c
c
c
c
tm
Heiligenbeelden
als cultuuruiting
D
D-
Werken van
'El Greco'
in Madrid
Scheepvaart
D
J
Kasteel te koop:
Britten geschokt
"Europees
jaar van de
muziek"
in 1985
De poppen
stromen toe
WOENSDAG 7 APRIL 1982
Kunst
MADRID (Reuter) In het
Prado-museum in Madrid
wordt momenteel de grootste
tentoonstelling van werken
van El Greco ("de Griek") ge
opend die ooit is gehouden.
Onder de titel "El Greco van
Toledo" zijn bijna 60 belang
rijke werken bijeengebracht
van de 16de-eeuwse meester,
die omstreeks 1541 vermoe
delijk op Kreta werd gebo
ren. Zijn eigenlijke naam was
Domenikos Theotokopoulos.
Hij overleed in 1614 in Tole
do. Er zijn werken te zien uit
Spaanse kerken, particuliere
verzamelingen en uit musea
in Europa en Noord-Ameri-
ka.
In juli verhuist de expositie
naar de Verenigde Staten.
Waarschijnlijk zal president
Reagan de tentoonstelling in
Washington openen. Daarna
zijn de werken ook nog te
zien in Toledo, in de staat
Ohio, en in Dallas. Het initia
tief was in 1978 uitgegaan van
het museum in het Ameri
kaanse Toledo dat toen et feit
wilde herdenken, dat El Gre
co 400 jaar geleden, in 1578,
zich in het Spaanse Toledo
vestigde.
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Banana Joe", da.
14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo, 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur. al.
CAMERA (124919): "Stripes"da. 19.00
en 21.15 uur. al.
Nachtvoorstelling: "Everything you al
ways wanted to know about sex", vrij
en za 23.30 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Peter en de vliegende
autobus", za, zo en woe 14.30 uur.
LIDO 1 (124130): "Evil under the sun",
da. 14.30 en 20.00 uur, al.
LIDO 2: "Papillon", da. 20.00 uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Pinoccio", da. 14.30
uur, zo. ook 16.45 uur.
ÊlDO 3: "Die bleierne Zeit", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur. Zo. 14.30, 16.45,
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
LIDO 4: "De stilte rond Christine M.",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo. 14.30,
16.45, 19.00 en 21.15 uur. 12 jr.
STUDIO (133210): "Lola", da. 14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur,
16 jr.
TRIANON (123875): "An American we
rewolf in London", da. 14.30, 19.00 en
21.15 uur. Zo 14.15, 16.30, 19.00 en
21.15 uur, 16 jr.
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Vroomheid per dozijn
iRotterdamse
musea dicht
op maandag:
bezuiniging
ROTTERDAM De Rotterdamse
gemeentemusea worden met in-
gang van 1 juli van dit jaar op de
maandagen gesloten. Het voor
stel moet nog door de gemeente
raad worden goedgekeurd. De
besparing die door deze ééndags-
sluiting wordt verkregen be-
draagt in 1982 80.000 gulden en
loopt in de volgende jaren op tot
t ongeveer 370.000 gulden. Het als
gevolg hiervan verloren gaan van
ien formatieplaatsen bij de mu
sea kan door natuurlijk verloop
worden opgevangen.
(Door Wim Henk Bakker)
UTRECHT - Weet u het
nog? „Joseph in alle ma
ten. Heilige Antonius, iets
beschadigd, halve prijs".
Dat kon je vroeger lezen
in etalages van heiligen
beeldjes-winkels, officië
ler aangeduid als devotio-
nalia-winkels.
Al in de middeleeuwen werd er
handel gedreven in de meest uit
eenlopende devotionalia, en nog
steeds floreert deze handel.
Soms hebben de produkten een
zeer hoog artistiek niveau, maar
er is in de loop der eeuwen ook
veel keelafsnijdend wansmake
lijks gemaakt, dit met alle scha
keringen daartussen.
Over deze wijd verbreide cultuu
ruiting heeft het Rijksmuseum
het Catharijneconvent in Utrecht
nu een expositie gewijd, die tot
15 augustus te zien zal zijn. De
titel luidt Vroomheid per dozijn,
en een van de normen, waaraan
de samenstellers hebben vol
daan, is de serie-produktie.
