"De Krijgsraad
speelt altijd
thuiswedstrij d"
ïllfe
Een Fbgggnpohl
is z'n gdd meer dan waard
nfr^4i
Salarisproblemen openbaar vervoer bijna opgelost
Voor het eerst vervangende interview
dienst voor totaalweigeraar
poggenpohl
te
WOENSDAG 7 APRIL 1982
Varia
PAGINA 13
Door
Pieter van de Vliet
Het Hoog Militair Gerechtshof (HMG)
heeft het voorlopig arrest van totaal
weigeraar Joost Duinhof geschorst
om hem de kans te geven op een expe
rimentele straf. Het betekent dat voor
het eerst een totaalweigeraar vervan
gende dienst mag doen zonder eerst
militair te zijn gekeurd en zonder
voor de Commissie Gewetensbe
zwaarden Militaire Dienst te zijn ver
schenen. Pieter van de Vliet sprak
met de 19-jarige rechtenstudent uit
Utrecht.
Hij moet ook wel eens moei
lijke redevoeringen houden"
„Mijn vader is in zyn politieke
partij een discussie aange
gaan over het totaalweigeren
omdat hij vindt dat ze als vle
andere politieke partijen op
dat punt in gebreke zijn ge
bleven".
Joost Duinhof"De gevangenis is een misdaadschool"
Ik heb gisteren verteld over André
Boers en David Kleerekoper, die
tijdens een toeristische Vernu-
reis naar de Sow jet-Unie in de
■pleisterplaatsen Moskou, Kiev,
Odessa, Kisjinjev en Leningrad
zoveel mogelijk joodse geloofsge
noten hebben opgezocht. Alle
maal „refuseniks"wier adressen
zij kenden (André Boers is voor
zitter van de Nederlandse Zionis
ten Bond), omdat deze joden ver
geefs een uitreisvisum naar Is-
rctël hebben aangevraagd. André
en David kennen geen Russisch,
maar dat bleek geen probleem:
van de vele gesprekken die zij
voerden gingen 90 procent in het
ivriet (hebreeuws), vijf procent
in het jiddisch en vijf procent in
het Engels. Dat herinnert me aan
een verhaal van Karei van het
Reve, die kort na de oorlog als
tolk van dr. Max Euwe een
schaaktoernooi in Moskou bij
woonde, een keer met de Ameri
kaan Samuel Reshevsky de stad
in trok, daar in een biljartzaal
verzeild raakte, waar Reshevsky
zich uitstekend met de aanwezige
Moskouse biljarters bleek te kun
nen verstaan. In het jiddisch...
Bijna alle refuseniks die David en
André ontmoetten, waren na hun
visumaanvrage ontslagen, - ze
ker nadat zij dat visum na een
eerste afwijzing weer een tweede
keer hadden aangevraagd. Soms
slaagt men erin een nederiger
functie te veroveren, zoals die in
genieur die nu liftbediende was,
maar meestal raakt men zonder
werk, en is men afhankelijk van
familie en geloofsgenoten. Want
„80 procent van het laatst geno
ten salaris" is er in de USSR niet
bij. „Docent ivriet" wordt overi
gens niet als beroep erkend. Ze
hadden iemand ontmoet die ge
tracht had belasting te betalen
over zijn honoraria als docent
ivriet, maar hij kreeg zijn belas
tingcentjes terug met de medede
ling dat dit geen beroep was, en
dat hij dus ook geen belasting
kon betalen.
,Soms vroeg je jezelf verbijsterd af,
waar je je bevond", vertelde
André Boers. „Je stapt midden in
een Russische stad zo'n typisch
Russisch huizenblok binnen, je
belt aan, er wordt opengedaan,
en opeens sta je in een andere we
reld. Aan de muur hangen foto's
van Golda Meir, Menachim Be
gin, Ben Goerion, Theodor Herzl,
ansichten uit Israël, een platte
grond van Jeruzalem... Er staan
boeken over Israël in de kast, om
de tien minuten stapt er iemand
binnen, het is een komen en gaan
van joodse vrienden en familieled-
den, iedereen spreekt ivriet, en er
wordt gediscussieerd over de po
litieke situatie in Israël en over
het probleem van de Palestijnen.
