c
c
c
Marinusvuur en as":
portret van een idealist
D
3
J-
Toneel over doven, Van derLubbe en een jong meisje
Podiumblik
-C
DINSDAG 9 FEBRUARI 1982
Kunst
LEIDEN Het Leidse theaterle
ven staat deze week op een
klein pitje.
De Leidse Schouwburg biedt al
leen maar één (uitstekende)
voorstelling op zaterdag
avond 13 februari. Het gaat
om de voorstelling 'Kinderen
van een mindere god' door de
Haagse Comedie. Het stuk
van de Amerikaanse auteur
Mark Medoff is bij de Haagse
première in december jl. en
thousiast ontvangen.
Uitgangspunt van Medoff is
niet zozeer het isolement,
waarin doven en slechthoren
den door hun handicap kun
nen verkeren alswel de be
voogding en isolatie, die hen
door de horenden wordt opge
legd. Parallel daarmee
vraagt hij aandacht voor de
communicatieproblemen met
betrekking tot de wijze waar
op doven en horenden elkaar
bejegenen. Om dit zo natura
listisch mogelijk te tekenen
voert Medoff o.a. twee slech
thorenden ten tonele alsmede
een dove hoofdrolspeelster,
die zich alleen in gebarentaal
kan uiten. Essentieel is daar
bij dat deze drie rollen niet il
lustratief werken maar een
volwaardige dramatische
functie krijgen, zodat het pu
bliek niet de kans krijgt door
sentimenteel gesnotter over al
die 'zielige' mensen de eigen
lijk problematiek op een af
stand te houden. Voor de
Haagse Comedie betekende
dat de keuze tussen het aan
trekken van slechthorenden
die de gebarentaal perfect be
heersen en het werken met ei-
gen mensen die zich moesten
bekwamen in gebarentaal en
ook anderszins perfect een ge
handicapte moesten 'spelen'.
Men heeft voor de laatste op
lossing gekozen en voor een
buitenstaander komt het re
sultaat bijzonder geloof
waardig over.
'De inzet en betrokkenheid van
met name Rick Nicolet, vrij
wel de hele avond zwijgend
en gebarend op het toneel en
daarbij toch in staat een
overtuigend karakter neer te
zetten, is boven elke kritiek
verheven', meldde deze krant
naar aanleiding van de eer
ste voorstelling. Medoffs tech
niek komt overigens overeen
met de succesformule van
Tennessee Williams in 'Gla
zen speelgoednostalgische
herinneringsbeelden op basis
van een persoonlijke gene
genheid rijgen zich aaneen
tot een doorlopend verhaal,
gezien door de bril van een
verteller. Medoff maakte ech
ter van zijn verteller ook de
centrale figuur in het stuk en
schiep daarmee een rol waar
in Willem Nijholt al zijn vir
tuositeit aan de dag kon leg
gen. De regie van Jo Dua
richtte zich vooral op een deli
cate behandeling van het on
derwerp. Aan te bevelen dus
'Overtijd' is de titel van de pro-
duktie van theatergroep
'Kweenie', waarvan in de
cember al enkele voorstellin
gen in het LAK-theater zijn
gegeven. Deze produktie over
de angsten van een jong meis
je voor een eventuele onge
wenste zwangerschap gaat
donderdagavond 11 februari
op dezelfde LAK-zolder in
première. Deze ongeveer een
uur durende produktie be
staat uit een aantal korte scè
nes en is uit de (Leidse) groep
zelf door middel van improvi
saties en discussies ontstaan-
Voor het verzorgen van mu
zikale intermezzi, waaronder
een gedeelte disco, en de bege
leiding van een aantal liedjes
heeft men een uit scholieren
en studenten bestaande band
aangetrokken. In dit als vor
mingstheater bedoelde stuk
blijft overigens open of het
meisje Els nu wel of niet tn
verwachting is. Drie parallel-
scènes (op school, thuis en bij
een bureau voor seksuele
voorlichting) tonen drie ma
nieren van voorlichting, die
alle drie op een bepaalde ma
nier falen. Wanneer door een
aantal daaropvolgende scè
nes duidelijk tvordt, dat Els
mogelijk zwanger is gaat het
stuk vooral over de verschil
lende reacties vanuit haar
omgeving: haar vriendin,
haar ouders, haar vriendje.
