Patiënte zat twintig
maanden in isoleercel
Horen patiënten "op z n janboerenfluitjes"
Half miljoen voor Polen
St. Bavo Noordwijkerhout voor rechter gedaagd
Kamervragen PPR
over isoleerkwestie
"Geen haast
met aanleg
rw 11-oost"
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1982
Streek
PAGINA 21
AMSTERDAM/NOORDWIJ-
KERHOUT - Psychiatrische
patiënten die via een machti
ging van de rechter in een
psychiatrisch ziekenhuis te
rechtkomen, worden door de
rechtbank in Den Haag on
voldoende gehoord. Dat ge
beurt volgens advocaat L.
Veile man uit Amsterdam "op
z'n janboerenfluitjes".
Hij meent dat de Haagse recht
bank de zaak eigenlijk niet
aan kan. In Zuid-Holland zijn
vergeleken met andere pro
vincies veel psychiatrische
centra gevestigd en dat legt
een zwaar beslag op de juris
ten in Den Haag. -Volgens
Velleman is het zogenaamde
papierwerk in de regel wel in
orde, maar gaan de rechters
bij het afgeven van een mach
tiging voornamelijk af op de
medische verklaring.
"De patiënten hebben er recht
op fatsoenlijk te worden ge
hoord. Als je namelijk in het
strafrecht zes maanden
krijgt, dan heb je heel wat op
je kerfstok", aldus de Am
sterdamse advocaat. Terwijl
een rechter via een machti
ging een patiënt zomaar zes
maanden naar een psychia
trisch ziekenhuis kan sturen
en die periode daarna nog
eens met een jaar kan verlen
gen.
In 1954 besliste het Hof in Den
Bosch dat een met machti
ging opgenomen patiënte in
feite handelingsonbekwaam
is en derhalve de bevoegd
heid tot het optreden als pro
cespartij mist Daarmee
kwam de dwangverpleegde
zonder rechtsmiddel te staan.
In 1979 heeft de rechtbank in
Roermond in beginsel aan
vaard dat de beslissing van
het Hof in Den Bosch in
strijd is met het Europees
Verdrag voor de Rechten van
de Mens. Die uitspraak werd
door Velleman middels een
kort geding uitgelokt
De Amsterdamse advocaat
L. Velleman beeft bet bestuur
van de stichting Sint Bavo In
Noordwijkerhout en genees
heer-directeur Van de Lande
voor de rechter gedaagd om
zich te verantwoorden voor
bet gedurende anderhalf Jaar
isoleren van een 2S-jarige
AMSTERDAM/NOORDWIJKERHOUT - Het Noordwij-
kerhoutse psychiatrisch ziekenhuis Sint Bavo moet zich
binnen afzienbare tijd verantwoorden voor de Haagse
rechtbank voor het isoleren van een inmiddels 26-jarige
vrouw uit de buurt van Rotterdam. Zij heeft van decem
ber 1979 tot augustus 1981 in een isoleercel gezeten,
waarvan nog eens vijf maanden gedeeltelijk in een
dwangbuis en onder een spanlaken.
DEN HAAG - Het Tweede-Kamerlid Ria Beckers (PPR) heeft
onlangs vragen gesteld aan de minister van volksgezondheid
en milieuhygiëne over het lange isoleren van een patiënte in
het psychiatrisch ziekenhuis Sint Bavo in Noordwijkerhout.
Zij vraagt zich af of wel is voldaan aan de wettelijke verplich
ting om patiënten bij het verlenen van een machtiging
(dwangpatiënten) te horen. Voorts vraagt zij aan de minister
of de Inspectie voor de Geestelijke Volksgezondheid op de
hoogte is geweest van het toepassen van dwangmiddelen. En
als dat het geval is op grond van welke overweging de inspec
tie dat heeft gedoogd.
Ria Beckers wil voorts weten of de directie van Sint Bavo heeft
voldaan aan de voorschriften betreffende registratie van
dwangmiddelen. Het kamerlid wil eveneens van de minister
vernemen of het waar is dat de patiënte ruim anderhalf onaf
gebroken is geïsoleerd en of zij gedurende vijf maanden onder
een spanlaken heeft gelegen.
