Martin Niemöller negentig Vrijheid in gevaar" ■c WA! Paulides: jaar zitten-blijven -C J Een kerkleider in woord en daad Velema over Wet Gelijke Behandeling D- "Ik heb een andere rol bij Leiden" WOENSDAG 13 JANUARI 1982 Geestelijk leven (Van onze redactie geestelijk leven) De Reformatie in Duitsland eert deze week een van haar bekendste voormannen: de vroegere kerkpresident do minee Martin Niemöller. Hij wordt morgen negentig jaar. Een kerkelijk leider van vergelijkbaar formaat heeft het tegenwoordige Duitse protestantisme niet voortge bracht. Niemöller was een verklaard tegenstander van het nationaal-socialisme en na de tweede wereldoorlog heeft hij zich steeds een onvermoeibaar strijder van een 'vrede zónder wapens' betoond. Een consequent chris- ten^pacifist. Niemöllers ontwikkeling naar het pacifisme is geen rechte weg ge weest. Op 14 januari 1892 in Lippstadt (Westfalen) geboren als zoon van een kerkelijk voorganger, koos Niemöller na zijn studietijd een beroep dat in niets wees op zijn latere loopbaan in de kerk. Hij werd militair. In de eerste we reldoorlog deed hij dienst op een schip van de keizerlijke marine. Hij bracht het zelfs tot comman dant van een onderzeeër in de Middellandse Zee. Na de vierjarige wereldoorlog be gon Niemöller aan een theologi sche studie. Politiek bleef de vroegere marine-officier uitge sproken 'rechts' staan. In het be gin koesterde hij nog enige sym pathie met het opkomende natio naal-socialisme. Maar toen in 1933 Adolf Hitler aan de macht kwam, doorzag Niemöller als een van de eersten in de Duitse Evangelische Kerk, dat de nieu we machthebbers, de nazi's, het land in het verderf zouden stor ten. Als man van 42 jaar werd Martin Niemöller de leider van een stro ming in de Evangelische Kerk die het met de nazi's niét op een akkoordje wilde gooien, maar de onmenselijkheid van het Hitler- regime aan de kaak stelde. Die stroming werd bekend als de 'Bekennende Kirche'. Weigering Dr. K. E. H. Oppenheimer, vroeger hervormd universiteitspredikant in Leiden, oordeelt in zijn boek 'In de tijd der catastrofen' (1980) over de 'Bekennende Kirche' vrij positief. Oppenheimer zelf week na het aan de macht komen van Hitier uit naar Nederland. Men heeft de 'Bekennende Kirche' wel verweten, dat haar verzet al leen maar kérkelijk verzet was, een strijd voor het eigen bestaan, een kerk die zichzelf verdedigde en niét de slachtoffers van Hitier. Als dat werkelijk het geval was geweest, zou Oppenheimer zelf nooit predikant zijn geworden. Ten overstaan van de totalitaire staat betekende de weigering van de 'Bekennende Kirche' om zich te laten gelijkschakelen - alléén de kerk weigerde - voor Oppenheimer zuiver 'politiek verzet'. Niemöller vertelde een kleine groep academici eens, dat Hitier hem in het bijzijn van Goebbels en Goering had gevraagd - dat was in januari 1934 waarom de kerk toen ineens aan politiek be gon te doen, terwijl ze dat vroe ger nooit deed. Het antwoord van Niemöller was: Wij kunnen de zonden der vaderen niet terwille van u voortzetten" Dat de nazi-leiders het verzet van de kerk aanvoelden als een be dreiging van hun macht, bleek wel uit de arrestatie van Niemöl ler. Van 1939 tot 1945 heeft hij in Zijn strijd tegen de geest van de tijd gaf Martin Niemöller na de oorlog niet op. Als voorzitter van de regionale kerk van Hessen- Nassau verzette hij zich tegen het opkomende felle anti-com- munisme in de Bondsrepubliek. Ook de Duitse herbewapening vond in hem een overtuigd te genstander. De soldatenoplei- ding noemde hij eens een 'hoge school voor beroepsmisdadi gers'. Van de Duitse afdeling Van de 'Internationale van Dienst weigeraars' werd