„Als dit niet gebeurt
komt er iets ergers"
Oliemaatschappijen:
winst niet afromen
var"
Canada
aan ramp
ontsnapt
PvdA-kamerlid Elske ter Veld
("interview
over de ziektewetplannen
PvdA-minister Den Uyl heeft zijn ziektegeldplan voor een be
langrijk deel ingeslikt. Hij is bezweken onder de "de grote
maatschappelijke druk" en heeft besloten niet te zullen ingrij
pen in de cao's om de korting op het ziektegeld tot 80 procent
van het bruto-loon te bewerkstelligen. Hij volgt nu in grote
lijnen het standpunt van de Kroonleden in de Sociaal-Econo
mische Raad en vooral dat van de PvdA-fractie in de Tweede
Kamer.
In grove trekken komt dat standpunt erop neer dat alle werkne
mers 0,3 procent meer ziektewetpremie gaan betalen. Verder
zouden ook zieke werknemers, net als bij de overige uitkerin
gen, de normale sociale premies moeten betalen. De eerste vijf
ziektedagen komen voor rekening van de werkgever. En ver
der moeten werkgevers en vakbeweging zelf maar zien hoe ze
deze maatregelen binnen een maximale loonruimte van 6 tot
6,5 procent via de onderhandelingstafel op elkaar gaan verha
len.
De PvdA-fractie heeft daarbij nog een aantal voorwaarden ge
steld. Worden die niet ingewilligd, dan gaat wat de socialisten
betreft het feest (de ziektewetmaatregel) mooi niet door. De
voorwaarden hebben betrekking op het banenplan van het
kabinet, op medezeggenschap van werknemers bij investerin
gen en op de aardgaswinsten van de oliemaatschappijen Shell
en Esso.
Ontwerpster van het PvdA-standpunt is het Tweede-Kamerlid
Elske ter Veld (37). Na een bijna tienjarige verbintenis met het
NW en later de FNV, waar zij het vrouwensecretariaat leidde,
kwam ze vijf maanden geleden in de Kamer. In hoog tempo
drong ze door tot de sprekersrij van de PvdA-fractie, waarvan
ze nu woordvoerster is voor de sociale zekerheid.
Elske ter Veld: bewaken van de sociale zekerheid is er één van.
"Als dit niet gebeurt, gaan er
misschien ernstiger dingen
gebeuren. Ik herinner er
maar aan dat er van het vo
rige kabinet voorstellen la
gen - en dat ze er lagen bete
kent niet dat ze nu zijn ver
dwenen - om ook de langlo
pende uitkeringen, zoals
wao en werkloosheidsuitke
ring, aan te pakken. Dat is
een rottige maatregel. Het
voordeel van het ziektewet
plan is dan toch dat je het
sociale zekerheidsstelsel als
zodanig niet aantast. Er kan
over die ziektewet-uitkering
worden onderhandeld. En
later - als het economisch
goed gaat - kan deze maatre
gel weer worden terugge
draaid zonder dat je er een
wet voor hoeft te verande
ren".
"Als je daarentegen zou zeg
gen: de wao wordt verlaagd
of de werkloosheidsuitkering
is na een jaar afgelopen, dan
doe je dingen die echt onher
stelbaar zijn. De vakbewe
ging moet zich goed realise
ren dat dit gevaar er in zit".
"Kijk, ik kan een heleboel rede
nen bedenken waarom de
Partij van de Arbeid in deze
regering moet zitten. Het be
waken van de sociale zeker
heid is er één van. Het is bo
vendien de eerste keer dat
het kabinetsbeleid gericht is
op werkgelegenheid. Dat is
een andere reden. Ik moet er
niet aan denken datje zonder
de PvdA verder zou gaan. Je
kunt in de oppositie dan wel
een heleboel schitterende
dingen zeggen. En we heb
ben dat vier jaar gedaan.
Maar dat heeft erg weinig ge
holpen".
Elske ter Veld bevindt zich in
een merkwaardige positie.
Nog maar koud heeft ze de
vakbeweging verlaten of ze
moet een maatregel verdedi
gen waartegen diezelfde vak
beweging nu te hoop loopt.