Die werd al heel vroeg ter hand ge
nomen. Het begint allemaal met
pijpaarden beeldjes. In de vijf
tiende eeuw, toen overigens het
woord pijpaarde natuurlijk nog
niet gebruikt werd. want men
rookte toen nog niet. Beeldjes
werden gemaakt met behulp van
mallen, waarvan er ook terugge
vonden zijn, tot uit het begin. De
ze mallen zijn nog steeds bruik
baar en in Gouda heeft een pij-
penfabriek nog in het begin van
ae eeuw opnieuw beeldjes met
behulp van deze mallen ge
maakt.
Er is op deze expositie heel veel te
zien. Zo ongeveer vijfhonderd
voorwerpen, meest van kleine
aard. Er zit echter een duidelijke
structuur in de opzet van de ten
toonstelling en dat maakt dat de
bezoeker niet bang behoeft te
zijn in de veelheid te verdrinken.
We zien, om een keus uit de veel
heid van het geëxposeerde te
maken, een pijpaarden medail
lon, die nonnen boven hun bed
of in de bedstee hingen, en ook
een voorwerp, waarvan maar een
heel enkel exemplaar is be
waard, namelijk een kerstwiegje
van een paar decimeter hoog uit
het begin van de zestiende eeuw,
waarin een pijpaarden christus
kindje gelegd kon worden.
Zo'n wiegje werd voornameljk in
nonnenkloosters gebruikt, die
het keurig netjes opmaakten met
dekentjes om het vervolgens met
een touwtje zachtjes te laten
schommelen om er bij te medite
ren. De uitdrukking „kindje wie
gen" is hier van afgeleid. Mijn
opmerking, dat de nonnetjes
hierin wellicht hun moederin
stincten konden uitleven, res
pectievelijk konden sublimeren
werd door de betrokken conser
vator met de nodige reserve ont
vangen.
In de roomskatholieke sector zijn
verder in overvloed rozenkran
sen te bekijken, mooie en lelijke,
dure en goedkope. Met de komst
van de boekdrukkunst kwamen
ook op het terrein van de devo
tionalia weer tal van nieuwe mo
gelijkheden. Te noemen vallen
om te beginnen de devotie- en
bidprentjes. De tentoonstelling
Vroomheid per dozijn laat ook
zien hoe die prentjes vroeger ge
maakt werden, dit onder meer
met kopergravures en de daarbij
behorende originele koperpla
ten.
Omstreeks 1620 maakte de be
roemde Italiaanse schilder Reni
een afbeelding van de lijdende
Christus. De man had daar zo'n
succes mee, dat tot aan de laatste
eeuwwisseling zijn schilderij
model heeft gestaan voor talloze
devotie- en bidprentjes. De ma
kers van al deze (wan)produkten
hebben natuurlijk het originele,
overigens eersterangs schilderij
natuurljk niet meer gekend,
maar getrouwelijk van elkaar ge
kopieerd. En de gelijkenis bleef,
maar de kwaliteit verdween.
Geliefd
Ook de protestanten hebben hun
eigen devotionalia. Hier denken
we eerst en vooral aan de pren
ten met de brede en de smalle
weg daarop afgebeeld. Het Ca
tharijneconvent bezit een repre
sentatief aantal in een grote va
riëteit. Hoe geliefd deze prenten
zijn, moge blijken, dat nog ieder
jaar zeker drieduizend exempla
REX (125414): "Love-in arrangement",
da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur. Zo 14.15,
16.30, 19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Slavin van haar lus
ten", za. 23.30 uur, 18 jr.
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1: "Das Boot", da. 13.30, 18.30 en
21.15 uur. Zo. ook 16.00 uur, 12 jr., za.
ook 23.30 uur, 16 jr.
EURO 2: "Das Boot", da. 13.30,18.30 en
21.15 uur, zo. ook 16.00 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Jonge meisjeszon
den". za, 23.30 uur, 16 jr.
EURO 3: "Frank Frey", da. 13.45,
18.45 en 21.00 uur. Zo. 13.45, 16.15,
18.45 en 21.00 uur, al
Nachtvoorstelling: "Killerfish", za 23.30
uur, 16 jr.
EURO 4: "Op de snelweg breekt de hel
los", da. 13.30, 18.45 en 21.00 uur, zo.
