"Men wil graag een
beetje griezelen"
Directeur W. Helder
verlaat Legermuseum
Bedrijf hoeft geen
boete te betalen
Gemeente houdt
ondernemersdag
Schoolverlaters aan
de slag dank zij
cursus Rekencentrum
LAAT ZIEN DAT PvdA STEMT!
3 PvdA
De Partij die durft te kiezen.
PvdA Lijst 1
2 ZATERDAG 20 MAART 1982
Leidon
Helder "Leiden had het Leger
museum kunnen behouden"
dems gestudeerd, kortom: hu
leek de personificatie van een
profiel voor zo'n functionaris.
Als burger aan het hoofd van een
militair museum. Is dat niet de
symbiose van een tweesporige
loopbaan?
"Mijn hart gaat toch meer uit naar
de civiele musea. Zo'n legermu-
seum is natuurUjk in zijn onder
werp beperkt Ik ben nogal nau-
tisch ingesteld. We hebben in
ons land hele goeie scheepvaart
musea. waar ik met minstens zo
veel genoegen naar toe ga als
naar myn eigen museum De
aantrekkingskracht van dit mu
seum was voor mij niet het mili
taire, maar gewoon, het was een
museum. De educatieve functie,
dat boeit my. Dat je de geschie
dems van een land kunt laten
Als lid van de redactiecommissie
van het jaarboek blijft Helder by
het Legermuseum betrokki-n
Niettemin neemt hij afstand
Zijn huis in Woubrugge verruilt
hij voor een onderkomen in
Friesland. Op zoek naar nog
meer water. En naar stille land
schappen, om ze te schilderen.
JOHN KROON
LEIDEN - Opnieuw het graf opschudden waarin generaal Hoefer ligt, zal er niet door
worden genoodzaakt. Per slot van rekening heeft hij het niet mogen meemaken, de
verhuizing van het museum dat zijn naam draagt van Arnhem naar Leiden in de oor
logsjaren.
Maar spijtig blijft het dat het
Leidse Pesthuys evenmin de
eindbestemming blijkt te vor
men van het Koninklijk Neder
lands Leger- en Wapenmuseum
"Generaal Hoefer", gewoonlijk
kortweg met "Legermuseum"
aangeduid. Over twee jaar
wordt deze verzameling van
tastbare herinneringen aan
woeste tijden verplaatst naar
het Armamentarium in Delft,
het gebouw waarin het Leger
museum al ten dele is onderge
bracht.
Het voert te ver om van schuld te
spreken, maar verantwoordelijk
voor deze verhuizing kun je hem
wel noemen. Directeur W. Hel
der kwam namelijk ten lange les
te met het idee om het Legermu
seum in Delft te concentreren.
Hij móest eigenlijk wel. Want
naarmate de geschiedenis steeds
meer en vooral steeds zwaarder
wapentuig aan het bezit van het
landmacht-museum toevoegde,
werden het Pesthuys en bijbeho
rende gebouwen steeds onge
schikter. Het besluit tot verhui
zing dat in 1978 werd genomen
en nadien, enkele pogingen van
het Leidse gemeentebestuur ten
spijt, niet meer werd ingetrok
ken, mag als één van de opmer
kelijkste beleidsdaden gelden uit
de elfjarige loopbaan van Helder
bij het Legermuseum. Niettemin
ziet hij geen reden om op de uit
voering daarvan te wachten.
Waar stichter Hoefer pas op 88-
jarige leeftijd in 1938 door de
dood van het museum werd los
gemaakt, kiest Helder voor een
eigentijdsere weg: hij gaat vol
gende maand de vut in.
Eerlijk
"Ik kan het me best voorstellen dat
Leiden het jammer vindt dat het
museum weggaat.. Tenslotte ben
ik zelf enige jaren voorzitter ge
weest van de stichting Leiden
Museumstad. Maar als ik heel
eerlijk ben, en tegen het einde
van je ambtstperiode is dat altijd
wat makkelijker, dan is het zo
dat Leiden het museum had kun
nen behouden. Als de gemeente
had gezegd: we zullen het Pes
thuys restaureren, als de ge
meente had gezegd, we gaan er
in elk geval mee beginnen, we
maken er desnoods een tierya-
renplan van, dan was het mu
seum hier gebleven. Dan hadden
we ons moreel aan deze stad ge
bonden gevoeld".
