Onbegonnen Werk
D
"Met die woestijn komen we
deze eeuw niet meer klaar"
Politie breekt huis aan
Garenmarkt weer open
Rond de sluitingstijden
moet je blijven proeven
-C
Leidse archeoloog na vondst in Sakkara
Leiden
Als het aan burgemeester Goe-
koop ligt. komt er wéér een
horecaproefdit keer om na te
gaan of het in deze stad moge
lijk is de cafés drie keer per
maand in het weekeinde een
uur langer,te laten openblij
ven (van 02.00 naar 03.00
uur).
Er zou volgens de burgemeester
moeten worden gewerkt met
een bonnensysteem. Iedere ca
féhouder krijgt et drie per
maand en levert er steeds één
in bij het politiebureau als hij
gebruik wil maken van het
langer tappen.
Het aardige van burgemeester
Goekoop is dat hij met zoveel
vlijt naar een oplossing
streeft, dit in tegenstelling tot
zijn voorganger wiens ge
zicht bij het woord café nog
zuiniger trekken ging verto
nen dan normaal al het geval
Goekoop gdét het regelen, dat
staat voor mij zo vast als een
borrel op een toonbank. Al
leen is nog onduidelijk hoe en
wanneer. Want één ding is ze
ker: je kunt er lang en lekker
mee bezig zijn.
Hebben we net een proef gehad
met drie nachtcafés onder het
wakend oog van een commis
sie waarin horeca-mensen én
buurtbewoners elkaar trof
fen, nu zou er een proef moe
ten komen met een commissie
zónder horeca-ruiters en zon
der omwonenden.
Ach, zeg ik maar, je moet in dit
vak blijven "proeven", an
ders raak je de smaak kwijt
en weten we helemaal niet
meer of iets om twee dan wel
om drie uur dicht moet.
Het uitkijken is nu al naar de
derde commissie. Ik stel voor
die samen te stellen uit bril-
dragenden en linkshandig en,
want hun inzichten behoren
zeker niet over het hoofd te
worden gezien.
't Is een beetje het ziektebeeld
van deze tijd: commissies,
commissies, rapporten zon
der conclusies en géén beslui
ten. En dan de papieren heisa
die er altijd en eeuwig aan te
pas moet komen: een pilsje na
twee uur vereist een bon en
een bon vereist een admini
stratiekantoor.
Als ik caféhouder was, ging ik
ervan aan de drank.
Conservatief
Mr Ph. J. de Ruijter de Wildt
(7i) legt, na afhandeling van
nog lopende zaken, zijn func
tie als stadsadvocaat neer, zo
viel vorige week in de krant
te lezen.
Met De Ruijter de Wildt, een
verre nazaat van de zeeheld,
Nou néé.
Je hoeft maar te lezen tvat hij
van de mensen van de rechts
winkel vindt ("Mensen met
een beperkte kennis van za
ken. Nu is dat niet zo erg als
ze zonodig maar adviezen
vragen aan bijv. hun hoogle
raren") om te weten dat uit
die hoek de wind zeker niet
waait.
Leidse kroniek
door Ruud Paauw
zeg maar "de anatomie" van
Leiden. Hij wist hoe het in de
ze stad toeging en dat is nooit
weg.
Niet zo openhartig is De Ruijter
de Wildt als het gaat om het
antwoord op de vraag waar
om de toenmalige burgmees
ter, jhr. Van Kinschot, hem 25
jaar geleden aanzocht om
stadsadvocaat te worden:
"Zeg ik niet".
Dat roept enige nieuwsgierig
heid op.
verdwijnt een sterke persoon
lijkheid van het Leidse stads-
toneel, een uiterst gewiekst
heerschap, ja misschien wel
de laatste Leidse tycoon.
Hijzelf zal bij deze kwalifica
ties ongetwijfeld rillen van
ontzetting, maar dat moet
dan maar even.
