Computer in Tiel weet
alles over onze schuld
Staatsbezoek afgelopen
Dagelijks tienduizend 'checks' \ïnt6rv\6NN
bij Bureau Kredietregistratie
Beatrix
verovert
Duitsers
Gedwongen pensionering
hoogleraren uitgesteld
Dolfinarium weer open
DONDERDAG 4 MAART 1982
Varia
PAGINA 15.
Dutch facts
The Book of Facts' van de Ameri
kaan Isaac Asimov hij is al
thans de naamgever en redac
teur, maar de 'redactie' telt ook
nog vier namen, 'andere mede
werkers' weer twee namen, 'met
de assistentie van': nog eens tien
namen, dus ze hebben er met hun
zeventienen aan gewerkt!) bevat
3000 feiten, waarvan er 15 in re
latie staan tot Nederland of Ne
derlanders. Daarvan heb ik er,
als een aardappelschudmachine,
twaalf geselecteerd:
,tfans van Meegeren, die schilde
rijen van Vermeer vervalste, zou
misschien nooit zijn gepakt als
hij er niet eentje aan de nazi-lei-
der Hermann Goering had ver
kocht. De naoorlogse Nederland
se regering, die aannam dat het
om een echte Vermeer ging, be
schuldigde Van Meegeren ervan
nationaal bezit naar het buiten
land te hebben gestuurd. De schil
der bekende toen de vervalsing
en bewees dit door een nieuwe
'Vermeer' te schilderen voor een
jury van kunstkritici". (De fou
ten in de namen zijn authentiek).
„Van Vincent van Gogh is bekend
dat hij maar één schilderij heeft
verkocht".
„Van Gogh begon pas op zijn zeve
nentwintigste te tekenen".
„De Nederlandse schilder Peter
Paul Rubens sprak liever Ita
liaans dan Nederlands als hij te
gen een man van cultuur sprak.
Zelfs als hij brieven in het Neder
lands schreef, signeerde hij met
'Pietro Paolo'."
„Gerrit Smit, een koopman van Ne
derlandse afkomst, stelde 120.000
acres wildernis in Adirondack
ter beschikking aan weggelopen
slaven - een nobel experiment dat
hij in samenwerking met zijn
zoon uitvoerde, die als hervormer
actief was in de Underground
Railroad".
„Het grootste deel van de 15 mil
joen dollar die de Verenigde Sta
ten nodig hadden om Louisiana
van Napoleon te kunnen kopen,
werd geleend door Engelse, Ne
derlandse en Franse bankiers*'.
Met moge waar zijn dat de Euro
peanen in de 16e eeuw niet bij
brood alleen leefden, zij leefden
bijna wel bij graan alleen. Bier,
gestookt uit graan, werd in grote
hoeveelheden gedronken. Neder
landse soldaten te velde kregen
in 1582 zeveneneenhalve liter per
dag. De soldaten van koningin
Elizabeth kregen de helft min
der".
„In 1900 ontdekten drie geleerden,
de Nederlanders Hugo de Vries,
de Duitser Carl Corens en de Oos
tenrijker Erick von Tschermack,
onafhankelijk van elkaar de wet
ten van de erfelijkheidsleer, leder
van hen ontdekte, bij naspeurin
gen in vroeger werk over dit on
derwerp, dat Gregor Mendel de
ontdekking al 33 jaar eerder had
gedaan. Ieder van hen publiceer
de over dit onderwerp, en alle
drie gaven zij de eer aan Mendel,
een opmerkelijke demonstratie
van wetenschappelijke eerlijk
heid in triplo".
„Tot de twaalfde eeuw, toen terug
kerende kruisvaarders hun opge
dane kennis erover mee terug
brachten, waren windmolens
waarschijnlijk onbekend in Eu
ropa. Daarna werden zij ver
trouwde bakens in het landschap
van Holland, Engeland, Frank
rijk en Duitsland".
„De opmerkelijkste van alle 17e-
eeuwse microscopisten was Anto-
nie van Leeuwenhoek, die zijn
hele volwassen leven portier was
in het stadhuis van Delft (een si
necure). Hij bouwde zijn eigen
microscopen en beschreef als eer
ste de spermatozoa - een beetje
beducht dat dit wellicht als ob
sceen zou worden beschouwd. Hij
was de eerste die iets beschreef
dat alleen bacterieën geweest
kunnen zijn. Het duurde meer
dan een eeuw voordat iemand
anders bacterieën zag, dat wil
zeggen, voordat er microscopen
werden gebouwd die even goed
en helder vergrootten als Leeu
wenhoeks kleine lensjes".