Dat heeft Leiden dus niet gezegd,
althans niet in de periode waarin
er letterlijk en figuurlijk spijkers
met koppen moesten worden ge
slagen tot behoud van het Pes
thuys als museumgebouw, zo
rond 1975. "Ik ben bij het ge
meentebestuur geweest en de
wethouders zyn hier geweest,
maar de gemeente had er uitein
delijk toch het geld niet voor. De
gemeente Leiden heeft nu een
maal aan de ene kant teveel mo
numenten en aan de andere kant
een tekort aan kasmiddelen". De
wat gecompliceerde structuur
rond het beheer van het museum
heeft wellicht ook een negatieve
rol gespeeld. Formeel is de Stich
ting Koninklijk Nederlands Le-
ger-en Wapenmuseum Generaal
Hoefer eigenaresse van het mu-
seumbezit. Het personeel (onge
veer zestig mensen, van wie de
helft in Leiden werkt) is in dienst
bij het ministerie van defensie.
De gebouwen worden van het
rijk, in dit geval het ministerie
van defensie, van de gemeente
Leiden gehuurd. Het rijk zorgt
zelf voor het onderhoud, maar
stelt zich op het standpunt dat de
gemeente als eigenaresse zelf
voor restauratie hoort te zorgen.
Gesloten
In elk geval werd het Pesthuys,
een monument uit de zeventien
de eeuw, in 1975 grotendeels ge
sloten en het museumbezit voor
een deel in de bijgebouwen geë
taleerd, maar voor een ander deel
onzichtbaar opgeslagen. Aan
vankelijk in de Doelenkazerne.
Na de afbraak daarvan in Delft
en in Bodegraven (Wiericke-
schans). Het Pesthuys is sinds
dien voorzien van het predikaat
verboden toegang. "Je kunt met
een lepel het turfmolm uit de ko
zijnen scheppen", zegt Helder.
Pogingen van de gemeente om
het gebouw aan het ryk te slijten
mislukten; berichten dat "nu
spoedig met de restauratie zal
worden begonnen" bleken nooit
uit te komen. "We hebben elke
keer maar halve toezeggingen
gekregen", stelt directeur Helder
gelaten vast.
Zelf wordt hy daar niet somber on
der, want uiteindelijk beschouwt
hij de verhuizing van Leiden
naar Delft als een vooruitgang.
Als straks het Armamentarium is
gerestaureerd (daar dus wel)
knjgt het Legermuseum er 4500
vierkante meter by. Het huidige
complex bij de Plesmanlaan is
1600 vierkante meter groot. Waar
in Leiden foto's de "vooruit
gang" van de wapenindustrie
moeten demonstreren, staat in
Delft straks de mechanische
werkelijkheid te kijk. "In Leiden
is het museum wel ontzettend
beperkt in zijn ontwikkelings
mogelijkheden. Er is geen ruim
te meer, de toegang naar het mu
seum is te smal, de zalen zijn te
klein voor het steeds groter wor
dend materieel, we zitten eigen
lijk in een keurslijf opgesloten.
Nogmaals: als het mogelijk was
geweest zouden we uit morele
overwegingen in Leiden zijn ge
bleven, maar voor het museum is
het achteraf beter dat het zo is
gelopen".
Effect
Tydens een rondgang door de gan
gen en zalen van het Pesthuys-
complex benadrukt Helder het
regelmatig; het museum zou nog
veel meer kunnen tonen, maar
grote delen van het bezit staan
onzichtbaar opgeslagen voor de
40.000 bezoekers die jaarlijks de
smalle oprijlaan naar het Leger
museum betreden. Tussen haak
jes: (voordat de berichten in de
kranten verschenen dat het mu
seum uit Leiden zou verdwijnen,
lag het gemiddelde bezoekers
aantal hoger: 65.000 per jaar).
We lopen langs een wapenkamer,
waarvan de inhoud stamt uit een
tijd waarin kernbewapening nog
een woord van Mars was. "Dit
zyn de prachtigste produkten
van handvaardigheid. Maar het
publiek loopt er meestal snel aan
voorby. Jammer. Het staal zich
liever te vergapen aan de indus
triële produkten van de Tweede
Wereldoorlog, die wat handvaar
digheid betreft niet in de scha
duw hiervan kunnen staan. Dat
noem ik het gevangen-poortef
fect".
"Ja daar zit iets van griezelen in,
kijken naar die grote wapens en
martelwerktuigen. Men wil
graag een beetje griezelen".
De rondgang wordt voortgezet. De
vaderlandse geschiedenis trekt
aan ons voorbij; wordt in het Le
germuseum met bloed geschre
ven. Niet zonder trots vertelt
Helder over de prestaties van het
personeel van het museum. Veel
wordt in eigen beheer gemaakt:
maquettes, schilderijen en ook
de mensgrote poppen in legeru
niform. Wie in het museum
werkt, moet er op rekenen dat
zijn handen model zullen staan
ter vervolmaking van de een of
andere militaire pop.
