Nieuwspoort:
buurtcafé van
het Binnenhof
Perscentrum viert 20 jaar contacten, roddel en achterklap
-c
ZATERDAG 13 MAART 1982
Extra
Het Haagse Nieuwspoort is
een uniek perscentrum.
Niet alleen omdat de
minister-president er op
bezoek komt om de
resultaten van het
kabinetsberaad mee te
delen of om er een spelletje
ping-pong te spelen, maar
vooral ook vanwege de
mogelijkheden tot
informeel contact tussen
journalisten enerzijds en
ministers, kamerleden en
voorlichters anderzijds.
Nieuwspoort is het
bunrtcafé van het
Binnenhof, met de bar als
onvermijdelijk centrum
van het politieke circus.
Nieuwspoort bestaat deze
maand twintig jaar en dat
werd onlangs nog groots
gevierd met een feest in de
Ridderzaal. Een portret.
Door
Weert Schenk
In de overvolle bar van pers
centrum Nieuwspoort nipte
minister Van Agt van justitie
van zijn rode port. Zijn aan
wezigheid was een vrij zeld
zame gebeurtenis, want de
bewindsman liet zich daar
niet graag zien. En het was
helemaal een verrassing, om
dat op het Binnenhof een cri
sissfeer hing, die hij zelf te
weeg had gebracht. Al een
week lang was Van Agt niet
in de Tweede Kamer versche
nen om een voorstel over de
grondpolitiek te verdedigen.
Eenieder verkeerde in grote
onzekerheid: zou Van Agt het
eerste kabinet-Den Uyl laten
vallen? Het was februari
1977.
Andere bewindslieden van het
kabinet-Den Uyl zaten ook in
Nieuwspoort. De meesten
van hen waren vaste klanten
minister Vredeling (defen
sie), minister Duisenberg (fi
nanciën), staatssecretaris
Van Dam (volkshuisvesting)
Op een gegeven moment
componeerde Van Dam uit
de losse hand een tekst op de
melodie van „Januari, fe
bruari, etc", een lied van een
Surinaamse groep dat hoog
in de hitlijst stond. Even later
zong heel Nieuwspoort: „Van
Agt. komt je antivoord nog
vannacht?". Van Agt glim
lachte wat. Kort daarop ver
trok hij. De volgende dag
meldde de minister zich ziek.
Een paar dagen later liet hij
het kabinet-Den Uyl vallen.
Dit voorval is nooit eerder be
schreven. Nieuwspoort-voor
zitter Frits van der Poel is
van plan de gebeurtenis in de
jubileumkrant ter gelegen
heid van het twintigjarig be
staan van het perscentrum te
vermelden. Als bewijs van de
goede sfeer in Nieuwspoort.
Dat zoiets kan, zonder dat het
de verhoudingen schaadt.
Kees Bastianen, tot voor kort
parlementair nieuwsjager
van de Volkskrant, heeft er
een andere kijk op. Volgens
hem heeft het lied van Van
Dam bijgedragen tot de kabi
netscrisis. „Het was dodelijk
voor Van Agt, uitermate bele
digend Het moet hem enorm
hebben gekwetst. Het zegt
ook wel iets over de arrogan
tie van de PvdA. Ik denk dat
dit hem over de streep heeft
getrokken. Nadat dit gebeurd
was, zei Van Agt nu is het af
gelopen".
Nieuwspoort is het buurtcafé van het Binnenhof. Politici en pers kunnen er plempen en
slempen. En de gang van zaken heeft er soms invloed op het politieke gebeuren. Dat
doet Nieuwspoort uitstijgen boven zomaar een café.
Nieuwspoort is geen opvallend ge
bouw op het Binnenhof. Men
kan het gemakkelijk voorbijlo
pen, als niet bij toeval het kope
ren bordje met het pretentieuze
opschrift „International press
centre - Nieuwspoort centre
international de presse" wordt
opgemerkt. De toegang is een
onooglijk poortje waarachter
vroeger het bedrijf van een viool
bouwer huisde.
In de hal van Nieuwspoort hangt
het motto, dat de journalist moet
typeren. Het staat ook op elk ter
plekke aanwezig suikerzakje ge
schreven: „Hij weet het laatste
nieuws het eerst en schreef daar
gisteren reeds over". Mooie
tekst, maar het blijft onzin.
In het perscentrum worden dage
lijks vijf tot zes persconferenties
gegeven door alle mogelijke ac
tiegroepen, verenigingen, partij
en, bedrijven en' andere belan
gengroepen. Het biedt de pers
veel faciliteiten: telefoons, telex,
radio- en televisie-aansluitingen,
viditel, schrijfmachines enz.