Naar verwachting zal de minister begin volgende maand ant
woorden op de vragen van de PPR-fractie.
Volgens advocaat L. Velleman uit
Amsterdam is het in de geschie
denis van de krankzinnigenwet
nog nooit voorgekomen dat ge
neesheer-directeur en het be
stuur van een psychiatrisch cen
trum voor de rechtbank worden
gedaagd om zich te verantwoor
den. "Maar", zo voegt hij eraan
toe, "het is niet moeilijk in het
kader van de krankzinnigenwet
een unieke rechtzaak te begin
nen. Er wordt buitengewoon
weinig geprocedeerd en dat leidt
er toe dat een bepaalde zaak al
gauw uniek is".
De Haagse rechtbank moet zich
uitspreken in deze unieke zaak.
Zij moet bepalen of de vrouw te
recht voor een periode van bijna
20 maanden in een aparte kamer
is ondergebracht, zonder contact
met medepatiënten. Bovendien
moet zij vaststellen in welke ma
te de patiënte schade heeft on
dervonden van deze behande
ling. Want aan de dagvaarding
van geneesheer-directeur J.L.
van de Lande en het bestuur van
de stichting Centrum Sint Bavo
is ook een eis tot schadevergoe
ding verbonden.
Inspectie
Het komt volgens Velleman be
paald niet vaak meer voor dat pa
tiënten voor zo'n lange periode
worden geïsoleerd. "Dat kwam
vroeger veel vaker voor. Nu kun
nen patiënten ten hoogste twee
weken apart worden gezet.
Meent de behandelend psychia
ter dat langere isolatie noodzake
lijk is, dan moet de Inspectie
voor ae Geestelijke Gezond
heidszorg op de hoogte worden
gesteld. Een periode van isolatie
langer dan vier weken wordt
over het algemeen als onaan
vaardbaar bestempeld. Toch zijn
er van die gevallen waarin perso
nen voor een langere duur wor
den opgesloten", aldus Veile-
Door
Henk van der Post
De Amsterdamse advocaat is on
langs met twee van die langduri
ge isolaties geconfronteerd,
waarvan het Noordwykerhoutse
geval er een is. De tweede zaak
speelt in Santpoort waar een jon
geman reeds een jaar in afzonde
ring is ondergebracht. Van de di
rectie van dat psychiatrisch zie
kenhuis heeft Velleman inmid
dels een brief gekregen waarin
hem de toegang tot' de patiënt
wordt ontzegd. De bezoeken van
de advocaat, zo meent de direc
tie, werken negatief op de jonge
man. De advocaat heeft hier zijn
toevlucht gezocht tot de officier
van justitie.
Overigens is Velleman niet van
plan, zoals hij in Noordwijker
hout wel heeft gedaan, de jonge
man via een kort geding uit de
isolatie te krijgen. In dit geval
acht hij dat niet verstandig. Hij
zegt niet te weten wat er daarna
met de desbetreffende jongeman
moest gebeuren, maar vindt dat
iedereen recht heeft op rechtsbe
scherming en in dat licht bekijkt
hij zijn bezoeken aan de patiënt
in Santpoort.
Overplaatsing
Katwijkse dames pakken de laatste dozen bestemd voor Polen
Actie van Katwijk en Warmond
KATWIJK/WARMOND -
Vertragingen daargelaten
vertrekt vrijdagmiddag
uit Katwijk een konvooi
van vijf vrachtwagens met
goederen bestemd voor
Polen. De goederen, voor
namelijk kleding en voed
sel, vertegenwoordigen
een waarde van ongeveer
een half miljoen gulden.
De meeste spullen zijn opgehaald
tijdens een driedaagse actie voor
dit Oostblokland die op 3, 4 en 5
februari in badplaats werd ge
houden. Uit alle geledingen van
de Katwijkse bevolking stroom
den de bijdragen binnen. War-
monders zorgden op hun beurt
voor hun aandeel in het konvooi:
een vrachtwagen vol.