Niemöller voorzitter. Geen gelegenheid liet hij voorbijgaan om te proteste ren tegen de kernbewapening. Hoewel hy geen communist is, reisde hij op het hoogtepunt van de 'koude oorlog' tussen Oost en West meermalen naar de Russi sche hoofdstad om voor de vrede te pleiten. In 1966 en 1977 be zocht hij ook Noord-Vietnam. De Sowjet-Unie onderscheidde de Duitse dominee met de Lenin- vredesprijs en ook de Duitse De mocratische Republiek (Oost- Duitsland) kende hem verschil lende onderscheidingen van ver dienste toe. Daarmee zette Niemöller zich ook wel in de verdachte hoek. Maar hij bleef zijn onafhankelijke weg gaan om bij de brandpunten van het politieke gebeuren, naar ei gen vermogen en inzicht, de vre de te dienen en het traditionele vijandsdenken te doorbreken. Ondanks alle respect en waarde ring was Niemöller in de Bonds republiek Duitsland lange tijd een heftig omstreden man. In zijn eigen kerk was dat niet minder het geval. Zijn radikale opvat tingen riepen soms vragen op die binnen en buiten het kerkvolk diepgaande tweespalt veroor zaakten. Uiteindelijk vond hij er kenning als een van de grote zo nen t>an het land. In 1971 viel hem een hoge Westduitse onder scheiding ten deel. het Grootkruis van de Orde van Verdienste. Symbool In de jaren zestig is Niemöller voorzitter geweest van de We reldraad van Kerken. Toen kreeg hij, voorzover hij dat nog niet had, internationale bekendheid. Ook in deze functie liet hij zijn pacifistische opvattingen niet op dood spoor zetten. Hij droeg ze uit door dik en dun. De hoogbejaarde kerkleider moet zich nu uiteraard ontzien, maar hij leidt zeker geen teruggetrok ken leven. Van alles is hij nog steeds goed op de hoogte. De an ti-kernwapenacties hebben zijn volle instemming. Hij gaf zich onmiddellijk op als lid van de nieuwe vredesbeweging in West- Duitsland. Die eert hem als haar 'geestelijke vader'. Niemöller i$ het symbool voor een kerkelijke mentaliteit die zich niet bij de feiten en ontwikkelin gen in de samenleving kritiekloos neerlegt. Een christen ook van de daad. Zijn geloof inspireerde hem om aan het getuigenis van het evangelie tegen destructieve machten moedig en rechtuit stem en steun te geven. Bisschop Simonis van Rotter dam zal de pastorale raad van zijn bisdom in april, als de be groting ter sprake komt, inlich ten over zijn voornemen om de subsidies aan enkele landelijke instellingen te staken. De bis schop erkende deze week in de vergadering van de raad, dat de gelovigen zeker recht hebben op informatie van zijn kant. Hij wilde nu nog niet inhoudelijk in het openbaar op de zaak ingaan. De bisschop liet in december het Economencollege van de bis dommen weten, dat hij de subsi dies aan de Raad van Kerken, het omroeppastoraat en het studen tenpastoraat wilde beëindigen. Inmiddels heeft hij positief ge reageerd op een verzoek van de rooms-katholieke leden in de Raad van Kerken tot een ge sprek. Bovendien zal kardinaal Willebrands weer een begelei dingscommissie voor het om roeppastoraat instellen. De pastorale raad wilde graag we ten, hoe het subsidiebeleid van het bisdom tot stand komt en of de bisschop hierin zomaar kan veranderen, zonder de raad. de priesterraad en de vergadering van dekens te raadplegen, men zal het bestuurscollege van het bisdom vragen, hoe het de plaats en functie van de pastorale raad ziet. Professor W. H. Velema, hoogleraar in de ethiek aan de christelijke gereformeerde theologische hoge school in Apeldoorn, vindt het in gediende ontwerp voor een Wet Gelijke Behandeling ('anti-dis- criminatiewet') een gevaar voor de vrijheid van godsdienst, de vrijheid van vereniging en de vrijheid