Het is uniek in de wereld zoals het
in Nieuwspoort toegaat. Nergens
anders gaat de minister-presi
dent wekelijks op bezoek bij de
pers om de uitkomsten van het
kabinetsberaad mee te delen. Zo
als ook buitenlandse journalis
ten verbaasd kijken als de pre
mier na afloop van die persconfe
rentie daar in een sterk naar
zweetlucht ruikend zaaltje met
zijn chauffeur gaat ping-pongen,
zoals Den Uyl gewoon was te
doen.
Het is in het buitenland ook on
voorstelbaar dat een journalist
samen met een minister in de
kroeg hangt. Daar gaat het alle
maal veel formeler. Een persclub
nodigt een autoriteit uit, die dan
zijn officiële woordje komt doen.
Kloppend hart
Nieuwspoort heeft in het land niet
alleen een naam verworven door
de persconferenties van de mi
nister-president. Al in de jaren
zestig maakte Frits van der Poel
maandelijks voor de KRO een te
levisieprogramma onder de titel:
„Vanavond in Nieuwspoort". Te
genwoordig komen er wekelijks
vooral radioprogramma's van
daan, waarvan „De Slag bij
Nieuwspoort" stellig het be
kendste is.
Joop van der Wal, bedrijfsleider
van Nieuwspoort, typeert het
perscentrum als een democra
tisch bolwerk, een praathuis,
waar iedereen zijn zegje kan
doen, het kloppend hart van de
samenleving en als een doorgee
fluik. Van der Wal zegt dat
Nieuwspoort een belangrijke
functie heeft in het contact tus
sen politiek en burger. Het ver
baast niemand dat hij Nieuws
poort onschatbare waarde toe
dicht.
De plaats waar Nieuwspoort is ge
vestigd, noemt Van der Wal een
gouden spot. „Het is van essen
tieel belang dat Nieuwspoort en
de Tweede Kamer naast elkaar
liggen en dat er een doorgang
binnendoor is. Daardoor wordt
het overstappen over en weer
voor zowel pers als politici erg
gemakkelijk. Ook voor de pers
conferenties is het gemakkelijk
en snel bereikbaar. Mensen die
bij onze Nationale Klaagmuur,
het Binnenhof, zijn geweest, be
leggen hier een persconferentie".
Iedereen kan van Nieuwspoort ge
bruik maken, maar alleen leden
hebben toegang tot de sociëteit
met de bar, het restaurant en de
leesplank. De soos telt momen
teel 1600 leden, poorters zoals ze
worden genoemd. Dat zijn jour
nalisten, voorlichtingsfunctiona
rissen, public relations-mensen
van bedrijven, kamerleden en,
automatisch, alle kabinetsleden.
Circus
Het aantal leden groeit de laatste
jaren enorm, omdat het politieke
gebeuren in Den Haag steeds be
langrijker wordt. De meest uit
zonderlijke poorter is ongetwij
feld Julius Vischjager, hoofdre
dacteur van de niet bestaande
Daily Invisible. Hij luistert de
persconferenties van premier
Van Agt altijd op met kregelige
vragen.
Met name voor veel parlementaire
journalisten en kamerleden is de
bar een onvermijdelijk onder
deel van het politieke circus.
Niet iedereen is daarvan over
tuigd. De helft van de kamerle
den heeft zich nist als poorter
aangemeld. De redenen hiervoor
zijn uiteraard verschillend. Zo
waarschuwde CD A-fractiesecre
taris Kleisterlee tijdens het vori
ge kabinet nieuwe kamerleden
voor Nieuwspoort. Hij noemde
de soos gevaarlijk, omdat er al
leen maar linkse journalisten
zouden zitten die er op uit waren
CDA'ers te pakken te nemen.
Andere kamerleden zijn bang in de
ontspannen sfeer tot uitspraken
te worden verleid of in een even
tueel benevelde geestestoestand
uit de school te klappen, want
het alcoholgebruik onder journa
listen en politici is enorm groot.
Om één uur 's middags wordt er
al whisky geschonken. Hoewel
het te ver drijft om het in
Nieuwspoort een dronkemans
bende te noemen, zijn er talloze
verhalen over poorters die als
een balletje van de kruk vielen.
Mooie verhalen doen de ronde over
de voormalige politiek leider van
de CHU, J. T. Mellema, een er
kend innemer die daarvoor ook
eens zijn rijbewijs is kwijt ge
raakt. Op een keer kwam Melle
ma uit Nieuwspoort, waar hij
weer een stevige borrel had ge
dronken. In de provincie sloeg
hij verkeerd af, waardoor hij op
een landweggetje terecht kwam.
