Weer dreigende taal in Polen
Bonn: meer kerncentrales
Bureaucratie in
China aangepakt
C
Martens wijst Reagan
op prioriteiten EG
Weinig opwinding op eerste
dag van proces in Spanje
^Priester moet terechtstaan wegens belediging
Haig uit
zich wel
bijzonder
krachtig.
Investering van 15 miljard mark
Deng voor krachtproef
iTERDAG 20 FEBRUARI 1982
Buitenland
(Van onze correspondent)
PA ADR1D - Onder extreem scherpe
S,err,veiligheidsmaatregelen is giste-
71.2iren in Spanje het proces begon-
572Qnen tegen de 33 verdachten, die
betrokken zijn geweest bij de
mislukte staatsgreep van 23 fe*
ARbruari vorig jaar. Onder leiding
evan luitenant-kolonel Tejero
lecht werd op die dag het Spaanse par-
lement, de Cortes bezet,
van 1 de kazerne van de cartografi-
>rgdesche dienst van Campamento,
hermeen sombere voorstad van Ma-
waar het proces wordt ge-
houden, zorgen elite-eenheden
van leger, politie en guardia civil
ar nj ervoor, dat alleen diegenen die
ejge beschikken over een begerens-
,praa waardig toegangspasje, de con-
ligg troles passeren.
uhij^ok in de rest van de Spaanse
bjj hoofdstad werd uitvoeriger ge
patrouilleerd dan op andere da
gen. De eerste zittingsdag van
het proces, dat naar verwacht
wordt zes weken zal duren, ver
liep zonder noemenswaardige in
cidenten.
De 33 beklaagden die op de rood
fluwelen stoelen plaatsnamen
(de enige burger Garcia Carres
verblijft wegens hartklachten in
de ziekenboeg van het complex
en zal slechts op afroep moeten
verschijnen) maakten een opge
ruimde indruk. Overste Tejero,
de guardia civil die het parle
ment overviel, toonde zelfs een
brede lach. De eerste procesdag,
die begon met het voorlezen van
een samenvatting van het requi
sitoir, nam ruim vijf uur in be
slag, die niet veel nieuwe ge
zichtspunten opleverde.
Generaal Armada, de plaatsver
vangend legerbevelhebber, ont-
i
kende met klem in een aparte
schriftelijke verklaring, dat hij
voor 23 februari ook maar enig
contact met Tejero had gehad.
Eveneens wees hij van de hand
in naam van de koning gehan
deld te hebben, zoals luitenant-
generaal Milans del Bosch (de
voormalige kapitein-generaal
van Valencia) beweerde. Del
Bosch heeft verklaard dat hij
voor het eerst van de samenzwe
ring had gehoord in besprekin
gen met generaal Armada Deze
zou hem hebben gezegd dat hij
in opdracht van de koning han
delde
De tactiek van de twee hoofdver
dachten lijkt er op gericht om el
kaar de schuld in de schoenen te
schuiven. Dat is duidelijk de on
derlinge relatie niet ten goede ge
komen.
Hoewel naast elkaar gezeten wis
selden Armada en Milans del
Bosch geen woord. En in de eet
zaal van het complex weigert Mi
lans aan een tafel te zitten met
Armada. Wie van de twee uitein
delijk de waarheid spreekt zal
het proces moeten uitwijzen. Al
leen: om achter de waarheid te
komen wordt bemoeilijkt door
het voorschrift dat de beklaag
den geen eed hoeven af te leg
gen. Men wordt alleen verzocht
naar waarheid te antwoorden.
ellig
huv^ARSCHAU (Rtr/UPI/AFP/DPA) De Poolse militaire
d b regering heeft gisteren gedreigd met een nog strenger
bewind in het geval van openlijk verzet tegen de
iven noodtoestand.
Voord voerder Urban zei in het
-dagblad Zycie Warszawy dat een
50 "sinistere leus" op muren en
3n pamfletten de Polen aanmoedigt
e" weerstand te gaan bieden. "De
D winter is van jullie, maar de lente
- zal van ons zijn" is naar de woor-
den van Urban de strijdkreet van
"hen die bereid zijn om Polen
om zeep te helpen".
urDeze lieden zouden de Verenigde
Staten een voorwendsel geven
een mondiale krachtmeting aan
1 te gaan. Urban zei dat de afkon-
diging van de noodtoestand op
13 december de kurk was op de
fles waar "het duiveltje" in zat.
