'Gulden middenweg' geen oplossing
'Eén tennisbal kan een goot verstoppen
Dr. Wiersinga in Alphen over tegenstellingen binnen de kerken
PAGINA 8 X
f Geestelijk leven J
ZATERDAG 6 MAART 1982
ALPHEN AAN DEN RIJ-
N- Dr. Herman Wiersin
ga, gereformeerd studen
tenpredikant in Leiden,
gelooft, dat de geestelijke
tegenstellingen binnen de
kerken groter zijn dan
men vaak denkt en dat de
'gulden middenweg' hier
voor geen oplossing biedt.
"Het is echt een zaak van
kiezen geworden. Daar
valt eenvoudig niet aan te
ontkomen". Hij zei dat de
ze week op een zeer druk
bezochte bijeenkomst van
de Raad van Kerken in Al
phen aan den Rijn.
De traditionele tegenstellingen (zo
als rooms-katholiek-protes-
'tants, vrijzinnig-orthodox, her
vormd-gereformeerd, christen-
dom-humanisme) zijn wat ver
bleekt en als het ware ingehaald
door een andere tegenstelling,
die meer te maken heeft met de
politieke keuze, handeling en ac
tie, met 'wereldse' aangelegenhe
den dus. Dat begint soms op klei
ne schaal, maar het blijkt gewel
dig veel om het lijf te hebben.
De gedachte dat de hele zaak wel
wordt opgelost als er maar min
der 'politiek' in de kerk wordt ge
stopt en als de pastor zich maar
koest houdt, noemde Wiersinga
'nogal naief"De vraag waar wij
als kerk op uit zijn, laat zich niet
r verdringen".
Voorwaarden
De gereformeerde synode heeft vo
rig jaar een paar voorwaarden ge
steld aan het 'politieke spreken*
van de kerk. De kerk moet in dat
spreken christenen in politieke
en maatschappelijke organisa
ties - die hun eigen verantwoor
delijkheid hebben - niet voor de
voeten lopen. Dat spreken moet,
zo luidt een andere richtlijn,
'evangelisch gefundeerd' zijn en
het 'gevoelen van de gemeente'
vertolken. (Wiersinga: "Niet alles
wat zich als 'evangelisch' aan
dient fs evangelisch"). Boven
dien moet aan dat spreken een
zekere deskundigheid ten grond
slag liggen.
Dr. Wiersinga was van die voor
waarden niet onder de indruk.
"Ik vind dat toch niet de oplos
sing. Zo kan de kerk belangrijke
zaken vrij gemakkelijk op hun
beloop laten. Het wordt gevaar
lijk, als er niet één plaats meer is
waar ze in alle duidelijkheid aan
de orde kunnen komen. Conflic
ten moeten juist boven tafel".
Beleving
De oorzaak van de tegenstellingen
binnen de kerken zocht dr. Wier
singa in het verschil in beleving
van dit bestaan, in geloofsbele
ving en in beleving van de ge
loofsleer. Hij spitste dat toe op
vier wezenlijke pnten: God, Je
zus, de kerk en de geschiedenis
toekomst).
Eerst God.
De een ziet een God die in de he
mel troont en die alles regeert.
Voor wie de mens respect moet
hebben. De ander een God die
meelijdt en in beweging is en die
onze inzet vraagt.
Voor de een is hij de middelaar en
verlosser, die door zijn kruis op
Golgotha verzoening en verge
ving heeft teweeggebracht. Voor
de ander is zijn kruis een terecht
stelling in deze aardse geschiede
nis en martelaarschap en inspi
reert het tot een achter hem aan
gaan. Een Jezus-beweging naar
gerechtigheid en vrede, via zijn
volgelingen.
De kerk is voor de één een verga
dering van gelovigen, een schuil
plaats. Voor de ander een instru
ment met een profetisch-kriti-
sche functie, die alles te maken
heeft met de gang van zaken in
deze wereld.
En wat de toekomst betreft, die is
voor de een tóch wel gegaran
deerd (daar zorgt God immers
voor), terwijl de ander vanuit het
geloof juist de nadruk legt op de
eigen verantwoordelijkheid in
het gebeuren.
Theologie
Dr. Wiersinga verklaarde de onrust
in de kerken vooral uit het ont
staan van 'een andere theologie'.