Als FNV-medewerkster zou
ze ongetwijfeld aan het vak
bondsprotest hebben meege
daan.
Haar rechtvaardiging: "Als je
vanuit een belangenorganisa
tie naar de politiek gaat, krijg
je een andere verantwoorde
lijkheid. Je moet in de poli
tiek ook nog eens een keer
keuzes doen en beslissingen
nemen aie over andere din
gen gaan".
Je zou bij die ziektewetmaat
regel natuurlijk een afwij
kend standpunt kunnen inne
men.
"Ik ben niet de politiek inge
gaan om daar alleen maar
vakbondsstandpunten in te
nemen. Ik denk dat je in de
politiek toch de verantwoor
delijkheid hebt van: als deze
maatregel er niet komt, wat
haal je dan over je heen?"
"Neem nu het voorstel van die
premieheffing voor zieke
werknemers. Als ik nog in de
vakbeweging had gezeten
zou ik hebben gezegd: hoor
eens, daarover moeten werk
gevers en werknemers onder
handelen, dat moet de over
heid niet regelen. Als politica
zit ik nu met het probleem
dat als ik dit niet regel, ik.
geen mogelijkheid heb om
andere rottige dingen in de
sfeer van de sociale zeker
heid tegen te houden"
Jullie fractie en ook jullie
partijcongres - heeft voor
waarden gesteld bij de ziekte
wetmaatregel. Bijvoorbeeld
met betrekking tot het banen
plan van Den Uyl.
"Ja. Ik heb in de fractie gezegd:
ik kan deze maatregel niet
verdedigen als ook niet het
werkgelegenheidsplan op ta
fel ligt. Ik verwijs dan naar
wat Van Agt een keer heeft
gesuggereerd: als Joop werk
gelegenheid wil, dan moet-ie
dat maar via zijn eigen depar
tement betalen. Dat zou bete
kenen dat sociale zaken
straks nog eens een keer in
de buidel moet tasten voor
het werkgelegenheidsplan
nadat wij het ziektegeldplan
hebben behandeld. Ik vind
dat dat niet kan. Daarom wil
ik van tevoren weten hoe dat
plan betaald gaat worden".
"Kijk, we hebben vorig jaar
over de financiering van het
banenplan een kabinetscrisis
gehad. Ik wil dan nu ook de
aanzetten ervan zien. Anders
is het heel begrijpelijk dat ie
dereen zegt: ja, ombuigen,
bezuinigen, dat is mooi, maar
daar iyal jaren niets van te
recht gekomen, er moet nou
maar eens iets tastbaars te
genover staan".
- Dat geldt ook voor jullie voor
waarde dat werknemers in
formatie moeten krijgen over
investeringen.
"Ja. Het is al eerder bij de rege
ringsverklaring gezegd: er
moeten strengere voorschrif
ten komen om werknemers
medezeggenschap te geven
over investeringen. Ik vind
dat nu echt een voorwaarde
als je zegt dat er - zoals nu
met het ziektegeldplan - een
lastenverlichting moet ko
men voor het bedrijfsleven.
Ondernemingsraden en be-
drijfsledengroepen moeten
dan geïnformeerd worden
over de investeringsplannen.
Anders weet je als werkne
mer niet waar die lastenver
lichting blijft".
Nu gaan de werknemers, vol
gens jullie voorstel, straks
meer ziektewetpremie betalen
- 0,35 procent - en als een
werknemer ziek is betaalt hij
over zijn ziektewet-uitkering
ook nog eens de normale so
ciale premies. Drabbe, de
loonspecialist van de FNV,
heeft uitgerekend dat dit een
koopkrachtdaling van 2,7
procent zal gaan betekenen
voor de lage inkomens. In het
regeerakkoord staat dat de
lage inkomens er niet meer
dan 1 procent op achteruit
zullen gaan.
"Over die berekening van
Drabbe heb ik m'n twijfel. Ik
denk dat je bij een ombui
ging van 1,4 miljard nooit ho
ger kan uitkomen dan 1 pro
cent koopkrachtdaling. Kijk,
het heffen van premies over
de ziektewetuitkering zou
moeten worden opgebracht
door alle werknemers. Daar
voor gaan ze iets meer premie
betalen. Dat moet uit de toch
al geringe loonruimte komen.