- "Als je die kurk van de fles haalt,
BWI ontsnapt het duiveltje", zo ver-
®0n klaarde hij, "Maar als je hem erin
laat zitten kan de fles barsten".
Dat noemde hij het grootste di-
lemma van de Poolse binnen-
Ilandse politiek. Als de leus in
praktijk omgezet zou worden,
dan zou de kurk "dieper en har
der" naar beneden zou worden
gedrukt. Maar als de onrust en de
binnenlandse strijd in Polen
minder worden, dan wordt de
politieke lijn daarmee in over-
.v. eenstemming gebracht.
waarschuwing van de rege-
ringswoordvoerder volgt op de
felste aanval in een jaar op de
Rooms-Katholieke kerk. Ge-
ruchten deden de ronde dat er lij-
36( sten klaar liggen met namen van
priesters die gearresteerd zou-
den moeten worden.
Regeringswoordvoerder Urban
maakte gisteren bekend dat een
priester uit Noord-Polen moet te
rechtstaan op beschuldiging dat
hij premier Jaruzelski heeft be
lasterd. Hij ontkende overigens
I dat dit proces een grote campag-
ne tegen de R.K. kerk inluidde.
Het persbureau Pap meldde dat de
Poolse autoriteiten besloten heb-
ben het de Polen van 22 februari
af gemakkelijker te maken naar
het buitenland te reizen. Ze mo-
gen voortaan naar een kapitalis-
oo tisch land "bij een noodgeval" of
BAL HARBOUR (FLORIDA)
De Amerikaanse minister
van buitenlandse zaken, Ale
xander Haig, heeft gisteren
commentaar geweigerd op
persberichten over zijn wei
nig vleiende woorden aan het
adres van zijn Britse collega,
lord Carrington. Tijdens een
vergadering op zijn departe
ment zou Haig Carrington
"een dubbelhartige zak" heb
ben genoemd.
Haig zei zich een dergelijke
"opwindende" vergadering
niet te kunnen herinneren.
"Zoiets zou ik zeker niet he-
ben kunnen zeggen', zei hij
lachend. Het ministerie van
buitenlandse zaken heeft gis
teren wel opdracht gegeven
tot onderzoek naar het "uit
lekken" van informatie uit
het departement.
Volgens The Washington Post
stamt de opmerking van Haig
uit notities van iemand die
ruim 20 vergaderingen van
hoge functionarissen in het
ministerie van buitenlandse
zaken heeft bijgewoond.
De Post schreef dat de inhoud
van de notities is geverifieerd
bij twee andere deelnemers
aan de vergaderingen.
De beschuldiging van dubbel
hartigheid van Carrington
uitte Haig vorig jaar novem
ber toen de internationale
vredesmacht voor de Sinai
werd besproken. Volgens de
notities zei Haig: "Europese
vrienden - gewoon laf. De
Britten liegen dat ze barsten.
De Saoedies hebben de Brit
ten en de Europeanen nooit
onder druk gezet". Blijkbaar
had lord Carrington Haig ge
zegd dat Saoedi-Arabié
Groot-Brittannië onder druk
had gezet over de voorwaar
den waarop Londen aan de
vredesmacht zou moeten
meedoen.
als ze niet kunnen werken en een
uitnodiging van familie in het
Westen hebben.
Een rechtbank in Sileziè veroor
deelde gisteren vier mijnwer
kers, allen leden van Solidariteit,
tot het straffen van een duur tot
vier en een half jaar. Ze werden
beschuldigd van het organiseren
van een staking in een kolen
mijn.
Gisteren is als eerste hoge Wester
se politicus na de afkondiging
van de noodtoestand de fractie
voorzitter van de Westduitse so
ciaal-democraten, Wehner, in
Warschau aangekomen. Hij werd
verwelkomd door Barcikowski,
voorzitter van de fractie van de
communistische partij in het
Poolse parlement. Het was de be
doeling dat Wehner tevens ge
sprekken voert met vice-premier
Rakowski en minister Czyrek
van buitenlandse zaen.