Die is begonnen in Latijns-Ame-
rika, waar christenen uit bijbelse
verhalen moed putten om zich te
verzetten tegen onderdrukkende
overheden. Christenen in Noord-
Amerika en Afrika hebben dat
overgenomen (zwarte theologie)
en van daar is het overgewaaid
naar Europa (feministische en
politieke theologie).
Die ontwikkeling is nog niet ten
einde. Integendeel, de vraag is
nu, ojf de gezichtspunten van deze
nieuwe theologie vroéger - inde
geschiedenis van Israel en bij Je
zus van Nazareth misschien
ook al aan de orde waren.
"Waarover wonden de profeten
van Israel en wond Jezus zich nu
echt óp?", vroeg Wiersinga. "Dat
is inde bijbel toch na te gaan".
Veelvormigheid in de kerk vond
Wiersinga niet zo'n probleem.
Immers, daarbij gaat het om het
formuleren van dingen waarvan
toch niemand precies het juiste
weet. "Maar wanneer het, als
consequentie van het geloof, op
dóden aankomt, dan kun je niet
altijd wachten tot iedereen het
Dr. Wiersinga adviseerde de Al-
phense Raad van Kerken, juist
over deze dingen het gesprek
gaande te houden en de verschil
len "die we aan den lijve voelen"
vooral niet te versluieren. Het
zijn verschillen die tot in de litur
gie van de kerk doorwerken.
Wiersinga kan dat weten. Hij
gaat zowel in een kritische ge
meente (studenten) voor als in
gewone wijkkerken. "Het beraad
over waar we als kerk op uit zijn
is broodnodig. Het meest gevaar
lijke is wel, hierover te zwijgen".
S. J. de Groot WIERSINGA: "Het is echt een zaak van kiezen geworditn
Proef met onderhoud historische kerken duurt vijf jaar
NAARDEN- Het was een prettige
bijeenkomst, compleet met
drankjes en hapjes, woensdag
middag in de prachtig gerestau
reerde Grote Kerk van Naarden.
Daar was een groot gezelschap
van mensen uit de kerkelijke we
reld en de monumentenzorg bij
een om getuige te zijn van de
aanbieding van de eerste exem
plaren van het boek 'Opdat de
ruimten meevieren', geschreven
door dr. Regnerus Steensma, do
cent voor kerkbouw en kerkge
bruik aan het Instituut voor Li
turgiewetenschap in Groningen.
Die eerste exemplaren gingen naar
mr. R. Hotke, directeur-generaal
voor culturele zaken van het mi
nisterie van cultuur, recreatie en
maatschappelijk werk, en naar
d*\ R. J. Mooi, secretaris-gene
raal van de Nederlandse Her
vormde Kerk.
Steensma's boek, uitgegeven bij
Bosch en Keuning, gaat over het
instandhouden van historische
kerken en het gebruik ervan.
Een waardevol boek, waarover
het hele gezelschap vol lof was.
Een voor iedereen goed leesbare
tekst, een keur van foto's en dat
alles in fraaie uitvoering. Wat wil
je nog meer!
Maar er zijn die middag ook 'harde'
dingen gezegd. Met name over
de stilstand in de monumenten
zorg door de bezuinigingen, over
de 'rampzalige' gevolgen daar
van voor de oude kerken en over
de steeds geringere mogelijkhe
den van de kerkelijke beheersin
stanties om deze gebouwen nog
te onderhouden.
DIEPEVEEN: "Het monumentale
kerkbezit takelt af'.
De sprekers zijn bepaald niet om
de hete brij heengelopen. De
Naardense kerk gaf veel te genie
ten. Wat er gezegd werd, gaf veel
te denken.
Zorgelijk
Mr. J. van Aartsen, voorzitter van
de Bouw- en Restauratiecom
missie van de Hervormde Kerk
(de uitnodigende instantie), be
gon er al mee in zijn welkomst
woord. "Wij hebben grote pro
blemen. De mogelijkheden om
voor hoognodige restauraties
een beroep te doen op de over
heid zijn zeer beperkt geworden.
Er dreigt een zorgelijke toestand.
Voor het onderhoud van geres
taureerde kerken is er nu wel een
regeling gekomen, maar die is
lang niet toereikend".
