"Meer vrijheid in Polen
Het belang van
de VS bij de
val van Assad
C
Fel gevecht betogers
en politie in Brussel
Vroeg uit de
veren morgen?
Van der Stoel vraagt opheldering
Koortsachtige ruggespraak in Madrid
NAVO-top
in Bonn?
Over ontslag Theo van Boven
Onderminister Wiejacz:
99
Reagan
wijzigt
plaats
MX-raket
opnieuw
Protesten in
Zuid-Af rika
VRIJDAG 12 FEBRUARI 1982
Buitenland
BONN (DPA) - De topconfe
rentie van de 15 NAVO-lan-
den. met deelneming van
president Reagan, zal op 9 ju
ni niet in Brussel maar in
Bonn worden gehouden. Dit
is gisteren van betrouwbare
zijde in de Westduitse hoofd
stad vernomen.
In Bonn, Washington en Brus
sel kon geen officiële bevesti
ging van dit bericht worden
verkregen. In Brussel werd
gezegd dat plaats en datum
van de ontmoeting nog open
staan.
Naar in Bonn werd vernomen
zou het overleg met de klei
nere NAVO-landen over de
eventuele overplaatsing nog
niet zijn afgesloten.
DEN HAAG (GPD) - Geheel tegen
de gewoonte in zal minister Van
der Stoel (buitenlandse zaken)
bij de secretaris generaal van de
Verenigde Naties nagaan wat de
redenen zijn voor het ontslag van
de voorzitter van de VN-mensen-
rechtencommissie, Theo van Bo
ven. „Hoewel ik altijd voorstan
der ben geweest van een onaf
hankelijk personeelsbeleid van
de secretaris-generaal, wil ik te
gen de achtergronden van deze
zaak een uitzondering maken",
aldus gisteren Van der Stoel in
de Tweede Kamer.
De minister reageerde hiermee op
een motie van Jan Nico Scholten
(CDA), ondersteund door alle
partijen in de Tweede Kamer. Hij
noemde de achtergronden van
het onslag „verontrustend" en
zal er ook in Europees politiek
overleg aandacht aan besteden.
Van Boven zelf weet het niet ver
lengen van zijn arbeidscontract
aan „aanzienlijke beleidsver-
schillen" met het VN-hoofd-
kwartier in New York. Volgens
goed ingelichte kringen in Genè-
ve hebben enkele Latijns-Ameri
kaanse landen, met name Argen
tinië. druk uitgeoefend om Van
Boven te wippen. Zg zgn onte
vreden over de vaak ongezouten
wijze waarop de 47-jarige Neder
lander misstanden in hun land
aan de kaak stelde.
Een van de geschilpunten is dat
vorig jaar een speciale rappor
teur werd benoemd voor El Sal
vador, en dat Chili voortdurend
als voorbeeld wordt genoemd
van een land dat de mensenrech
ten systematisch met voeten
treedt. Vooral Washington legt
veel meer de nadruk op de
schendingen van de rechten van
de mens in de communistische
landen, zoals onlangs bleek in
een jaarlijks rapport van het
Amerikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken over de situatie
op dit gebied in de verschillende
landen.
Van Boven wilde nog niet ingaan
op de inhoud van de menings
verschillen met het VN-hoofd-
kwartier. Misschien doe ik dat op
een later tijdstip wel, aldus Van
Boven, wiens ontslag is goedge
keurd door de nieuwe secretaris
generaal van de Verenigde Na
ties, de Peruaan Javier Perez de
Cuellar. Deze zal ook een opvol
ger voor Van Boven benoemen.
(Van onze correspondent Gerrit Jan Hoek)
MADRID (GPD) - Voor het eind van deze maand zal de
Poolse regering de meeste beperkingen van de vrijheid,
die het gevolg zijn geweest van het uitroepen van de
staat van beleg op 13 december vorig jaar, opheffen. Dit
maakte de Poolse onderminister van buitenlandse za
ken, Jozef Wiejacz, gisteren in Madrid bekend. De staat
van beleg als zodanig zal echter nog voor onbepaalde
tijd gehandhaafd blijven.
