c
LINKS-RECHTS.
OF'N BEGINSEL
3
U kunt kiezen:
CDA U en wij.Samen verantwoordelijk.
Licht herstel
iii de metaal
Boeren in Randstad
hebben het moeilijk
O
\ntew'iew
Manlio Argueta:
Salvadoriaanse schrijver
licht boek in Leiden toe:
DINSDAG 23 MAART 1982
Varia
Baron
Foto's en filmbeelden kunnen heel
bedrieglijk zijn. Zag Koos Koster
eruit als een oud-theologiestu
dent? Zag Jan Kuipers er uit als
iemand die in een Zuidameri-
kaanse bananenrepubliek per
„taxi" op zoek ging naar gueril-
lastrijders? Nee. Dus zegt het ook
niets dat president Napoleon
Duarte er uit ziet als een goed ge-
typecaste, aan lager wal geraak
te boksmanager in een Ameri
kaanse B-film. en dat onze am
bassadeur in Mexico, mr. J. C. P.
baron Speyart van Woerden, er
op de overgeseinde foto's uit ziet
als Lulletje Lampekatoen Eerste
Klasse, met Lof.
Ik herhaal: zo'n eerste indruk van
af een foto zegt helemaal niets, ik
heb vaak met verbazing zitten tu
ren naar foto's van gefusilleerde
verzetslieden uit de Tweede We
reldoorlog, die zagen er ook vaak
uit als boekhouders en niet als
desperado's (mijn eigen vader
was boekhouder, bedenk ik nu).
Maar toch, de eerste handelingen
en wandelingen van de baron in
El Salvador, waar hij namens
Van der Stoel en de rest van het
Nederlandse volk de ware gang
van zaken moet zien te recon
strueren van de moord op „de
vier van El Salvador", corres
ponderen meer met zijn foto dan
wenselijk moet worden geacht.
Maar laten we beginnen met hem
de „benefit of the doubt" te geven,
en aannemen dat hij, als ambas
sadeur in een Zuidamerikaans
land, van haver tot gort weet hoe
zo'n land in elkaar zit.
Laat ik zo wijs zijn, heeft Speyart
van Woerden, op weg naar El
Salvador, misschien bij zichzelf
overdacht, om niet meteen na
aankomst te laten merken dat ik
geen barst van de officiële versie
geloof. Want dan krijg ik hele
maal geen medewerking, en kan
ik een echt onderzoek ter plekke
wel vergeten. Dus laat ik begin
nen met de officiële weg te be
wandelen, en de indruk proberen
te wekken dat ik, met mijn dub
bele naam en mijn adellijke titel,
in diepste wezen „een der hun
nen" ben. Misschien zal zo'n
Duarte, als heren onder elkaar,
dan iets „off the record" zeggen
waar ik iets aan heb. Zoiets van:
ja God, meneer de baron, u weet
zelf hoe zoiets gaat in Zuid-Ame-
rika, ik begrijp ook best dat dit
voorvalletje de grootste anti-re
clame is die mijn regime kon op
roepen, maar ik ben hier ook
maar als sluitpost neergezet door
de generaals en de grootgrondbe
zitters, die vonden blijkbaar dat
er maar eens een afschrikwek
kend voorbeeld gesteld moest
worden, en dat ik dat dan maar
moet rechtbreien en goedpraten
zal hun een zorg zijn...!
Zo'n soort verhaal. Speyart van
Woerden, link als een looien deur,
knikt en praat mee, wekt de in
druk dat het beter voor beide
partijen is als deze hele affaire
als een nachtkaars uitgaat, en
krijgt van de opgeluchte Duarte
in een opwelling alle medewer
king toegezegd, omdat Speyart
getoond heeft de waarheid en
niets dan de waarheid met de no
dige diplomatieke omzichtigheid
te zullen interpreteren. Maar zie,
niet zodra heeft Speyart van
Woerden dank zij enkele loslippi
ge generaals die in een vertrou
welijke bui waren het hele ver
haal in handen, of hij geselt met
zijn vlijmscherpe rapport het
Salvadoraanse bewind, hekelt de
Amerikaanse steun aan dat regi
me en hoont de Amerikaanse am
bassadeur die al meteen wist te
melden dat de officiële versie van
Duarte c.s. wel de juiste moest
zijn. Zal het zo gaan?