Als vakbeweging en werkge
vers straks bij de onderhan
delingen gaan zeggen, we
doen dat via een aanvullende
verzekering, dan worden de
uitkeringen straks nog eens
extra belast".
Het hangt dus van de vakbe
weging en de werkgevers af.
Met andere woorden: je kunt
niet garanderen dat het be
perkt blijft tot maximaal 1
procent koopkrachtdaling.
Nee. Het is wat Drabbe in de
SER heeft gezegd: je zou ei
genlijk meer tijd moeten heb
ben om de gevolgen van deze
voorstellen voor de koop
kracht door te rekenen. Maar
die tijd is er niet, omdat dit
jaar die bezuiniging op tafel
moet komen. Wat de ziekte
wetmaatregel betreft weten
we pas omstreeks 1 juli wat
de gevolgen voor de koop
kracht zullen zijn. Mocht dat
te hoog uitkomen, dan moe
ten we daar weer maatrege
len voor zien te vinden. Hetzij
via een blijvende verhoging
van het minimum-loon, hetzij
door een verschuiving van de
premiegrenzen van volksver
zekeringen of door iets te
doen aan de belastingen".
- Maar dat is toch bijna niet te
verkopen als je zegt: per 1 juli
zullen we het wel even gaan
bekijken?
"We kunnen het niet eerder be
kijken. Je kunt niet aan het
begin van het jaar zien hoe
die koopkracht zich ontwik
kelt. Koopkracht hangt nu
eenmaal niet alleen van pre
mies af'.
De werkgevers struikelen
over deze ziektegeldmaatre-
gel. Zij zeggen: die vijf
wachtdagen die toe moeten
betalen, dat kost ons veel te
veel; we kunnen er nauwe
lijks over onderhandelen,
want we staan met de rug te
gen de muur. Ze zijn bang
dat ze voor de druk van de
vakbeweging door de knieën
zullen moeten.
"Ja ja, dat zeggen ze altijd". Cy
nisch: "Werkgevers zijn zielig
in Nederland. Nou, dat valt
wel mee. Werkgevers zijn
best in staat om een eigen lijn
Door Wim Wirtz
te trekken. Ik geloof zeker
dat deze maatregel een las
tenverlichting voor het be
drijfsleven zal opleveren,
maar dat hangt ook van de
werkgevers af. Kijk. als een
bedrijf te kampen heeft met
veel kortlopend ziektever
zuim en daar niks aan doet.
dan zullen die vijf dagen een
heel ander effect hebben dan
wanneer zo n bedrijf er wel
iets aan doet".
- Er is een zekere relatie tussen
deze maatregel en het ziekte
verzuim. Handarbeiders die
vuil werk doen. zijn vaker
ziek dan de witte boorden,
dot is uit onderzoek gebleken.
Ze betalen als werknemer
straks extra premie en ze
krijgen, als ze ziek zijn, een
lagere uitkering. Dat bete
kent dus dat ze er harder op
achteruil gaan dan iemand
die op kantoor zit.
"Ja. dat is waar. Maar dat is bij
elke maatregel zo. De laagste
inkomens zitten altijd in de
verdomhoek. Daarom vinden
we dit ook een hele vervelen
de zaak. Maar welke maatre
gel je ook treft, je krijgt het
zelfde effect. Bezuinigen op
het openbaar vervoer treft de
bejaarden, de scholieren. Be
zuinigen op de bejaardensec
tor treft bejaarden die van
een aow moeten leven en een
laag inkomen hebben. Zodra
je op de overheidsuitgaven
gaat bezuinigen, raakt dat by-
na altijd de mensen die daar
van afhankelijk zijn en dat
zijn vaak de mensen met de
lagere inkomens".
Nu komen er straks onder
handelingen tussen vakbewe
ging en werkgevers. De loon
ruimte waarmee ze die pre
mieverschuiving in de ziekte
wet zouden moeten opvan
gen, is zeer beperkt. Als die
loonruimte wordt overschre
den, moet er dan weer een
loonmaatregel komen om een
verdere loonstijging tegen te
gaan?
