'Duitser kan geen democraat zijn...' Brits kabinet wil meer zelfbestuur voor Ulster -c I> Neo-nazi Manfred Röder (rijksregent) voor rechter keWergfond Sterilisatie onder dwang Italië blijft verdeeld over Russisch aardgas Drinkwater Luxemburg door ongeluk vergiftigd? VRIJDAG 2 APRIL 1982 Varia Dijk en Stuiter Dijk en Stuiter. Die ken ik. Ze zaten bij elkaar op een kamer in een groot kantoor. Alles aan Dijk teas een beetje geel. Zijn achterovergekamde, dunne haar had het vermoeide geel van nat geworden hooi, het wit van zijn ogen, zijn lange tanden, de fletse sproeten op zijn handen, al les leek vergeeld. Zoals men vroe ger wel zei: „In de pispot gewas sen en in de schoorsteen ge droogd". Stuiter was daar bij vergeleken uitgesproken roze, de kleur van rijpend fruit, een perzik, een fris se appel. Maar alleen in de ka mer met Dijk. Daarbuiten oogde hij als een normaal mens. Beiden hadden last van roos. Als zij maar even bewogen, sneeuw de het in hun kamer. Stuiter was kalend bovendien en bovenop zijn hoofdhuid vormden zich in tijden van droogte vreem de, parelmoeren schilfers. Het was beter Dijk en Stuiter van niet al te dichtbij te bekijken. Dijks jas Waar ging Dijk naartoe, na zijn kantoortijd? Hij had ongetwijfeld een kantoor ergens. Maar echt wonen deed hij in zijn overjas, een wollen gevaarte met een doolhof van zakken. Wie hem aan het eind van de dag bezig zag het ding om zijn schrale lijf te knopen, kreeg soms het eige naardige vermoeden dat er zich meubels in die jas bevonden, een schemerlamp en misschien wel een krantenbak en allerhande snuisterijen. Het was niet alleen een kledingstuk, het was een le venswijze. En geschiedenis. Ja ren van Dijks leven zaten in die jas, met tastbare herinneringen, dierbare paperclips, boodschap penlijstjes, treinkaartjes. En overdag, als hij aan het werk was, hing die jas aan de kapstok als een slapend dier, dat je maar beter niet kon wekken. Stuiters geheim Stuiter had ook zyjn eigenaardig heden. Rare gewoonten. Iedere ochtend boende hij het blad van zijn bureau af, met zijn mouw, in lange driftige halen, alsof hij iets moest uitwissen, als of er op dat bureau iets geschre ven stond, een Mene Tekel, want hij keek er angstig bij, en schul dig, vooral schuldig. Misschien was hij wel een geval voor de psy chiater, maar zoals bij de meeste mensen was het niet erg genoeg. En Dijk kon zulke dingen al hele maal niet schelen. Die bekeek al les met dezelfde schampere oog opslag, alsof hij zeggen wilde: ,je doet maar". Die uitdrukking was hem toch al in de mond be storven. tfJe doet maar. Hij doet maar. Ze doen maar". En Stuiter maar boenen. Iedere ochtend stond hij iets uit te wis sen, maar wat? Stuiters geheim. Vermoedelijk wist hij het zelf ook niet. Dat is pas een geheim. Van Straaten Zo, nu kent u Dijk en Stuiter ook. Zij zijn scheppingen van Peter van Straaten, 37 van zulke korte stukjes, typeringen, op de linker bladzij van het boekje Dijk en Stuiter", en 37 tekeningen daar naast op de rechterbladzij. Ik be wonder zulke mensen, die twee dingen heel goed kunnen, én schrijven én tekenen. Dijk en Stuiter in één persoon saamge bonden. Peter van Straaten is daar een voorbeeld van, Marten Toonder een ander, en het begint altijd aan de tekenzijde. Iemand kan heel goed tekenen, hij krijgt de behoefte er tekst bij te verzin nen, en dat blijkt hij dan ook weer heel goed te kunnen: James Thurber, Jules Feiffer, Jaap Veg- ter... Je eigen illustrator te kunnen zijn, dat lijkt mij ideaal. Dijk en Stui ter, je kent ze van haver tot gort als je het boekje uit hebt. Let maar eens op, hier komt er nog eentje, nu van mezelf, in eerbiedi ge bewondering opgedragen aan Peter van Straaten: Dijk ging