„Als de tijd rijp is voor een ontdek
king, is zij rijp. Decennia lang
hadden de scheikundigen ver
geefs getracht bepaalde on
verklaarbare feiten op het feit
van de organische chemie op te
losse. In september 1874 kwam de
22-jarige Nederlandse scheikun
dige Jacobus H. van 't Hoff met
zijn leer van het tetraedische
koolstof atoom, die alles verklaar
de. Twee maanden later publi
ceerde de 27-jarige Franse schei
kundige Joseph A. Le Bel een ver
handeling waarin hij precies het
zelfde opperde. De twee mannen
waren geheel onafhankelijk van
elkaar te werk gegaan".
„In Amsterdam, het eerste centrum
van het burgerlijke kapitalisme,
werd in de 17e eeuw zoveel waar
de toegekend aan de tulp, dat een
verzamelaar 500 kilo kaas, vier
ossen, acht varkens, twaalf scha
pen, een bed en een aantal kos
tuums voor één enkele tulpebol
van het geslacht Viceroy ruilde.
Niet de suiker, de olie of de krui
den, maar de tulp veroorzaakte
de eerste hoogconjunctuur en
daaropvolgende instorting van
de kapitalistische economie.
Toen in 1637 de bodem uit de tul-
penmarkt wegviel, kreeg de Ne
derlandse economie een grote
klap".
Voor het eerst sinds de Tweede Wereldoorlog heeft
het publiek minder geld geleend. Er werd vorig
jaar meer afgelost dan opgenomen. Het uitstaande
bedrag liep hierdoor met bijna twee procent terug:
van 12.9 miljard tot 12.7 miljard gulden. Anders ge
zegd: de Nederlander leende tweehonderdmiljoen
gulden minder.
Opvallend is, dat vorig jaar meer werd gespaard. De
spaartegoeden stegen met ruim tien procent.
Wat de teruggang betreft: die was bij drie belangrijke
vormen van krediet (financieringen, doorlopend
krediet en geldleningen) waar te nemen. Het
scherpst was de daling bij de financieringsmaat
schappijen.
Om in het oog te houden, dat het publiek niet meer
leent dan het zich kan veroorloven, hebben de ban
ken in 1965 het Bureau Kredietregistratie (kortweg
BKR) in Tiel in het leven geroepen. Iedereen die
financiële verplichtingen van meer dan duizend
gulden heeft, staat hier 'genoteerd'. Vóór de ban
ken een lening verschaffen, toetsen zij bij het BKR
of de kredietvrager in staat is de lasten te dragen.
Een simpele handeling: één druk op de knop en
luttele seconden later weet de bank welke verplich
tingen de klant nog meer heeft. Een kijkje achter
de schermen.
Directeur H. Rip: "Geen misbruik i
(Foto Cees Zorn)
Of meneer Jansen de lasten van
een ton wel kan dragen; of
meneer Pieterse niet té veel
hooi op zijn vork neemt als
hij zich nog verder in de
schulden steekt.
Tienduizend keer per dag roe
pen de banken gegevens op.
De computer van het Bureau
Kredietregistratie heeft geen
seconde rust. Zonder enige
hapering braakt hij de ge
wenste informatie uit. Wie
voor meer dan duizend gul
den in het krijt staat, komt,
gewenst of niet gewenst, voor
in het miljoenenbestand van
het BKR.
"En elk jaar wordt er een groter
beroep op ons gedaan. Neem
de eerste twee maanden van
dit jaar. Nu al hebben we ze
ven tot acht procent méér
aanvragen dan over januari
en februari in 1981", vertelt
direkteur H. Rip. "We mer
ken wél dat de banken min
der klanten hebben die geld
willen lenen. Maar het BKR
breidt in de breedte uit. Er
komen nieuwe partijen bij,
geeft dus meer werk."
Registratie, vindt Rip, is nodig.
Omdat het voor de banken
ondoenlijk is een totaalbeeld
krijgen van hoeveel schuld
iemand al heeft. De grens van
duizend gulden kan in som
mige gevallen ook lager zijn.
Als iemand weigert z'n aflos
sing te betalen. Niet na één
termijn, maar pas als de si
tuatie volledig is vastgelo
pen, komt er een aantekening
achter zijn naam.
De kranten staan dagelijks vol
met advertenties over hoe
eenvoudig het is om een
smak geld te lenen. Binnen
een uur kun je, bij wijze van
spreken, zo over een ton be
schikken. Zijn banken en an
dere kredietinstellingen niet
té gemakkelijk met het geven
van kredieten?