"Daar ga ik voorlopig niet op
in. We zullen eerst maar eens
afwachten hoe de cao's er
straks uit gaan zien".
- Uit de ziektegeldmaatregel
komt 1,4 miljard. Nu hebben
economen van verschillende
departementen uitgerekend
dat er dit jaar over de hele li
nie aanzienlijk meer moet
worden bezuinigd. Hoe moet
dat dan bij sociale zaken?
"Ik zie eigenlijk niet hoe je in
de sociale verzekeringen nog
veel zou kunnen doen. Je
kunt er wel iets in verande
ren. maar dat doe je dan om
dat er allerlei onrechtvaardig
heden in zitten, bijvoorbeeld
discriminatie van vrouwen.
Maar dat doe je niet om te be
zuinigen. Het is een enorm
bedrag, die sociale zekerheid.
Maar daar zit een enorme
maatschappelijke verant
woordelijkheid achter".
"Ik denk dat je op andere ter
reinen nog wel iets kunt vin
den, bijvoorbeeld in de sfeer
van de kinderbijslag. Je kunt
verder de premiegrenzen
voor de volksverzekeringen
afschaffen".
Maar nou moet er fors wor
den bezuinigd. Waar haal je
dat dan vandaan?
"Nou, uit de herverdeling van
betaalde arbeid. Ik vind dat
je dat veel sneller dan tot nu
toe is gebeurd, moet aanpak
ken. Er zijn daar mogelijkhe
den, ik denk bijvoorbeeld
aan de PTT. Als je in dat op
zicht niets doet, dan lopen de
sociale premies enorm op En
dan krijg je steeds meer de si
tuatie waarin werkende men
sen roepen: die premies wor
den te hoog. de sociale uitke
ringen moeten naar bene
den".
Rnccicnlin ertL* een woordvoerder van de contró-
IXUSSlSCne SCllip lecommissie voor atoomenergie
uranium ophalen
Canada uit. Volgens hem zou
het milieu zeker aangetast zijn,
zelfs als de zoostromingcn de
zuurdampen snel zouden heb
ben verdreven.
^JlJDAG 19 FEBRUARI 1982
Ig
handelaar
t^Jrnmige berichten frapperen meer
andere. Bijvoorbeeld dat
ij jver die wandelaar die in het bos
?n tehuis voor alcoholisten
ben ontheemden 'Het Hooge Land'
cfrussen Beekbergen en Hoenderloo
iet lijk van een man zag liggen,
i (of het dus eigenlijk) moet daar
l vier dagen gelegen hebben,
iir71 wandelaar hem vond.
•k om een 59-jarige man
j^iit het tehuis, die inderdaad al
inds twee weken werd vermist.
wandelaar, die terecht aan-
aam dat het lijk wel eens van ie-
y^iand kon zijn die in dat tehuis
fiuishoordemeldde zijn vondst
ij de portier. Daarna ging hij
ijns weegs, hij had zijn plicht
tedaan.
^jn wandelen zal wel niet veel
jieer gekomen zijn, want wie
vandelt (ik weet dat toevallig,
tmdat ik vrienden heb die wel
g'ens wandelen), doet dat in de
intoop en verwachting dat hij on
derweg een frisse neus haalt, en
^o nu en dan een vogel zeldzamer
j^Ian mus of spreeuw ontwaart, en
I »p een groepje bomen stuit dat
ltlijn gevoel voor esthetiek bevre
digt.
heb wel eens met die vrienden
>an ons meegewandeld door zo'n
'ios, maar die mensen vinden
'.cht dat de ene boommiet op de
indere lijkt, ook al heten ze alle-
naal hetzelfde!
'at denk je dat ik vanmiddag in
iet bos vond?", vroeg de wande-
aar, thuisgekomen, aan zijn
nouw. „Een briefje van dui
dend", zei zijn vrouw, die al dat
uewandel elke dag. maar niks
„Dat was gisteren", ripos-
rfeerde de wandelaar, „maar
Vandaag heb ik het lijk van een
nan gevonden! Ik denk opeens:
vat ligt daar nou: het was vlak-
f >ij dat tehuis, je weet wel. Ik heb
le portier daar maar even ge-
oaarschuwd".
