c
Staten verkiezingen als graadmeter
„Beetje zuiniger
„Samen verantwoordelijk zijn
Meer niimte voor bedrijf
„Tweesporen
beleid"
PvcLA-lijsttrekker J. Borgman
CD A-lijsttrekker drs J. D. Gabor
WD-lijsttrekkker Irma Gunther
ZATERDAG 20 MAART 1982
Extra
De verkiezingen voor de
provinciale staten (a.s.
woensdag) mogen volgens
menig politicus geen
graadmeter worden voor de
landelijke politiek. Toch blijkt
elke vier jaar opnieuw dat
daaraan niet valt te ontkomen.
De ervaring leert dat kiezers in
het algemeen minder
geïnteresseerd zijn in wat een
provincie doet dan in het effect
dat de statenverkiezingen
hebben op de landelijke
politieke verhoudingen.
En dat is niet verwonderlijk.
Het aantal taken van een
provinciaal bestuur - gevormd
door provinciale staten
(vergelijkbaar met een
gemeenteraad), Gedeputeerde
Staten (burgemeester en
wethouders) en de commissaris
der koningin (burgemeester) -
is in de loop der jaren
weliswaar aanzienlijk
toegenomen (ruimtelijke
ordening, volkshuisvesting,
milieu, onderwijs, welzijn,
cultuur, sociaal-economische
vraagstukken). Maar voor de
kiezer is dat niet direct
merkbaar. Anders gezegd: een
provinciale weg ligt doorgaans
verder van huis dan een straat
in de gemeente; een
ziektegeldmaatregel (van de
regering) treft meer mensen
dan een provinciaal besluit om
de bouw van een
streekziekenhuis niet te laten
doorgaan.
Energie
Daar komt bij dat de functies
van de provincies er
gaandeweg niet duidelijker op
zijn geworden. Per provincie
kan het beleid sterk
verschillen. Een voorbeeld in
dit verband is de
energievoorziening, die in
sommige provincies in een
provinciaal bedrijf is
ondergebracht en in andere
niet. Dat geeft al aan dat de
grens van net provinciaal
belang moeilijk is te trekken.
In de jaren zeventig zijn tal van
pogingen gedaan om in de
taken van provincies enige
ordening te scheppen. Maar tot
nu toe is daar weinig van
terecht gekomen. Pas nu de
economische malaise op alle
fronten toeslaat, lijkt de
reorganisatie van het
provinciaal bestuur (meer
provincies) betere kansen te
krijgen. Provincies worden
door de financiële problemen
gedwongen taken af te stoten.
Aan de andere kant denkt men
bij het rijk daarmee zijn
voordeel te kunnen doen: een
scherpe taakafbakening voor
de provincies (bestuurlijke
reorganisatie) is effectief en
goedkoop.
Invloed
Hoewel provinciale besturen
niet erg tot de verbeelding
spreken kunnen zij grote
invloed hebben op wat er in de
directe omgeving van de kiezer
gebeurt. Een gemeente kan
bijvoorbeeld geen
bestemmingsplan vaststellen
Interviews
Thijs Jansen
(woningen, scholen, industrie)
zonder te kijken of dat wel in
het streekplan (van de
provincie) past. De aanleg van
een belangrijke verkeersader
(denk aan Rijksweg 11 van
Bodegraven naar Leiden) kan
sterk worden vertraagd als een
provinciaal bestuur er niets
voor voelt. De vestiging van
een grote industrie
(werkgelegenheid) kan worden
geblokkeerd als de provincie
vanwege het milieu dwars gaat
liggen
Provincies drukken bovendien
een zwaar stempel op het
landelijke bestuur. Provinciale
Staten kiezen de leden van de
Eerste Kamer en bepalen dus
in belangrijke mate de
politieke verhoudingen in de
senaat. Dat dit niet zonder
belang is, heeft de
parlementaire geschiedenis
wel bewezen. Zo gebeurde het
in 1976 dat een meerderheid in
de Eerste Kamer, onder
aanvoering van de WD. het
initiatief-wetsontwerp van
PvdA en WD inzake abortus
liet sneuvelen. De macht van
de senaat en (dus) van de
provinciale staten is daarmee
genoegzaam aangetoond
Politiek
Dit jaar worden de
statenverkiezingen met enige
spanning tegemoet gezien. Er
worden grote verschuivingen
verwacht in de politieke
verhoudingen. Blijkens de
laatste opiniepeilingen is de
aanhang van met name de
Partij van de Arbeid sterk
geslonken En dat zal bij de
statenverkiezingen
ongetwijfeld goed zichtbaar
worden.