Volgens een eerder in deze ko
lommen geplaatste recensie
betreft het een geslaagde pro
duktie, waarin vlot en tekst-
vast gespeeld wordt. Het gro
te aantal decorwisselingen in
LEIDEN/AMSTERDAM
In het LAK-theater
wordt vrijdagavond a.s.
een voorstelling gege
ven van "Marinus, vuur
en as". Een stuk over
de Leidse metselaar
Marinus van der Lub-
be, wiens protestdaad,
het in brand steken van
het Rijksdaggebouw
(1933) zulke verstrek
kende en rampzalige
gevolgen had. Toneel
groep Hooker speelt dit
stuk van de Duitser Pe
ter Hille sterk en over
tuigend, zonder veel
omhaal.
Hille noch Hooker hebben zich
gewaagd aan een interpreta
tie van de, nog steeds wat
duistere, feiten: uitgangs
punt voor het stuk waren o.a.
rechtbankverslagen en dag
boekfragmenten van Van der
Lubbe. In het eerste gedeelte
wordt een beeld geschetst
van Van der Lubbe, een heel
wat duidelijker beeld dan dat
wat de meeste mensen van
hem hebben, nl. als een kin
derlijke naïeveling die geen
flauw benul had van politiek,
als hij maar een daad kon
stellen.
Na de pauze komt de rechtszit
ting aan de orde. "Marinus,
vuur en as" is daarmee zowel
een persoonlijk verhaal als
een dokument van een woeli
ge tijd geworden. Van der
Lubbe behoorde tot een
groep communisten die, ver
bijsterd over de apatie van de
300.000 werklozen, meende
dat een "teken" voldoende
zou zijn om hen op te wekken
tot de verwachte opstand.
Door zijn invaliditeit, slecht-
ziendheid ten gevolge van
een arbeidsongeval, en de
daarbij horende invali-
diteitsuitkering, kon Van der
Lubbe zich vrijelijk begeven
naar plaatsen waar arbeids
onrust heerste om te agiteren
en kon hij lange voetreizen
naar het buitenland maken.
In Berlijn besloot hij dat het
tijd was om het teken te ge
ven.
Na drie mislukte pogingen om
brand te stichten, stak hjj op
27 februari 1933 het Rijksdag
gebouw aan. De diverse klei
ne brandjes in het gebouw
deden de brandweer de grote
brand in de grote zittingszaal
over het hoofd zien. Deze
brand, zes dagen voor de ver
kiezingen, bleek een machtig
wapen voor de nazi's.
Zij bestempelden de brand tot
communistische samenzwe
ring en lieten duizenden
communisten en andere ge
vaarlijke tegenstanders op
pakken; de grondwet werd
buiten werking gesteld. Door
deze propagandamachine en
het feit dat werkelijke oppo
sitie ontbrak, wonnen de na
zi's een absolute meerder
heid by de verkiezingen. Van
der Lubbe werd na een
maandenlang proces ter
dood veroordeeld onder een
wet die speciaal voor hem
met terugwerkende kracht in
werking was gesteld.
Zijn vier medebeklaagden, on
der wie de Bulgaarse com
munistenleider Dimitroff,
werden wegens gebrek aan
bewijs vrijgesproken, alhoe
wel niet direkt vrijgelaten.
Voor de communisten een
enorme overwinning, daar de
nazi's er alles aan deden Van
der Lubbe af te spiegelen als
een instrument van commu
nistische samenzweerders.
Velen waren er echter van over
tuigd dat de nazi's zelf de
brand hadden aangestoken,
met al dan niet bewuste me
dewerking van Van der Lub
be. Deze mening werd naar
voren gebracht in het door de
communist Münzenberg ge
schreven Bruinboek, waarin
'Overtijd' wordt in dezelfde
recensie een kleine dissonant
genoemd. Het stuk is speciaal
bedoeld voor jongeren van
dertien tot zestien jaar.
De groep Hooker speelt vrijdag
avond 12 februari in het
LAK-theater Peter Hilles
'Marinus, vuur en as', een
stuk over de Leidenaar Mari
nus van der Lubbe, die er van
werd verdacht in 1933 de
brand in het Rijksdag ge bouw
tn Berlijn te hebben aangesto
ken. Elders op deze pagina
meer over deze produktie.
Onder reductie
l'.C. Rosier
Het Haarlems Straattheater
speelt zondagmiddag 14 fe
bruari op de LAK-zolder 'Die
twee lijken op elkaar', een
kindermusical voor kinderen
vanaf ongeveer zeven jaar.