"Niemand heeft mij ooit een
conservatief genoemd", zegt
hij in zijn af scheidsinter
view.
Dat zal best waar zijn, maar
dat op zichzelf zegt niets. Het
ligt er maar aan in wat voor
gezelschap je gewoon bent te
verkeren. Bij Amicitia, de Ro
tary Club en de Drie October-
Vereeniging (om maar eens
iets te noemen) hanteert men
het woord conservatief spaar
zamer en stellig in een heel
andere context dan in pak
weg fat Leids Vrijetijds Cen
trum
Als De Ruijter de Wildt niet
conservatief is, behoort hij
De Ruijter de Wildt is naar
mijn gevoel een man die be
hoort tot het snel uitstervende
ras van de sociale regenten:
figuren stammend uit gede
genfamilies, gepokt en gema
zeld in de vooroorlogse stan
denmaatschappij, maar rea
listisch genoeg om te beseffen
dat de dingen niet blijven zo
als ze waren en dat je daar
mee moet leren leven.
Conservatieven die zich verzet
ten tegen het conservatisme.
Merkwaardig eerlijk is De
Ruijter de Wildt in zijn erken
ning dat hij niet louter en al
leen uit idealisme tal van be
stuursfuncties op zich nam.
Hij deed het ook om op een
nette manier zijn advocaten
praktijk onder de aandacht
te brengen ("Als je alleen
maar achter je bureau blijft
zitten, komt er niemand").
Wat hij niet vermeldt is dat
hij via al die functies tevens
een uitstekende kijk kreeg op
Jhr. Van Kinschot en mr. De
Ruijter de Wildt. Als ik de
ogen sluit, zie ik de beide
mandarijnen haarscherp
Ach, en dan verbeeld ik me dat
ik het wéét.
Nee, ook ik zeg het niet.
Lekker
Deze week ben ik even binnen
gewipt op de Westnederland
se ba kkersdagen in de
Groenoordhal, een vakexpo
sitie van brood-en banket
bakkers.
Ik doe het nooit meer, hoor,
want het is een Tantalus
kwelling.
Je loopt er voortdurend rond
met het water in de mond, iets
waar je bij meubelbeurzen
tenminste geen last van hebt.
Broden - ik wist niet dat er zó
veel variaties bestaan. O, en
van die zalige, hoge witte,
mijn wettige echt-
De Wielmakerssteeg aan het eind van de vorige eeuw. Op
straat staan voor de z.g. wevershuisjes manden en tonnen met
ruwe wol klaar om naar de fabriek te worden gebracht.
(Uit deel 6 van "Hutspot, Haring en Wittebrood", dat gewijd is
aan de Leidenaars en hun nijverheid).
genote helaas met veei wu
weten omdat ze die niet zo
goed voor het lijf acht. Op ze
ker moment stond ik bezuiden
iets kleins, dat volgens een
bijbehorend kaartje slechts
een "eervolle vermelding"
van de jury had gekregen,
maar door mij dolgaarne
even tussen duim en wijsvin
ger richting mond was getild.
Met het laatste restje fatsoen
dat in mij was, heb ik dat nog
kunnen voorkomen.
Na enig geslenter langs bijna
architectonische lekkernij-
ontwerpen, belandde ik bij
een gigantische hoeveelheid
taarten. In rechte lijn opge
steld.
Zeker honderd meter tdórt.
Ik ben toen maar weggegaan.
't Moet te behappen blijven.
Deel 6
Vandaag ligt deel 6 van het ver
zamelwerk "Hutspot, Haring
en Wittebrood" in de boek
winkels. Het is getiteld "Lei
den, Leienaars en hun nijver
heid." en geschreven door D.
de Boer, C. Quispel en A. Fok-
kema.
Deze aflevering, met weer vele
prachtige, oude illustraties
(talrijke in kleur) houdt zich
voornamelijk bezig met het
schilderen van bloei-verval-
bloei-verval van de textielin
dustrie in deze stad. Een vi
taal, ja onuitwisbaar onder
deel van de Leidse historie.