De Belgische regering heeft een
aantal sancties aanvaard om de
Poolse en Russische leiders er
toe te brengen de noodtoestand
op te heffen.
„Meer accent op economie'
(Van onze correspondent)
BRUSSEL (GPD) - De Belgische
premier Martens vindt dat de
Verenigde Staten meer aandacht
zouden moeten geven aan de
economische crisis in Europa in
plaats van zich altijd zo op de vei
ligheidsproblemen te concentre
ren. Martens, die mede namens
de Europese Gemeenschap deze
week in Washington met presi
dent Reagan besprekingen had,
zei na zijn terugkeer gisteren in
Brussel: „De Verenigde Staten
hebben de neiging als ze over
Europa spreken voornamelijk
aan de defensie of Polen te den
ken. Momenteel is voor Europa
de economische crisis echter het
meest wezenlijk".
Volgens gisteren door de Europese
commissie gepubliceerde gege
vens nam de werkloosheid in de
Europese Gemeenschap verder
toe met 450.000 tot 10,7 miljoen
mensen tegen het eind van ja
nuari en dat is 9.7 procent van de
werkende bevolking in de ge
meenschap.
Premier Martens heelt in Washing
ton met name gewezen op de na
delige gevolgen die de hoge
Amerikaanse rente en de insta
biele dollarkoers hebben voor
het economisch herstel in Euro
pa. Martens zei gisteren dat pre-
Premier Martens
sident Reagan bereid is samen
met Europa, ter voorbereiding
van de economische wereldtop
begin juni in marijs, ae mogeujK-
heden te bestuderen om meer
rust te brengen in de koersver-
houdingen tussen de dollar, de
Japanse yen en het Europese
monetaire systeem.
Loonmatiging
Premier Martens was eerder dan
oorspronkelijk de bedoeling was
uit Washington naar Brussel te
ruggekeerd om zich met de drin
gende economische problemen
in eigen land bezig te houden.
Het Belgische kabinet wil dit
weekend een definitief besluit
nemen over de zeer omstreden
loonmatiging via doorbreking
van de automatische koppeling
van de lonen aan de stijging van
de kosten van levensonderhoud.
Het kabinet is daarbij echter ge
stuit op onverwacht unanieme
weerstand van de vakbonden.
Na de socialisten en de liberalen
sprak gisteren ook de chirstelij-
ke vakbond ACV zich uit tegen
de drie verschillende mogelijk
heden die het kabinet-Martens
voor de loonmatiging via de in
breuk op de indexering heeft
aangegeven. Het ACV, waarvan
een voorzichtig positieve hou
ding werd verwacht, geeft echter
de voorkeur aan de eerder door
de vakbond voorgestelde specia
le crisisbelasting en bereidt zelfs
eventueel acties voor als het ka
binet niet aan haar standpunt te
gemoet komt. De regering wil via
de index in totaal 3 procent op de
loonsom bezuinigen, maar daabij
hoeven de minimuminkomens
(f 1.620 per maand) niet in te le
veren.
ROME - Paus Johannes Pau-
lus II is gisteren in Rome te
ruggekeerd na een achtdaag
se reis door de Afrikaanse
landen Nigeria, Benin, Equa
toriaal Guinee en Gabon foto
boven). Bij aankomst zei de
paus dat de 14.000 kilometer
lange tocht zijn pastorale er
varing van Afrika heeft ver
diept.
Wat hem het meest trof waren
de ontberingen in Equato
riaal Guinee, de vroegere
Spaanse kolonie.
Tijdens zijn bezoek aan Afrika
heeft Johannes Paulus II be
nadrukt dat de ontwikkelde
landen de waardigheid en de
soevereiniteit van de armere
landen moeten erkennen. Hij
zei dat economische superio-
riteit geen rechtvaardiging is
voor politieke, sociale, cultu
rele of morele overheersing.