Profiel
Helder is niet het type van de mili
taire houwdegen. Studeerde
voor de oorlog kunstgeschiede
nis, tot de Duitsers er een einde
aan maakten. Werd gemobili
seerd en later in 1945 andermaal
geroepen de wapenrok om te
gorten. Hy tekende by en was tot
1956 officier by de landmacht
Studeerde en passant bouwkun
de en elektronica Koos in 1956
voor een burgerbaan in het be
drijfsleven en kwam terecht bij
een technische groothandel in
Amsterdam. Werd in de jaren die
daarop volgden geconfronteerd
met de ene fusie na de andere
"Je vroeg je op een gegeven mo
ment elke ochtend bij het wak
ker worden af: door wie zullen
we vandaag nu weer worden
overgenomen?"
Hy solliciteerde eind 1971 naar de
functie van directeur Legermu
seum. Een voormalig beroepsmi
litair, een carrière in het zakenle
ven achter de rug. kunstgeschie-
LEIDEN - Zeven jonge
waarvan zes enige tijd werkloos
zyn geweest, kunnen dank zij
een schoolverlaters-project van
de gemeente weer aan de slag.
Gistermiddag ontvingen zij uit
handen van wethouder Borde-
wijk (financiën), het in drie
maanden tijd behaalde diploma
voor programmeur. Allen heb
ben een arbeidscontract van drie
jaar aangeboden gekregen bij het
Gemeentelijk Rekencentrum in
Leiden aan de Langegracht, die
ook de verdere opleiding van het
zevental zal gaan verzorgen.
Vorig jaar besloot de Leidse ge
meenteraad tot een schoolverla
ters-project bij het rekencen
trum. Het rijk had hiervoor aan
de gemeente een financiële bij
drage toegezegd. In samenwer
king met het gewestelijke ar
beidsbureau zijn vervolgens de
gegadigden geselecteerd.
afgerond, bestaat uit een mede
werker van het rekencentrum
die "doorgroeit" naar program
meur en zes mensen met een
middelbare schoolopleiding die
nog geen vaste betrekking heb
ben gehad.
Er is gekozen voor de computerop
leiding omdat automatiserings
deskundigen bijzonder schaars
zijn op de arbeidsmarkt. De
praktijk wijst uit dat de betref
fende medewerkers met de erva
ringen die ze de komende drie
jaar op doen zonder veel proble
men - na afloop van het arbeids
contract - bij een software-bu
reau of een andere organisatie
met een eigen automatiseringsaf
deling in dienst kunnen treden.
Een voordeel voor het rekencen
trum is dat de ontwikkelingsaf
deling nu beter bezet is en een
voordeel voor de gemeente is dat
er minder werk zal hoeven wor
den uitbesteed bij andere soft
ware bureaus.
Woensdag zijn er verkiezingen voor de Provinciale Staten. Die verkie
zingen zijn erg belangrijk. De PvdA heeft een steuntje In de rug nodig.
Om te blijven vechten voor eerlijk delen, om de strijd tegen de werk
loosheid te kunnen blijven voeren, om de laagste Inkomens en uitke
ringen te kunnen bll|ven beschermen.
Laat zien dat U PvdA stemtI
U kunt dat doen door een affiche voor Uw raam te hangen. Bel, 141656,
134363, of 149531 en U ontvangt zo snel mogelijk een raambiljet.
Kunt U a.s. woensdag niet stemmen of hebt U problemen met vervoer
naar de stembus bel dan ook bovenstaande nummers.
Met staatssecretaris Dales
V.l.n.r. Jan Depondt, Rob Verheijen, José Verdel, Ton v.d. Blom, Raymond van Gelder (directeur rekencentra-
Ie), wethouder Paul Bordewijk, Willem v.d. Kerkhoff, Peter Goosen, Jan Verstraeten (opleider) en Marnix Ntj-
Voor opslag oud papier
LEIDEN - Oud papier- en me
taalhandelaar De Nobel, geves
tigd aan de Zoeterwoudseweg,
hoeft voorlopig geen 1000 gulden
boete per dag te betalen aan de
gemeente Leiden als hij papier
op zijn terrein heeft liggen. De af
deling geschillen van de Raad
van State heeft zijn verzoek om
schorsing ingewilligd.
Een tydje geleden legde de ge
meente Leiden De Nobel een
boete op van 1000 gulden per dag
als hy buiten papier opsloeg. Tij
dens de zitting van de afdeling
geschillen van de Raad van State
legde de gemeenteambtenaar
Kettenis uit dat de gemeente dit
besluit nam, omdat er met De
Nobel in het begin al was afge
sproken dat hij papier uitslui
tend in de bedrijfshal zou ver
werken.
Daarom, zo verklaarde Kettenis,
hebben onze ambtenaren elke
dag even een kijkje genomen bij
het bedrijf van De Nobel. Afgelo
pen woensdag, de dag van de zit
ting, had de handelaar voor de
dertiende keer papier buiten lig
gen. Dus zou hy de gemeente
Leiden 13.000 gulden schuldig
zijn.