Of moeten we vrezen dat Max van
der Stoel die er overigens ook uit
ziet als een dorre boekhouder,
maar toch nooit over zich heeft
laten lopen, althans geen hele
marsen) toch de verkeerde Zuid-
amerikaanse ambassadeur naar
El Salvador heeft gestuurd? Een
andere aanpak had immers meer
voor de hand gelegen. Ik zou, als
ik baron Scheepmaker van Wa
terland was geweest, metaan na
aankomst alle buitenlandse cor
respondenten zijn afgegaan, te
beginnen bij de Nederlanders die
er toen nog waren. Die Duarte
die blijft nog wel een tijdje, maar
het lag voor de hand te veronder
stellen dat de Nederlanders zo
snel mogelijk naar huis zouden
gaan, dat die Duitse journalist
chauffeur in ijltempo zou ver
trekken, en dat ook Engelse en
Braziliaanse journalisten, na
hinder te hebben ondervonden,
hun leven over de grens zeker
zouden gaan stellen.
Die eerst dus, en dan had hij, met
de door hen aangedragen feiten
gewapend, bij Duarte op bezoek
kunnen gaan. Hij had nu de in
druk gekregen dat hij „zonder
veel aarzelen op alle vragen een
antwoord had gekregen", maar
als hij eerst bij die journalisten te
rade was gegaan, had hij geen
vragen hoeven stellen maar be
schuldigingen kunnen uiten. En
buitengewoon verontrustend is
Van Woerdens „bewijsje" dat
Duarte „alle medewerking" heeft
toegezegd: de Salvadoraanse
president had hem getipt, dat het
leven van een der Nederlandse
journalisten (Jan Schmeitzge
vaar liep, en de ambassadeur
had dat snel aan de betrokkene
doorgegeven.
Die ondertoon van „dat is toch
sportief en coöperatief van die
Duarte" is van een verbijsteren
de absurditeit!
ADVERTENTIE
CD A-politiek is peen links-rechts politiek. Christen-democratie is
gebaseerd op de beginselen van het Evangelie. Zonder voorrang te
geven aan partij- of groepsbelangen. Het CDA doet een beroep op
alle mensen in Zuid-Holland die zich bewust zijn van huri mede
verantwoordelijkheid: op het werk, op school, of thuis.
AGRARISCHE PRODUKTIE. OF PARKWACHTERS.
Het CDA wil waarborgen voor de bestaanszekerheid van de
agrarische bevolking. Waar nodig ruilverkaveling en landinrichting
Ruimte voor nieuwe tuinbouwbedrijven. Betere reconstructieregeling
voor de oude teeltgebieden Daar maken we ons sterk voor.
STADSVERNIEUWING. OF VERLOEDERING.
Een goed gebruik van de ruimte houdt in dat wonen, werken en
recreëren biieen worden gehouden. Dat betekent voor de grote stad
versterking van de woonfunctie. Dat betekent voor de dorpen
leefbare en bewoonbare kernen voor de mensen die er thuis horen.
Samen kunnen we er werk van maken.
DEN HAAG (ANP) - Het midden-
en kleinbedrijf in de metaalsec
tor, de metaalnijverheid, ver
wacht dat 1982 een licht herstel
te zien zal geven.
Een gisteren gepubliceerd onder
zoek van het Economisch Insti
tuut voor het Midden- en Klein
bedrijf (EIM) in de branche komt
uit op een groei in volume van
een half procent.
Hoewel volgens het EIM veel be
drijven in de metaalnijverheid
een zwakke winstpositie en een
kwetsbare financiële structuur
hebben, zijn er lichtpunten.