Aanhanger van
Nkomo
neemt ontslag
SALISBURY - Eén van de twee
ZAPU-ministers die nog in de
Zimbabwese regering zitten,
heefl gisteren gezegd te hebben
besloten zijn ontslag te nemen,
nu de leider van de ZAPU, Jos
hua Nkomo, uit de regering gezet
is na beschuldigingen over een
samenzwering. Dit heefl het
Zimbabwese persbureau Ziana
gemeld
De minister voor publieke werken.
Clement Muchachi stapt op, om
dat hij van oordeel is dat de ZA
PU-ministers als groep zitting
hebben genomen in de coalitie
regering en nu dus ook en bloc
op moeten stappen, zo citeerde
het persbureau hem.
De andere ZAPU-minister en de
twee onderministers van de ZA
PU die nog deel uitmaken van de
regering hebben hun standpunt
nog niet bekendgemaakt.
BONN (ANP) De Westduitse rege
ring heefl besloten de ernstig om
werk verlegen zittende nucleaire
industrie tegemoet te komen.
Het ministerie van binnenlandse
zaken heeft ingestemd met de
bouw van drie kernreactors,
waarvan één in Lingen vlakbij de
Nederlandse grens. Voorlopige
bouwvergunningen zullen moge
lijk later dit jaar worden afgege
ven door de betreffende deelsta
ten.
Het gaat behalve om de reactor in
Lingen in de deelstaat Nedersak-
sen om de reactor Biblis C in
Hessen en de reactor Isar II in
Beieren. In alle drie de gevallen
betreft het een drukwaterreactor
met een vermogen van 1300 me
gawatt (MW) die zal worden gele
verd door Kraftwerk Union, een
De procedures rond de bouw van
de drie reactors lopen al jaren.
De eerste aanvraag voor de bouw
van de reactor in Lingen is in au
gustus 1978 ingediend door Ver-
einigte Elektrizitatswerke en die
voor Isar II in februari 1979 door
een consortium onder leiding
van Bayernwerk. De eerste aan
vraag voor de bouw van Biblis C
dateert van 1975. Deze is later in
getrokken, maar in oktober 1980
opnieuw ingediend.
Met de bouw van de drie centrales
zou een investering van vijftien
miljard mark gemoeid kunnen
zijn. Zij zullen op zijn vroegst in
1989 of 1990 in gebruik worden
genomen. De Westduitse nu-
EIROET - In de Noordlibanese
stad Tripoli zijn felle gevechten
uitgebroken tussen Syrische
troepen van de Arabische vre
desmacht en gewapende leden
van het "Volksverzet".
De stad heeft ongeveer 400 000 in
woners. voor het merendeel
soennitische moslems.
Sinds 1976 verblijven ongeveer
30.000 Syrische militairen in Li
banon om na de burgeroorlog in
dat land de vrede te handhaven.
Deze week riep Syriè 3.000 man
elite troepen uit Libanon terug in
verband met de gevechten om de
Syrische stad Hama.
het nieuwe systeem waarbij de
benodigde vergunningen afgege
ven worden voor een type reac
tor in plaats van voor elke reac
tor afzonderlijk.
De federale regering heeft de pro
jecten wat betreft veiligheids- en
technische aspecten al goedge
keurd. De elektriciteitsbedrijven
moeten nu proberen bij de rege
ringen van de betreffende deel
staten een voorlopige bouwver
gunning los te krijgen. De ver
gunning voor Isar II wordt in
april verwacht en die voor de
reactor in Lingen in de zomer.
De coalitieregering van SPD en
FDP in Hessen is verdeeld over
Biblis C Daarom zal de vergun
ning voor deze reactor mogelijk
pas afkomen na de deelstaatver
kiezingen in het najaar.
China staat aan de vooravond
van een van de meest ingrij
pende veranderingen in zijn
recente geschiedenis De
machthebbers rond sterke
man Deng Xiaoping hebben
de aanval geopend op het log
ge ambtenarenapparaat en de
corruptie. Deze operatie om
de bureaucratie te „stroomlij
nen" is zeker niet zonder risi
co's. Nog geen week geleden
werd door gerespecteerde
correspondenten in Peking
voorspeld dat Deng de slag al
bij voorbaat had verloren.
Maar daar ziet het nu hele
maal niet naar uit.