}'.a, dat heb je nou van al dat ge-
wandel!" zei zijn vrouw. „Ik zou
morgen maar eens gezellig thuis
blijven".
wist het antwoord al, ze had het
fal zo vaak gezegd, en hij had al
j$zo vaak hetzelfde geantwoord:
idet moet van de dokter. Dat weet
rje best. En bovendien: ik hou nu
menmaal van wandelen. Als je
\jeens meeging zou je begrijpen
hoe rustgevend het is, zo'n wan-
jdeling door het bos!"
k blijf liever thuis als jij gaat
"wandelen, ik kan me niets rustge-
venders voorstellen", zei zijn
Ivrouw, dus de volgende dag trok
Ide wandelaar weer zijn duffelse
'jas aan (het was fris buiten), hij
zette zijn hoed op, bedacht voor
de zoveelste keer dat hij eigenlijk
best een goeie wandelstok voor
zijn verjaardag zou willen heb
ben, en hij ging weg.
at wil zeggen: hij had de deurk
nop al in zijn hand, maar be
dacht bijtijds dat hij nog even
hartelijk gedag moest zeggen, en
dat het ook raadzaam was de
duur van zijn afwezigheid iets
korter voor te stellen dan waar
schijnlijk was:
Tot zo! Ik ga!" riep hij. Moet ik
nog iets voor je meenemen?"
Als je iets leuks vindt onderweg",
riep zijn vrouw ironisch, „dan
mag je het altijd meenemen.
Maar liever geen lijken, asje
blieft!"
Dat was gisteren!" riep hij terug,
„het is niet alle dagen feest!"
ét opgewekte tred wandelde hij
in de richting van het bos: zijn
vertrouwde route, hij zag liever
langzame veranderingen van
hetzelfde, dan steeds iets anders
dat hij niet kende. Bovendien: de
wandeling van gisteren was toch
een beetje bedorven door de
schrik van dat lijk, en zoals een
piloot die net neergestort is met
een de cockpit weer in moet voor
een nieuwe vlucht, zo besloot hij
dat hij er goed aan deed dezelfde
wandeling van gisteren nog eens
precies zo over te maken,
as dat nou verbeelding, of be
kroop hem inderdaad iets onrus
tigs, iets onheilspellends zelfs,
toen hij de bewuste plek nader
de? Vanuit de verte zag hij zo
waar het lijk weer voor zijn gees
tesoog opdoemen, ik hoop niet
dacht hij nog) dat ik dat altijd
zal blijven houden, dan zal ik
mijn route toch moeten verleg
gen!
aar naarmate hij dichterbij
wérd het geestesoog toch
minaer geestelijk, en op
besefte hij dat het lijk er nog
lag! Nog precies zo als gis
teren! Ze hadden in het tehuis
paniekmelding voor kennis
aangenomen en het li
domweg laten liggen! Dat
niet weg, zullen ze gedacht
bedacht hij met stijgende
en vooral: met stijgen
de woede. Het zal je vader maar
z ijn!
ker vergeten door te geven in de
drukte, of gedacht dat de politie
?r wel voor zou zorgen, of de GG
zn GD, of misschien een doodge-
voon misverstand. Dat komt
i>oor onder mensen, iemand komt
vertellen dat er even verderop
zen lijk ligt, en niemand gaat
ian even poolshoogte nemen, in
veronderstelling dat een an-
wel zo nieuwsgierig zal zijn!
n", vroeg zijn vrouw, toen de
thuiskwam, „nog wat
nteressants gevonden van-
zei hij. „Interessanter nog
gisteren".
ROTTERDAM (GPD) Indien het
wetsontwerp over de herverde
ling van inkomsten uit kleine
aardgasvelden door het kabinet
wordt aangenomen, zullen de
oliemaatschappijen Shell en Es
so het met ex-minister Van Aar-
denne (economische zaken) afge
sloten akkoord over investering
van aardgaswinsten in ons land
in „heroverweging" nemen.