Loonmatiging en inflatiebeheer-
smg hebben geleid tot een ster
kere concurrentiepositie die al
tot uiting komt in een stijging
van de export. De komende jaren
zijn er belangrijke mogelijkhe
den voor de branche te verwach
ten in de energiesector In het
bijzonder in het ontwikkelen en
produceren van energiebespa
rende technieken
DEN HAAG (GPD) - De melkveehouders in het westen hebben de snelle
ontwikkeling in andere gebieden niet kunnen bijhouden. Dit heeft niet
alleen nadelige gevolgen voor hun inkomen maar ook voor hun ar
beidsomstandigheden. De ruimtelijke situatie bemoeilijkt een bedrijfs
ontwikkeling die deze problematiek zou kunnen oplossen, zo blijkt uit
een studie van het Landbouw Economisch Instituut
De produktieomvang van de melkveehouderij in het westelijk weidege
bied nam in het recente verleden toe. maar veel minder dan in andere
gebieden In de periode 1973-1978 bedroeg de procentuele toename de
helft van het landelijk gemiddelde. Het aantal veehouders daalde aan
zienlijk minder dan in andere gebieden De produktieomvang per ar
beidskracht steeg dan ook naar verhouding weinig. Dit is een van de
oorzaken waardoor in de loop van de jaren zeventig het inkomen sterk
achter bleef bij de inkomens in andere weidegebieden.
Ook de arbeidsomstandigheden zyn ongunstiger dan in andere weidege
bieden. Zo zijn veel gebouwen verouderd en niet berekend op de huidi
ge omvang van de melkveestapel. De bedrijfsvoering op veel bedrijven
is kwetsbaar door een gebrekkige waterhuishouding en een slappe bo
dem. Verder is de verkaveling in grote delen van het gebied ongunstig
Volgens het Landbouw Economisch Instituut zal het aantal veebedrijven
in het gebied in de toekomst waarschijnlijk sterker dalen dan tot dus
ver Er komen namelijk steeds meer oudere ondernemers terwijl het
aantal met een opvolger daalt. Deze snellere daling van het aantal be
drijven zal echter het probleem van de bedrijfsgrootte niet kunnen
oplossen. Veel melkveebedrijven zullen over tien jaar nog niet zo groot
zyn als nu al nodig is voor een doelmatig eenmansbedrijf.
ADVERTENTIE
I HYPOTHEEKRENTE I
Rentedaling
RPS Hypotheken
van 11.6% naar
j Rente voor 1 jaar vast.
I Werkelijke |.iarrcntc 11.16
Wilt u meer weten over een
RPS hypotheek, bel dan
(020) V>180II of haal de
II older op het postkantoor.
Vt, rijkspostspaarbank
(Door
Jan Geert Majoor)
wijze opgepakt en het land
uitgezet, de vijfde keer koos
hij eieren voor zijn geld en
vroeg politiek asiel in Costa
Rica. Daar woont hij nu en
verdient zijn brood als do
cent aan de universiteit.
Argueta: „Vanaf 1950 zyn de in
tellectuelen in El Salvador
begonnen met de aanvallen
op het regime. In die tijd had
je ook de indruk dat alle te
genkrachten van het regime
geconcentreerd waren rond
de universiteiten. Vanaf de
jaren zestig hebben boeren
en arbeiders zich aan onze
kant geschaard. De onderwij
zers en geestelijken hebben
een enorm grote rol gespeeld
in dat bewustmakingspro-
ces".
Het boek geeft een uiterst aan
grijpend beeld van de voor
onze begrippen onbegrijpelij
ke gelatenheid waarmee deze
eenvoudige, nog heel dicht
bij de natuur staande men
sen, de onderdrukking on
dergaan. „Ik begrijp dat die
houding voor jullie moeilijk
na te voelen is. De belangrijk
ste uitleg is natuurlijk dat
mijn volk al meer dan vijftig
jaar onder een dicatatuur
leeft. Ik ben opgegroeid in
een sfeer van: je mag niets
zeggen, je mag niets vinden.
Daar ga je je leven naar in
richten".
Op uitnodiging van hrt F.l Salva
dor Komitrr Leiden tal Manlio Ar-
gurta vanavond om 20 00 uur rrn
lezing geven in het Leid* Vrtjetljdi
Centrum. Breestraat 66.