Dr. W. J. Diepeveen, voorzitter van
de Vereniging van Kerkvoogdij
en, sloeg eenzelfde toon aan.
"Het aantal hervormde bijdra
gers aan 'Kerkbalans' neemt
jaarlijks met 3 procent af. De
overgeblevenen hebben dat tot
nu toe goed opgevangen, maar er
kan een tijd komen dat dit niet
meer gaat. Instandhouding van
zo'n 1200 historische kerken bin
nen één kerkgemeenschap is
niet alleen een kerkelijk belang.
Kerkvoogden kunnen voor hun
aandeel daarin alléén op her
vormden een beroep doen. Dat
gaat vaak ten koste van andere
bestemmingen. Vele hervormde
gemeenten verkeren hierdoor in
nood. Het monumentale kerkbe
zit tókelt af. Bij hun keuze tussen
het monument of de pastorale
zorg hebben tal van gemeenten
het kerkgebouw al moeten afsto
ten".
Alleenrecht
Functionarissen van overheid en
Monumentenzorg gaven deze
middag wel enig tegenwicht, ge
lukkig zonder dat de sfeer erdoor
geprikkeld werd. Zo zei jhr. ir. L.
van Nispen tot Sevenaer (Monu
mentenzorg), dat kerkbesturen
er verstandig aan zouden doen,
hun alleenrecht op het oude
kerkgebouw eens kritisch te be
zien. "Als er mede-gerechtigden
zijn, komen er ook mede-verzor
gers". Overigens vond de jonk
heer de inspanningen van me
nige kerkvoogdij 'indrukwek
kend'. Hij gaf toe, dat e
teel weinig perspectief in zit en
dat de kerk geen vereniging is tot
instandhouding van monumen
ten. "Het gebouw is middel, geen
doel. Maar sloop is voor de hele
gemeenschap, ook voor niet-ker-
kelijken, toch geen kleinigheid".
In Nederland staan meer dan 2200
oude kerken. Ruim 170 hebben
al geen kerkelijke bestemming
meer. En voor 70 heeft men nog
helemaal geen bestemming ge
vonden.
Mr. Hotke van CRM bond de kerk
besturen op het hart, effectief in
te spelen op de nu getroffen on
derhoudsregeling. Dit is een
proef, die, zo deelde hij mee, vijf
jaar duurt. Ze kan alleen slagen,
als de kerkbesturen eraan mee
werken. "Onvoldoende onder
houd", zei Hotke, komt niet al
leen door gebrek aan geld maar
ook door te weinig belangstel
ling. Soms weten kerkbesturen
zelfs een begin van verval niet te
voorkomen. Eén tennisbal kan
een goot verstoppen, met alle ge
volgen van dien. Men kan dat
voorkomen door eens per jaar de
goten te laten nakijken".
Maar ook mr. Hotke moest erken
nen, dat er financieel 'bijzonder
weinig' kan.
Uitdaging
moedig uit. "Als wij nou zorgen
voor de belangstelling, zorgt
dan voor het geld?" Hotke bleef
op zó'n directe vraag het ant
woord schuldig. Er kon alleen
een lach af, en die was nog een
beetje wrang.
De zin van de bijeenkomst in Naar
den was - naast de aanbieding
van Steensma's mooie boek -,
dat mensen die heel nauw bij het
bewaren van de kerkelijke monu
menten zijn betrokken elkaar
weer eens op de feiten hebben ge
drukt. Zij delen niet alleen el-
kaars zorgen, maar willen ook
samen naar oplossingen zoeken.
Die liggen niet beslist niet voor
het grijpen. Soms zal men er his
torische en traditionele posities
voor moeten prijsgeven.
De Gr.
Het bestuur van het Interkerke
lijk Comité Tweezijdig Ontwape
ning (Icto) is 'redelijk tevreden'
over het besluit van de gerefor
meerde synode om contact en
gesprek inet het Icto tot stand te
brengen. Wel betreurt het, dat de
synode met het Icto niet eenzelf
de relatie wil aangaan als met het
Interkerkelijk Vredesberaad
(IKV).