De musical gaat over Evert-
Jan en Sjonnie. die op het eer
ste gezicht weinig met elkaar
gemeen hebben Maar wal er
tijdens een schoolkamp al
niet gebeurt..
hij ter ondersteuning van zyn
beweringen menige verval
sing aanbracht. Dat Van der
Lubbe tijdens zijn proces er
apatisch bijzat, kwam vol
gens hem doordat hij onder
de drugs zat om hem het
spreken te beletten.
Anderen menen dat Van der
Lubbe, die anders altijd wel
bespraakt was, geknakt was
door het besef de nazi's al
leen maar in de kaart ge
speeld te hebben. Op zijn te
ken was overigens door de ar
beiders in het geheel niet ge
reageerd. Van der Lubbe wist
dat hij dood moest, en ver
langde naar het einde van de
poppenkast.
In de voorstelling van Hooker
wordt geen poging gedaan
het raadsel te ontrafelen. Men
gaat er van uit dat Van der
Lubbe in zijn eentje de brand
heeft aangestoken, maar laat
in het midden of hij alléén
verantwoordelijk was voor
zijn daad, of dat hij daar door
agenten van communistische
dan wel nazistische groepen
toe was aangezet.
Het stuk toont Van der Lubbe
als een idealist met wel dege
lijk een bepaalde visie, een
communist die tot daden wil
de overgaan vanuit de idee
dat dat de enige juiste weg
was. En passant probeert de
Ernst Zwaan en Henk Uiterwijk in "Marinus, vuur en as".
auteur de beschuldiging van
Münzenberg te weerleggen
dat Van der Lubbe homose-
xueel geweest zou zijn.
"Marinus, vuur en as" is een
boeiende voorstelling, die de
toeschouwer veel informatie
geeft: hij/zij hoeft niet van de
bovengeschetste omstandig
heden af te weten om een in
zicht in de situatie te krijgen.
De hoeveelheid informatie is
door de auteur goed gedo
seerd, er is geen sprake van
overvoering. Bovendien
wordt zonder uitzondering
sterk gespeeld, met een uit
stekende Ernst Zwaan in de
titelrol. Vooral in het eerste
gedeelte vinden veel scène
wisselingen plaats, die echter
vloeiend verlopen. Ondanks
het feit dat 5 van de spelers
telkens een andere rol moe
ten vertolken, is niets te mer
ken van gehaastheid of on
rust achter de schermen we
gens het omkleden. Het sobe
re toneelbeeld, een wit speel
vlak met witte achterwand,
wat stoelen en tafels, sluit
goed aan bij de sfeer van de
voorstelling.
JACQUELINE MAHIEU
Bioscopen
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Een moordverjaar-
dag", da. 14.30, 19.00 en 21.15 uur, zo.
14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur, 12 jr.
Nachtvoorstelling: "Black belt Jones",
vr. en za. 23.30 uur, 16 jr.
CAMERA (124919): "Lily Marleen", da.
19.00 en 21.15 uur, 16 jr.
Kindermatinee: "Sjors en Sjimmie in
het land der reuzen", za., zo. en woe.
14.30 uur.
Nachtvoorstelling: "Murder by death",
vr. en za. 23.30 uur, 16 jr.
LIDO 1 (124130): "Dr. No", da. 14.30.
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, 12
jr.
LIDO 2: "Killers van Parijs", da. 19.00
en 21.15 uur, do., vr.. ma. en di. ook 14.30
uur, 12 jr.
Kindermatinee: "Frank en Frey", za. en
EURO 1: "Twee vorstinnen
vorst", do., vr., ma. en di. 13.30,18.30 e
21.00 uur, za. en woe. 18.45 en 21.15 uu
zo. 16.15, 18.45 en 21.15 uur, al.
Kindermatinee: "London
za., zo. en woe. 13.45 uur.
Nachtvoorstelling: "Het huis met de
pantserkluis", za. 24.00 uur, 16 jr.
EURO 2: "Raiders of the lost ark", da.
13.30, 18.30 en 21.00 uur, zo. 13.30,16.00,
18.30 en 21.00 uur, 12 jr
Nachtvoorstelling: "Meisjes die zich
voor alle nummertjes lenen", za. 24.00
uur. 18 jr.
EURO 4: "Ik ben Joep Meloen", da.
13.45 uur. al.