In veel provincies is de PvdA
de grootste party Zo ook in
Zuid-Holland, waar de
sociaal-democraten 34 zetels
hebben (tegen CDA 23. WD 17
en D'66 5) Maar het is niet
uitgesloten dat de PvdA na de
statenverkiezingen in diezelfde
provincies zelfs tot onder de
WrD zal zakken
Dat dit z'n effect op de
landelyke politiek niet zal
I. lydt geen twyfel. In het
kabinet is de PvdA m een
benarde positie komen te
verkeren En als straks
duidelyk wordt (by de
statenverkiezingen) hoe de
sociaal democraten er
werkelyk voorstaan, kan dit in
de coalitie tot belangryke
verschuivingen leiden Een
sterk verzwakte positie voor de
PvdA is koren op de molen van
regeringspartners CDA en
D 66 Voor deze twee partyen
ligt het dreigement van een
kabinetscrisis dan binnen
handbereik om daarmee
bepaalde maatregelen (lees:
bezuinigingen) desnoods af te
dwingen.
Daarom zullen de
statenverkiezingen van
woensdag eens temeer een
graadmeter zijn voor de
landelyke politiek. Hoezeer
landelyke politici ook hun best
doen om de kiezer anders te
doen geloven. WIM WIRTZ
A.s. woensdag worden de ver
kiezingen voor de provinciale
staten gehouden. Andermaal
zullen ze in het teken staan
van de landelijke politiek.
Maar dat niet alleen. Provin
ciale staten komen in toene
mende mate over het voet
licht. Hun invloed is onmis
kenbaar. Niet alleen vanwege
de politieke verhoudingen in
het land. Maar ook omdat ze
een breed scala aan taken ver
vullen. Hieronder een viertal
gesprekken met de lijsttrek
kers van de grootste politieke
partijen in Zuid-Holland.
„Als we een beetje zuiniger en
een beetje voorzichtiger met
het geld voor de wegen in
Zuid-Holland waren omge
sprongen hadden we al veel
meer kunnen doen". Gede
puteerde J. Borgman van
Zuid-Holland en lijsttrekker
bij de statenverkiezingen
woensdag is duidelijk; er
zijn te veel dure grote wegen
in Zuid-Holand aangelegd
die nergens toe dienen.
7?
Fietspaden
„We voelen niets vi
grotere wegen. Het gevolg
daarvan is dat veel kostbaar
geld in dat soort dure projec
ten verdwijnt. Noodzakelijke
dingen blijven daardoor lig
gen. Laten we het geld beste
den daar waar het nodig is. Er
zijn nu allerlei potten maar
waar zaken moeten worden
aangepakt, zoals de rondweg
bij Alphen, is geen geld. Bo
vendien is een betere verde
ling van het geld ook goed
voor de werkgelegenheid".
De aanleg van Rijksweg 11 tus
sen Leiden en Bodegraven is
zo'n miskleun volgens Borg
man. Volgens hem is de ver
snelde aanleg van een aantal
recreatiegebieden een mid
del om de werkloosheid te
bestrijden.
dat moet verdubbelen. Dan
pas zijn we een goed eind
gevorderd". De fietspaden in
de provincie zijn het troetel
kind van de lijstrekker. Hij
noemt ze een voorbeeld van
de verandering van de men
taliteit onder de r
De socialistische voorman pleit
onder andere voor de aanleg
van fietspaden. „Dat levert
veel werk op. Die paden zijn
behoorlijk arbeidsintensief.
