekkelijk voor de bezoe
kers is dat de tentoongestel
de voorwerpen niet in vitri
nes liggen, maar opgepakt en
aangeraakt mogen worden.
Het gaat om unieke kunst
en gebruiksvoorwerpen zoals
onder meer Indiaanse pijlen
en bogen, opgezette kaai
mannen, maquêttes van Suri
naamse huizen, bosnegerhut
ten, sieraden, etenswaren en
gesteente.
Ook is er veel documentatie
aanwezig over de culturen
van landgenoten uit Marok
ko. Turkije en Suriname. Be
doeling van de tentoonstel
ling, eigendom van het Am
sterdamse Europamuseum,
is dat er meer begrip komt
voor eikaars gewoonten en
cultuur.
De tentoonstelling in de
Burchtzalen is maandag tot
en met zaterdag geopend van
tien tot vijf uur, zondag van
een tot vijf uur en donderdag
avond bovendien van vijf tot
negen uur.
LEIDEN - De gemeente Leiden is vorige week begonnen in de buurt van de Vijf Meilaan een aantal maatrege
len te treffen om sluipverkeer in de aangrenzende straten te voorkomen.
Zo wordt bijvoorbeeld de Boshuizerlaan geheel afgesloten. Behalve voor fietsers en voetgangers. En op het
kruispunt Hoflaan/Telderskade komt een bloembak (zie foto). Hierdoor zullen beide straten niet meer doorlo
pend zijn.