van meningsuiting. Op een in Amersfoort gehouden voorlichtingsdag van de Evange lische Alliantie baseerde hij het verzet van christelijke groeperin gen tegen dit wetsontwerp op de grondwet én op de plicht om God te dienen 'naar zijn Woord'. Deze wet die nog niet bij de Tweede Kamer is ingediend - wil onrechtvaardig onderscheid tussen mensen verbieden. Voor al strengere orthodoxe protes- Minachting tanten hebben bezwaren tegen zo'n wet. Zij achten echtschei ding, buitenechtelijke relaties, ongehuwd samenwonen en om gang tussen homofielen in strijd met de christelijke normen. Als de wet wordt aangenomen, kun nen besturen van scholen, be jaardenhuizen of jeugdclubs bij voorbeeld gemakkelijk van dis criminatie worden beschuldigd bij sollicitaties ho mofielen of mensen die onge huwd samenleven afwijzen. Dwang "Wij wijzen de dwang af, dat wij homofielen en ongehuwd sa- menlevenden op alle posten zou den moeten accepteren", zei dr. Velema. "Met name bij het on derwijs willen wij de vrijheid hebben om onze kinderen te la ten vormen door mensen die le ven naar de in onze kringen aan vaarde normen". "Het grieft de orthodox-protestant se groeperingen, dat het ze on mogelijk wordt gemaakt, naar hun overtuiging te handelen. Zij moeten zich in het openbare le ven gaan richten naar nieuwe normen, die ze uit kracht van hun geloofsovertuiging moeten verwerpen. Niet alleen propa geert de overheid op deze wijze de nieuwe zedelijkheid. Ze wordt zelfs aan alle burgers als verplichtende norm opgelegd bij hun werken op bijna alle terrei nen van de samenleving". Het verwijt van discriminatie aan het adres van mensen die bijbel se normen willen hanteren wees de Apeldoornse ethicus af. "Dat is een aanval waaruit minachting spreekt voor iemands geloof sovertuiging". Dat aan de zedelij ke gevolgen van die overtuiging recht en ruimte worden ontzegd, zag dr Velema als een aanslag op het beginsel van vrijheid van godsdienst Verenigingen die homofielen wil len helpen om tot een andere le venswijze te komen hebben onder deze wet geen toekomst meer. ver wachtte professor Velema. "De overheid die zó'n wet toestaat draagt het karakter van een tota litair regime". Sport Beroepingswerk. Hervormde Kerk: beroepen te Brouwersha- ven-Zonnemaire D Schneider Den Dolder; aangenomen naar Heino (Ov.) kandidaat mevrouw F. Bergsma-Haverschmidt Am sterdam. het beroep door de clas sis (regio) Leiden tot predikant voor het Academisch Zieken huis te Leiden kandidaat me vrouw M Terlouw-Sterk Utrecht, het beroep door de sy node tot secretaris van de Raad voor de Herderlijke Zorg en de Raad voor de zaken van Kerk en Gezin W R. van der Zee Den Haag Gereformeerde Kerken: beroepen te Joure C W. Kempenaar Utrecht, te Rijnsburg J. Cziria Wienngerwerf. Christelijke Gereformeerde Ker ken: beroepen te Drachten J. Westerink Urk. Onderzoek Het Landelijk Verband van Com missies van Beheer van de Gere formeerde Kerken in Nederland laat het Instituut voor toegepast sociaal-wetenschappelijk Onder zoek van de Vrije Universiteit een onderzoek instellen naar de bereidheid van de gereformeer den om hun kerk financieel te steunen. De commissies van be heer willen weten, hoe in deze tijd van economische teruggang de kerkelijke inkomsten zich gaan ontwikkelen. Volgens het jaaroverzicht van de Lutherse Wereldfederatie in Ge- nève zijn er in de hele wereld nu ongeveer 70 miljoen lutheranen. Dat betekent een stijging van 100.000 in een jaar. De 97 luther se kerken die bij de federatie zijn aangesloten tellen 54 miljoen le den. De groei zit vooral in Azië en Afri ka. In Europa en Latijns-Ameri ka blijft het aantal lutheranen da len De patriarch