De schrijver zal spreken over de
rol van intellectuelen in het poli
tieke proces dal momenteel in El
Salvador zijn beslag krijgt. Er is
ook een tentoonstelling, opgezet
door leerlingen van het Agnes Ly-
Wreed is de onderdrukking in
die vijftig jaar altijd geweest
Vooral op het platteland. Ar
gueta: „In ons land kennen
we geen wet, alles is legaal.
Zelfs het aankijken van een
politieagent probeer je te
voorkomen, aleen maar om
dat het geweld kan oproepen.
Ze zijn tot alles in staat"
Onhoudbaar
Argueta is ervan overtuigd dat
de revolutie in zijn land niet
te stoppen is. „Je moet de
stnjd van het volk zien in het
licht van die vyftig jaar on
derdrukking. De motivatie
voor hun verzet halen de
mensen uit het verleden en
daarom is die volksbeweging
niet te stoppen Ook niet als
er een invasie uit de Verenig
de Staten zou komen. Het
zou dan allemaal wel geweld
dadiger worden, maar het re
sultaat zal uiteindelijk het
zelfde zijn".
Het boek eindigt met een ge
sprek tussen de vrouw van de
vermoorde boerenleider en
haar klemdochter. De klein
dochter vertelt haar oma dat
ze heeft gedroomd van het
lijk van een soldaat en dat ze
dat heeft ervaren als een sig
naal. „Mijn hart geeft het me
in en myn hart heeft me tot
nu toe nog nooit bedrogen",
zo verklaart ze tegen haar
oma de keuze die ze gevoels
matig heeft gemaakt voor ge
weld als antwoord op de on
derdrukking van het regiem.
Hoop
De vrouw van de boerenleider
ervaart dat als een schok, een
breuk met het verleden. Ge
weld onderga je. je onder
neemt er niets tegen, je pro
beert het hoogstens te voor
komen. Argueta „Dat is de
belangrijkste conclusie van
het boek. het vraagt de men
sen op te staan tegen het regi
me en te gaan vechten. Uit
die keuze spreekt voor my de
hoop voor de toekomst. De
mensen zullen daar zelf voor
moeten stryden".
Manlio Argueta bevestigt dat in
die zin het tweede, belang
rijkste deel van zyn boek. de
stryd van het volk tegen het
regiem, ontbreekt. De veron
derstelling dat het tweede
deel dagelyks in de kranten
te lezen is. beantwoordt hy
met een gelaten „Ja. mis
schien is dat ook wel zo".
„Justo Mejia werd op 9
november 1977 door
vier politieagenten
gearresteerd. Ze be
gonnen hem onmiddel
lijk te slaan en gooi
den hem op een
vrachtwagen die ei
gendom was van Enri
que Cardoza. die sa
menwerkte met de re
gering en in het kan
ton Ocotal woonde.
Ze vertrokken naar San
Fernando, maar hal
verwege haalden ze
hem uit de vrachtwa
gen en begonnen op
een beestachtige wijze
op hem in te slaan.
Zijn lijk werd in een
afgrond gevonden, zijn
benen en armen waren
gebroken, zijn ogen
hingen uit de kassen
en zijn hoofd was van
zijn lichaam geschei
den. Dit is gebeurd in
het Departement Cha-
latenango".
Een even nuchtere als
afschuwelijke getuige
nis, opgenomen in het
in 1979 door de Organi
satie van Amerikaanse
Staten uitgegeven
boek „Schending van
de mensenrechten in
El Salvador". Geval
2834, staat erboven en
niemand zal dus kun
nen zeggen dat het op
zichzelf staat.
De gebeurtenissen rond
Justo Mejia waren
voor de Salvadoriaan
se schrijver Manlio Ar
gueta de aanleiding
om een boek te schrij
ven. Hij sprak met de
weduwe van Justo Me
jia en voegde dat aan
grijpende ooggetui-
geverslag samen met
andere getuigenissen.