De Nobel verklaarde echter by
monde van advocaat mr. Scha
per dat hij de voorwaarde in de
hinderwetvergunning, die be
trekking heeft op de opslag van
papier, heel anders uitlegde In
de vergunning stond volgens
Schaper dat er buiten geen los
papier mag liggen, "en dat ligt er
ook niet. Want op het terrein van
De Nobel liggen alleen maar ge
perste balen. En dat is heel wat
anders". Schaper benadrukte
ook nog eens dat het beleid van
de gemeente Leiden schadelijk
LEIDEN - Staatssecretaris Dales
van sociale zaken en werkgele
genheid komt in april naar Lei
den. Zij zal de deelnemers aan de
'Ondernemersdag' toespreken
en een toelichting geven op de
faciliteiten die het landelijk
werkgelegenheidsplan biedt.
Deze Ondernemersdag wordt geor
ganiseerd door de gemeente Lei
den. De Kamer van Koophandel
en de Leidse Vereniging voor In
dustrie verlenen hun medewer
king. Het stimuleren en aantrek
ken van werkgelegenheid is voor
de gemeente het doel van de bij
eenkomst.
De Ondernemersdag wordt op
maandag 26 apnl in de Stadge-
hoorzaal gehouden. Volgende
week gaan de uitnodigingen de
deur uit naar 1700 ondernemers
De dag richt zich echter niet al
leen op gevestigde ondernemers,
maar ook op hen die een eigen
bedryf willen opzetten.
Eindexamen-kandidaten van be
roepsonderwijs en werknemers
en werklozen zyn aldus ook wel
kom in de Stadsgehoorzaal. Het
programma van de dag is in
tweeën gesplitst met het oog op
de verschillende groepen van
deelnemers.
Voor de gevestigde ondernemers
zullen onderwerpen aan de orde
gesteld worden als management
bij groeiende bedryven, moge
hjkheden van (technologische)
vernieuwing, ervaringen met
deeltijdarbeid en het splitsen
van arbeidsplaatsen, huisvesting
bij uitbreiding en verplaatsing
en financiële ondersteuning bij
stadsvernieuwing.
Voor beginnende ondernemers is
een afzonderlyk programma,
waann wordt ingegaan op finan
ciering. vergunningen en huis
vesting. Voor beide groepen
wordt de dag met een gemeen-
schappelyk programma afgeslo
ten
Diverse bedryven en instellingen
zullen in de Stadsgehoorzaal een
stand inrichten en informatie
verschaffen. De dag is gratis toe
gankelijk. maar men moet zich
wel van tevoren aanmelden bij
het stadhuis of de Kamer van
Kooph.ü.
is voor zijn cliënt. Hy doelde met
name op de zijns inziens belache
lijke boetesom.
Met deze schorsing is de zaak nog
niet afgedaan. Binnenkort ver
schijnen de strijdende partijen
weer voor de Raad van State.
Dan zal er op de inhoudelijke
kanten worden ingegaan en een
definitief oordeel worden geveld
over de vraag mag het geperste
papier nu wel of niet buiten lig
gen?
Is het inwilligen van de schorsing
echter al geen vingerwijzing dat
De Nobel ook tydens de behan
deling van zyn beroep gelyk zal
krygen? Gemeenteambtenaar
Kettenis gelooft van niet. "Ik ben
er vanzelfsprekend nog steeds
van overtuigd dat wy het by het
rechte eind hebben En ook argu
menten bezitten, die sterk ge
noeg zijn"
El Salvador
De Salvadortaanse schrijver
Manlio Argueta houdt dins
dagavond 23 maart om acht
uur een lezing tn het Leids
Vrijetijdscentrum aan de
Breestraat. Argueta kent vol
gens de organisatoren de Sal-
vadonaanse samenleving
door en door en zal behalve
over zijn u>erk ook spreken
over de rol van de intellectu
eel in het door zoveel onrust
gekenmerkte El Salvador Ar
gueta is onder meer de auteur
van het werk Un Dia en la Vt-
da (Een dag in El Salvador)
Rozekruizers
Dinsdagavond houdt het Rozer-
kruizers Genootschap in de
Vikingzaal van hotel Nieuw
Minerva CVrouwesteeg II)
een openbare lezing over 'De
gnost leke vrijheidsdrang'
Aanvang is acht uur en ieder
een is welkom.
Dichten
Studentenvereniging SSR wil 2
april om negen uur een dich-
tersfestival organiseren, le
dereen met een gedicht aan
boord, kan zich opgeven on
der het tel nummer 120900
vragen naar iemand van het
literair café).
Hegt
De Leids/Zoeterwoudse groep
Hegt treedt woensdagavond
op in The Jam (Tweede Bin-
nenvestgracht IS). Men noemt
zichzelf een spektakelgroep
en zegt 'etalage pop te spe
len Aanvang half elf