"Kerkleden kunnen en mogen in
zake het vraagstuk van oorlog en
vrede verschillende standpunten
innemen. Exclusieve financiële
en morele steun van de kerken
voor één visie is voor andersden
kenden dan ook onaanvaard
baar". Aldus het Icto. "Zij beta
len namelijk ook mee aan deze
eenzijdige visie en worden ook
eenzijdig voorgelicht en toege
rust". "Dat schept ontegenzegge
lijk pastorale problemen".
Het Icto-bestuur raadt de kerkle
den aan, niet overhaast te reage
ren met opzegging van hun kerk
lidmaatschap of vermindering
van hun kerkelijke bijdrage. Wel
moet er een dam worden opge
worpen tegen deze ontwikkeling
binnen de kerken.
Overigens wil het Icto de kerken
niet verleiden tot uitspraken
over de manier waarop de wa
penwedloop kan worden tegen
gegaan. "De kerken zouden hier
mee het christendom binden aan
een bepaalde politieke stro
ming".
De leiding van de veertig rooms-
katholieke orden en congregaties
in Nederland (5000 priester-reli
gieuzen) heeft een beleidspro
gramma voor de toekomst opge
steld, waarin de solidariteit met
de armen en verdrukten in de
maatschappij een zwaar accent
krijgt. Daarnaast zullen zij zich
beijveren 'voor een meervoudige
ambtsbediening in de kerk en
daarmee ook voor een meervou
dige opleiding tot ambten en be
dieningen van mannen en vrou
wen. De orden hebben hun over
wegingen neergelegd in een bro
chure.
Hervormde Kerk: beroepen te
Huizen J. Mouthaan Nunspeet;
bedankt voor Oosterwolde
(Geld.) H. Harkema Brakel. Ge
reformeerde Kerken: beroepen
te Wezep P. Hofland Gucht-
machtpredikant) Zoetermeer.
Nederlands Gereformeerde Ker
ken: beroepen te Maassluis A.
Algra Sliedrecht. Gereformeer
de Gemeenten: bedankt voor
Geldermalsen J. van Haaren
Amersfoort.
Het moderamen (dagelijks be
stuur) van de synode der Her
vormde Kerk heeft voor de twee
de keer minister Van der Stoel
van buitenlandse zaken per brief
gevraagd, bij de regering van
Taiwan aan te dringen op het
respecteren van de mensenrech
ten in dat land.
De Continental Singers geven
morgenavond om 8 uur in de
Zuiderkerk te Leiden een go
spelconcert.
De KRO-tv zendt morgenoch
tend om 11 uur de eucharistievie
ring uit van de Antonius-paro-
chie in Leiden (Zuidwest). Voor
ganger is pastoor W. H. Happel.
Het koor van de parochie (olv B.
Juffermans) werkt mee.
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds.
Pannekoek, mmv can to rij, 11.45 oecum.
dienst;
Marekerk 10 ds. De Jong, 5 dr. Meijers;
Maranathak. (L. Morsweg) 10 ds. Kool
stra;
Regenboog (Merenwijk) 9.30 pastoor v.
Well, 11.15 ds. v. Leeuwen en pastoor v.
Well;
Bethlehemk.(Driftstr.) 10 ds. Sterringa;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) 9 dr.
Jongeneel, 10.30 ds. Verdoom, 5 ds.
Koolstra;
Vredesk.(Burggravenl.) 10.30 dr. Lam
ping;
Petrakerk (Surinamestr.) 10.30 dienst
voor doven, hr. Terpstra;
Waalse kerk (Breestr.) 10.30 ds. Hege-
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds.
Bakker.
Diakonessenhuis 10.30 ds. Driebergen,
Katwijk.
Petrak. (Surinamestr.) 10 ds. Horten-
sius;
Oude Vest 10 ds. Bohlmeijer, Den Haag,
5 ds. Hortensius, 10.30 dienst voor do
ven, hr. Terpstra;
Maranathak.(L. Morsw.) zie herv. gem.;
Bevrijdingsk.(Montgomerystr.) zie herv.
gem.;
bejaardenhuis Groenhoven 10 hr. De
Bruin.
Dolerende Geref. Kerk (Lokhorstk.): 9
ds. Hagen, 5 hr. Verstrate.
Geref. K. Vryg. (Herengr.): 10.15 en 5 ds.
Veldman.