In de afgelopen zittingsperio
de is er ruim honderd kilome
ter fietspad aangelegd, maar
„Ze waren gewend op grote af
stand op vakantie te gaan en
stapten in de auto. Nu is er
behoefte om in de onmiddel
lijke woonomgeving te re-
creeren. Wij moeten er nu
voor zorgen dat de verande
ring doorzet, dat de mensen
hier kunnen r
Bedrij fsterreinen
Voor de werkgelegenheid moet
er volgens hem ook veel aan
dacht worden geschonken
aan nieuwe bedrijfsterreinen
in de Randstad en aan betaal
bare woningbouw. Die wo
ningbouw zal dan hoofdzake
lijk mogen gebeuren in en
aan de rand van de steden.
Het liefst in de stad, om de
natuur zo veel mogelijk in
stand te houden.
Het geld om dit allemaal te rea
liseren denkt gedeputeerde
Borgman onder andere te
kunnen vinden door de aan
leg van Rijkswegen wat kriti
scher te bekijken. „Ook op
defensie zal heel wat kunnen
worden bezuinigd en dan
zeer nadrukkelijk op het ge
bied van de kernwapens. En
ook het geld dat wordt ver
spild met kernenergie, zou
heel wat beter kunnen wor-
den gebruikt".
Geld uit de welzijnssector
denkt Borgman niet te kun
nen halen. „We zullen wel
met zijn allen een stukje te
rug moeten. Er is geen groei
meer. Hoe dat stapje terug
uitpakt, daar wordt nog druk
over gekissebist. We zijn het
er wel over eens dat de sterk
ste schouders de zwaarste
lasten zullen moeten dragen.
Minimum is minimum, daar
kan vrijwel niets meer af'.
Woonwagens
Over woonwagenbewoners in
in de provincie (er moeten
binnenkort bij een aantal ge
meenten van deze plaatsten
worden aangewezen, maar
onder andere Wassenaar.
Voorhout en Bodegraven zyn
daar niet erg vlot mee) zegt
Borgman dat deze mensen
„ook geïntegreerd moeten
worden in de samenleving.
Maar de bedrijfjes van deze
mensen, vaak autosloperyen.
moeten ook passen in de om
geving"
Tegen de splitsing en herinde
ling van de provincie heeft
Borgman geen bezwaren, wel
moet er een provincie „Nieu
we Styl" van de grond ko
men, waarin de provincie
meer bevoegdheden krijgt.
Over de uitslag van de komen
de verkiezingen is Borgman
niet erg optimistisch. „We
hebben de vorige keer een
enorme winst binnenge
haald. Het is moeilijk dit nu
weer te doen. Ik verwacht
voor de PvdA een kleine te
ruggang. Het CDA gelijk, de
WD een zeteltje winst en
D'66 wat meer"
Borgman
Geen bezwaar tegen herinde
ling en splitsing van de provin-
D'66-lijsttrekker F. Pieters
Geen woord wil lijsttrekker F.
Pieters van D'66 voor de ko
mende statenverkiezingen
meer zeggen over zijn verle
den. „Dat heeft niets met po
litiek te maken en het is in
middels al weer zo lang gele
den. Het had iets te maken
met eigendomsrecht". Ook
spreekt Pieters met geen
woord over zijn royement bij
de WD.
Begin deze maand kwam de
Dordtenaar ongewild in het
nieuws toen een plaatselijke
krant zou hebben aangekon
digd uit zijn verleden te gaan
putten, mits hij zich terug
zou trekken als lijsttrekker
van de Democraten. Hij zou
onder andere een aantal ma
len failliet zijn verklaard en
hebben gezeten.