Even verder sloot een slagboom
het weggetje af. Mellema was
echter in de veronderstelling
voor een spoorwegovergang te
staan en bleef daar lange tijd
wachten op de trein die maar
niet wilde komen.
Contacten
Natuurlijk wordt vooral op de ver-
gaderdagen van de Kamer druk
van de bar gebruik gemaakt. Na
of tijdens de debatten lest men in
Nieuwspoort de dorst. Er heerst
dikwijls een gezellige sfeer,
waarin de bezoekers zich goed
kunnen ontspannen. Afgezien
van het gezelligheidsaspect blijft
de instelling zakelijk. Pers en po
litiek hebben elkaar nodig; de
één om aan nieuws te komen, de
ander om in het nieuws te ko-
Opzienbarend nieuws valt echter
over het algemeen niet in
Nieuwspoort te halen, leert een
rondgang langs een aantal parle
mentaire journalisten. Er wor
den meer stukjes van een legpuz
zel verzameld, want Nieuws
poort mag dan wel een belangrij
ke ontmoetingsplaats voor pers
en politici zijn, het is niet de eni
ge. De wandelgangen van de
Tweede Kamer, het kamerres
taurant, verjaardagsfeestjes en
enkele chique Haagse eetgele-
genheden zijn circuits waar ka
merleden anoniemer hun echte
nieuws naar buiten kunnen
brengen. In Nieuwspoort wordt
vaak niet eens over politiek ge
praat. Het leggen en onderhou
den van contacten is het belang
rijkste.
In de informele sfeer met een ge
vuld glas onder handbereik ont
staat een verbroedering. Ge
poogd wordt om een persoonlij
ke verstandhouding te schep
pen, of althans de illusie daar
van. Slechts éénmaal pakte het
zo drastisch anders uit, dat er een
vechtpartij ontstond tussen een
journalist en minister Vredeling.
Kees Bastianen van de Volkskrant:
„In wezen is de sfeer in Nieuws
poort bikkelhard. Met ijdeltuiten
wil ik niks te maken hebben.
Daar verdoe ik mijn tijd niet
mee. Ik vind het allemaal leuk en
aardig, maar ik zit daar wel voor
mijn werk. Ik bemoei me alleen
met mensen aan wie ik iets denk
te hebben. Je zoekt dus de big
shots, de grote mannen".
Passeren
Ferry Mingelen, tien jaar parle
mentair verslaggever voor het
dagblad Trouw en thans GPD-
correspondent in Brussel zegt:
„Je investeert veel tijd in contac
ten. Dat hoefl niet direct iets op
te leveren. Maar later, als je die
persoon nodig hebt, kan je hem
gemakkelijker aanspreken".
Kees Bastianen „Als je met een
minister of kamerlid bent door
gezakt, kan je hem later altijd uit
zijn bed bellen of zijn secretares
se passeren".
Met de eventuele informatie die
journalisten in de soos opdoen,
dienen ze zorgvuldig om te gaan.
Ze moeten aanvoelen wat ze wel
en niet kunnen gebruiken. Er is
veel roddel en achterklap die
niet direct voor publicatie in aan
merking komen.
Kees Bastianen: „Emoties spelen
in de politiek een grote rol. Ik
vind het belangrijk om te weten
met wie Van der Stee contacten
heeft in de bankwereld. Ik wil
weten met wie politici zuipen en
naar bed gaan. Ik wil weten door
welke persoonlijke omstandig
heden Jan Pronk zijn verwach
tingen als minister van ontwik
kelingssamenwerking niet waar
maakt. Ik zal het niet schrijven,
maar je krijgt wel een beter in
zicht in het gedrag van de politi-
Volgens de Volkskrant-man wordt
zijn kritiek op politici daarom
niet milder. „Het wordt geen
sfeer van ouwejongens-krenten-
brood. Je blijft ze op hun daden
beoordelen, maar je begrijpt het
beter als je weet hoe het precies
zit. Dan kan je het ook beter aan
de lezer uitleggen.
Miljardencontract
Als voorbeeld kan dienen het ge
drag van oud-minister Vredeling
van defensie op de avond vóór de
dag dat hij het „contract van de
eeuw" voor de aankoop van F 16-
straaljagers moest onderteke
nen. Van de ondertekening was
overigens niemand op de hoogte.
De minister had eerst de neie
avond in Nieuwspoort, zoals ge
bruikelijk, rode wijn zitten drin
ken met een paar journalisten
die hem zaten te jennen. Kort
daarvoor had Vredeling de aan
koop van de F 16's heel stoer te
genover de het PvdA-congres
verdedigd met de historische
woorden: „Congressen kopen
geen vliegtuigen". Nu kreeg hu
weer te horen wat een mooie so
cialist hij was, die wapentuig
kocht.