Het uiteindelijke einddoel van de
vijf en mogelijk zelfs zes vracht
auto's is Dolha. een van de arm
ste streken van Polen gelegen
nabij de Russische grens. Het is
tevens de geboortestreek van
Warmonder Maksymiak, die als
tolk tijdens de rit optreedt. Ook
twee leden van het Katwijkse
Polen-comité, de heren Bakker
en Van der Plas, begeleiden het
konvooi.
Volgens Bakker is de actie "wel en
niet uit de hand gelopen". De
Katwijken "Het leek wel of alle
Katwijkers wat wilden doen. Het
was overweldigend. In Leiden
zijn ze jaloers op Katwijk. Wat
hier allemaal kan... Ondanks het
enthousiasme hebben we alles in
goede banen kunnen leiden, me
de dankzij de medewerking van
het bedrijfsleven en de gemeen
te".
Zondag
Alle goederen zijn nagenoeg klaar
voor verzending. Enige dames
verpakken momenteel de laatste
goederen in duizenden dozen,
beschikbaar gesteld door de Flo
ra Rijnsburg en visverwerkings-
bedrijf Ouwehand. Het organise
rende comité verwacht dat vijf
vrachtauto's genoeg ziin voor het
Eventueel wordt gere
kend op een zesde auto. Mochten
er spullen overblijven dan wor
den die "via een andere weg"
naar Polen vervoerd.
De inzamelingsactie in Katwijk is
min of meer een vervolg op eer
dere Katwijkse Polenacties,
waartoe leraar Van der Plas des
tijds de eerste aanzet gaf. Enige
tijd geleden vertrokken dan ook
al vrachtauto's met zeep, voedsel
en kleding richting Warschau en
Krakov. Ook twee vrachtauto's
met visprodukten maakten ooit
deel uit van een karavaan.
Het is de bedoeling dat de goede
ren uit Katwijk en Warmond zon
dag in Polen aankomen. Kerke
lijke autoriteiten zorgen zoals ge
bruikelijk voor de verspreiding.
Dinsdag of woensdag worden de
wagens terug verwacht.
Voor het eerst zullen dit maal uit
Katwijk 09k injectiespuiten en
operatie-apparatuur naar Polen
worden vervoerd. Het Rijnlands
Zeehospitium heeft al dit mate
riaal, waaraan in het Oostblok
land een grote behoefte blijkt te
bestaan, beschikbaar gesteld.
Op verzoek van de patiënte zelf, via
de ombudsman van de Sint Ba
vo, is Velleman naar Noordwij
kerhout gegaan. "De vrouw die
ik daar aantrof was zeer aan
spreekbaar en volgens mij was
het niet langer noodzakelijk haar
te isoleren", aldus Velleman, die
zich zo'n vijf jaar bezighoudt met
de juridische kant van de psy
chiatrie.
Op zijn vraag aan de behandelend
geneesheer of hij van plan was
de isolatie te beëindigen ant
woordde deze ontkennend, hoe
wel ook binnen het psychiatrisch
centrum in Noordwijkerhout kri
tiek bestond op de langdurige
isolatie. Een brief aan de genees
heer-directeur getuigt daarvan.
"In augustus van het vorig jaar heb
ik daarom een kort geding aan
gespannen tegen het psychia
trisch centrum om de vrouw
"vrij" te krygen. De rechtbank
heeft geen uitspraak gedaan, om
dat vlak daarvoor de directie van
de Bavo met een voorstel kwam
de patiënte over te plaatsen. Dat
is gebeurd. De vrouw, die was
geïsoleerd omdat zij neiging tot
zelfverminking heeft, is overge
bracht naar een psychiatrisch
ziekenhuis in Den Haag. Wel
werd de Bavo veroordeeld tot
het betalen van de proceskos
ten".
Verandering
Ondanks een isolatie van zo'n
twintig maanden verliep het ge
nezingsproces in Den Haa
klaarblijkelijk voorspoedige
dan in Noordwijkerhout. Zij ve
blijft nu in een zogenaamd ge
zinsvervangend tehuis in Gorin
chem. Zij woont daar zelfstandi
met een aantal andere patiënten
Volgens zenuwarts Elsman be
staat er een reële kans dat zij vo
KATWIJK - Mr Vrolijk, commi
saris van de koningin in Zuid
Holland, brengt op donderdag 25
februari een werkbezoek aan
Katwijk.