Aan de vooravond van de sta
tenverkiezingen wil hij het al
leen hebben over het pro
gramma van zijn partij. „Zo
als bij bijna alle andere partij
en heeft ook D'66 de bestrij
ding van de werkloosheid
een hoge prioriteit toege
kend. D'66 verschilt alleen
met andere partijen in de ma
nier waarop het moet worden
aangepakt.
Volgens Pieters is het een
kwestie van accenten leggen.
„Hoe en wat ben je bereid
aan het milieu op te offeren?
We willen allemaal huizen
bouwen, de vraag is echter
waar. Wij zien het meeste ef
fect in het verdichten van de
woningbouw. Dus niet uit
breiden buiten de steden,
maar juist erin. Dat gaat on
der andere verpaupering te
gen".
Hij heeft daarbij geen enkele
moeite met het handhaven
van kleine ambachtelijke be
drijven. „Als de bedrijven
hinder gaan opleveren voor
de omgeving, dan moeten we
ze stimuleren zich te ver
plaatsen. Daarom zijn er
meer industrieterreinen no
dig", zegt Pieters.
D'66 voert volgens de Demo
craat een „tweesporen be
leid". Ten eerste moet er by
bezuinigingen worden geke
ken naar de gevolgen voor de
werkgelegenheid en tevens
moeten we ervoor zorgen dat
er hoogwaardige bedrijven
worden gevestigd". Die be-
- F. Pieters -
Haast maken met bejaarden
verordening.
drijven moeten volgens Pie
ters bovendien zoveel moge
lijk in de buurt van woonwij
ken worden neergezet.
Pieters zegt specialist te zijn op
het gebied van de provinciale
herindeling. „De realiteit is
dat de splitsing van Zuid-
Holland rond 1987 een feit zal
zijn. Het liefst zie ik een pro
vincie Nieuwe Stijl, dat wil
zeggen dat de provincie meer
bevoegdheden krijgt. Maar
als de minister dat niet doet,
dan houdt het verder op. Hy
zal wel rekening moeten hou
den met de wensen van de
bevolking, bij welke provin
cie ze willen horen".
Over de woonwagenbewoners
zegt Pieters dat het terecht is
van de provincie dat ze de ge
meenten op de vingers tikt
om doorgangskampen aan te
wijzen.
Pieters wil zich ook sterk ma
ken voor stemrecht voor bui
tenlanders by de gemeente
raadverkiezingen in 1986.
„We moeten er nu al mee be
ginnen de mensen daar op
voor te bereiden. We hebben
nu de kans er eens een keer
tje op tyd by te zijn". Tot slot
zegt Pieters dat de provincie
haast moet maken met een
bejaardenverordening. „Die
mensen worden nog veel te
veel betutteld".
Over de uitslag van de verkie
zingen zegt hij dat zijn partij
met tien zetels uit de bus
komt. PvdA 25, WD 19 en
het CDA 23.
Werkgelegenheid, huisvesting,
milieubeheer en minderhe
den. Dat zijn de vier punten
waarmee het CDA bij de pro
vinciale verkiezingen voor
Zuid-Holland ten strijde
trekt. „Voor andere dingen
hebben we geen geld", zegt
de Haagse econoom drs. J. D.
Gabor, lijsttrekker van de
christen-democraten voor de
statenverkiezingen.
Versobering, efficiëntie en kap
pen in overheidstaken is vol
gens hem de oplossing om de
vastgelopen economie van de
provincie weer wat op gang
te brengen, ,,'t Gaat daarbij
om kleine allerdaagse din
gen, die iedereen zich men
taal moet eigen maken. Maar
bovenal moeten gemeente en
provincie veel vriendelijker
worden voor het onderne
mersklimaat in de regio's. En
dat begint al met het opbre
ken van een riolering".