nooit met vakantie. Zijn moeder kon niet tegen reizen, zei hij. En hijzelf bleef ook liever thuis, dan kon hij eindelijk eens schoon schip maken. Brieven weggooien, die hij eerst metho disch in Kleine snippertjes scheurde, en daarna verbrandde in de haard. Hij bleef er bij staan tot alles in as was veranderd, en pookte er dan nog even in. Ook zette hij al zijn boeken, in die ene boekenkast met glazen schuifdeurtjes die in de huiska mer stond, in een andere volgor de. Niet langer alfabetisch maar naar onderwerp, en dat dan weer alfabetisch. Zoals ze het jaar daarvoor dus hadden ge staan. Stuiter ging naar het buitenland met zijn vrouw. En altijd in de bus, met een reisge zelschap. Daar hielden ze nog een half jaar kaartavondjes aan over, tot dat weer wegebde. Stuiter wou ieder jaar weer naar een ander land. „ALs ik dood ga wil ik de wereld gezien hebben", zei hij altijd. Al een half jaar te voren kwam hij met een plastic tas vol reisfolders op kantoor, en maakte in de middagpauze een „lijst van mogelijkheden". „Ha!" riep hij dan, handenwrij- vend, AfrikaWat hebben we daar nog niet gehad?!" „Alles behalve Tunesië", zei Dijk dan vernietigend. STUTTGART - Na de dood van de Duitse admiraal Karl Dönitz in december 1980 schreef de rechtse extremist Manfred Röder vanaf zijn onderduika dres aan zijn vrouw: „Het Rijk is nu zonder leider. De 'Reichsverweserschaft' treedt in werking". Dat betekende dat de in 1929 geboren Röder, die ooit advocaat en CDU-lid was, zich vanaf dat mo ment beschouwde als opvolger van Dönitz, die op zijn beurt de wettige opvolger van Adolf Hitler was geweest. Röder noemde zichzelf „Reichsver- weser" (rijksregent) en meende dat hij aldus de leider van het „Deutsche Reich" was, dat volgens hem „nog altijd in oorlog verkeert met de geal lieerden". Volgens eigen zeggen daartoe gerechtigd door een „Reichspar- teitag" in Flensburg, zou Röder ook hebben onderhandeld met de leiding van de Sowjet-Unie. Het gevolg daarvan was dat Leonid Brezjnjev eind 1979 bekendmaakte dat er duizend Rus sische tanks en 10.000 Sowjet-soldaten uit de DDR zouden worden teruggetrokken. De Sowjet-ambassadeur in Wenen zou dat Röder zelf hebben bevestigd. Als Reichsverweser heeft de neo-fascist Röder eveneens het regime van de ayatollah Chomeini („Een groot voorbeeld voor onze strijd") erkend, als ook de uit neo-nazi's bestaande „wettige" regering van de Ver enigde Staten. „Ik heb meer voor de toenadering tussen de volkeren gedaan dan allen die hier zitten", aldus Mandred Rö der. Aanslagen Dat alles en nog veel meer vertelt Röder in de rechtszaal van de justitiebunker" in Stuttgart-Stammheim, waar eens Andreas Baader, Gudrun Ennslin, Ulrike Meinhof en Jan-Carl Raspe van de Rote Armee Faktion zich voor hun rechters moesten verantwoorden. Samen met de 25-jarige medisch assistente Sibylle Vorderbrügge, de 51-jarige keel-, neus- en oorarts Heinz Colditz en de eveneens 51-jarige voorman Raymund Hoernle staat Röder terecht in het eerste grote moordproces tegen neo-nazi's. De vier worden ervan verdacht als leden van een verboden rechts-extremistische vereni ging, de „Deutsche Aktions- gruppen", op zijn minst ze ven aanslagen te hebben ge pleegd in de periode tussen februari en augustus 1980. Er werden brandbommen ge gooid in een gebouw waar een tentoonstelling over Auschwitz werd gehouden, naar het huis van de „Land- rat" die de tentoonstelling had helpen organiseren, naar een school in Hamburg die de naam draagt van een door de nazi's gemartelde Poolse jood en naar verblijven voor vreemdelingen die politiek asiel hadden aangevraagd in de Bondsrepubliek. Bij de laatste anlag op zo'n huis in Hamburg kwamen twee jon ge Vietnamezen om het le