van Alexandrié, Ni- kolaos Vi, heeft de 'grote ortho doxe synode' voorgesteld, het bisschopsambt in de orthodoxe kerken ook open te stellen voor gehuwde priesters. De orthodo xe kerken hebben altijd gehuw de priesters gekend, naast celiba- taire monniken en bisschoppen. De bisschoppen zijn tot nu toe steeds uit monniken en onge huwde priesters gekomen. Nee, Peter Paulides zal niet moe worden in het rondreizende circus waarvoor Parker Leiden gedurende een week of twee doorgaat. Daar krijgt de 26-jarige fysiotherapeut namelijk doodeenvoudig de kans niet voor, want nu al weet-ie zeker dat hij noch in Madrid, noch in Kiev één seconde in het veld zal staan, uiterste noodgevallen daarge laten. Zijn rol zal zich, traditiegetrouw onderhand, beperken tot die van bankzitter met slechts een aanmoedigende functie. Inlopen, zit ten, opbeuren, een helpende hand reiken en weer omkleden, dat is het wel zo'n beetje, dit huidige seizoen. Zo op het oog een weinig bevredi ging schenkende taak, maar wie denkt dat de immer goedgeluimde Paulides onder het niet-spelen gebukt gaat slaat de plank volledig mis. Opmerkelijk genoeg heeft de nummer tien van Leiden het uitste kend naar zijn zin bij de club die hij twee jaar geleden, notabene omdat hij juist dat zitten beu was, verruilde voor de Trotters. Wat is er dan zo ten goede gekeerd dat hij, terug bij zijn eerste liefde, nu wél telkens opgeruimd op zijn vaste stek plaatsneemt? LEIDEN - Vandaag begint Parker Lei den, Neerlands vertegenwoordiger in de Europa Cup II basketbal, aan zijn 'rondrit' door Europa. Morgen spelen in Madrid, vrijdagmiddag terug uit Spanje. Uitpakken, inpakken en zater dagochtend doorvliegen naar Moskou. Zondag vervolgens verder met de trein naar Kiev alwaar het Leidse gezelschap maandag arriveert. Dinsdag spelen, woensdag de 800 kilometer terug naar de Russische hoofdstad en donderdag via Frankfurt weer naar Schiphol. Dui zenden kilometers voor twee keer veer tig minuten basketbal. Een uitermate vermoeiende trip waarbij ook nog eens een temperatuursverschil van een graad of 35 (Madrid +10, Moskou -25) de spelers parten kan gaan spelen. De enige Leidenaar (en meteen ook de eni ge echte) die zeker niet heet of koud wordt van het in- en uitstappen is Peter Paulides. Hij kijkt, gewoontegetrouw inmiddels, rustig toe. En lacht eens. Nog een lichtelijk nahijgend van opnieuw een pittige Boot-trai ning (daar wordt-ie wel moe van) slaat hij terug naar vorig jaar, naar een zwarte bladzijde in zijn overigens mooi gevulde basket- balboek. Na Bonaventura, BS Leiden, Mercasol, het Neder lands jeugd- en militaire team en twee jaar stage bij Parker keerde Paulides terug bij de Trotters. Met het vaste voornemen om het jaar daarop, ditmaal beter gepre pareerd, zijn rentree te maken in de eredivisie, desnoods in Dor drecht of Amstelveen. In novem ber evenwel sloeg het noodlot toe. Op de training ging hij, tij dens een spelletje één tegen één, finaal door zijn linkerknie. De diagnose: een dubbele meniscus en afgeknapte kniebanden. De remedie: topsport verder maar vergeten. Schaken Een ander zou het, bij zo'n zware blessure, verder opgeven en gaan coachen of schaken. Zoniet het 'karakter-mannetje' Pauli des. Die meldde zich in januari bij de specialist, hoorde dat er hoop was en dat hij in maart on der het mes kon. Dat kwam ook Leiden-manager Blom ter ore. Een jaar daarvoor ketste een ver binding op het allerlaatste mo ment onplezierig af, maar tot zijn eigen niet geringe verbazing klopte de nummer twee van Ne derland opnieuw bij hem aan. Hij was immmers zwaar gebles seerd en had 'slechts' hoop op beter. "Het was", zegt hij lachend, "een