In twintig bladzijden zijn glo
rie en ellende samengevat,
helder geschreven en zeer
leerzaam - bij uitstek ge
VRIJDAG 5 MAART 1982
schikt als lesmateriaal op
Leidse scholen. Want wie die
geschiedenis, met haar be
langwekkende sociale en eco
nomische betekenis, niet kent,
weet nauwelijks iets van Lei
den af.
De faam van het Leidse laken,
de zorg voor de kwaliteit wie
de boel bedroog kreeg het
Leidse zegel in de wang ge
drukt en werd voor eeuwig
uit de stad verbannen), de
werk- en leefomstandigheden
van de arbeiders, de kinder
arbeid - het wordt beknopt
maar scherp belicht. De
kracht van dit deel is ook een
beetje zijn zwakte: doordat er
zoveel aandacht aan de tex
tiel wordt besteed, is de ande
re nijverheid in Leiden wat
in de schaduw gebleven.
Ook nu weer tal van anekdotes
ter opsiering van het hoofd
verhaal.
Eén ervan gaat over de z.g. vol
lers, mannen die het zwaarste
werk in de textiel deden en
dan ook af en toe zeer lastig
's Nachts om twee uur luidde
voor hen (het speelt in de ze
ventiende eeuw) de "volres-
clocke", die het sein gaf om
met het werk te beginnen. De
mannen moesten urenlang
rondstampen in de volkui
pen, waarin de geweven stof
door de werking van urine,
warm water en volaarde
kromp en viltachtig werd.
Het was bijzonder smerig
werk.
De vollers deden hun werk
spiernaakt. Een bedenkelijke
zaak in dit kuise land. Nog
erger was evenwel dat de vol
lers soms van elders vers wa
ter, drank of voedsel gingen
halen. En dat deden ze in de
zelfde blote staat.
Er was weliswaar een verorde
ning die dat verbood, maar
daar hielden de ruige ttollers
zich niet aan. En zo viel er in
de 17de eeuw van heel wat
naaktloperij in de Leidse
straten te geniéten. Tot de
schepenen hard ingrepen: de
vollers moesten van de heu
pen tot de knieën een soort
schort dragen als ze op straat
kwamen. Wie "uyt tvulps-
heyt" toch naakt liep, zou een
forse boete krijgen.
Er kan veel in dit land, maar
men dient zijn schaamte te
bedekken, nietwaar.
Een zucht van verlichting moet
door de rijen der schepenen
zijn gegaan toen de volmolen
zijn intrede deed. Eindelijk
was men dan van die enge
blote kerels af....
LEIDEN - De politie is er gisteren
voor een tweede keer aan te pas
komen om de nieuwe huurder
van het pand Garenmarkt 17 in
zijn woning te helpen. De eige
naar van het pand aan de Garen
markt 17 had de nieuwe huur
ders de toegang verhinderd door
de deur van binnen af te grende
len.
Het pand Garenmarkt 17 is door de
gemeente gevorderd omdat de
eigenaar slechts een woonver
gunning voor het bovenpand
heeft. Het benedenpand werd
toegewezen aan een Leids wo
ningzoekende. Ook vorige week
vrijdag moest de politie de toe
gangsdeur echter al openbreken:
de eigenaar doet er alles aan om
de nieuwe huurders te weren.
Ging de nieuwe huurder vorige
week nog niet daadwerkelijk in
het pand wonen, gisteren was hij
dat wel van plan. De man wilde
het huis alvast betrekken in af
wachting van de komst van zijn
gezin uit Turkije. Volgens eige
naar Groenendijk was dit echter
niet de afspraak. De huurder zou
volgens hem wachten tot de uit
spraak van een door hem aange
spannen schorsingszaak bij de
Raad van State. Groenendijk wil
de de toewijzing van de woning
aan een woningzoekende onge
daan maken.