14.00, 16.30, 19.00 en 21.30 uur, al., za.
ook 23.30 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Raiders of the lost ark",
do., ma., di. en woe. 20.00 uur, vr. en
za. 19.30 en 21.30 uur, zo. 18.15 en
20.45 uur, 12 jr.
"Ik ben Joep Meloen", za. en woe. 16.00
uur. zo. tm. di. 15.30 uur, al.
"Lucky Luke en de 4 Daltons", za. en
woe. 14.00 uur, zo. tm. di. 13.30 uur, al.
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 1718-74075)
CITY 1: "Aardbeving"da. 14.45, 18.45,
en 21.15 uur. al.
CITY 2: "Death hunt", da. beh. za en
woe) 14.45, 18.45 en 21.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Popeye-filmfestival",
za en woe 14.30 uur.
CITY 3: "The postman always rings twi-
ce"da. 14.45, 18.45 en 21.15 uur, 16 jr.
CITY 4: "Zeven moordspecialisten", da.
14.45, 18.45 e 21.15 uur, 12 jr.
Exposities
Art-tea House - t/m 5/5, expositie Pierre
Alechinsky, di t/m za van 10-17 uur. zo
van 11-17 uur.
Café De Ouwe Vest - t/m 1/5, foto-ten-
toonstelling Berlijn 1981, fotografie:
Wim Lamboo en ITieo v.d. Holst jr.
Galerie Denise Stephan - t/m 16/5, ten
toonstelling Dick van. 't Wout etsen en
tekeningen en Nel van Lith beelden, vr,
za, zo van 13.30-17.30.
LAK-galene, Academiegebouw, Rapen
burg 73, t/m 17/4, expositie foto's Win-
fred Evers, ma t/m vr 9-17 uur. LAK-
foyer, Levendaal 150, foto-expositie
Linda Roodenburg t/m 15/4 ma t/m vr
van 10-18 uur.
OEGSTGEEST Kunstcentrum Lan-
gevoort, t/m 1/5, tentoonstelling: Ellen
Denig, Henny Dijkstra, Jules van Gel-
dere, Bert Groenendijk, Frans Hidde-
ma. di t/m vr van 13.30-17.30 uur. vr van
19-21 uur, za van 13-17 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde -
Steenstraat 1, t/m 3/10, "Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden", ma t/m za van 10-17 uur, zo.
en feestdagen van 13-17 uur.
Wassenaar Auberge de Kieviet
Stoeplaan 27, t/m 28 april, expositie van
romantische bloemen- en vogelcreaties
van Wil v.d. Meulen, dagelijks van 9-12
uur en van 15-19 uur (beh. ma.).
Leiderdorp - Gemeentehuis, tot 4 mei,
expositie aquarellen van Adrienne Hoo-
genberk-den Tex, werkdagen van 8-17
uur en donderdagavond van 19-21 uur.
Ziekenhuizen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag. Acade
misch Ziekenhuis behalve van
dinsdag 13.00 uur tot woensdag
13.00 uur (Diaconessenhuis)en van
vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis - doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitsluitend
na overleg met het hoofd van de afde
ling.
Sportmedisch Advies Centrum:
blessurespreekuur: Elisabethzie-
kenhuis Leiderdorp, 's maandag?
van 19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabetb-Zlekenhula:
Volwassenen: dageluks van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur.
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
12.00 uur, van 14.00-14.45 uur en
van 18.30-19 30 uur
Kraamafdeling: dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van
15.00-18.30 uur.
afdeling C.C.U. (hartbewaking) da
gelijks van 14.00-14.30 uur en 19.00-
19.30 uur.
Intensieve verpleging: dagelijks
van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinde
renzijn de bezoekuren als volgt
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur.
Praematurenafdeling dagelijks
van 14.30-14.45 uur en van 18.30-
18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi
ge hiervoor speciale kaarten ver
strekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30-
14.00 uur.
(alleen voor ouders van kinderen kan er
een afwykende tijd afgesproken wor
den met de hoofdverpleegkundige).