Hoewel in vage bewoordingen,
sloot Wwiejacz het niet uit dat
vakbondsleider Lech Walesa
eveneens binnenkort vrijgelaten
wordt. Walesa geniet in zijn ge
vangenschap een speciale be
handeling. Naast familie mag hij
ook vertegenwoordigers van de
rooms-katholieke kerk en rege
ringsvertegenwoordigers ont
vangen. Wiejacz ontkende even
wel dat de arrestanten verplicht
zijn een loyaliteitsverklaring te
tekenen om hun vrijheid te her
krijgen. In de gevallen dat dat
toch gebeurd is, is dat volgens
hem geheel vrijwillig gedaan.
Diverse organisaties wier activitei
ten opgeschort waren, mogen
binnenkort hun werkzaamheden
weer hervatten. Dat geldt alleen
WASHINGTON - De Ameri
kaanse regering heeft haar plan
laten vallen 40 nieuwe MX-raket-
ten tijdelijk in versterkte silo's
van oudere raketten onder te
brengen. Dit werd gisteren in
Washington bevestigd. De rege
ring is van oordeel, dat de ver
sterking van de 'oude silo's met
beton en staal ter bescherming
tegen trefzekere Russische ra
ketten onvoldoende zou zijn.
Dit is de tweede maal. dat de rege
ring van president Reagan haar
plannen voor de MX-raketten
wijzigt. De regering was eerst
van plan de raketten te plaatsen
in oude Titan-2-silo's. Later wer
den dit minuteman-silo's, omdat
deze beter zouden kunnen wor
den beschermd met een systeem
van antiballitische raketten,
maar ook omdat zij dichter bij de
Sowjet-Unie liggen dan die voor
de Titan-2, die verspreid liggen
in de staten Arkansas, Kansas en
Arizona. Plaatsing in Titans-si
lo's liet de regering eind decem
ber vallen en nu is tijdelijke
plaatsing in versterkte silo's van
oudere raketten helemaal van de
baan.
Voor de beslissing hoe de raketten
dan wel moeten worden onder
gebracht heeft men volgens offi
ciële informatie van het Ameri
kaanse ministerie van defensie
nog de tijd tot de zomer van 1983.
Want ofschoon de ontwikkeling
van de nieuwe MX-raket volgens
het Pentagon goed vordert zul
len de eerste pas medio 1986
klaar zijn. De MX moet een vier-
trapsraket worden van 87 ton
met tien kernkoppen die afzon
derlijke doelen kunnen treffen.
Oorspronkelijke plannen om ze te
laten circuleren tussen bunkers
om hun kwetsbaarheid te ver
minderen waren afgeketst op de
hoge kosten en verzet van mi
lieubeschermers. In totaal wil de
regering Reagan 100 van de nieu
we raketten laten bouwen, die
moeten gaan fungeren als Ameri-
ka's voornaamste kernwapen in
de jaren negentig.
niet voor de studentenorganisa
tie, die definitief verboden is om
dat daar, volgens Wiejacz, alleen
maar oproerkraaiers actief wa
ren. Momenteel is er volgens
Wiejacz een wetsvoorstel in dis
cussie dat onder meer ook het
stakingsrecht weer zal erkennen.
Volgens Wiejacz is er op het ogen
blik al sprake van een normalisa
tie in Polen. Afgelopen woens
dag zijn alle telefoonverbindin
gen tussen de Poolse steden her
steld. De buitenlandse ambassa
des ondervinden niet langer hin
der met telefoonverbindingen en
reizen, zoals vlak na 13 december
het geval was. Het aantal gevan
genen dat volgens Wiejacz vorige
week 4000 bedroeg, zal de ko
mende tijd gestaag dalen, omdat
dagelijks 20 tot 30 arrestanten op
vrije voeten worden gesteld.