Toen Ina Nepomnjasja ons vroeg
de volgende dag terug te komen,
omdat we dan iets konden vertel
len aan het klasje leerlingen die
bij haar ivriet studeerden, vroeg
ik waarover ik dan zou moeten
spreken? Over het Palestijnse
probleem, was het antwoord. In
Leningrad ontmoetten we een re-
fusenik die tijdens het gesprek
vertelde dat hij wel eens een le
zing over Japanse computers had
gehouden, en daarvoor ook wat
Japans had gestudeerd. Ik vertel
de hem toen dat ik ook Japans
studeerde, hij haalde grote vellen
tevoorschijn met Japanse karak
ters die we toen samen bekeken,
als toen de KGB was binnenge
vallen zou dat een buitengewoon
verdachte indruk gemaakt heb
ben: twee joden met keppeltjes op
die op hun knieën op de grond
Japanse teksten aan het bestude-
Het les geven en het les nemen in het
ivriet, is overigens geen sinecure.
Vier maanden geleden, zo was
bekend geworden, had de KGB
weer eens al het materiaal bij de
19-jarige Ida Nepomnjasja weg
gehaald. Alle adressen van de re
fuseniks zijn natuurlijk bekend
en het is ook bekend dat zij regel
matig bezoek ontvangen uit het
buitenland. De gebruikelijke tac
tiek die gevolgd wordt is, dat
men dit een paar maandjes aan
ziet, en pas een inval doet als
men mag aannemen dat er in
middels wel genoeg materiaal
(boeken, tijdschriften, leerboe
ken) is aangevoerd om in beslag
name aantrekkelijk te maken.
Soms wordt er nog wel eens iets
teruggegeven ook: een van de re
fuseniks vertelde dat hij het Oude
Testament weer teruggekregen
had.
Maar het blijft niet alleen bij huis
zoekingen en in beslagnames. In
Kiev was een refusenik 's mid
dags thuisgekomen, na enige
uren afwezighed. Hij had zijn jas
nog niet uit of er werd gebeld,
huiszoeking!, ze liepen regelrecht
naar de koelkast en vonden daar
een pistool en een zakje hasjish...
Een jongen die les nam in ivriet,
werd op weg daarheen door zes
man in elkaar geslagen. Toen hij
na een tijdje, geheel versuft, weer
bijkwam en opkrabbelde, schoot
de politie toe en arresteerde hem.
Op het politiebureau kwam een
van zijn aanvallers getuigen dat
hij door hem, de jood, was aange
vallen. Hij zit nog steeds vast.
„Hoe word je totaalweigeraar?
Dat is een proces. Dat groeit.
Als 17-jarige krijg je een op
roep voor de militaire keu
ring. Je hebt nog weinig over
dat soort zaken nagedacht. Je
praat erover met je vrienden
op het Christelijk Lyceum. Je
schrikt omdat er zoveel geld
wordt weggegooid aan wa
pens, terwijl er dagelijks
mensen doodgaan van de
honger. Dat zijn dingen die
niet kloppen, hoe je het ook
beredeneert".
,Zo word je anti-militarist. Het
militarisme is iets waarvoor
ik bang ben, waar ik ver van
wil blijven. Dan zeggen ze:
we hebben in Nederland toch
een schitterende Wet Gewe
tensbezwaren Militaire
Dienst. Je hoeft alleen maar
de militaire keuring te onder
gaan en je geweten te laten
onderzoeken door een com
missie en als die commissie
gunstig beslist, mag je ver
vangende dienst doen. Na
tuurlijk is die wet beter dan
in de meeste andere landen.
Oost-Duitsland, Chili, Grie
kenland: daar hebben dienst
weigeraars het erg slecht.
Maar dat wil nog niet zeggen
dat we hier moeten juichen"
,Die keuring is er toch vooral
om te bekijken of je als mili
tair deugt, niet om te kijken
of je goede kwaliteiten hebt
voor vervangende dienst. Die
vervangende dienst is dan
ook een vergaarbak van klus
jes voor dienstweigeraars,
niet interessant werk dat
beantwoordt aan de filosofie
achter het dienst weigeren"
Psychopaten
„De commissie die je geweten
onderzoekt is nou niet be
paald een club van pacifisten.
Ze benaderen je bijzonder
onprettig, vijandig bijna,
DEN HAAG (ANP) - De werkne
mersorganisaties in het stads- en
streekvervoer hebben goede
hoop dat de salarisproblematiek
van het rijdend personeel bij het
openbaar vervoer spoedig achter
de rug zal zijn.