Bezoektijden kinderafdeling:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30
19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: leren 2e klas 11-11.30
uur; 13.30-14.15 uur en 18.30-19.30
uur; 3e klas: 13.30-14.15 uur en
18.30-19.30 uur. Kraamadeling
13.30-14.45 uur alleen voor echtge
noten 19-20 uur. Kinderafdeling
voor ouders 18.00-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel. 020-
175000).
ren ervan worden verkocht. Het
kunststuk is tegenwoordig te
krijgen in groot poster-formaat
en het museum hoopt op een
flinke omzet daarin, want de
prent is aan de balie verkrijg
baar. Men kan er onder meer van
leren, dat men des zondags, de
Dag des Heeren niet in de trein
behoort te zitten. Doe je dat toch,
dan ben je op de brede weg en
die voert langs allerlei prettige
plaatsen als cafés en schouw
burg naar de hel. De smalle weg
ziet er overigens erg saai uit. Ver
der zijn er bijbeltegels, wandbor
den en houtbrandteksten, nog
kort geleden aangekocht.
In de twintigste eeuw is er van
roomskatholieke zijd nog een po
ging ondernomen om de kwali
teit van de beelden en beeldjes te
verbeteren. Men deed dit door
opdrachten te verstrekken aan te
goede naam en faam bekend
staande kunstenaars. Deze beel
den werden vervolgens in serie
gemaakt. Een specialist daarin
was de firma Van Paridon aan de
Rozengracht in Amsterdam. De
pas afgegoten beelden en beeld
jes hingen daar dan te drogen
aan het plafond en op een zomer
se dag in de jaren vijftig toen de
deuren openstonden riep een
jeugdige Jordanees, die naar bin
nen keek tot z'n vriendjes: „Jon
gens, kom kijken, allemaal jezus-
sen aan een rekstok".
We kunnen daar nu pm lachen,
maar het is toch wel goed ook te
beseffen, dat de devotionalia-in-
dustrie ondanks de vaak rampza
lige kwaliteit voor miljoenen ge
lovigen een dankbaar aanvaarde
steun is geweest bij het verdie
pen van hun gebedsleven.
STRAATSBURG (ANP) - Het Eu
ropees Parlement en de Raad
van Europa, een samenwer
kingsverband van 21 democrati
sche Europese landen, hebben in
Straatsburg 1985 uitgeroepen tot
jaar van de muziek. Aan dit jaar
van de muziek is een campagne
verbonden die burgers in de tien
lid-staten van de EG en de 21 van
de Raad van Europa meer inte
resse in muziek moet bijbrengen.
De campagne die al volgend jaar
Kasteel Hever in Kent: te koop voor een slordige 50 miljoen gulden.
LONDEN (AP) - Kasteel Hever, waar ooit Hendrik VIII Anna
Boleyn het hof maakte, is mét de waardevolle kunstschatten te
koop aangeboden voor 13,5 miljoen pond (ruim 61 miljoen gul
den). De eigenaar, lord Astor, kan zich de onderhoudskosten
niet meer veroorloven, zo heeft Sotheby's aangekondigd De
vraagprijs is 10,5 miljoen pond. Het bekende Londense veiling
huis, dat samen met een onroerend goed maatschappij de ver
koop zal begeleiden, wijst er op dat de familie Astor het 13de
eeuwse kasteel al vorig jaar, wegens de verlammende kosten,
heeft verlaten. De bekendmaking van de verkoop, die deze zo
mer zal plaatsvinden, heeft de kunstliefhebbers in Groot-Bnt-
tannië geschokt. Zij vrezen dat de collectie - verzameld door dne
generaties van het njke, in Amerika gevestigde geslacht Astor
uiteen zal vallen, omdat de in financiële moeilijkheden verke
rende Britten de schatten niet kunnen betalen. De kunstveiling,
een van de meest belangrijke van de afgelopen tien jaar. komt
op een tijdstip waarop de aristocraten in Engeland door de hoge
belastingen op hun bezittingen en de slechte economische situa
tie, steeds meer in geldelijke problemen geraken. Men is be
zorgd dat de kunstschatten, die eeuwenlang in Groot-Brittannié
zijn gebleven, nu zullen worden gekocht door Amerikaanse, Eu-
ropeaanse of Arabische verzamelaars of instituten en naar het
buitenland verdwijnen. Met het onderhoud zou jaarlijks 300.000
gulden zijn gemoeid.
vragen voor het oeuvre van le
vende componisten, kansen bie
den aan jonge virtuozen, muziek
onderwijs bevorderen, toegang
tot muziekuitvoeringen in het
bijzonder voor minderjarigen
vergemakkelijken, de sociale po
sitie van musici bevorderen
evenals het vormen van nieuwe
orkesten. Voor de voorbereiding
van de campagne is een comité
benoemd onder voorzitterschap
van de ex-president van de
bondsrepubliek Walter Scheel.