ven. Anderhalve week na deze dag, de 22e augustus 1980, door Roder in zijn dagboek om schreven als het „begin van Duitslands bevrijding", maakte de politie een einde aan de bloedige moord- en terreurdaden van de „Deut sche Aktionsgruppen". Bij een grote razzia werden Ro der en Sibylle Vorderbrügge in Hannoverschmünden gearresteerd; de arts Colditz en diens vriend Hörnle in het Schwabische dorp Kirch- heim-Teck. Brein In het nu twee maanden duren de proces tegen de neo-nazi's hebben Hörnle, Vorderbrüg ge en Colditz vrij omvangrij ke bekentenissen afgelegd en daarbij voor een deel het „brein" van de bende, Röder, zwaar beschuldigd. Geduren de veertien zittingen van het Oberlandesgericht in Stutt- gart onder voorzitterschap van rechter Klaus-Jürgen Knospe is gebleken dat Ray mund Hörnle en Sibylle Vor derbrügge letterlijk in ver voering zijn geraakt door de fascistische praatjes van met name Röder en in mindere mate Colditz. Het gevolg was dat zij bereid waren om wel haast „alles" te doen tenein de Duitsland te „redden". Daartoe behoorde de moord op de twee Vietnamezen. Hörnle, een nogal onopvallen de man en vader van zes kin deren, was zo onder de in druk gekomen van de nazi- propaganda van de arts die hij raadpleegde wegens een gehoorstoornis, dat hij in het metaalbedrijf waar hij werkte buizen stal die hij gebruikte voor de bouw van bommen. Sibylle Vorderbrügge, een kind uit een artsengezin dat met de piano, klassieke volksmuziek, paardrijden en sport in Bremerhaven was opgegroeid, groeide uit tot terroriste nadat zij tijdens haar opleiding tot röntgen-as- sistente kennis had gemaakt met de dochter van de ver dachte Colditz. Het noodlot slaat toe als deze Gabriele bij Sibylle het „Dagboek van Anne Frank" ziet liggen en het een vervalsing noemt. Sibylle Vorderbrügge krijgt zo genaamd bewijsmateriaal van haar vriendin Gabriele en binnen een paar maanden is zij er tot in het „diepste van haar ziel" van overtuigd dat alles wat zij geleerd heefl over het Derde Rijk en de pe riode daarna, niet juist is. Persoonlijke ontmoetingen met Heinz Colditz, die zij spoedig „Vati" noemt, en vooral met de fanatieke neo nazi Manfred Röder doen haar al spoedig aan niets an ders meer denken dan de „Auschwitz-leugen" („Er is geen enkele jood vergast"), aan de levensgevaarlijke be dreiging van buitenlanders voor het Duitse rijk, aan in het algemeen „Duitslands be vrijding". Horig Sibylle Vorderbrügge breekt haar relatie met een acht jaar oudere man af en wordt de geliefde van Manfred Röder. Op een manier die volgens de aanklacht „geestelijk en sek sueel horig" is. In het voor jaar van 1980 schryft Sibylle in haar dagboek: „Deze man is uniek. Als toch iedereen zou erkennen dat hij alleen ons volk kan bevrijden. Hij is onze Führer die wij blind moeten volgen... Hij is door God gestuurd". De door „God gestuurde" Rö der, die eens tekeer ging te gen pornografie en zichzelf als een rechtschapen, brave borst tracht voor te stellen, rechtvaardigt zijn verhou ding met Sibylle voor zich- «zelf, de rechtbank en zijn vrouw (moeder van zes kin deren) met het feit dat ook duizenden Duitse meisjes op Hitier verliefd waren geweest en van hem een kind wilden hebben. Hij beroept zich op Katharina de Grote en een reeks pausen, die net als hij de ketenen van de christelij ke moraal zouden hebben af geworpen. Waarom zou de zelfbenoemde „Reichsverwe ser" dan niet het recht heb ben gehad op twee vrouwen - alles in het belang vahet Duitse rijk natuurlijk De 15e zitting van het Oberlan- Door Hans Amesz desgencht in de zaak tegen Röder en de zijnen is aange broken. Voor de eerste keer zal Manfred Röder zelf ge hoord worden. De uiterlijke omstandigheden Ujken pre cies