"Garantie tot de hoek", da. 18.30 en
21.00 uur, za. 19.00, 21.30 en 24.00 uur,
zo. 16.30, 19.00 en 21.30 uur, 16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717-4354)
GREENWAY: "Stir Crazy", vr. 19.30 en
21.30 uur. za. 16.00, 19.30 en 21.30 uur,
zo. 15.30 en 21.30 uur, woe. 16.00 uur, 12
jr.
"La banquière", zo. 20.45, di. en woe.
20.30 uur. 16 jr.
Kindermatinee: "Dik Trom weet raad",
za. 14.00 uur, zo. 13.30, woe. 14.15 uur
Bioscoop Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075)
CITY 1: "Ik ben Joep Meloen", da.
14 45, 18.45 en 21.15 uur, al
CITY 2: "Buddy goes west", da. 14.45
(beh. za. en woe 18.45 en 21 15 uur. al.
Kindermatinee: "Circus op stelten", za.
en woe 14.30 uur
CITY 3: "Endless love", da. 14.45, 18.45
en 21.15 uur, al
CITY 4: "Virus", da. 14.45.18.45 en 21.15
uur, 16 jr.
Exposities
19.00 en 21.15 i
jr.
i. ook 16.45 t
12
LIDO 4: "Ik ben Joep Meloen", da.14.30,
19.00 en 21.15 uur, zo. ook 16.45 uur, al.
STUDIO (133210): "The french lieute
nant's woman", da. 14.30. 19.00 en 21.15
uur. zo. ook 16.45 uur. 12 jr.
TRIANON (123875): "Het mysterie van
de zwarte kat", da. 14.30, 19.00 en 21.15
uur. zo. 14.15, 16.30, 19.00 en 21.15 uur,
12 jr
REX (125414): "Here name was Lisa",
da 14.30. 19 00 en 21 15 uur, zo. 14.15,
16.30. 19 00 en 21.15 uur. 16 jr.
Nachtvoorstelling: "Intiem gefluister",
za. 23 30 uur. 16 jr.
Scheepvaart
Scheepvaartinformatie over
de grote en kleine vaart
kunt u van maandag tot en
met vrijdag telefonisch ver
krijgen via nummer
071-144941, toestel 218. Bel
len tussen 9 en 12 uur.
Rijksmuseum voor Volkenkunde
Steenstraat 1, t/m 3/10, "Indianen van
Mexico, Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden", ma. t/m za. van 10-17 uur,
zo. en feestdagen van 13-17 uur.
Galerie Denise Stephan - Bakker-
steeg 18-20, tentoonstelling Bas
van der Poll, aquarellen en gra
fiek, t/m 21/2, vr. za. zo. van 13.30-
17.30 uur.
Leiderdorp - Gemeentehuis, expositie
van Alex Hakkaart, aquarellen, t/m 9/2,
ma. t/m vr. van 8 tot 17.30 uur en do. van
19-21 uur.
Oegstgeest - Kunstcentrum Lange-
voort. Lange Voortplein 1, expositie van
werken van Jan Golsteyn; Lia Hoek-
Hannessen; Henny van Oosten-van
Kampen; Jan Treffers, tot 10/2, di., woe.,
do., vr 13.30-17.30 uur, vr. 19-21 uur. za.
13-17 uur
Stedelijk Museum De Lakenhal Oude
Singel 28-32, t/m 7/2, tentoonstelling van
werken Bakker Korff, Cornet en Ringe-
Waaggebouw - t/m 14/2, tentoonstelling
"Landschap/Natuurbeleving in de mo
derne kunst", ma. t/m za. van 10-17 uur.
Art-tea-house De Oude Rijn - Stille Ma
re 4, t/m 21/2, tentoonstelling van aqua
rellen en litho's van Lies Valerius, di. t
m za. van 10-17 uur do. tot 21 uur. zo
11-17 uur
Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat,
febr., tentoonstelling van kinderboeken
voor de leeftijdsgroep van 0-4 jaar, ma.,
woe., do. van 10-20.30 uur., di.. vr. van
10-16.30 uur en za. van 10-13 uur.
Openbare Bibliotheek - Nieuwstraat 4,
t/m 15/3, tentoonstelling van wandkle
den van Annelies van de Beek - Meu-
lenbrug.
Voorschoten - Cultureel Centrum, tot
20/3, expositie van prenten van M C.
Escher, ma t/m vr van 14-17 uur.
Ziekenhuizen
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van
dinsdag 13.00 uur tot woensdag
13.00 uur (Diaconessenhuis) en van
vrijdag 13.00 uur tot zaterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis doorlopende be
zoektijd van 16.00 uur tot 20.00 uur; met
uitzondering van:
- de kinder- en jongerenafdeling: dage
lijks van 14.00 uur tot 19.00 uur.