Zorgvuldig
Rip: "Normaal gesproken gaan
die banken heus wel zorgvul
dig te werk. Natuurlijk, uit
zonderingen komen voor. Ik
heb daar geen voorbeelden
van, die kennen wij niet. De
bank toetst, maar het BKR
weet niet wat zij doet. Men
sen denken af en toe dat wij
vertellen of iemand krediet
waardig is. Maar dat is abso
luut niet waar. Ons bureau
meldt alleen welke verplich
tingen iemand heeft. Meer
niet. Summiere informatie
dus. Privacy-gevoelige za
ken, zoals inkomen, politieke
gezindheid, geloof, werkge-
nee, daar houden we ons niet
mee bezig. Het BKR is geen
geheimzinnig bureautje in
Tiel. We registreren niet al
leen de slechte dingen, maar
ook de goede."
Toch praat de Nederlander niet
graag over de inhoud van zijn
portemonnee. De kredietge
vers kunnen vrij over die in
formatie beschikken. Is dat
redelijk?
"Als je een lening aangaat, ga je
ermee akkoord dat je wordt
geregistreerd. Ik weet dat er
banken zijn die dit er uit
drukkelijk bij vertellen. Het
is", in de ogen van Rip al
thans, "gewenst dat wordt
genoteerd wie wat heeft ge
leend. De bank heeft er recht
op te weten of de klant wel
kan terugbetalen. Kunnen
wij die banken met simpele
gegevens van dienst zijn, dan
hoeven zij, niet in het privé-
leven van iemand te gaan
wroeten."
Rip beweert, dat zaken die in
de gevoelige, persoonlijke,
sfeer liggen, zo weinig moge
lijk geweld worden aange
daan. Daarom worden
slechts naam, adres, geboor
tedatum, krediet met loop
tijd, niet onbelangrijke onre
gelmatigheden in de aflossin
gen en de afloopdatum gere
gistreerd.
Code
Rip; "De bank heeft een code,
die elke week verandert. Een
bediende die de bank verlaat,
kan na zeven dus niets meer
aan de weet komen. Boven
dien is het onmogelijk om bij
ons zo maar in en uit te lopen.
Zelfs ons personeel kan niets
stiekem doorlezen. Stuk voor
stuk hebben ze geheimhou
ding."
Kan iedere Nederlander die dat
wil inzage krijgen in de gege
vens die het BKR over hem
of haar heeft? "Vanzelfspre
kend", zegt Rip. "Alleen niet
via de telefoon. Je kunt naar
Tiel komen of naar een wille
keurige bank stappen, be
taalt tien gulden en binnen
een paar dagen heb je, aange
tekend, de letterlijke infor
matie in huis die wij hebben.
Klopt het niet, dan kun je dat
laten veranderen. Een fout
kan altijd worden gemaakt.
Tenslotte hebben we niet
minder dan 27.000 maal 'De
Vries' in het bestand en
17.000 keer de naam Jansen.
Dus is een menselijke fout zo
gemaakt. Hoewel er bij ons
erg weinig vergissingen zijn,
moet ik zeggen."
Vragen andere dan die onder
nemingen die by het BKR
zijn aangesloten om informa
tie, wat doet het bureau in
zo n geval? "Geven we niet",
stelt Rip resoluut. "Het komt
inderdaad nogal eens voor,
dat zulke instanties bij ons
aankloppen. Alleen de ban
ken en financieringsmaat
schappijen krijgen gegevens.
En de overheid? Ook niet. Of
ze moet geld hebben ver
strekt. Dé ministeries hou
den de gang van zaken bij het
BKR wel nauwlettend in de
gaten. Met de hand op mijn
hart kan ik stellen, dat onze
informatie alleen maar voor
het doel wordt gebruikt
waarvoor ze is bestemd."
Schat
Leveranciers van waardevolle
goederen zouden, voordat zy
hun spullen afleveren, best
willen weten waar zij met
hun klanten aan toe zyn. Het
bureau in Tiel zou hun zo van
dienst kunnen zyn. Het ge
beurt niet. Een baas, die een
werknemer op een vertrou
welijke plaats zet en zou wil
len weten of hij financieel
niet te zwaar is belast BKR
kan het antwoord geven,
maar het zwijgt. "We hebben
een schat aan gegevens", zegt
Rip. "Ze zijn echter alleen
toegankelijk voor de krediet
gevers."
Kan iemand eisen dat zijn
naam uit het bestand wordt
geschrapt? En hoelang blijft
hij daarin zitten, nadat alle
verplichtingen zijn voldaan?