dezelfde als in de tijd dat de aanvoerders van de links- extremistische Rote Armee Faktioi# (voor het grootste deel weliswaar niet aanwe zig) terecht stonden in de be tonnen bunker naast de ge vangenis Stuttgart-Stamm heim. Net als destijds worden bezoekers en journalisten ge visiteerd. Schoon De Nederlandse journalist moet, na zich met paspoort en perskaart te hebben gele gitimeerd, mee naar een hok dat van binnenuit met kan worden geopend. Hij moet al les afgeven: kleingeld, schrijfgerei, horloge, papie ren. Daarna onderzoeken twee beambten of de journa list „schoon" is, eerst met de handen en vervolgens met ee metaaldetector. De detector reageert op de ritssluiting van mijn broek. Die moet vervolgens naar beneden, waarna het „piep-apparaat" voor mijn geslacht wordt ge houden. Ik mag een schrijf blok, een paar kranten en mijn vulpen meenemen. Die vulpen leverde nog moeilijk heden op, maar omdat ander schrijfmateriaal niet aanwe zig was, werd het risico van een projectiel in het inktre- servoir noodgedwongen ge dragen. Al het andere, op de oveijas na, werd door de beambten afgegeven aan een achter gepantserd glas zitten de functionaris die het in een kastje opsloot en in ruil daar voor een sleutel overhandig de. Dat hele ntueel herhaalt zich na de middagpauze. In de „bunker" is niets te krij gen, zelfs een kofTieautomaat ontbreekt. In de gigantische zittingszaal staan en zitten vele agenten. Voor het binnengaan moet het „bewijs van toegang" worden getoond. Het is ne gen uur 's morgens. De hoofdverdachte Manfred Roedr, gekleed in een typisch Duitse kniebroek, met wol len kousen, stevige schoe nen, een gebreid groenachtig vest, komt vanachter een wit bepleisterde muur naar vo ren. Hij begroet zijn inmid dels tot hulp van de verdedi ging toegelaten vrouw met een morgenkus en wuift met lachend gezicht naar zijn ver trouwelingen in de toeschou- wersbanken. Die zwaaien ge roerd terug. Onder hen zijn circa 16-jange zoon en twee geheel in het zwart geklede neo-nazi's te herkennen aan het gegraveerde teken op hun koppelriem dat net geen hakenkruis is. Verzinsel Röder, die al verschillende ke ren wegens verboden neo- fascistische activiteiten is veroordeeld en in 1978 „on derdook" om arrestatie te voorkomen, beweert dat dc moord op zes miljoen joden een puur verzinsel is dat er al leen maar toe dient om „van daag nog de Duitsers met hun neus in de stront te druk ken". Waar het Duitse volk onder gebukt gaat is, volgens de ex-advocaat, dat het van wege het verleden niet nor maal meer durft te reageren. Hij deinst er niet voor terug een verhaal te vertellen, waarbij de journalist hoopt dat geen overlevende aan de holocaust in de zaal zit Tijdens een vliegtocht naar Brazilië heeft een joodse medereiziger hem. Röder, het verhaal wil len opdissen 120 familieleden in Duitse concentratiekam pen te hebben verloren. „Ik", zegt Roeder tegen de rech ters. „heb hem hard uitgela chen en gezegd u kunt mooi liegen". Nee. zegt de wegens weerzinwekkende ophtsing veroordeelde verdachte, men moet joden niet „berouwvol en hielenlikkend" behande len. maar „heel normaal, want dan reageren zij ook normaal". De joodse mede reiziger had. aldus de „Reichsverweser". voor wie „de openlijke bekentenis tot Hitier" normaal is, dan ook toegegeven dat „het allemaal niet zo erg was geweest". En daarna hadden zij een goed gesprek gehad. .Alles wat ik heb gedaan en ge schreven, diende ertoe de ruggegraat van het Duitse volk te versterken", zegt Manfred Röder. De door Rö der geschreven circulaires aan geestverwanten komen ter sprake. Die zijn stuk voor stuk doordrenkt van haat te gen buitenlanders, haat tegen de huidige regering die „op elk gebied bewust tegen het