- de afdeling intensieve zorg: uitsluitend
na overleg met het hoofd van de afde
ling.
Sportmedisch Advies Centrum:
blessurespreekuur: Elisabethzie-
kenhuis Leiderdorp, 's maandag.'
van J9.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabeth-Zlekenbuls:
Volwassenen: dagelijks van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur.
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
12.00 uur, van 14.00-14.45 uur en
van 18.30 19.30 uur.
Kraamafdeling: dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling: dagelijks van
15.00-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking): dagelijks
van 14.15-14.45 en van 19.00-19.30
Intensieve verpleging: dagelijks
van 14.00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten (behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt:
Elke dag: 14.15-15.00 uur en 18.30-
19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18.00-19.00 uur
Praematurenafdeling dagelijks
van 14.30-14.45 uur en van 18.30-
18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi
ge hiervoor speciale kaarten ver
strekken.
Bezoektijden Kinderkliniek:
Dagelijks: 15.00-15.45 uur en 18.30-
19.00 uur.
(alleen voor ouders van kinderen kan er
een afwijkende tyd afgesproken wor
den met de hoofdverpleegkundige).
Bezoektijden kinderafdeling.
Elke dag: 14 15-15.00 uur en 18 30
19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le «en 2e klas 11-11.30
uur; 13.30-14.15 uur en 18.30-19.30
uur; 3e klas: 13.30-14.15 uur en
18.30-19.30 uur. Kraamadeling
13.30-14.45 uur alleen voor echtge
noten 19-20 uur. Kinderafdeling
voor ouders 18.00-18.30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder var
vliegverkeer van en naar Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel. 020-
175000).
op eik een lepeltje v
u wel goed moet laten
uitlekken Schep t"
op een lepeltje ho
en sla de deeglapje»
ekrtjgen Leg ze op e.
C'.*Z
c(QudcLieuius
9 februari 1982
Honderd jaar geleden stond in
de krant:
Gisteren werd aan de Kon.
Ned. Grofsmederij te Leiden de
kiel gelegd van een schroef-
stoomschip voor den heer Ou-
werkerk te 's-Hertogenbosch en
bestemd voor sleepdienst op den
Rijn
Bij een dominee te 's-Gra-
venhage vervoegde zich dezer
dagen een vrouw met het ver
zoek of de heer des huizes eens
bij een zieke wilde komen. Toen
de dienstbode, die het verzoek
aan dominee had overgebracht,
in de gang terugkwam, was de
vrouw verdwenen... met de jas
en de parapluie van den huis
heer.
Uit Amerika wordt het over
lijden bericht van een beroem
den Noordpoolreiziger, name
lijk van Hayes, die omstreeks
het jaar 1860 een van de merk
waardigste ontdekkingstochten
in de Noordpoolstreken volvoer-
de. Hij was bij die gelegenheid
tot over den 81 sten Noorder-
breedte-graad doorgedrongen
en had de beroemde open Pool-
zee aanschouwd Het verhaal
van zijne ontdekkingstochten is
algemeen bekend en tn vele ta
len vertaald
In den zoólogischen tuin in
het Regentspark te Londen
wordt de geboorte van een jon
gen olifant verwacht. Het En-
gelsche tijdschrift "Land and
Water" maakt de opmerking,
dat. voor zover bekend is, nootf,
althans zeker met in de laatste
eeuwen, tn Europa een olifant
geboren is.
Vijftig jaar geleden:
Een gevaarlijke krankzinni
ge heeft Zaterdag een deel van
Washington in rep en roer ge
bracht door vanuit ztjn auto op
mensehen tc schieten. Donder
dagavond schoot hij een zeke
ren Gorton in zijn woning dood
en later in den avond verwond
de hij een 18-jarig en een 16-ja-
rig meisje door eveneens plotse
ling op haar te schieten Zater
dagavond was een bakker, die
in de deur van zijn bakkerij
stond, het slachtoffer De bak
ker overleed ter plaatse Met
zijn auto wist hij nog eiken keer
te ontvluchten. Voor zoover men
kon nagaan nam hij ztjn toe
vlucht in de rustige wijk, waar
in de ambassades en legaties
gevestigd zijn, welke wijk tn
den nacht van Zaterdag op
Zondag door de politie geheel is
afgezocht, maar zonder resul
taat.