Rip; "Niemand kan van ons ei
sen dat wij zijn naam eruit
halen. Nu hebben we daar
een vergunning voor, straks
bepaalt een wet dat registra
tie móet Iedereen die schuld
heeft zal hiervan dan op de
hoogte moeten worden ge
bracht Moet het BKR dan
zo'n twee miljoen brieven
versturen? Nee. daar zal wel
een regeling voor worden ge
vonden. De financiers zullen
dit in hun contracten moeten
vermelden."
Wat het laatste betreft: vijf jaar
nadat alle schulden zijn afge
lost, wordt een naam uit het
bestand gehaald
Een werknemer die naar z'n
baas stapt voor een lening,
gaat vijf minuten later naar
een bank en vraagt eveneens
een behoorlijk bedrag. Wel
licht krijgt hy dit, als er geen
andere zware verplichtingen
zyn geregistreerd. De man
gaat echter verder en peutert
by andere financiers óók nog
eens een fiks voorschot los.
Wat dan"
Niet onderling
Rip: "Onderlinge leningen van
families of werkgevers, daar
staan wij buiten. By een bank
moet je een formulier invul
len en vertellen of je nog
meer lasten hebt. Geef je die
niet op, dan zit je fout Inder
daad, toetsen kun je niet Dus
in principe kan dit Komt
men er achter, dan kan het
contract direct teniet worden
gedaan en het geld worden
opgeëist Dit geval ruikt naar
fraude" Ons bureau is niet
opgezet om dit op te sporen.
Kunnen we diefstal op de één
of andere manier voorkomen,
dan doen we dat."
Heeft Rip enig inzicht hoe 'arm'
Nederland is. Of anders ge
zegd: hoeveel schuld hebben
we met z'n allen? "Laat ik
vooruit zeggen, dat wij niet
over alle informatie beschik
ken. We, het publiek, staan
voor 12 7 miljard in het knjt
Eén op de dne gezinnen heeft
een schuld van f. 7600. Daar
naast staat er nog 90 miljard
aan hypotheken uit. Arm?
Nee, we zijn wat voorzichti
ger geworden. Vooral met le
nen. Dat vind ik verstandig.
De continuïteit van het inko
men komt in gevaar. Dan
moet je ervoor zorgen minder
vaste lasten te hebben. Daar
kun je natuurlyk verschil
lend over denken."
Hebben veel landgenoten fi
nanciële problemen? "De
schatting is tussen de 100.000
en 150.000 Hiernaar wordt
nu een onderzoek gedaan. De
eerste voorzichtige conclusie
is. dat het om minder dan
100.000 mensen zal gaan. Ver
plichtingen komt de Neder
lander over het algemeen
goed na. Hij moet in ernstige
moeilijkheden verkeren als
'ie dit met meer doet Dan
kom je by de zogenaamde
'stille armen" terecht. Mensen
die voor de buitenwereld een
normaal bestaan leiden, maar
ternauwernood broodbeleg
kunnen kopen."
Pesten
Niet iedere Nederlander zal ge
lukkig zyn met de registratie
in Tiel Stel je voor. dat een
actiegroep 30 000 mensen op
trommelt die willen weten
wat voor gegevens er by het
BKR over hen bekend zyn?
"Om te pesten of zo? Betalen ze
hun tientje, dan zullen wij in
derdaad evenzoveel aangete
kende stukken, f 6.50, moe
ten versturen. Alleen daarom
al vangen we graag die tien
gulden. Voorlopig zyn het
maar vyftienhonderd men
sen por jaar die graag willen
weten wat ons bureau van
hen heeft geregistreerd."
Uitbundige toejuichingen voor koningin en prins
STUTTGART (GPD) - Koningin
Beatrix en prins Claus zyn giste
ren op de laatste dag van hun
staatsbezoek aan Duitsland met
zeer groot enthousiasme in Stutt
gart ontvangen. Tijdens een kor
te wandeling die koningin en
prins door het centrum van de
stad maakten, stonden zo'n
30.000 mensen langs de kant, die
hen uitbundig toejuichten, 's
Avonds bij het vertrek van het
koninklijk paar uit de stad, te
vens het einde van het staatsbe
zoek aan Duitsland, waren zo'n
13.000 mensen toegestroomd.
In een korte toespraak tot de presi
dent van de deelstaat Baden-
Wurttemberg, Lothar Spaeth, zei
koningin Beatrix dat zij en prins
Claus „overweldigd en ontroerd"
waren door de geweldige ont
vangst in Stuttgart. „Daar zijn
geen woorden voor, dat kan je al
leen maar voelen", zo zei de ko
ningin.
's Ochtends hadden koningin en
prins in abominabel slecht weer
een bezoek aan Berlyn gebracht.