Volgens Dick Ketting van de Ver-
voersbond FNV kan het strijd
punt van behoud van de onge-
makkentoeslag naast salarisver
hoging volledig binnengehaald
worden, nu minister Zeevalking
gisteren tijdens overleg met
werkgevers en werknemers
heeft toegezegd de toeslag naast
indeling in schaal 32 waardevast
voor rekening van het rijk te zul
len brengen. Volgens Ketting on
tstaat hierdoor ruimte bij de indi
viduele ondernemingen en ge
meentelijke vervoerbedrijven,
waarover onderhandeld mag
worden.
De waardevaste toeslag van onge
veer drie procent plus de drie
procent die de bonden bij de be
drijven denken weg te halen vor
men precies de zes procent onge-
makkentoeslag waarover alle
problemen bij het openbaar ver
voer zijn begonnen.
Ketting gaat er vanuit dat de on
derhandelingen met de werkge
vers succes zullen opleveren,
omdat deze tijdens het overleg
met de minister van verkeer en
waterstaat (die de tekorten van
het openbaar vervoer dekt) niet
duidelijk hebben gemaakt dat
dat geld er niet is. De onderhan
delingen worden de komende
dagen gevoerd.
weet ik van diverse mensen.
Ik vind het gevaarlijk: de
staat die mag beoordelen of
wat ik denk wel kan. Dat is
een natuurgetrouwe kopie
van al die totalitaire syste
men waar we met z'n allen zo
ontzettend tegen zijn. Er
wordt gewoon gedaan alsof
mensen die niet in het leger
willen psychopaten zijn. Ter
wijl je zelf het gevoel hebt
met iets goeds bezig te zijn'
,Het leger zit vastgeroest in het
Nederlandse denken. De
meeste mensen kunnen zich
geen land zonder leger voor
stellen. Daarom staan ze wan
trouwig tegenover pacifisten.
Geweldloze weerbaarheid is
een vrijwel onbekend begrip.
En het lullige is dat je niet
weet of ze er op tijd achter
zullen komen".
,Het is eigenlijk te gek. Je pro
beert op en top een pacifist te
zijn. Principieel zijn, oprecht
zeggen wat je denkt. Daarom
wil je de boel niet bedonde
ren, geen foefjes verzinnen.
Wantje hoeft maar een diplo
ma van een Jehova's Getuige
op te houden en je bent
,Je hoopt op een dialoog met
de Krijgsraad. Je probeert
dus een confrontatie te ver
mijden. Want meestal zegt de
aanklager: het leger is een
noodzakelijk kwaad ter be
scherming van onze demo
cratie. Terwijl de dienstwei
geraar veelal zegt: het leger is
een onderdrukkend systeem
dat de kapitalisten in het za
del moet houden ten koste
van andersdenkenden. Men
gebruikt andere taal, men
verstaat elkaar niet. Daarom
zei ik voor de Krijgsraad niet
alleen: ik wijs het leger af;
maar ik zei ook: er moet een
vrije keus bestaan tussen
twee volwaardige zaken: de
militaire dienst en de sociale
dienstplicht"
De bonden zullen het resultaat van
de onderhandelingen en de toe
zegging van Zeevalking optellen
en aan de leden voorleggen.
Gaan die akkoord, dan zijn acties
in het openbaar vervoer van de
baan. Het streven is de hele zaak
voor Pasen af te ronden. Minister
Zeevalking legde er de nadruk
op dat de onderhandelingen niet
mogen leiden tot tekorten waar
voor de bedrijven weer bij het
rijk aan moeten kloppen: de ope
ratie moet budgettair neutraal
verlopen.
Zeevalking zegde de bonden naast
het waardevast maken van de
toeslag (die voorwaarde voor de
bonden was om de acties van
voorjaar 1981 te beëindigen) toe,
dat ook nieuwe werknemers on
der voorwaarden de toeslag zul
len krijgen, mits het kabinet
daarmee akkoord gaat. Bij het
overleg waren overigens ook de
ministers Van Thijn (binnen
landse zaken, ambtenaren) en
Den Uyl (sociale zaken) aanwe
zig.
Zeevalking liet na afloop van de
beraadslagingen weten dat hij
met zijn toezeggingen niet is te
ruggekomen op zijn standpunt
van eind januari, tijdens de eer
ste overlegronde. Hij meende
zijn voorstellen alleen wat te
hebben aangescherpt. De minis
ter legde er de nadruk op dat in
deling in schaal 32 een ongemak-
kentocslag overbodig maakt,
omdat die daar al in verwerkt is.
Redelijk
„Mijn advocaat en ik hadden
een heel redelijk voorstel aan
de Krijgsraad om de druk een
beetje van de ketel te halen.