volk liegt", haat tegen de be zettende machten van Duits land. haat tegen de democra tie en met in de laatste plaats oproep tot geweld. Desge vraagd zegt Roder da hij in principe niet tegen een ge welddadige bevrijding van Duitsland is, zoals Chomeini in Iran heeft gedaan, maar dat hij de tijd daarvoor nu nog niet rijp acht Oproep? De voorzittende rechter Knos pe wil weten of Röder via zijn circulaires niet een zodanige invloed op met name Sibylle Vorderbrügge en Raymund Hörnle heeft uitgeoefend dat zij geweld gingen gebruiken om het „doel" te bereiken. De geslepen ex-advocaat ont kent dat. „Dan zou ook Nietz sche verantwoordelijk zyn voor het Derde Rijk en Lu ther voor de Boerenoorlog. Weet u, ik schrijf die brieven al lang en vroeger vatte men datgene wat daarin stond toch ook niet op als oproep om bommen te gaan gooien". Manfred Röder, die vindt dat „wie Duitser is, geen demo craat kan zijn en wie demo craat is geen echte Duitser". Manfred Roeder, die vindt dat „de Teutonen van alle landen zich moeten vereni gen" Die Manfred Röder is een neo-fascistische ratten vanger van het ergste soort. Het Oberlandesgericht m Stuttgart verwyt hem aan het begin van het proces in een besluit poging tot moord en medeplichtigheid bij moord. Een zeer ongewone stap, waarmee de rechters demon stratief uitgingen boven de aanklacht van het openbaar ministerie In de loop van het proces, dat nog zeker maan den zal duren, zal moeten blaken of het bewijs hiertoe geleverd kan worden. LONDEN - Het Britse kabinet heeft zich gisteren achter plan nen van minister Prior (Noord- Ierland) geschaard, om Noord- Ierland een zekere mate van zelf bestuur te geven. Prior zal naar verwachting maandag in het La gerhuis bekend maken wat zijn plannen voor Ulster precies in houden. De grote lijnen van de voorstellen zijn echter inmiddels al uitge lekt. De bewindsman wil gelei delijk een eind maken aan de si tuatie, dat Noord-Ierland direct vanuit Londen wordt bestuurd. Hij wil dat de Noordieren een raad kiezen, die eerst vooral ad viserende, maar later steeds meer bestuurlijke bevoegdheden moet krijgen. Al de komende herfst zouden de Noordieren naar de stembus moeten gaan om de 78 leden van deze raad te kiezen. Deze leden zouden moeten worden voorge dragen door de politieke partijen in Noord-Ierland. De grootste politieke partij voor de protestanten, de OUP, en de grootste partij voor het roomska- tholieke volksdeel, de SDLP, hebben inmiddels al laten weten weinig vertrouwen in Priors plannen te hebben. Wantrouwen Zij zullen vermoedelijk wél mee doen aan de verkiezingen, maar staan zeer wantrouwend tegen over de door Prior voorgestelde raad. Niemand is bijvoorbeeld gelukkig met het voorstel, dat besluiten door 70 procent van de leden van de raad moeten wor den gesteund. Prior heeft daarvoor gekozen om te voorkomen dat de protestanten, die ruim 60 procent van de bevol king van Noord-Ierland uitma ken, in hun eentje gaan bepalen wat de raad zal besluiten, zonder op de belangen van de roomska- tholieken te letten. De raad zal zich kunnen buigen over alle onderwerpen die Noord-Ierland aangaan, behalve over het handhaven van de open bare orde, waarvoor Londen ver antwoordelijk blijft Als de raad er komt, is het voor het eerst sinds 1972 dat de Noordieren re gionaal vertegenwoordigd zyn. Prior ziet in deze vorm van zelfbe stuur de enige mogelijkheid om geleidelijk de vrede in Ulster te bereiken. Hij wil, als de raad le vensvatbaar blijkt, de Noordie ren in steeds grotere mate hun ei gen zaken laten regelen. Geweld Inmiddels hebben leden van de IRA gisteren vanuit een hinder laag twee Britse soldaten dood geschoten. De soldaten zaten in een niet als legervoertuig