„De mensen moeten weer ver
antwoordelijkheid voor el
kaar gaan dragen en dat niet
steeds afwentelen op de over
heid", zegt Gabor. Kortom
„Samen verantwoordelijk
zijn in een maatschappij met
een zeer geringe economi
sche groei". Er kan volgens
hem nog heel wat worden in
geleverd om de economie „de
broodnodige adempauze te
geven er weer bovenop te ko-
Wegen zullen hard nodig zijn
die economie ruimte te ge
ven. Vooral het aanleggen
van industrieterreinen in de
Randstad en de ontsluiting
daarvan staat hoog in het
CD A-vaandel. Maar nieuwe
wegen zitten er voorlopig
niet meer in. „Hoewel we na
tuurlijk bijzonder blij zijn
met Rijksweg 11".
Die weg betekent volgens Ga
bor een stimulans voor de
economie. Bovendien is de
huidige weg tussen Leiden
en Bodegraven veel te ge
vaarlijk". Het CDA wil de be
staande wegen in Zuid-Hol
land perfectioneren. „Er zal
veel meer aandacht worden
geschonken aan miniatuur-
Voorhout, Bodegraven en
Wassenaar zyn er wat proble
men met het aanwyzen van
doorgangskampen voor die
Gabor -
Zorgen voor vriendelijker on
dernemersklimaat.
(Foto Jon Holvast)
problemen, zoals omleidings
wegen rond historische
dorpskernen".
De christen-democraten willen
zich ook sterk maken voor de
minderheden in de provincie.
Een groep die daarbij de laat
ste tyd in de schijnwerpers
staat, zijn de woonwagenbe-
In onder andere
Gabor: „Het Ryk heeft de pro
vincie gezegd voor een be
paalde datum met een lyst
van die standplaatsen te ko
men. Dat moet binnenkort
gebeuren, maar bij sommige
gemeenten is dat nog niet ge
daan" Gabor zegt dat de
woonwagens niet in woon
wijken hoeven te komen.
„Die mensen hebben een
aparte levensstyl, maar
woonwagenbewoners zyn de
zwakkeren in de maatschap
pij en daar neemt het CDA
het nadrukkelijk voor op".
De knoop over de splitsing van
Zuid-Holland moet volgens
Gabor snel worden doorge
hakt en als het kan moet er
een provincie „Nieuwe Styl"
uit de bus rollen. Dat bete
kent dat de nieuwe provincie
meer bevoegdheden zal krij
gen. onder andere op het ge
bied van de milieuwetgeving.
Of Hillegom bij Zuid-Holland
moet bly ven Gabor zegt geen
reden te zien overgang te be
vorderen van Hillegom naar
Noord-Holland. Het CDA is
voor spreiding van macht
Drs. Gabor denkt daarby on
der andere aan meer be
voegdheden op regionaal ni
veau in het economische be
leid en plaatselijk by stads
vernieuwing.
Hij wil geen grotere bevoegd
heden toekennen aan by
voorbeeld wykrader.. die zich
met „bovenwykse zaken be
zighouden". Het CDA zou
volgens hem graag zien dat
het volkshuisvestingsbeleid
van het Ryk onder andere
door de provincie kan wor
den overgenomen. „Het Ryk
staat hierby te ver af van al
lerlei allerdaagse gebeurte
De lystrekker waagt zich ten
slotte aan een VOOTSpi Unfl
CDA komt op 24 zetels. PvdA
zal verliezen, dat verlies gaat
naar D'66. en de WD haalt
wellicht wat winst binnen
- Irma Gunther -
Zui-Holland moet geen groot
openluchtmuseum worden.
(Foto Jan Holvast»
Er moet meer ruimte komen
voor het bedrijfsleven. Ook
op milieugebied. „Vergun
ningen moeten worden ver
leend op voorwaarde dat ge
bruik wordt gemaakt van de
best bruikbare technieken en
niet van de best denkbare"
De liberaal mevrouw I. (Irma)
Gunther: „Het vestigen van
bedryven behoeft daarom
niet ten koste te gaan van het
milieu".