Officiële Chinese bronnen ge
ven slechts mondjesmaat in
formatie, maar in diplomatie
ke kringen wordt al gespro
ken over de meest omvangrij
ke zuivering sinds de geboor
te van de volksrepubliek in
1949. Verwacht wordt dat
Deng Xiaoping, de peetvader
van China's huidige moderni
sering, over enkele dagen een
belangrijke rede zal houden
om het startschot te geven
voor de campagne tegen bu
reaucratie en corruptie.
De simpele aankondiging dat
Deng zich „naar het tweede
plan" had teruggetrokken
was voldoende om de wildste
speculaties rond zijn persoon
los te maken. Een bewijs
voor de centrale rol die indi
viduen spelen in het land
waar volgens de leer de mas
sa's „de ware helden" (Mao)
zijn. Het bewijst evenzeer
hoe moeilijk het blijft om iets
met zekerheid te zeggen over
zelfs de meest nabije toe
komst van de Chinese poli
tiek.
Sommige waarnemers in de
Chinese hoofdstad Peking
concludeerden uit het feit dat
Deng Xiaoping al meer dan
een maand niet in het open
baar was gezien dat hij was
uitgeschakeld door een „stil
le coup" vanuit het belang
rijkste bolwerk van oppositie
tegen de 'Dengisten', het
Volks Bevrijdings Leger. Dit
was waarschijnlijk wat al te
voorbarig, maar zonder
grond zijn deze berichten
niet. De oppositie tegen de
moderniseringsplannenplan-
nen van Deng is zeker binnen
het leger en onder de lagere
ambtenaren nog vrij groot
Maar ook binnen de partijtop
zijn de tegenstanders niet
volledig uitgeschakeld. Het
oppermachtige politbureau
telt nog een paar leden die
niet tot de aanhangers van
Deng gerekend kunnen wor
den: de afgezette partijvoor
zitter Hua Guofeng, Li Xian-
nian die in de periode vóór
Deng een belangrijke rol
speelde in de economische
politiek, maar vooral maar
schalk Ye Jianying, die met
zijn 83 jaar wordt beschouwd
als de spil van verzet tegen de
voortvarendheid waarmee
Deng de modernisering wil
doorvoeren.
China niet de hoofdrol die
het voor zichzelf weggelegd
zou willen zien.
Optimisme
Toch blaken de Chinese leiders
van optimisme. Premier
Zhao Z:yang zei afgelopen
woensdag tegen een bezoe
ker uit Hong Kong over de
voorgenomen stroomlij n-
operatie van het staatsappa
raat „In het begin dachten
we dat het erg moeilijk zou
zijn, maar het ziet er nu naar
uit dat het werk veel soepeler
verloopt dan verwacht". Par
tijvoorzitter Hu Yaobang
sprak een dag eerder over de
noodzaak om deze operatie
„resoluut uit te voeren".
Eén reden voor dit optimisme
kan zijn dat Deng Xiaoping
de openlijke weerstand van
het leger heeft kunnen neu
traliseren. Volgens sommige
bronnen zou er een soort wa
penstilstand zijn gesloten,
waarbij Deng een aantal con
cessies zou hebben gedaan.
Een Chinese functionaris zei
onlangs tegen een Westers
correspondent: „De militaire
leiders zijn erg conservatief,
zoals generaals overal zijn,
maar zij hebben nu de nood
zaak van de veranderingen
geaccepteerd". Dit zou het re
sultaat zijn van maandenlan
ge verplichte studie en dis
cussie over de nieuwe poli
tiek.
Terwijl de eerste koppen al rol
len - er wordt al gedreigd dat
dit ook letterlijk zal gaan ge
beuren - is de omvang van de
voorgenomen zuiveringen
duizelingwekkend. Een pro-
communistisch dagblad in
Hong Kong. de Ta Kung Pao.
haalde welingelichte kringen
in Peking aan om te bench-
ten dat alleen al in Peking
zelf 200 000 ambtenaren moe
ten afvloeien van de 600.000
die daar werken voor het cen
trale regeringsapparaat. Het
hele ambtenarencorps in Chi
na wordt geschat op twintig
miljoen, dus als over de hele
linie een derde moet verdwij
nen gaat het al om miljoenen
kandidaten voor een afvloei
ingsregeling.