Vrolijk en zijn echtgenote worden
's morgens om 10.00 uur op hel
bordes van het raadhuis verwel
komd. De ochtenduren worden
voor een deel besteed aan eer
vergadering met burgemeestei
en wethouders en een informele
bijeenkomst met de gemeente
raadsleden en de hoofden var
dienst van de gemeente. Me
vrouw Vrolijk bezoekt die tijc
twee Katwijkse bedryven.
In de middag brengt Vrolijk eer
bezoekt aan de Oude Kerk aar
de Boulevard, waarna een rond
rit door Katwijk volgt. Om 15.3(
uur opent de commissaris he
nieuwe gebouw van het werk
voorzieningsschap 't Heem in in
dustriegebied 't Heen.
Overigens heeft Elsman de indruk
dat patiënten ontvankelijker zijn
nadat zij langdurig in een geslo
ten situatie hebben verkeerd of
gewoon in in psychiatrisch cen
trum waar zij het niet zo naar
hun zin hadden. "Patiënten zijn
gemakkelijker te bereiken na
Directie
Sint Bavo
niet bereid
tot geven
commentaar
NOORDWIJKERHOUT - De
directie van het psychiatrisch
centrum Sint Bavo in Noord
wijkerhout wil niet reageren
op de beschuldiging van de
Amsterdamse advocaat L.
Velleman dat een 26-jarige
vrouw onterecht meer dan
anderhalf jaar in een isoleer
cel heeft gezeten.
Volgens directeur Koenen is
het niet verstandig in dit sta
dium mededelingen te doen.
Hij wil de privacy van patiën
ten zoveel mogelijk bescher
men. Overigens is Koenen
economisch directeur van de
Sint Bavo. Geneesheer-direc
teur Van de Lande, die door
Velleman voor de rechtbank
is gedaagd, wilde helemaal
geen commentaar geven
Op zich is Koenen niet onge
lukkig met deze rechtzaak.
Volgens hem is er bepaald
geen sprake van een grote ju
risprudentie bij de uitvoer
van de krankzinnigenwet en
de verpleging van psychiatri
sche patiënten. "Het is een
goede zaak dat daarin via een
uitspraak van de rechter dui
delijkheid wordt verkregen.
In dit geval over het isoleren
van mensen", aldus Koenen.
De rechtzaak verloopt geheel
schriftelijk. Advocaat Velle
man heeft Nedaagd en nu is
het de beurt aan het bestuur
van de stichting Centrum
Sint Bavo en aan geneesheer-
directeur Van de Lande.
Daarna hebben beide party-
en nogmaals gelegenheid
hun visie op de gebeurtenis
te geven. Naar verwachting
volgt dan een soort tussenuit
spraak, waarna getuigen en
deskundigen zullen worden
gehoord. Pas daarna volgt
een eindvonnis.
een nare periode", aldus Elsman,
die bepaald voorstander van is
patiënten in bepaalde gevallen
over te plaatsen naar een ander
psychiatrisch ziekenhuis. Hij
verbaast zich er dan ook met
over dat het genezingsproces nu
vlotter verloopt. Elsman kan de
beschuldiging van Velleman
maar moeilijk geloven: "Twintig
maanden isolatie? Het lijkt het
huis van bewaring wel", zo is zijn
reactie.
Hij plaats trouwens kanttekenin
gen bij het werk van advocaat
Velleman. "Velleman gaat onge-
nuanceerd te werk. Hij negeert
volledig de psychiatrische kant
van de zaak. De gesprekken die
hy met patiënten voert zijn
slechts een momentopname. In
dit geval maakt de patiënte het
goed, maar dat kan over een
maand wel weer anders zijn. En
wat dan? Wij moeten iemand te
gen zichzelf beschermen", aldus
de Haagse zenuwarts.