Dat voorstel was een plan
voor alternatief werk gedu
rende een lange periode. Dat
leek ons leuk voor de Krijgs
raad: een flinke straf kunnen
geven en tegelijk redelijk
kunnen zijn. Het doorbreken
van een automatisme: acht
tien maanden cel voor iedere
totaalweigeraar, of het nou
een harde actievoerder was
of een principieel pacifist.
Dat zou betekenen dat totaal-
weigeraars niet zonder meer
als misdadigers zouden wor
den opgeslot. Maar ze weiger
den er zelfs over na te den
ken. Een botte afwijzing. Ge
woon niet normaal. Ik voelde
me vreselijk in de hoek ge
trapt. Rechters horen toch
een soort scheidsrechters te
zijn. Maar de rechters van de
Krijgsraad zijn home-refe-
rees. Ze spelen altijd een
thuiswedstrijd. Ze hebben op
de KMA gezeten, ze hebben
een pak aan, ze hebben ge
leerd in het leger te geloven
en een pacifist als tegenstan
der te beschouwen"
„Gelukkig heeft het toch door
gewerkt. Het Hoog Militair
Gerechtshof heeft het voorlo
pig arrest geschorst om me
de kans te geven op een expe
rimentele straf. Het is voor
het eerst dat een totaalweige
raar vervangende dienst mag
doen zoner eerst militair te
zijn gekeurd en zonder zijn
geweten ter beoordeling te
hebben hoeven voorleggen'*
,Ik heb bijna vier maanden ge
zeten. Vooral de laatste
maand was erg moeilijk. Als
totaalweigeraar val je een
Hij blijft dan ook achter een des
kundigen-rapport staan dat tot
grote woede van de bonden tot
deze conclusie kwam.
Voor de bonden is de druk echter
wat van de ketel nu ze onderhan
delingsruimte zien die in hun vi
sie tot een vergelijkbare toeslag
beetje buiten de boot. Je
krijgt het idee dat je een toe
schouwer bent. Eentje die de
laatste trein naar huis heeft
gemist. De echte bajesklan
ten begrijpen je niet. Ze be
grijpen niet dat consequent
pacifisme betekent: achttien
maanden zitten. Ze begrijpen
niet dt je de marechaussee in
licht over je verblijfplaats, zo
dat ze je kunnen pakken. Die
is maf, zeggen ze in de bajes'
Misdaad
„De gevangenis is een mis
daadschool. Ik had niet ge
dacht dat het zo erg zou zijn.
De man die een grote kraak
heeft gezet telt, niet het dief
je. Een pure prestatiemaat
schappij. Een constante con
frontatie. Als je uit een be
schermd milieu komt, een
atheneum-klant met een pa
die goed verdient, waar thuis
een bepaalde levensstijl
geldt, dan heb je het moeilijk
in de bajes"
,Van de bewaarders hebben de
meesten een onzeker bestaan
achter de rug: gevaren, in de
bouw, baan kwijt. Bewaarder
betekent voor hen vooral
ambtenaar zijn, vastigheid,
brood op de plank. Als het
vijf uur is is het vijf uur. Ze
zijn werknemer en dat is het.
Zij hebben de sleutel en als
kan leiden, zo stelde ook be
stuurder Van der Heide van de
Vervoersbond CNV.
Eind dit jaar zal de harmonisatie
van de arbeidsvoorwaarden van
de diverse bedrijven en onder-
nemgingen in het openbaar ver
voer afgerond moeten zijn. Die
een gedetineerde kritiek
heeft of ze vinden een gedeti
neerde lastig, dan gaat hij
achter de deur. Machtsmis
bruik? Nee. een manier van
denken. Geen opzettelijke
manier van denken, maar een
vastgeroeste. E zijn ook idea
listen onder, bij wie het om
de bejegening gaat. Maar hun
idealisme wordt gesmoord in
de regels, in de dingen die
niet mogen en niet kunnen'
,Toen ik terugkwam van de
Krijgsraad met die straf van
achttien maanden voelde ik
me goed klote. Een bewaar
der ving me op. Hij vond het
echt rot voor me, zei dat ik
niet in de gevangenis thuis
hoorde. Hij heeft een half uur
met me gebabbeld, hoewel
dat helemaal niet mocht.
Makkelijk hebben zulke be
waarders het niet"
Vader
„Mijn vader heeft wat je noemt
een goede baan bij een groot
adviesbureau voor bedrijven.