wel zeer merkwaardige contract bespreking in mei. Ik hinkelde notabene op krukken binnen waarop Koos van Eek (penning meester red.) gekscherend vroeg of ik voor De Sleutels kwam. Nou, daar leek het inderdaad op. Maar hoe dan ook, ze wilden me hebben, met gips en al, en er van uit gaande dat ik in de loop van het seizoen weer honderd pro cent fit zou worden. Een gok van hen. want ik kon op dat moment niet garanderen of ik ooit nog fat soenlijk zou kunnen lopen". Twijfels daarover heeft Peter Pau lides nog genoeg gehad. Een maal uit het gips meldde de 1.86 meter lange spelverdeler zich aan bij AV Holland om daar, in het kader van zijn revalidatie, in het krachthonk en op de kunst- stofbaan te overzomeren. En hoewel hij toen tegen iedereen riep hoe lekker het wel niet ging bracht een alweer met vocht vol gelopen knie hem vaak tot wan hoop, maar van ophouden wilde hij toch niet weten. Nog behoor lijk in de versukkeling meldde hij zich vervolgens op Leidens' eerste training alwaar het force- ren opnieuw een aanvang vond. Tenslotte deed-ie het dan toch maar een tijdje rustig aan, kwam noodgedwongen in burgerkloffie zijn collega's op de trainingen aanmoedigen. Maar nu, een paar maanden later, kan hij de ring bijna weer raken. "Ja, het gaat de laatste weken uit stekend. Ik kan op de training bijna weer voluit gaan, heb prak tisch geen last, draai volwaardig mee. En ik denk dat ik daarmee ook meteen aan de gestelde eisen voldoe. Want eerlijk gezegd ge loof ik niet dat ze me hebben aangetrokken om Mitch Plaat of Emill Hagens af en toe te vervan gen. Dat koppel is veel te sterk. Volgens mij is er een andere re den. Zonder onbescheiden te worden kan ik toch wel zeggen dat ik me ten alle tijden positief opstel en zo'n iemand hebben ze gewoon nodig. Iemand die de sfeer ten goede kan beinvloeden, die zich helemaal voor het team inzet. Nou, in die rol wil ik me momenteel graag schikken, dat gaat me goed af. Ik heb wel zo veel eigendunk om te zeggen dat wat dat betreft ook de Paulides- sen, net als de Plaats' op een an der gebied, dun gezaaid zijn. En wat moet ik anders?" Investeren Helemaal herstellen "Ja precies, dat is het uitgangspunt, daarom maak ik me niet druk over speel tijd. Ik beschouw dit seizoen als een overbruggingsjaar. Weer vol ledig fit worden, dat is het aller belangrijkste. Daarnaast probeer ik, door keihard te trainen, alvast te investeren in het volgend jaar. Dan wil ik namelijk wel degelijk een kans afdwingen, gesteld ten minste dat ik blijf. Kijk, als ik weer helemaal de oude ben, neem ik natuurlijk niet zonder meer genoegen met een vaste plaats op de bank. De situatie is dan totaal anders, dat spreekt voor zich zelf. Als ze me vragen wil ik het daar met Ton Boot ook over hebben. Wat verwacht hij van me. En dat moét meer zijn dan nu. Anders doe ik het echt niet." Voorlopig hobbelt Peter Paulides opgewekt via Madrid naar Kiev. Aan Spanje heeft hij trouwens uitstekende herinneringen. Na het behalen van het landskam pioenschap ("Ook een hoogte puntje") kreeg Leiden in Badalo- na zijn Europese vuurdoop. Het duel eindigde met de dramati sche uitschakeling van de ploeg, maar desalniettemin blikt Pauli des tevreden terug. "Ik moest toen gedurende een aantal minu ten Mitch Plaat vervangen die in foutenlast was geraakt. Spelen dus tegen Slavnic die als de bes te spelverdeler van Europa te boek stond. Dat ging boven ver wachting goed. Hij kwam er niet langs". Voorbij het zeer sterke Real Ma drid komen is weer wat anders Optimistisch van nature ziet Paulides evenwel mogelijkhe den, zoals hij net zo makkelijk gelooft in een zege in het verre Kiev. "Waarom niet", fronst