„De openluchtrecreatie, zoals
de aanleg in de Vlietlanden
bij Voorschoten, moet een
pas-op-de-plaats maken. Ook
de aanleg van fietspaden kan
minder, dat breidt zich maar
uit. Het wordt allemaal te lu
xe. Er moet op dat gebied
veel meer in particuliere han
den komen. Als je dat doet.
gebeurt er niets verschrikke
lijks". Kortom, „de noodza
kelijke bezuinigingen zouden
deels gevonden kunnen wor
den in de uitgaven die de pro
vincie nu doet in de sfeer van
de recreatie".
Irma Gunther is lijsttrekker
van de liberalen voor de ko
mende statenverkiezingen in
Zuid-Holland. Zij is op dit
moment de enige vrouw in
het college van Gedeputeer
de Staten, het dagelijks be
stuur van de provincie.
Zij heeft bij het begin van de
vcrkiezingscampange een
„drietrapsraket gelanceerd
voor de bestryding van de
werkloosheid". Die raket
houdt volgens mevrouw
Gunther in dat de WD zich
in de provinciale staten on
der andere zal verzetten te
gen de verplaatsing van de
rijksdiensten
Het aantal bedrijfsterreinen in
de provincie zal moeten wor
den verdubbeld en als derde
trap voert zy het werkgele
genheidsplan van haar VVD-
collega Noorland op voor de
aanleg en het onderhoud van
wegen en de restauratie van
monumenten. „Dat levert en
kele honderden arbeidsplaat
sen op"
Het geld dat nodig is om werk
te scheppen hopen de libera
len onder meer te vinden
door allerlei overheidstaken
kritisch te gaan bekyken.
„Verder moet de industrie de
gelegenheid worden gegeven
zich te vestigen".
„Maar er kan nog meer gebeu
ren", zegt mevrouw Gunther.
„Stadssanenng en stadsver
nieuwing kunnen ook een
krachtige impuls geven aan
de werkgelegenheid" Ze is
ook voor het behoud van
buurtwinkels. ook als dat in
sommige gevallen ten koste
zou gaan van de woonbe
stemming van het pand
„De boer moet eveneens de
ruimte worden gegeven
Zuid-Holland moet geen
groot openluchtmuseum
worden". In dat verband pleit
mevrouw Gunther onder
meer voor de aanleg van goe
de wegen en voor het onder
houd daarvan Ze is byzon-
der bly met Ryksweg 11
De WD ziet geen enkel heil in
splitsing van de provincie.
Het is volgens mevrouw
Gunther onverantwoord om
in deze tyd zoveel geld uit te
geven voor een splitsing,
„waar niemand wat mee op
schiet. immers van een her
verdeling van overheidsta
ken is nog geen sprake"
Mocht er een herindeling ko
men. dan wil de WD in ieder
geval dat Hillegom by Zuid
Holland blyft. Over decentra
lisatie zegt zij dat er op dit
moment een onderzoek gaan
de is. maar ze gaat ervan uit
dat wat door byvoorbeeld de
gemeente kan worden ge
daan. ook door de gemeente
gedaan moet worden
„Verdrietig en boos" is de libe
rale lysttrekker dat er nog
steeds bezwaarschriften wor
den geschreven als er staan
plaatsen voor woonwagenbe
woners worden aangewezen
in de provincie. „De mensen
zyn bang dat de waarde van
hun huizen daalt" Maar en
kele weken geleden heeft me
vrouw Gunther een aantal ge
meenten waaronder Voor
hout. Bodegraven en Wasse
naar een brief gestuurd dat
vóór april een standplaats
moet zyn aangewezen „Dat
dreigen heeft wel geholpen"
Irma Gunther pleit voor een af
spiegelingscollege. ze zegt
dat de samenwerking tn het
huidige college good is ge
weest Een voorspelling voor
de uitslag woensdag PvdA
verlies. CDA wat winst. WD
winst, komt op twintig zetels
(was zeventien) en D'66 ook
wel wat winst