In een apart perscommuniqué
wees de Poolse onderminister de
beschuldigingen van de hand dat
de Poolse voorzitter Konarski de
zitting van de veiligheidsconfe
rentie in Madrid afgelopen dins
dag gesaboteerd had. Tot grote
irritatie van de westerse en de
neutrale en niet-gebonden lan
den verhinderde Konarski toen
dat de sprekerslijst volledig afge
werkt werd. Wiejacz beriep zich
daarbij op het ontbreken van
unanimiteit om de vergadering
ook 's middags voort te zetten. In
een toelichting noemde Wiejacz
het optreden van de Poolse voor
zitter dinsdag „volgens de regle
menten en onpartijdig".
JOHANNESBURG (Reuter) - In
heel Zuid-Afrika zijn gisteren
korte stakingen gehouden uit
protest tegen de dood van een
blanke vakbondsleider, die eind
vorige week dood werd aange
troffen in een politiecel. De sta
kingen verliepen zonder inciden
ten, aldus de politie en de werk
gevers.
Volgens de politie heeft Neil Ag-
gett, secretaris van de afdeling
Transvaal van de zwarte bond
FCWU, zich zelf opgehangen. Fa
milieleden geloven echter niet
dat hij zelfmoord heeft gepleegd.
Aggett heeft 70 dagen vastgeze
ten in een cel op het hoofdbu
reau van politie in Johannes
burg. Er is nooit een beschuldi
ging tegen hem geuit.
Met getrokken wapenstok trad politie te paard gisteren in Brussel op tegen de betogende metaalarbeiders.
(Van onze correspondent
Ferry Mingelen)
BRUSSEL (GPD) - Demonstre
rende Waalse staalarbeiders zijn
gisteren het gebouw van de Eu
ropese Commissie in Brussel
binnengedrongen om te protes
teren tegen de staalpolitiek van
de EG. Later raakten de betogers
rond het afgezette Belgische par
lement en het Koninklijke Paleis
in botsing met politie en rijks
wacht, waarij enkele gewonden
vielen.
De demonstratie van gisteren is tot
nu toe de heftigste uiting van de
sociale onrust die in België is
ontstaan als gevolg van de inzak
kende economie en de harde
maatregelen die de regering-
Mariens daartegen voorbereidt.
De incidenten in de Brusselse
binnenstad komen drie dagen na
de nationale staking die vrijwel
heel Wallonië plat legde en in
mindere mate Vlaanderen.
De demonstratie van de arbeiders
uit Luik en Charleroi was in eer
ste instantie gericht tegen de Eu
ropese staalpolitiek en de gevol
gen daarvan voor hun bedrijf, de
noodlijdende Belgische staalgi-
gant Cockerill-Sambre, waar
zo'n 26.000 man werken. Terwijl
ADVERTENTIE
een delegatie van de arbeiders
gisteren rond het middaguur
binnen het EG-gebouw overleg
voerde met de Europese com
missarissen Thorn en Andries-
sen, doorbraken ruim honderd
betogers het omvangrijke poli-
tiecordon voor het gebouw en
wisten naar binnen te komen.
Het was de eerste keer in de ge
schiedenis van de Europese Ge
meenschap dat zoiets gebeurde.
Na een uur trokken de betogers
zich vrijwillig terug. Zij voegden
zich bij de hoofdmacht van de
demonstratie, die inmiddels naar
de Belgische regeringskwartie
ren was getrokken. Voor het par
lementsgebouw werden de beto
gers tegengehouden door een
troepenmacht van politie en
rijkswacht te voet en te paard.
Daar vonden enige schermutse
lingen plaats, waarij door beto
gers met stenen werd gegooid en
de politie met traangas en char
ges antwoordde.