hij, "ze zijn toch ook maar met z'n vijven. Maar serieus: het gaat op dit moment erg goed met de ploeg. Het heeft even geduurd, maar er is nu een uitstekende wisselwerking tussen Ton Boot en de spelers." "Het was", gaat hij daarop door, "aanvankelijk misschien wat wennen voor beide partijen. Sommige spelers werden afge schrikt door de keiharde discipli ne die hij nu eenmaal eiste. Maar wat hy niet wilde was dat ze daardoor hun zelfvertrouwen kwijtraakten. Het gebeurde al leen wel met als gevolg ver krampt spel. Dat is voorbij, we zitten wat beter in de spelers en iedereen begrijpt wat er van hem wordt verlangd. Zoals we nu spe len, snel maar toch gecontro leerd, zo wilde hy het drie maan den geleden al hebben. Alleen niemand durfde te rennen, bang om fouten te maken." Peter Paulides gaat niet gebukt onder het zitten op de bank Dat kostte punten, maar Peter Paulides tilt daar al evenmin zwaar aan. "Boots* hele seizoen is afgestemd op de play-offs. Dan moeten we klaar zijn, dan moet het gebeuren. Door al die blessu retoestanden zyn we wat achter geraakt op zijn schema. Vandaar Schaatskalender r de komende DONDERDAG Kortebaan Vriezenveensewyk (Volharding/Wester- haar): mannen, nationaal, 18.00 uur, tel. 05498- 9519/9246 Streefkerk (Willem Barendsz). vrou wen, nationaal, 19 30 uur. tel 01848- 2045 Zuid-Beijerland (Winterkoning): man- Haastrecht mannen nationaal, 19.30 uur, tel 01821-1659 Kuinre mannen nationaal, 14.30 uur. tel 05271-238 Langebaan Leek (Grosse) marathon, Leekermeer- tocht over 100 km, 09 30 uur Ammerstol, marathon voor heren a en b, 19 30 uur. tel 01825-1754/2282. Beverwijk (Kees Jongert); marathon, een uur plus tien ronden, alle catego- rién, 19.30 uur. tel. 02510-10070/38184 Mynsheerenland (Binnenmaas): lange- baankam pioenschap Hoek se waard voor dames en heren (500. 1500 en 3000 meter), 17.00 uur Dalfsen (Stokvisdennen) afvalrace voor heren, 19 00 uur, aanmelden tot 18.00 uur tel 05293-2668/1385 Noorden: mannen koppel wed strijd, 19 30 uur Ouderkerk aan de Amstel: schoonrijden mannen/vrouwen a+b. 1100 uur. tel 02963-1502 Zuidland afval mannen en vrouwen, 19 30 uur Berkenwoude estafette vrouwen. 18 30 uur Ammerstol: estafette wen, 18 30 uur Lekkerkerk estafette r wen. 19 00 uur Portcgen afval wedstrijd. 19 30 uur, tel. 03464-1459 Toertochten: De Kwakcl jeugdtoertocht, 20 km. 10.00-14 00 uur. tel. 02975-64847 Bergambacht poldertocht, 25 km. 10.30-15 00 uur. tel 01825-1296 Vrijdag 15 Januari: Kortebaan 's-Hecrenbrock (Veecaten) vrouwen nationaal, 13 30 uur. tel. 05205-254 Gouderak vrouwen nationaal, 20 00 uur, tel 01827-2303 Bergambacht jongens/meisjes junio ren. 19.00 uur, tel 01825-1296. Langebaan: Genemuiden (De Eendracht) afvalrace voor heren. 14 00 uur. tel 05208 - 54860 Steenwyk marathon 75 km. 09.00 uur, tel 05216-2111 Almelo: afvalrace voor heren, 19.30 uur. tel. 05490-63271. Toertochten: Steenwyk Noord westhoek tocht, 75 km 10 00-14 00 uur. tel 05216-2111. Aarstwoud West Fries land toertocht, 25-40-75 km, 09.00-13.00 uur. tel. 02265-2980 02298-1697 (ook 16 «n 17/1). dat we voortaan ook op zondag gaan trainen. Ben ik persoonlyk blij mee. Elke stap die ik extra zet is er één op de goede weg te rug Zo zie ik het maar voorlo P»g- AD VAN KAAM BASKETBAL - Ha pool Ram at Gan, onlangs winnaar van het Haarlemse nieuwjaars toernooi, heeft in de kwartfinales van de Europese beker voor bekerwin naars (in groep A) met 85-81 van Cibona Zagreb gewonnen. In dezelfde basketbalstryd won Stroitel Kiev uit de Sovjet-Unie in groep B met 104-80 van Inter Bratislava uit Tgjechoslowakye.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1982 | | pagina 21