Groenendijk toonde zich dan zeer
kwaad toen enkele agenten de
voordeur kwamen openbreken
om de huurder toegang te verle
nen. "Volgens mij had de politie
niet eens een bevel van de offi
cier van justitie. En ze hebben de
boel maar opengebroken zonder
mij te waarschuwen. Ik was
thuis en had makkelijk zelf de
grendel van de deur kunnen ha
len". Groenendijk heeft nu een
advocaat in de arm genomen en
zal proberen de huurder alsnog
uit zijn huis te weren. "Ik moet
nog bekijken of ik de huurder
wel zo rustig en vredig laat zit
ten. Er is niet eens gas en licht in
het pand en ik betwijfel boven
dien of de man zijn gezin ooit
over laat komen. Ik vermoed dat
hü wil gaan onderverhuren".
LEIDEN - Sakkara - een
klein plaatsje op dertig ki
lometer afstand van Cairo
zal de gewone sterveling
weinig zeggen, voor Egyp
tologen is het woestijnpla
teau echter een waar lus
toord. Want het relatief ge
zien kleine stukje grond,
vijf bij twee kilometer, be
vat vele graven van mach
tige heren en dames uit de
oudheid.
Na in '75 al het graf van Horemheb
(1330 voor Chr.) te hebben ge
vonden, stuitten Leidse en Lon-
dense archeologen begin dit jaar
op de rustplaats van Tjia (1250
voor Chr.), in zijn tijd schatkist
bewaarder. Of, om het eigentijd
ser uit te drukken, minister van
financiën.
De Engelsen werkten al een tijdje
op deze immense begraafplaats
toen in '75 de Leidenaars zich bij
hen schaarden. Zoeken zouden
zij naar het graf van Maya, een
man (let wel) die onder Toetan-
chamon schatkistbewaarder
was. De Leidenaars waren vooral
in hem geïnteresseerd, omdat er
in het Leidse museum van Oud
heden een paar beelden van
Maya staan; in vroeger tijden ge
roofd door kunstdieven. Met de
plattegrond van de Pruisische
geleerde Lepsius in de hand to
gen de archeologen aan het
werk. Optimistisch, omdat de
Germaan in 1848 het graf van de
minister van financiën had ge
zien. Helaas, een groot landmeter
bleek Lepsius niet te zijn.
Hoe goed er ook werd gezocht,
Maya bleef onvindbaar. De plat
tegrond van de Pruis was niet
juist. Tot ieders verbazing stuit
ten de archeologen echter wel op
Horemheb, een tijdgenoot, die
minister van defensie was. En ei
genlijk - zo vertelt de Leidse ar
cheoloog drs. M.J. Raven - de
ware machthebber was in zijn
tijd.
"Een prachtige vondst was het",
zegt hij, één van de Nederlandse
deelnemers. "Sommige mensen
zeiden zelfs: is het het juiste graf
wel, maar wij zaten goed; dat
wisten we zeker".
De nieuwe vondst, die begin dit
jaar werd gemeld, is niet specta
culair in de zin dat de archeolo
gen echt werden verrast. Want al
in '75 vonden zij het graf van me
vrouw en meneer Tjia. Raven:
"Omdat we toen andere dingen
aan ons hoofd hadden Horem
heb dus - hebben we het graf af
gedekt en gezegd: dit komt later
wel".
Stuifzand
Het graf van Tjia wordt door Raven
als volgt beschreven: "Het is bo
vengronds gebouwd; de doden
lagen natuurlijk wel in de grond.