De werknemers van Cockerill ei
sen duidelijkheid over de toe
komst van hun bedrijf en zij ver
wijten de Europese Commissie
(het dagelijks bestuur van de
EG) en de Belgische regering te
lang te wachten met beslissin
gen. De Europese commissaris
sen Thorn en Andriessen hebben
de arbeidersdelegatie gisteren
toegezegd dat er nu binnen veer
tien dagen overleg zal komen
met de Belgische regering.
Cockerill-Sambre verkeert al ja
renlang in moeilijkheden.
Achtereenvolgende Belgische
kabinetten hebben miljarden
franken in het bedrijf gepompt
om de zaak overeind te houden.
Vong jaar kwam de regering met
een plan om het bedrijf rendabe
ler te maken en de staalproduk-
tie in te krimpen van 11 tot 8,5
miljoen ton staal per jaar. Dat
zou enkele duizenden arbeids
plaatsen kosten.
De Europese Commissie vond dit
plan niet ver genoeg gaan. Bin
nen de Commissie wordt ge
dacht aan een inkrimping van de
produktie tot 6,5 miljoen ton,
met alle gevolgen overigens voor
de werkgelegenheid daar. Zo'n
verdergaande inkrimping zou
beter passen in de pogingen van
de Europese Gemeenschap de
gehele Europese staalindustrie
te saneren door onder meer een
eind te maken aan door verschil
lende overheden gesteunde over-
produktie.
Tot nu toe hebben informele con
tacten tussen de Europese Com-
misie en de Belgische regering
niet tot een vergelijk geleid over
de mate van herstructurering
van Cockerill-Sambre. Het ge
duld van de werknemers raakt
echter op; een woordvoerder
sloot gisteren nieuwe acties niet
uit als er niet snel iets gebeurt.
De internationale persbureaus
melden dat in de Syrische
provincieplaats Hama, 190 ki
lometer ten noorden van de
hoofdstad Damascus, een
ware opstand aan de gang
zou zijn tegen het regime van
president Assad. De interna
tionale pers baseert de be
richten over de Syrische bin
nenlandse troebelen op haas
tig uitgegeven communiqués
van Syrische oppositiegroe
pen in het buitenland, op ra
dio-uitzendingen uit Irak,
Jordanië en Israël - landen
die vijandig staan tegenover
het huidige Syrische regime -
en op officiële verklaringen
uit Washington.
Zo meldt het 'Commandement
van de Islamitische revolutie
in Syrië' - dat is een Syrische
oppositiegroep m het West
duitse Bonn - dat „Hama is
bevrijd door de Moudjahi-
dien, dat de 47e tankdivisie,
aanvankelijk door de rege
ring tegen Hama ingezet, is
overgelopen naar de rebellen
en dat er grote onrust heerst
onder de Syrische marine in
Lattakia en onder de lucht
macht in Palmyra". De 'Stem
van Arabisch Syrië' - een ra
diostation in het vijandige
Bagdad - gaat nog een stapje
verder en meldt dat er „dui
zenden doden in Syrië zijn
gevallen bij de huidige ge
vechten en dat er een waar
bloedbad aan de gang is in
Hama.
Interessant, en politiek zeer op
vallend is dat deze berichten,
weliswaar sterk afgezwakt,
door het Amerikaanse minis
terie van buitenlandse zaken
niet alleen worden bevestigd,
maar ook de wereld in wer
den gestuurd. Officiële Syri
sche woordvoerders hebben
de Amerikaanse voorstelling
van zaken 'pure leugens' ge
noemd en een 'bewijs' dat er
een relatie is tussen Amerika
en de extremistische Moslim
broederschap in Syrië, de or
ganisatie die volgens de Syri
sche overheid verantwoorde
lijk is voor alle onrust in het
land de afgelopen jaren, en
nu ook in Hama.
Maar ondanks deze ontkenning
is het duidelijk dat er wel wat
aan de hand is in Hama: de
stad is het bolwerk van de il
legale Moslimbroederschap,
die zijn medestanders hoofd
zakelijk reeruteert onder on
tevreden soennitische mos
lims, en die zich met allerlei
terreurdaden verzet tegen het
regime van Assad dat gedo
mineerd wordt door de ala-
wieten-minderheidssekte.