Zo ontstond het boek
„Un dia en la vida"
(Een dag uit het leven),
dat officieel in een Ne
derlandse vertaling
(„Een dag in El Salva
dor) uitkomt. Het ver
schijnt in de Derde
Spreker-serie van de
NOVIB. De schrijver is
voor deze gebeurtenis
naar Nederland geko
men.
Het boek speelt in het
departement Chalate-
nango, hetzelfde ge
bied waar de vier Ne
derlandse journalisten
vorige week zijn omge
komen.
Toeval? Het boek ge
tuigt dat dergelijke ge
beurtenissen er aan de
orde van de dag zijn.
LEIDEN - „Als het hier weer rustig wordt, ik bedoel,
als er niet meer zoveel onruststokers zijn omdat we
ze allemaal om zeep hebben gebracht, wil dat dus
niet zeggen dat daarmee ons werk afgelopen zal
zijn, maar het zal wel anders worden".
En de jonge soldaat van de Nationale Garde vervolgt:
„Ik ben het er helemaal mee eens, dit ras moet vol
ledig uitgebrand worden. Wanneer we allen één
zullen zijn in Christus, wanneer we allen Christus
omhelzen en de communistische priesters versla
gen hebben, zal het afgelopen zijn met die rotte
bende".
Nog eens twee citaten uit het
boek „Een dag in El Salva
dor", citaten opgetekend uit
de mond van een lid van de
Nationale Garde, het onder
deel van de veiligheidsdienst
van El Salvador dat samen
met de politie de „repressie"
organiseert en uitvoert. Hij
handelt vanuit zijn overtui
ging en moet niets hebben
van wat wij „de andere kant
van de medaille" noemen.
„En dan durven ze nog laster
praatjes rond te strooien
ook", vervolgt hij. „Dat we
gemakkelijk aan de kost ko
men, dat we alleen maar
mensen weten te vervolgen.
Dat zeggen degenen die er
geen zak van af weten. Ofwel
de vijanden van het vader
land. Want wie eerlijk is,
loopt geen dingen rond te
vertellen waar hij niets van
weet".
Hoop
Dingen rondvertellen waar je
niets van weet... Manlio Ar
gueta vertelt over het ont
staan van zijn bock dat nu. na
vertalingen in het Italiaans
en Engels, ook in het Neder
lands is verschenen
„Een dag in El Salvador' is ont
staan vanuit een gesprek dat
ik gehad heb met de weduwe
van de boerenleider Justo
Mejia. Voor mij was dat de in
spiratie om dit boek te schrij
ven. Vooral de eenvoudige,
bijna natuurlijke manier
waarop zij sprak over de
enorm tragische gebeurtenis
sen in haar leven, sprak mij
enorm aan. Een manier van
spreken waaruit voor mij
toch weer hoop voor de toe
komst sprak"
Het boek geeft een beeld van
het leven op dit deel van het
platteland van El Salvador
zoals duizenden Salvado
riaanse kleine boeren en
landarbeiders, de campesi-
no's, dat dagelijks meema
ken. De steeds toenemende
gewelddadige onderdruk
king door het regeringsappa
raat tegenover het groeiende
bewustzijn van de campesi-
no's, die beseffen dat ze zelf
en gezamenlijk veranderin
gen in hun situatie moeten en
kunnen brengen.
Harde weergave
Het is een realistische, dus har
de weergave van de gevolgen
van het politieke en economi
sche systeem zoals dat in El
Salvador werkt. Het is het
verhaal van mensen die ge
wend zijn met geweld te le
ven en dat verdragen omdat
ze dromen, nee, zeker weten
dat ze op den duur zullen
winnen.
De vrouw van de vermoorde
boerenleider zegt m het
boek: „Als we eenmaal be
ginnen te winnen, zullen ze
onvermurwbaar zijn. Ze zul
len ons niet vergeven, ze zul
len onverbiddelijk zijn. Dan
hebben we de tijger in zijn
ballen geraakt en tijgers ken
nen geen genade".
Bewustmaking
Manlio Argueta, schrijver van
drie romans en verschillende
dichtbundels, heeft zelf een
aantal keren gevangen geze
ten in El Salvador. Vier keer
werd hij op gewelddadige