Hij is reserve-kapitein in het
leger. Op een aantal punten
zijn we het niet eens. Maar ik
laat hem in zijn waarde en hij
mij. Hij steunt mij omdat hij
weet waarom ik denk zoals ik
denk. Hij waardeert dat. Hij
was zelfs trots op me nadat ik
mijn motivering voor de
Krijgsraad had voorgelezen.
arbeidsvoorwaarden lopen nogal
uiteen, zowel wat basisloon als
secundaire arbeidsvoorwaarden
betreft. Ook de onregelmatig
heidstoeslag zal in deze harmoni
satiebesprekingen worden mee
genomen, aldus Zeevalking. De
harmonisatie zal tegen de achter
grond van de gehele salarispro-
wooit zal ik schieten. En nooit
zal ik meedoen aan acties die
op gewelddadige manier het
gelijk zoeken, ook niet in El
Salvador, al weet ik dat veel
pacifisten het daar erg moei
lijk mee hebben. Maar er zijn
zoveel voorbeelden van
bruut door rechts onderdruk
te landen waar de linkse be
vrijdingsbeweging later de
onderdrukker wordt want
als een land bevrijd is zijn de
mensen nog niet bevrijd'
.Over bommen hoef ik niet te
praten. Ik ben zelfs tegen
verfbommen. Een verfbom is
gewelddadig. Iemand voelt
zich lullig met verf op z'n
kop. Dat is net zo erg als ge
fouilleerd worden, afgeluis
terd worden, bekeken wor
den. Maar je op de rails vast
binden zie ik als een vorm
van geweldloze weerbaar
heid. Je stelt alleen je eigen
leven in de waagschaal om
een trein vol gewelddadige
rotzooi tegen te houden".
Onkruit
„Ik ben niet tegen Onkruit. Ik
ben het alleen niet altijd eens
met hun manier van actievoe
ren. Er zitten nogal wat anar
chisten en die handelen nou
eenmaal anders dan mensen
die het principe van de ge
weldloze weerbaarheid aan
hangen Op de vliegbasis in
Soesterberg wist Onkruit dat
ze door haar manier van ac
tievoeren geweld zou oproe
pen. Onkruit zegt dat anders
de tegenpartij gebruikt ge
weld door haar foute manier
van denken. Maar zo los je
geen conflicten op. Je verer
gert het alleen maar. Een con
flict los je op door oplossin
gen aan te dragen. Dat kan
nooit het uitlokken van ge
weld zijn Onkruit heeft
scherpe kritiek gehad over
wat ik in het alternatieve blad
De Vrije Apeldoorner heb ge
schreven over de militaire
strafgevangenis Nieuwer-
sluis. Daarin had ik begrip
voor de positie van de bewa
kers. die vertelden dat ook zij
gespannen waren, ook zij ge
pest werden, schoenen naar
hun hoofd kregen of boter
hammen in het gezicht ge
duwd kregen. Onkruit vond
dat ik geen positief beeld van
die bewakers had mogen ge
ven omdat zoiets ten koste
ging van het beeld van de
dienst wei geraars
,Nu maar stoppen over On
kruit. Er zijn genoeg kranten
die proberen mij als totaal
weigeraar uit te spelen tegen
de totaalweigeraars van On
kruit. En ook daarvoor laat ik
mij niet gebruiken".
blematiek van het overheidsper
soneel worden bezien en Zeeval
king sluit bM Uit ddt er van har
monisatie naar beneden sprake
kan zijn, in sommige gevallen
Volgens de bonden heefi Zeeval
king de budgettaire gevolgen
van de harmonisatie echter niet
op voorhand afgewezen.
ADVERTENTIE
Een eigentijds voorbeeld
uit het Poggenpohl-
programma: de HR 52
met massieve ronde
hoeken en ambachtelijke
hoekverbindingen.
Ook van deze Poggcnpohl-
kcuken zijn nog na jaren en
jaren onderdelen te
verkrijgen. Zodat u altijd
kunt uitbreiden of
veranderen. Samen met de
robuuste kwaliteit en de
doordachte vormgeving is
hel uw garantie dat een
Poggenpohl z'n geld meer
dan waard is. Ga maar kijken
bij de Poggenpohl- dealer
b.v. Gebr Rolffs Handel mij
Industrieweg 14 De Grote Polder
Zoeterwoude-Rijnduk
Tel. 071-899206
Winkelcentrum Babylon
Den Haag lel 070-851308