Tegenwoordig ligt het hele graf
ondergronds, maar dat komt
doordat er in de loop van de tijd
een flinke laag stuifzand over
heen is gewaaid. Je komt binnen
in het Oosten en loopt naar het
Westen. De graven werden zo ge
bouwd, omdat de zon in het Wes
ten ondergaat en de Egyptenaren
daarom dachten dat daar ook het
dodenrijk lag. Eenmaal binnen
kom je op een binnenhof. Aan
het uiteinde daarvan zijn kapel
len gebouwd; daar werden door
nabestaanden op feestdagen
maaltijden neergezet Op de mu
ren stonden trouwens een paar
prachtige reliëfs. Ée deel was he
lemaal gesloopt; waarscmjrmjK
door vToeg-christenen, de Kop
ten".
Architectonisch gezien is het graf
van Tjia niet van een even grote
schoonheid als de laatste rust
plaats van Horemheb, vertelt Ra
ven. Te wijten is dat aan het feit
dat in de tijd van Tjia Ramses de
touwtjes in handen had. Ramses
gaf heel wat opdrachten om
bouwwerken te maken, daarbij
de kwaliteit uit het oog verlie
zend.
Toch mag hieruit niet de conclusie
worden getrokken dat het vin
den van het graf van Tjia geen
belangrijke gebeurtenis was. Ra
ven: "In de eerste plaats is het
natuurlijk belangrijk dat we dit
graf kunnen vergelijken met an
dere. En in de tweede plaats, we
hebben al vrij snel iets zeer fraais
gevonden. We vonden namelijk
een deurtje waaruit bleek dat het
graf nog een eindje doorliep. Wat
bleek: daarachter stond een klei
ne piramide. Waarvan overigens
een deel weg was. We weten vrij
wel zeker dat kunstdieven uit de
achttiende eeuw dat op hun ge
weten hebben. Ze hebben het
deel meegenomen naar Enge
land. Er bestaan gravures van de
piramide".
Heremieten
Is het zoeken in 't algemeen ge
sproken al niet makketijk, door
de werkzaamheden van kunst
dieven uit vorige eeuwen is het
werk van de hedendaagse ar
cheologen er nog moeilijker op
geworden. De dieven hadden
weliswaar kennis van zaken,
maar hen ging het niet om de sa
menhang, of anders gezegd het
reconstrueren van een tijds
beeld. Nee, mooie voorwerpen
veel geld konden
verdienen, die zochten ze. Ze
woelden de aarde dan ook flink
om. Gezegd mpet worden dat
veel van hun vondsten uiteinde
tijk wel in musea's terecht kwa-
Raven: "Onze zoektochten worden
ook bemoeilijkt doordatje overal
de resten van latere graven vindt.
En in de buurt van het graf dat we
nu hebben gevonden was bij
voorbeeld een klooster. De mon
niken zwierven over het grafveld
en woonden soms als heremieten
in de ruines. Hun afval vinden
wij nu; ook die spullen moeten
gedateerd worden. Ja, soms
vindt je weieens wat dat je niet
kunt plaatsen - jammer".
In maart zal er achter het zoeken
weer een tijdje een punt worden
gezet. Volgend jaar januari gaan
de archeologen weer terug voor
een week of tien. Is het niet fru
strerend om het graafwerk
steeds te moeten staken? Raven:
"De zeven archeologen die aan
dit project bezig zijn hebben alle
maal banen aan universiteiten en
musea. Het is dus niet mogelijk
om full-time in Egypte te
werken. Bovendien, we moeten
onze bevindingen ook rijp ma
ken voor publicatie; dat werk
kunnen we net zo goed thuis
doen".
Hoe groot is de kans dat Raven
zich zijn verdere leven zal btijven
bezighouden met het woestijn
plateau bij Sakkara? "Vrij groot.
Het grootste deel van onze col
lectie hier in het museum van
Oudheden komt uit Sakkara.
Hoe meer informatie wij verkrij
gen, hoe beter. Daar komt bij dat
er in die woestijn waarschijnlijk
nog vreselijk veel graven zitten.
Zoveel zelfs dat we daar deze
eeuw zeker niet meer mee klaar
komen".