Festival in Eindhoven
DEN HAAG (GPD) - Poppenthea-
tergroepen uit binnen en buiten
land zijn te zien op het Unima-
Poppenfestival dat van 6 tot en
met 22 mei in Eindhoven wordt
gehouden. Het evenement is
georganiseerd in het kader van
het 750-jarig bestaan van de stad
Eindhoven Steun is verleend
door de gemeente, het ministerie
van CRM en Unima, de interna
tionale vereniging van poppen
spelers.
Niet alleen verschillende soorten
poppenkasten. ook vinger-,
hand-, stok-, stang en schaduw
poppen en marionetten zullen in
de Éindhovense schouwburg en
andere podia in de stad te be
wonderen zijn. Doel van het fes
tival is een overzicht te geven
van het huidige poppenspel, dat
in ons land wel „de Assepoester
van het theater" wordt genoemd.
Van Nederlandse kant wordt mee
gewerkt door onder anderen Fei-
ke Boschma. Otto van der Mie
den, Jozef van den Berg en Gui-
do van Deth. Uit Engeland ko
men de London Puppet Players,
uit Frankrijk Theatre Le Man
teau en uit Italié I Burattmi dei
Ferrari.
U &N0ePT V
riee-jg. &eu
OOM HAMNI&Al.
K.'jx.eeNe> wax
«M eaeuiK.'u
Moe-fso&gR.
&AAM j
FRED BASSET
Ls" Het lijken ivel diergeluiden 2e
SM keren steeda terug Het is een
I echt raadselHet komt precies I
7 van achter het offeraltaar.
.11-;
cr^r
c0-udcllieuius.
7 april 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Men vestigt de aandacht on
zer veehouders en ook der ree-
ders op de hoogstgewichtige me
dedeel mg, gedaan in de verga
dering van 30 Maart van het
Haarlemsch departement van
Nijverheid door prof. Von
Baumhauer, betreffende door
hem op 12 Oktober 1881 gemol
ken koemelk en op dien dag
door hem op eene eigenaardige
wijze, zonder toevoeging van
eenige zelfstandigheid en zon
der indamping of condensatie,
in flesschen gesloten. Vier dezer
flesschen vertrokken den 3den
December 1881 per stoomschip
"Prinses Marie" der stoom
vaartmaatschappij "Neder
land" van Amsterdam naar Ja
va, en kwamen daarvan op 23
Maart per zelfde stoomschip te
Amsterdam terug. Zij waren
dus gedurende ruim vijf maan
den aan groote verschillen van
temperatuur en gedurende dne
maanden door de schommelin
gen van het schip aan een
voortdurende karn proces on
derworpen geweest. Bu de ope
ning van een dier flesschen op
27 Maart jl op het bureel der
Maatschappij "Nederland" in
de Rietlanden te Amsterdam
bleek die melk i^olkomen zoet en
onveranderd te zijn gebleven,
zonder het geringste spoor van
schifting of zuuruiordtna De le
den van het departement over
tuigden zich dat die melk, of-
schoon zij sedert dien tijd reeds
gedurende vier dagen m een
warme kamer aan de lucht was
blootgesteld geweest, nog volko
men versch en onveranderd
was gebleven
oudste steden van Itahe, ver
keert m gevaar te verzinken in
onder grondsche ruimten,
waarboven de fundamenten ge
legd zxjn. Tijdens het afgeloo-
pen weekeinde zijn reeds zes
tien huizen ineengestort Men
vreest, dat een groot gedeelte
van de stad gevaar loopt het
zelfde lot te ondergaan Solda
ten en brandweerlieden zxjn
den geheelen dag in touw ge
weest om de tweeduizend inwo
ners van de vertinkende stad in
veiligheid te brengen Naar het
schijnt zijn de rotsen onder de
stad in den loop der eeuwen
door inwatering meer en meer
uitgehold.