Als tweede buitenlands staats
hoofd legde de koningin een
krans by het verzetsmonument
Plotzensee, dat opgericht is ter
nagedachtenis van het Duitse
verzet tegen Hitier en de slacht
offers van de Duitse concentra
tiekampen. Ook bracht de konin-
BONN (GPD) - Volgens Duits-
lands grootste boulevardblad
Bild heeft koningin Beatrix
tijdens haar driedaagse
staatsbezoek aan de bondsre
publiek de harten van de
Duitsers veroverd. Haar stra
lend lachen, jubelt Bild,
wordt alleen maar door het
fonkelen van haar prachtige
juwelen overstraald.
Wat de publiciteit over het
staatsbezoek van het konink
lijk paar betreft, moet zonder
twyfel van een geslaagde
missie worden gesproken. De
serieuze Frankfurter Alge-
meine Zeitung berichtte elke
dag uitvoerig over het bezoek
van Beatrix en Claus aan
Duitsland, de andere landely-
ke bladen deden dat welis
waar minder, maar hadden
zonder uitzondering grote
voorverhalen gepubliceerd.
De televisie verzorgde spe
ciale reportages. En by dit al
les viel op dat er nauwelyks
een negatief woord over de
koningin en Nederland viel.
Beatrix wordt omschreven als
een zelfbewuste jonge vrouw
op de troon van Oranje en
vooral de inhoud van haar ta
felredes wordt geprezen. Dat
waren niet de vaak nog ge-
bruikelyke zondagspraatjes,
waann uitsluitend hoffelyk-
heden en gemeenplaatsen
werden genoemd, maar geen-
gageerde redevoeringen, die
tot bewondering van de
toehoorders door Beatrix in
accentviy Duits werden
voorgelezen.
gin een bezoek aan de Berlijnse
Ook bezochten koningin en prins
de Berlijnse muur. Ter hoogte
van de Brandenburger Tor stap
te de koningin uit en liep even
langs de muur. dit in tegenstel
ling tot andere buitenlandse be
zoekers, die meestal vanaf een
podium een blik in de DDR wer
pen. Een kort bliksembezoek
werd ook gebracht aan de Neder
landse en Antilliaanse stands op
de Internationale Toeristenbeurs
in Berlyn.
DEN HAAG (ANP) - Het komt
er niet van de hoogleraren die
65 jaar zyn geweest, met in
gang van het komende stu
diejaar gedwongen met pen
sioen te sturen. De wettelyke
regeling ervoor wordt voor
bereid. maar is niet tydig ge
reed Ze zal een jaar later ef
fect hebben dan minister Van
Kemenade van onderwys en
wetenschappen had gewild.
In het kader van de bezuini
gingen zou de maatregel een
HARDERWIJK (ANP) - Onder de
naam Zeedierenpark Harderwyk
bv gaat aanstaande zaterdag,
kpffte tijd nadat het faillissement
over het oude bedryf werd uitge
sproken. het dolfinarium aan de
Harderwykse boulevard weer
open. Het dolfinarium wordt on
dergebracht in een stichting
waarin onder meer burgemees
ter J E van Boeyen als vertegen
woordiger van de plaatselyke
overheid zitting heeft genomen.
Door bemiddeling van een bank,
die een bedrag van 250 000 gul
den beschikbaar stelde, kunnen
de kleinere crediteuren vrywel
volledig worden betaald "De
grote crediteuren zullen de
meeste veren moeten laten", al
dus curator mr Tuin. "De groot
ste schuldeiser, de ontvanger
van de belastingen en de be-
dryfsvereniging. zullen ook niet
alles van hun vordering ontvan
gen".
paar miljoen gulden "opleve-
De universiteiten en hogescho
len wachten op de bnef van
het departement, waarin het
uitstel wordt meegedeeld.
Het ministerie verwacht dat
het wetsontwerp nog voor de
zomervakantie wordt inge
diend.
In het overleg over de maatre
gelen hebben de universitei
ten en hogescholen aange
drongen op een overgangsre
geling Niet alleen verandert
er iets voor de zittende hoog
leraren. die thans bepaalde
rechten hebben, ook moeten
de instellingen van wetcn-
schappelyk onderwys de
voortgang van het onderwys
en het onderzoek kunnen or
ganiseren
Tot nu toe gaan de hoogleraren
op hun zeventigste verplicht
met emeritaat, enkelen leg
gen hun ambt vrywillig eer
der neer. De vorige minister
van onderwys en weten
schappen. Pais. kondigde de
verlaging van de leeftyd aan,
waarop ze met pensioen moe-