WIM BRANDS
LEIDEN - Het was op 8 maart
1908, dat in New York en Chica
go duizenden textielarbeidsters
de straat op gingen. Zy eisten
een acht-urige werkdag, gelijk
loon voor gelijke arbeid en kies
recht voor vrouwen.
Deze gebeurtenis wordt jaarlijks
herdacht en 8 maart is uitgeroe
pen tot de Internationale Vrou
wendag. Op deze dag worden de
eisen van de vrouwenstrijd nog
eens extra onder de aandacht ge
bracht.
In het Leidse Volkshuis (Apothe-
kersdijk) zijn vrouwen maandag
ochtend vanaf half tien welkom
op de koffie. Om tien uur wordt
de film 'Union Maids' vertoond.
Deze film is het verhaal van drie
Vrouwendag
in Leiden
vrouwen uit Chicago, die in de
dertiger jaren actief waren in de
strijd voor een algemerje vak
bond voor ongeschoold perso
neel.
Na de film is er een muzikaal optre
den van Riet Roosloot, die gitaar
speelt en vrouwenliedjes zingt.
Er is - uiteraard - kinderopvang,
's Middags demonstreren vrouwen
bij de vestigingen van de HEMA
en V en D. Volgens de organisa
toren van de demonstratie ver
dwijnt er bij die winkelbedrijven
sluipenderwijs steeds meer
werk. Werk dat voornamelijk
door vrouwen wordt gedaan.
De demonstranten verzamelen
zich 's middags om drie uur bij
de Hartebrugkerk in de Haar
lemmerstraat.
In het Vrouwenhuis (Hooigracht
79) wordt 's avonds vanaf acht
uur gepraat over het thema
vrouw en inkomen. Tevens
wordt de film 'Rosie, the riveter'
vertoond. Deze Amerikaanse
film gaat over het inschakelen
van vrouwen in het arbeidspro
ces tijdens de Tweede Wereld
oorlog en het afdanken van hen
na de beëindiging van de oorlog.
De film werd onlangs door de
VARA op de televisie gebracht.
Jazz
Het kwartet van Fred Leeflang
treedt zaterdagavond op bij
jazz-zolder Hot House. De
groep speelt eigentijdse jazz,
soms compositiesoms totaal
geïmproviseerde stukken. Het
kwartet is als volgt samenge
steld: Fred Leeflang (tenor-
,alt-, sopraansaxofoon en
fluit), Peter Schön (piano),
Arnold Dooyeweerd (bas) en
Jghn Engels drums). Het con
cert begint om tien uur; Hot
House is gevestigd op de zol
der van het Leids Vrijetijds
centrum, Breestraat 66.
Fietstochten
Swifttoer begint zondag het
nieuwe fietsseizoen met een
recreatieve toertocht door de
Leidse regio. Dat soort toch
ten organiseert Swifttoer tot
oktober elke zondag, zowel
voor leden als niet-leden. De
start is tussen half negen en
negen uur bij het clubhuis
aan de Admiraal Banckert-
weg in De Waard. Deelnemers
kunnen kiezen uit een rit van
dertig kilometer of van zestig
kilometer. Kinderen tot
twaalf jaar mogen onder be
geleiding mee. Eenmaal per
maand, op zaterdag, stippelt
Swifttoer een langere fiets
tocht (120 tot 370 kilometer)
uit voor de gevorderde trim
mer. Voor meer informatie:
A. van Kordelaar, Diefsteeg 7
in Leiden, tel. 071-121265 of in
het clubhuis.
Prestatieloop
Atletiekvereniging Holland
houdt zaterdag een prestatie
loop in de Leidse Hout. Deel
nemers kunnen kiezen uit
verschillende afstanden van
V/2 tot 13'/2 kilometer. De
start is om elf uur op de atle
tiekbaan.
Archeoloog Raven"We zaten goed, dat wisten we zeker".