Volgens de regenng door
zocht het Syrische leger kort
geleden Hama op illegale wa
pens en op schuilplaatsen
voor de moslim-broeder
schap. Er werden honderden
wapens gevonden en veel
mensen werden gearresteerd.
Dat is kennelijk niet zonder
verzet gebeurd, en dit verzet
is nog steeds aan de gang
Het Syrische leger staat er
bekend om letterlijk met grof
geschut arrestaties te ver
richten', waarbij dan hele
woonwijken met artillerie
worden bestookt.
Toch is de onrust in Hama een
niet op zichzelf staand ver
schijnsel van een plotselinge
revolutie tegen het regime er
zijn de laatste jaren in Syrié
geregeld meldingen van sek-
tarisch religieuze spannin
gen en zelfs pogingen van mi
litaire staatsgrepen, de laat
ste nog, naar verluidt, begin
januari. Maar president As
sad, nu 12 jaar aan de macht,
is er tot nu toe altijd in ge
slaagd zijn binnen- en buiten
landse tegenstanders te slim
af te zijn geweest, en tot op
heden (woensdag, 11 februa
ri) zgn c-r geen aanwijzingen
dat zijn regime door de troe
belen in Hama ernstig wordt
bedreigd
Velen in de Arabische wereld
vragen zich nu af, waarom
uitgerekend de Amerikanen
met duidelijke opzet als be
langrijkste bron hebben wil
len dienen voor het nieuws
van binnenlandse onrust in
Syrië. Wat ook de Ameri
kaanse motieven geweest
mogen zijn, de zaak is enorm
uitgebuit en opgeblazen door
de vele vijanden van het Syri
sche regime van president
Assad. Daartoe behoren op
de eerste plaats: Israël (de Is
raëlische geheime dienst
'Mossad' heelt aanwijsbare
banden met de Moslim-broe
derschap in Syrië), de chris
ten-rechtse Libanese falan-
gisten - die de Moslim-broe
ders van wapens voorzien -,
Jordanië en Irak, en - tot op
zekere hoogte - kennelgk ook
de regering in het verre Was
hington.
Naar aanleiding van de verkla
ring van het Amerikaanse mi
nisterie over de onlusten in
Syrië, menen Arabische di
plomaten in Beiroet een 'ge
vaarlijke, anti-Syrische wen
ding' te kunnen constateren
in de Amerikaanse Midden-
Oostenpolitiek. De theorie is
dat de Amerikanen het Syri
sche regime hebben willen
strafTen voor het gezichtsver
lies dat Amerika recentelijk
in de Verenigde Naties heeft
geleden, toen op instigatie
van Syrië Washington werd
veroordeeld voor diens veto
over sancties tegen Israël na
de annexatie van de Syrische
Golan-hoogten door de jood
se staat.
Ook zouden de Amerikanen,
door de binnenlandse zwakte
van het Assad-regime we
reldwijd aan de orde te stel
len. de Synèrs onder druk
willen zetten om straks meer
concessies te doen (bgv. door
de Syrische SAM-raketten
uit Libanon terug te trekken)
wanneer de Amerikaanse
speciale bemiddelaar Philip
Habib weer naar het Midden-
Oosten komt.
Maar Synë-kenners wgzen er
op dat de Syriërs zich onder
Amerikaanse druk slechts
nog harder zullen gaan op
stellen en dat - mocht Assad
vallen bij een staatsgreep
(vooropgesteld dat dit het
doel van Washington en met
te vergeten van Tel Aviv zou
zijn) - er geen enkele garantie
is dat een nieuw Syrisch regi
me vriendelijker tegenover
Washington en het agressieve
Israel zal staan In dit ver
band is de mening belangrijk
van de invloedrijke Ameri
kaanse senator Charles Per
cy. die kort geleden Syrië be
zocht en meldde bij president
Assad wel degelijk een dui
delijke bereidheid om in vre
de met Israël te leven (voor
opgesteld dat Israël de Golan
teruggeeft en een Palestijnse
mini-staat accepteert) te heb
ben aangetroffen
RIENKO WILTON
BESCHUIT DATE
AI TUD
GOEIE MORGEN.