Laat op de avond vertrok Vrede
ling behoorlijk aangeschoten
met twee journalisten naar Am
sterdam, waar hij de hele nacht
doorging. De volgende morgen
zette hij de tocht voort in Leiden.
Inmiddels was op zijn ministerie
paniek uitgebroken. Er was een
korte plechtigheid georgani
seerd met de Amerikaanse am
bassadeur en Vredeling liet geen
antwoord geven op de semafoon
oproepen. Hij bleef zoek.
Pas in de middag vertrok Vrede
ling, ongewassen en ongescho
ren, naar Den Haag. Niet naar het
ministerie, maar naar de redactie
van het ANP In een spreekka
mertje aldaar is met de nodige
excuses toen het miljardencon
tract ondertekend. Nogmaals
Bastianen: „Kijk, als journalist
moet je dat weten. Daaruit blijkt
dat Vredeling ondanks zijn grote
mond het heel moeilijk met die
aankoop had. Hij was die nacht
op de vlucht, denk ik".
Code
De meeste persmensen gooien de
informatie die ze in Nieuwspoort
opdoen nooit in de prullenbak
Ze zullen hem vroeger of later
zeer zeker gebruiken. Wel wor
den ze geacht zich aan de code te
houden dat mensen die informa
tie geven niet worden geciteerd.
Ook dat levert af en toe proble
men op. Zo is er momenteel een
conflict tussen minister Van
Dam en de Volkskrant Verslag
gever Hans Goessens schreef vo-
ng jaar tijdens de formatie van
het huidige kabinet dat Van Dam
in Nieuwspoort had gezegd:
„Sommigen geloven in een rege
ringsprogram, anderen geloven
in God-
De parlementaire journalisten vin
den dat het belang van Nieuws
poort wisselt Er zgn ook vaak
tijden dat het er een slappe boel
is. Het heeft vermoedelijk te ma
ken met de aard van het kabinet.
Het eerste kabinet-Van Agt was
volgens de meesten een waarde
loze tijd.
Voor de normale verslaggeving is
de soos van Nieuwspoort ook
niet nodig. Een van de journalis
ten die er met vaak komt is Hans
de Bruyn, chef parlementaire
redactie van de Gemeenschappe
lijke Persdienst (GPD), waarbij
onder andere deze krant is aan
gesloten. „Het zijn vaak dezelf
den die er zitten. Ik hou niet van
cafés en om nu beroepsmatig
met politici te gaan drinken staat
me erg tegen Voor het leggen
van contacten heb ik geen kroeg
of glas bier nodig".
Dat wil niet zeggen dat hij niet blij
is met het perscentrum. Vooral
voor persconferenties en tijden
van formaties, crises en belang
rijke debatten is Nieuwspoort
een uitkomst Naarmate het in
Den Haag spannender wordt, is
Nieuwspoort een verzamelpunt
van de parlementaire pers en po
litici. Het nieuws wordt om de
een of andere reden daar het
eerst bekend.
'Wie bent u?"
In plaats van 's nachts in de kou op
het Binnenhof bg de deur van de
vergaderzaal te wachten op de
eerste reactie van de naar buiten
komende politici, gaan veel jour
nalisten aan de bar van Nieuws
poort hangen Daar horen ze het
ook wel. Verleden jaar tijdens de
kabinetsformatie gebeurde het
meermalen dat verslaggevers op
een nachtelijke persconferentie
met lallende stem aan Van Agt
een vraag stelden.
Niet iedereen zal het soosgebeuren
van Nieuwspoort begrijpen De
buitenstaander is geneigd het als
een zootje ongeregeld af te doen
Wat zal nu de mening zgn van de
actievoerder die onlangs de bar
binnenkwam en met 1ui<1< lUn
vroeg: „Is hier een journalist aan
wezig?" Met veel zelfkennis zwe
gen alle aanwezige vcrslagge
vers.
Misschien zat de buitenlandse cor
respondent van de GPD die ja
ren geleden min of meer bg toe
val in Nieuwspoort kwam nog
het dichtst bij de waarheid Wel
iswaar enigszins door de drank
verdoofd, sprak hg een Imp
zwartgekuifde heer aan met de
vraag „Wie bent u?" Barend
Biesheuvel keek de man aan en
antwoordde naar waarheid „Ik
ben de minister-president".
Waarop de vraagsteller veront
waardigd reageerde: „En dat zit
hier maar te zuipen In plaats van
het land te regeren".