Als het wetsontwerp het haalt,
moeten Shell en Esso tot 1984 op
de kleine olie- en gasvelden in de
Noordzee 300 miljoen gulden per
jaar extra inleveren. Voor Shell
zou dit kunnen betekenen dat
het bedrijf afziet van de voorge
nomen exploratie van de kleine
gas- en olievelden in de Noord
zee. Hiermee komen investerin
gen ter waarde van 7 miljard gul
den op de tocht te staan. En het
betekent ook dat de voorgeno
men bouw van een verwerkings
fabriek in de Eemshaven, met
150 nieuwe arbeidsplaatsen, on
zeker wordt.
Esso liet de regering eerder al we
ten dat de voorgenomen investe
ringen ter waarde van ruim 9 mil
jard gulden weliswaar doorgaan,
maar dat men niets wilde weten
van het extra afromen van de
aardgaswinsten. Beide maat
schappijen hebben er bij de rege
ring op aangedrongen het met
minister Van Aardenne gesloten
akkoord ongemoeid te laten.
In dit verband heeft men er ook op
gewezen dat er in Westeuropa ze-
ker 50 van de 175 raffinaderijen
zullen moeten sluiten, of dras
tisch moeten worden ingekrom
pen. Het extra afromen van de
aardgaswinsten zien beide maat
schappijen als het „slachten van
de kip met de gouden eieren".
President-directeur Van Dui-
venbooden van Esso is de me
ning toegedaan dat zijn maat
schappij al meer dan genoeg bij
draagt aan de Nederlandse eco
nomie. „Wij hebben er destijds
bij onze Amerikaanse moeder
maatschappij Exxon voor moe
ten vechten om het akkoord met
minister Van Aardenne erdoor te
krijgen, en dit akkoord staat nu
wezenlijk op het spel aldus de
heer Van Duivenbooden.
OTTAWA (AFP) - Het zinken van
het Russische laadkistenschip
"Mekanik Tarasov", die dinsdag
op ongeveer 240 mijl ten oosten
van Nova Scotia, heeft ertoe ge
leid dat het vervoer van uranium
van Canada naar de Sowjet-Unie
bekend is geworden. Dit heeft
heftige emoties in het Canadese
parlement in Ottawa teweegge
bracht.
De verklaring van de Canadese mi
nister van milieuzaken, John Ro
berts, dat het Russische schip
nucleair materiaal zou hebben
moeten vervoeren, is onder de
Canadese parlementariërs inge
slagen als een bom.
Roberts gal toe dat de "Mekanik
Tarasov" vonge week de haven
van Trois Rivières (tussen Mon
treal en Quebec) verliet en dat
het uranium hexachlonde aan
boord zou hebben gehad, ware
het niet dat het schip op de heen
weg vertraging opliep Nu had
een andere Russische vracht
vaarder de lading met bestem
ming de Sowjet Unie meegeno
men.
Op deze wijze is Canada aan een
milieuramp ontkomen. Uranium
hexachlonde is vloeibaar en
wordt vervoerd in speciale
schokbestendige laadkisten. Als
het spul in aanraking komt met
water ontstaat er een chemische
reactie met de produktie van
warmte, stoom en zuur, zo legde
PAGINA 17
Een woordvoerder van het staats
bedrijf Eldorado bevestigde dat
het Canadese uranium met Rus
sische schepen naar de Sowjet-
Unie wordt vervoerd om daar
verrijkt te worden. Het uranium
is volgens hem bedoeld voor
kerncentrales die "niet in Oost-
Europa en niet in Noord-Ameri-
ka" liggen. Het uranium moet el
ders worden verrijkt omdat Ca
nada niet over de goede installa
ties beschikt
De leider van de Canadese conser
vatieve oppositieparty. Joe
Clark, liet niet na te wyzen op het
"curieuze" gedrag van de kapi
tein van de "Mekanik Tarasov".
Deze wees enkele aanbiedingen
van hulp van schepen af en
wachtte liever op een ander Rus
sisch schip Tegen de tyd dat dit
op de plek aankwam, was de Me
kanik al gezonken. Bovendien
voer het schip in zuidwestelyke
richting terwijl verondersteld
werd dat het naar West-Duits-
Land zou gaan.