Toch is wel zeker dat de hoog- Wildgroei
ste partijorganen gecontro
leerd worden door aanhan
gers van Deng: partijvoorzit
ter Hu Yaobang, premier
Zhao Ziyang, de topeconoom
Chen Yun, en generaal Yang
Dezhi, de chef van de genera
le staf. ZO hebben de touw
tjes van bovenaf nog steeds
stevig in handen.
Keerpunt
De belangrijkste vraag is niet of
de hervormingspolitiek
wordt uitgevoerd, maar eer
der in welk tempo dat kan ge
beuren. De voorstanders van
vergaande hervormingen zit
ten tussen twee vuren: te
snelle veranderingen (waar
Deng Xiaoping van nature
toe geneigd lijkt te zijn) kan
leiden tot meer tegenstand.
Daarom moet worden geko
zen voor een stap-voor-stap
aanpak Maar een té langza
me verandering heeft tot ge
volg dat er geen resultaten
komen, waardoor de aantrek
kingskracht van het pro
gramma achteruit loopt.
Het keerpunt waar de Chinese
politiek nu lijkt te zijn aange
land, is dat Deng kennelijk
tot de conclusie is gekomen
dat het tweede gevaar het
grootst is. Nog steeds zijn tal
van hervormingen die al ja
ren in de pen zitten niet ver
wezenlijkt Op het laatste Na
tionale Volkscongres (eind
1981) bleken de verwachte
veranderingen in de Grond
wet nog niet haalbaar Onder
meer zou hierbij de opheffing
van de volkscommunes op
het platteland worden beze
geld
Veel veranderingen op het ge
beid van de economie, de om
schakeling van nadruk op
zware industrie naar de lich
te. de vergroting van de de
kansen voor pnvé-initiatief
in de landbouw, zijn nog
maar net begonnen
In de buitenlandse politiek zit
het Deng ook niet mee. Zijn
voorkeur voor versteviging
van de banden met Washing
ton wordt door president Ro
nald Reagan duchtig op de
proef gesteld door het leve
ren van wapentuig aan Tai
wan. In Zuidoost-Azié speelt
Vooralsnog kunnen alleen de
slachtoffers in de hogere re
gionen rekenen op een zeke
re tegemoetkoming bu ont
slag De wettige privileges
die topambtenaren genieten
verklaren de weerstand van
de 65-plussers onder hen om
met pensioen te gaan. Deze
hoge kaders hebben een auto
met chauffeur, krijgen spe
ciaal eten, wonen in de beste
huizen, kunnen hun kinde
ren naar de beste scholen stu
ren enzovoort. Daarnaast
worden zy ook beschermd te
gen rechtsvervolging wan
neer hogere partijorgancn
hen de hand boven het hoofd
houdt. Dit laatste heeft weer
geleid tot een wijdverbreide
corruptie, die zeer moeilijk is
aan te pakken.
Het ambtenarenapparaat is tot
een ware moloch uitgegroeid,
met een enorm waterhoofd.
Heel China telt, volgens het
dagblad Ta Kung Pao, bijna
duizend ministers en vice-mi
nisters. en nog eens vijf dui
zend directeuren van afdelin
gen van ministeries. Deze
wildgroei vindt zijn oor
sprong is de genoemde wei
gering voor volbejaarde be
stuurders om op te stappen,
maar tevens door het creéren
van nieuwe topfuncties voor
de gerehabiliteerde slachtof
fers van de Culturele Revolu
tie.
Dan zijn ook de „helicopters"
nog doelwit van de opruim-
campagne. Dat zijn de men
sen die „uit het niets" om
hoog schoten tijdens de Cul
turele Revolutie naar toppo
sities in het staatsapparaat.
Mensen die niet beschikken
over de vereiste opleiding of
capaciteiten, maar enkel
goed van de tongriem waren
gesneden en zich trouwe
handlangers van de vong jaar
beruchte 'Bende van Vier'
toonden
Met de opening van de frontale
aanval op de bureaucratie en
de corruptie gaat China een
turbulent jaar tegemoet Het
welslagen van het moderni
seringsprogramma van D< i.g
en de zijnen staat voor de zo
veelste test
RUUD KREUTZER