te her kennen bestelauto, die door de IRA werd doorzeefd met kogels. De terroristen voerden de aanslag uit vanuit een fiat in het rooms- katholieke deel van Londonder ry. Die flat waren zij woensdag avond binnengedrongen. De stu denten die de flat bewonen, wer den tot de aanslag in gijzeling ge houden. In acht dagen heeft de IRA nu zes Britse soldaten gedood Deze nieuwe golf van geweld koipt na een periode van een half jaar be trekkelijke rust in STOCKHOLM (DPA) - Indiaanse vrouwen in Guatemala zijn on middellijk na de geboorte van een kind gesteriliseerd. Ook zijn pas geboren kinderen onvrucht baar gemaakt om de Indiaanse bevolking van het land uit te roeien. Dit heeft de voorzitter van de wereldraad voor oor spronkelijke bewonders (WCIP), Jose Carlos Morales, gisteren tot de pers in Stockholm gezegd. Volgens deze uit Costa Rica af komstige Indiaan wordt met na me in Latijns-Amenka en Au stralië de oorspronkelijke bevol king bedreigd met vernietiging. ROME - De Italiaanse regerings partijen blijven verdeeld over de Russische aardgasleverin gen. Socialisten en sociaal-de mocraten uiten kritiek op het voorgestelde verdrag. Zij ach ten het te riskant voor energie afhankelijk te worden van de Sowjet-Unie. Daarentegen heeft de christendemocratische mi nister van nijverheid Giovanni Marcora zich in de Kamer sterk gemaakt voor een spoedige af sluiting van het verdrag met de Sowjet-Unie en tegen dat met Algerije. Zijn argumenten zijn: vandaag betrekt Italië zeven miljard kubieke meter gas uit de Sowjet-Unie tegen i rende prijzen. Met het nieuwe verdrag zou dat 14 miljard m3 worden ofwel 2 procent van de voor 1990 voorziene behoefte. Marcora werd bijgevallen door de christendemocratische partij leider Flaminio Piccoli. De Ita liaanse regering, zo liet minis ter-president Giovanni Spadoli- ni vervolgens weten, houdt vast aan de al eerder besloten „be denktijd". Het staatsbedrijf SNAM heeft al een technische overeenkomst met de Sowjet- Unie gesloten, die echter pas in werking kan treden, wanneer de regering er haar definitieve goedkeuring aan hecht. De sociaaldemocratische partij leider Pietro Longo deelde de premier mee: „Ik hen voor de realisering van de Sowjet-Rus- sische pijpleiding, mits de Sow jet-Unie die zelf betaalt. Slechts in dat geval heeft Rusland er al le belang bij ons het gas te blij ven leveren, om de reusachtige investeringen eruit te krijgen". De economische expert van de so cialisten, Francesco Forte, is van mening dat „de gasleiding met Algerije in elk geval priori teit moet krijgen". Hij bestrijdt het economische voordeel van de overeenkomst met de Sow jet-Unie. Tegelijk wordt er van uit Zuid-Italiê, en met name Si cilië, sterk bij de regering op aangedrongen het voor dat deel van het land zeer belangrijke verdrag met Algerije af te slui ten. Definitieve besluiten kun nen slechts verwacht worden na een gemeenschappelijk be raad van alle regeringspartijen. ARLON (AFP) Een vracht wagen met 17 ton giftige verfstof is gisteren na een aanrijding met een personen auto in de rivier de Attert (by de grens tussen België en Lu xemburg) gestort Dc verfstof is terechtgekomen in dc ri vier. die enkele kilometers verderop uitkomt in de (Lu xemburgse) nvier de Sure, die van belang is voor de drinkwatervoorziening van een groot deel van de stad Luxemburg. De Luxemburgse autoriteiten hebben opdracht gegeven monsters te nemen en heb ben de bewoners aangeraden contact met het vervuilde wa ter te vermijden Bu de aanryding tussen de vrachtwagen en de personen auto zyn de dne inzittenden van de personenauto omge komen. De bestuurder van de vrachtwagen werd ernstig ge wond.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 17