Chr. Geref. K. (Steenschuur): 10 en 5 ds.
Den Hertog.
Geref. Gem. (N. Rijn): 10 en 4.30 ds.
Boogaard.
Geref. Gem. in Ned. (Bethl.kerk
Driftstr.): 11.30 en 5.30
Evang.-Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.):
10.15 ds. Happee.
Remonstr.-Doopsgez. Gem. (Lok
horstk.): 10.30 ds. Kuipers.
Baptistengem. (O. Rijn 3): 10 ds. Bos
veld. ha.
Evang. Christengem. (Middelstegr. 3):
10 br. Dikkes.
Zendingswerk Middernachtsroep (Zoe-
terw.singel 21): 5 hr. v. Diggelen.
Evangeliecentrum Zijlsingel 2: zo. 10 en
di. 8 hr. Zijlstra.
Pinkstergem. (O. Vest 13): 10 hr. Eiker
bout.
Leger des Heils (Hooigr 10 en 7.30.
Nieuw-Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30
en 4. wo. 8.
Zevendedagadventisten (Lokhorstk.):
elke zat. 9,45 bijbelstudie, 10.45 predik
dienst.
Christian Science (Steensch. 6): 10.30.
Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der L. Da
gen (Brahmsl 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel): 10.
Church of England: 5 nam. in oud-kath.
k. Zoeterw.singel.
Rooms-Kath. K.: Haagweg zat 7, zo. 9
en 10.45;
Herensingel zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Rijndijk (Leiden-V.schoten) zat. 7, zo.
9.30 en 11.30;
Steenschuur zat. 7, zo. 8.30, 10, 11.30, 6
en 7 (lof);
Boshuizerkade zat. 7, zo. 9.30 en 11;
Lammenschansweg zat. 7, zo. 9,10.30 en
12;
HaarLstraat zat. 7. zo. 9.30, 10.45 en
12.15;
H. Rijndijk (zie Zoeterwoude).
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10
ds. Hanemaayer, Alphen, 7 hr. Tazelaar,
Alphen.
Geref. ■K.: 10 ds. v.d. Bos, Gouda. 6.30
ds. Verdoom, Wadd.veen.
Chr. Geref. K.: 9.30 en 5 ds. De Vries,
Heerde.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RIJN: Herv. Gem.
Adventskerk 10 ds. Lefeber, 5 ds. Ko-
renhoff, Heemstede, jeugddienst;
Kruisk. 10 ds. Bogers; Opstkerk 10 ds.
v.d. Heiden, 6.30 ds. De Jonge; Nabij 10
jeugdkapel; G. Herderk. 10 en 6.30 ds.
Oosthoek; De Bron 9 en 10.30 ds. Ver
heul, 3 bevestiging en intrede ds. Nieu-
wenhuis; Ashram (Marsdiep) 10 mevr.
ds. v. Everdingen, Leiden; Albanianae
(Diamantsr.) 10 ds. Mulder; 'Onderweg'
Lijsterl. 10 ds. Oort; Sionsk. (Planetens.)
9.30 ds. Ouwendijk, 6.30 ds. Verploeg,
Ermelo.
Geref. K Mar.kerk 10 ds. Vree, 6.30 ds.
Stolk; Salv.kerk 10 ds. Stolk, 6.30 ds.
Vree. Avondmaal. Zie ook herv. gem.
Geref. K. Vrijg.(RUnstroom): 8.45 ds.
Veldman, 2.30 ds. v.d. Leest.
Ned. Geref. K. (school Willemstr): 10.30
ds. De Lange, 4.30 ds. Janse.
Chr. Geref. K.: 9.30 dienst, 2.30 ds. De
Romph.
Oud-Geref. Gem. (Hooftstr. 240): 9.30 en
4.
Bapt.gem. (Molenwerfstr. 1): 10 en 6.30
ds. Koekkoek.
Bapt.gem. Noord (school Kalkovenw.
62): 10 hr. Visser.
Volle-evang.gem. (school Bosparkweg
4): 10 hr. v. Putten.
Leger des H. (Com. de Vlamingstr.): 10
en 6.30.
Pinkstergem. (school Batenstein 16): 10.
Remonstr. Kring (Van Mandersloostr.
36): 10 ds. v. Waveren.
Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7. zo. 9.45 en
11.30;
Piusk zat. 7. zo. 9 en 10.30;
De Bron zat. 7. zo. 9.30 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 kand.
Hoek, Asperen, 6 ds. Exalto.
Geref. Gem. 9.30 en 6 ds. Vogelaar.
BODEGRAVEN: Herv Gem. Dorps
kerk 10 ds. Richter, 6.30 ds. v.d. Linde,
Oudewater;
üv.kerk 10 ds. Vermaas, Huizen, 6.30
i. Wieman;
ethl.kerk 10 ds. Wieman, 6.30 ds. Rich-
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30
ds. Vlasblom, 6.30 ds. Stelwagen;
De Stek 9.30 ds. Stelwagen.
Rk Kerk: zat. 5.30 (De Stek) en 7, zo. 9.30
en 11.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 en
6.30 ds. De Graaf.
Geref. K.: 10 ds. Welbedacht. 5 ds. v.
Dalfsen, R.dam.
Rk Kerk: dorp zat 7. zo. 9.30 en 11.30;
HILLEGOM: Herv. Gem. 10.15 ds. v.d.
Wal, 5 ds. Krispijn; Parkwijk 7 ds. v.d.
Wal.
Geref. K.: zie herv. gem.
Chr. Geref. K.: 10 en 5 ds. Biesma.
Rk Kerk: Mart. zat. 7, zo. 8.30, 10 en
11.30;
Jozefk. zat 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. v.d.
Hoek.
Rk Kerk: zat 7, zo. 10.
KATWIJK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. Dorpsk. 10 ds. Aarents, 6 ds. Ge
braad;
Ontm.kerk 10 ds. Gebraad, 6.30 ds. Aar-
Geref. K.: 9.30 ds. Koster, 5 ds. Vrolijk.
Vliegkamp: 10 oecum. dienst, vloot-
aalm. Buskermolen en vlootpred. v.
Melle.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9.30 en 11.15.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N.
Kerk 10 ds. v. Roon, 6 ds. Visser;
O. Kerk 10 ds. De Jong, 6 ds. Schuur-
Ichthusk. 10 ds. v. Sliedregt 5 ds. v.
Roon;
Pniêlk. 9.30 ds. Schuurman, 6 ds. De
Jong;
Gr. v. Pr.school 10 kand. Heemskerk;
Overduin 2.15 ds. Baas.
Geref. K.: Vr.kerk 10 ds. v.d. Horst 5 ds.
Koster;
Triumfatork. 10 ds. Vrolijk, 5 ds. v.d.
ha.
Ned. Geref. K.: 8.30 en 7 ds. Janse, ha.
Chr. Geref. K.: 10 en 5.
Vrije Chr. Geref. Gem. (Unizaal): 10 en 5
ds. v.d. Belt.
Geref. Gem. (Remisestr.): 10 en 5.
Volle-evang.gem. (Voorstr. 100): 9.45.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN: Herv.
Gem. 10 ds. Groenendijk, Schevenin-
gen, 7 zie geref. kerk.
Geref. K.: 10 hr. Brouwer, Katwijk, 7 ds.
Vlasblom, Boskoop, jeugddienst.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref.
K. Dorpsk. 10 ds. v.d. Bom, 6.30 ds. v.
Loenen;
Hoofdstr. 10 mevr. ds. Westera;
Scheppingsk. 9 en 10.30 ds. Knorth;
Leythenrode 10 ds. Lutmers, mmv 'Hart
en Stem'.
Bapt.gem. (wijkgeb.Zijlkw.): 10.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9,10.30 en 12.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 dr. v.
Roon, Dordrecht, 7 ds. Schalk.
Geref. K.: 9.30 mevr. ds. Attema, Nieu-
werbrug a.d. Rijn, 7 ds. Koftrie, Zwijn-
drecht.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 7.30, 9.30 en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 ds. 't
Hooft, 7 ds. De Gelder;
Pauluskerk 10 ds. De Gelder.
Geref. K 10 en 7 ds. Boswijk.
Geref. K. Vrijg.: 10.30 en 4.30 ds. De Put
ter, ha.
Ned. Geref. K. (Salvatori): 9 ds. Schuur
man, 5 leesd.