MADRID (DPA) - Koortsachtige ruggespraak
in verschillende groepen over de onmiddel
lijke toekomst van de toetsingsconferentie
voor veiligheid en samenwerking in Europa,
beheerste gisteren de diplomatieke activiteit
in Madrid.
Het verrassende voorstel van de Zwitserse mi
nister van buitenlandse zaken Pierre Au-
bert, tot onmiddellijke verdaging van de
toetsingsconferentie over te gaan, leek het
Westen, de neutrale deelnemers, de niet-ge-
bonden landen en Oost-Europa volledig
overrompeld te hebben.
De delegatieleiders van de 15 NAVO-landen
plus Spanje kwamen samen in de ambassa
de van Canada, om hun houding ten opzich
te van het Zwitserse voorstel te coördineren.
In de middag widen alle 35 delegatieleiders
opnieuw voor een "informeel" treffen bij el
kaar komen.
In de wandelgangen van het congrescentrum
werd duidelijk dat Zwitserland zijn voorstel
om onmiddellijk te verdagen, in geen geval
al op de plenaire zitting van vandaag zou
doen.
Naar van de kant van de Zwitserse delegatie
werd vernomen, moeten eerst al die minis
ters en delegatieleiders die dinsdag door de
obstructie van de Poolse voorzitter niet aan
het woord konden komen, hun zegje zeggen.
De Franse minister van buitenlandse zaken
Cheysson behoort tot de ministers die daar
voor vandaag naar Madnd terugkeerde Ook
de Britse minister van buitenlandse zaken
Lord Carnngton, die dinsdag niet in de
Spaanse hoofdstad kon zijn omdat hg ver
plichtingen elders had, kwam vandaag in
Madnd aan.
De ballmgorganisatie van de geschorste Pool
se vrije vakcentrale Solidanteit heefi de 35
deelnemende landen in Madnd een stuk
doen toekomen waann het Westen wordt op
geroepen, zijn economische hulp aan Polen
tot de intrekking van de staat van beleg op te
schorten.
De in Zwitserland door de militaire macht
soverneming in Polen verraste leden van So
lidariteit Jerzy Grcbsky en Josef Chawala,
vertoefden gisteren in verband met de over
handiging van het stuk in Madnd.
In het document staat o.a. dat de afkondiging
van de staat van beleg op 13 december, in
strijd is met de grondwet, aangezien Polen
noch vanuit het buitenland noch door een
burgeroorlog werd bedreigd. Solidanteit
poogde noch het politieke systeem in Polen
te veranderen noch onder zijn internationale
verplichtingen uit te komen.
Evenmin was de vakcentrale schuldig aan de
economische ensis in Polen en de grote
schuld aan het buitenland. Zg heeft nimmer
geweld gebruikt, maar met het oog op de
starre houding van regenng en communisti
sche partg, staking gebruikt als enig wapen.
De Sowjet-Unie en andere landen in Oost-Eu
ropa hebben zich ondubbelzinnig gemengd
in de binnenlandse zaken van Polen. Aan de
hand van het oorlogsrecht zgn de elementai
re burger- en mensenrechten met voeten ge
treden.
Het Westen moet een economisch boycot te
gen het militair gezag in Warschau instellen
totdat de staat van beleg is ingetrokken en
de democratische en vakbondsrechten her
steld zijn Via Rode Kruis en katholieke kerk
moet de humanitaire en medicinale hulp aan
Polen doorgaan, aldus het stuk van de Pool
se ballingen