Kritisch
Velleman heeft de indruk dat de
Inspectie voor de Geestelijke
Volksgezondheid in Leiden op
de hoogte is gesteld van het feit
dat zijn cliënte langer dan ge
bruikelijk is geïsoleerd Dat is
formeel juist. Maar de Amster
damse advocaat maakt bezwaar
tegen de weinig kritische hou
ding van de inspectie ten opzich
te van instellingen en artsen. In
het onderhavige geval vindt Vel
leman dat de inspectie op laak
bare wijze heeft gezwegen en
zich aan haar verantwoordelyk-
heid heeft onttrokken.
"Een klacht bij de Inspectie voor
de Geestelijke Volksgezondheid
haalt naar mijn ervaring niets uit.
De inspectie wordt voorgelicht
door die instanties waartegen de
klachten in de regel zijn gencht
en komt dan ook altijd tot de
conclusie dat er niets aan de
hand is. De wijze van inspecte
ren doet sterk denken aan de ver
halen over de inspectie van da
kinderarbeid in de begiryaren na
het in werking treden van het
wetje Van Houten: er komt niets
van terecht, want controleurs en
gee on troleerden gedragen zich
als heren onder elkaar. De in
spectie behoort mijns inziens
een gezond wantrouwen te koes
teren jegens instellingen en art
sen, dat is nu eenmaal de taak
van een controlerend orgaan", zo
schreef Velleman onlangs in het
maandblad Geestelijke Volksge
zondheid.
De Inspectie voor de Geestelyke
Volksgezondheid wil geen uit
sluitsel geven of zij op de hoogte
is gesteld. De heer Mets van de
inspectie daarover: "Nu het
Tweede-Kamerlid mevrouw
Beckers daarover vragen heeft
gesteld in de kamer is de zaak tn
de politieke sfeer terechtgeko
men. Daarom wil ik geen ant
woord geven".
Velleman wil bepaald niet aanto
nen dat het zo slecht gesteld is
met de psychiatrische centra in
Nederland. "Integendeel. Ik heb
bepaald de indruk dat de Bavo
een zeer behoorlijke inrichting
is Maar de kans dat er m derge
lijke ziekenhuizen iets misloopt
is duidelijk aanwezig", aldus
Velleman. Bovendien stelt hij
vast dat de rechten van psychia
trische patiënten alleen maar in
theorie bestaan en dat er in de
praktijk bitter weinig van terecht
komt.
Meerderheid GS:
ALPHEN AAN DEN RIJN - Ge
deputeerde Staten van Zuid-Hol
land zyn voorlopig niet van plan
het streekplan Zuid-Holland
oost aan te passen, zodat het ge
deelte rijksweg 11 tussen Alphen
en Bodegraven mogelyk wordt
Er zyn geen omstandigheden die
tot spoed nopen, aldus het dage
lijks bestuur van de provincie.
GS willen eerst het kritisch onder
de loep nemen van het gehele
streekplan, hetgeen toch al zou
gebeuren, afwachten. Op basis
van deze doorlichting kan dan
mogelyk het streekplan waar no
dig worden aangepast en gewy-
zigd. Tegen die tijd willen GS
wel eens bekyken of aan de aan
leg van rijksweg 11 ten oosten
van Alphen medewerking zal
worden verleend.
GS vinden wel unaniem dat hard
moet worden gewerkt aan de
aanleg van de rondweg om Al
phen. Dit gedeelte van de rijks»
weg moet met kracht worden be
pleit bij de minister van verkeer
en waterstaat, menen de provin
ciebestuurders.
Een minderheid uit het college van
Gedeputeerde Staten vindt ove
rigens dat de huidige Steekter-
weg zo gcvaarlyk is, dat wél on
middellijk met de voorbereidin
gen voor ryksweg 11-oost zou
moeten worden begonnen
De verdeelde opstelling van GS
wordt ook aangetroffen by de
topadviseurs van het provinciaal
bestuur De directeur van de pro
vinciale planologische dienst is
tegen en de baus van de provin
ciale waterstaat is vóór aanleg
van het oostelijk gedeelte van
ryksweg 11. De kwestie wordt
morgen door de leden van
Provinciale Staten besproken.