Chr. Geref. K.: 10 en 4.30 ds. v. Dijken,
ha.
Geref. Gem.: 10 en 4 ds. Hakkenberg,
ha.
Rk Kerk: Agathakerk zat. 7, zo. 10 en
11.30;
Poelpolder zat. 7. zo. 9 en 11.30;
Mariakerk zat. 7, zo. 8.30, 10 en 11.45;
Engelbew. zat. 7, zo. 8, 9.30, 11 en 5.45.
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. De
Jonge, Alphen, 6.3p ds. Cnossen, Delft,
jeugddienst
Geref. K: 9.30 ds. Nooteboom, 6.30 ds.
Aalbers. Geldrop.
Chr. Geref. K.: 9.30 dienst, 7 ds. Beek
huis, R.dam.
Remonstr. Gem.: 10 prof. dr. Kuiper.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Mo
lenaar, 6.30 ds. Samson, R.dam, jeugd
dienst
Geref. K.: 9.30 ds. Jaspers Focks, 7 ds.
Vrolijk, Katwijk, ha.
Rk Kerk: zat 7, zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds.
Quak, Vianen, 7 ds. Goverts, ontmoe-
tingsdienst
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De Pa
ter, Haastrecht, 7 ds. Zoutendijk.
Geref. K.(W. Verlaat): 10 ds. Fernhout 7
hr. Kat, Ouderkerk a.d. AmsteL
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9 en 10.30.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Voorstr-
.(Binnen) 10 ds. v.d. Lee, 5 ds. Post Er
melo, 7 ds. Keuning;
Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Keuning; Buurt
kerk 5 ds. v.d. Lee;
De Rank (Golfbaan) 10 ds. Post, Ermelo.
Geref. K.: Hoofdstr. (Zee) 10 ds. Kerst
en, Katwijk, 5 ds. v.d. Lee;
Vinkenl. (Binnen) 9.30 ds. Elgersma, 7
zie herv. gem.;
Stichtingskerk 11 ds. Slofstra; Sole Mio
9 hr. v. Duin.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.): 's mid
dags receptie tgv 75-jarig bestaan.
Rk Kerk: Zee zat 7, zo. 9.30 en 11;
Binnen zat. 7, zo. 8,10 en 11.30.
NOORDW1JKERHOUT: Dorpsk. 10 ds.
Kalkman.
Rk Kerk: Victork. zat 7, zo. 10.30;
Jozefk. zat 7, zo. 10.
OEGSTGEEST: Herv.Gem. Groene of
Will.kerk 11 ds. Bruinsma, Den Haag;
Pauluskerk 9.30 ds. Ter Linden, ha;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10.30 ds.
Kooman, ha, 7 ds. Heemskerk, ha.
Geref. K.: 10 ds. Heemskerk, ha, 7 zie
herv. gem.
Geref. K. Vrijg.: 8.45 ds. De Putter, 5 ds.
Van Wijckerslooth: 4 ds. Visch, ha.
Endegeest: 9.30 ds. Friederich.
Volle-evangeliegem. (Gem.centrum): 4.
Rk Kerk: WilLkerk zat. 7, zo. 9,10.30 en
12;
Bonaventurakapel zat. 6.30, zo. 9 en 11.
Geref. K.: 9.30 kand. v. Wallinga, 5 ds.
Pannekoek, Leiden, jeugddienst
Rk Kerk: zat 7, zo. 9.30 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk
Mar. Pres. zat. 7, zo. 9 en 11;
Petrus-B. zat 7, zo. 9.30 en 11.30.
RLJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30
ds. Zoutendijk, 7 ds. Koelewijn.
Chr. Geref. K.: 9.30 leesd., 2.15 ds.
Bouw.
Bethelkerk 9.30 ds. Romein.
Geref. K.: Petrak. 9.30 dr. v. Oeveren, 5
ds. Baayen;
Imm.kerk 9 en 10.30 ds. Baayen, 5 ds.
Damsma;
Mar.kerk 9.30 ds. Damsma, 5 dr. v. Oe-
Geref K. Vrijg.: 10 en 5.15 ds. Zomer.
Chr. Geref. K: 9.30 dienst, 6.30 ds. Wal
let Ouderkerk a.d. Amstel.
Evang. Christengem. (aula mavo): 10 ds.
Visser, ha.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30
ds. v.d. Meer, 7 ds. Romein, Rijnsburg.
Geref. K.: 10 ds. Brokerhof, 5 ds. Baas.
Rk Kerk: zat 7, zo. 9.30 en 11.30.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 en 6.30 ds.
Klein Kranenburg.
Geref. K.: 9.30 hr. Taselaar, Alphen, 6.30
ds. Jaspers Focks.
Rk Kerk: Aardam zo. 9 en 12;
kerk Langeraar zat 7, zo. 9.30 en 11.30.
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 ds.
Vermeulen, 6.30 ds. Driebergen.
Geref. K: 9.30 ds. Heule, Wassenaar.
6.30 dr. v. Oeveren.
Vliegkamp: zie Katwijk aan den Rijn.
Geref. K. Vrijg.: 8.30 en 5.15 ds. Heida.
ha.
VOORHOUT: Herv. Gem. 10 ds. Fer-
werda.
Rk Kerk: zat. 7, zo. 9,10.30 en 11.45.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorps
kerk 10 ds. v.d. Schoot. 7 ds. v.d. Schoot,
zangdienst;
De Ontmoeting, Noordhofland: 10 ds.
De Zwart;
Hulp en Heil (Schakenbosch) 10 ds. Ver
heide, zangdienst, mmv 'De Lofstem',:
Den Haag, W. Lekkerkerker, trompet,
en R. Heidema, orgeL
Geref. K.: 10 ds. De Zeeuw.
Geref. K. Vrijg.: 10 en 5 ds. Blokland,
R.dam.
Aulagemeenschap Noordhofland: 11
woorddienst, 'Kies het leven'. i
Rk Kerk: Laur.kerk zat. 7, zo. 10 en'
11.30;
M. Godskerk zat 7, zo. 8.30 en 10.30.
WADDINXVEEN: Herv.Gem. Brugk. 9
ds. Verboom (in Kruiskerk), 6.30 ds.
Maasland (in Bethelkerk);
Hoeksteen 9.30 ds. Maasland, 6.30 ds.
Roetman;
Bethelk.9.30 ds. Roetman, 5 ds. Ver
boom;
Imm.kerk 10 ds. Hoekstra, O.geest, 5 ds.
De Jong, Z.meer.
Geref. Kerk: Kruisk. 10.15 en 5 ds. De
Moor;
Ontm.kerk 10 dr. Wind, Kampen.
Rk Kerk: Victork. 10;
Ontm.kerk 8.30 en 11.45.
WARMOND: Herv.Gem. 10 ds. Hemste
de, L.dorp.
Rk Kerk: zat 7, zo. 8.30,10 en 11.30.
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10
ds. Steenstra, 4.30 ds. v.d. Plas, Delft, 7
ds. v. Bruggen;
Kievietk. 10 ds. v. Bruggen;
Messiask. 10 ds. v. Waasbergen;
Dorpscentrum 9.30 ds. Den Boer, Wou
denberg.
Geref. K.: Zijllaan 10 en 5 ds. v.d. Meu-
len;
Zuid 10 ds. v.d. Kamp.
Ned. Prot Bond (Kerkdam): 10.30 ds.
Werner.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Koelewijn, 6.30 ds. Christ Eek en Wiel.
jeugddienst.
Geref. K.: 9.30 ds. Huizebosch, Steen-
wijk, 6.30 ds. treurniet, Woerden.
Rk Kerk: zat. 7. zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 ds.
Kielder.
Geref. K: 9.30 ds. Gesink, Noordwijk, 7
hr. Cornelisse, Nieuwerkerk a.d. lJssel.
Rk Kerk: zat 7, zo. 9 en 10.45.
ZOETERWOUDE: Herv.Gem. 10 ds.
Wolthaus.
Rk Kerk: St. Jan 9.30;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10;
H. Rijndijk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
ZWAMMERDAM: Herv.Gem. 10 ds.
Haakman, 6.30 kand. Westerik, Utrecht.
Geref. K.. 10 ds. Schaafsma, Utrecht,
6.30 ds. Wijngaarden, N.-Vennep.
Avondmaal.
Remonstr. Gem.: 10 dr. Meyering,
O.geest
