Versoepeling niet merkbaar
Slotverklaring
NAVO ligt al
ongeveer vast
Politie Italië pakt
brein Rode Brigades
Jenldns wil zetel Lagerhuis
Gesprek Poobe kerk en staat levert niets op
VS: Inlijving van
Golan niet wettig
Weinberger: Frankrijk
moet besluit herzien
Buitenland
LONDEN - Roy Jenkins, de enige
van de vier politici die vorig jaar
in Engeland de sociaal-democra
tische partij (SDP) oprichtten die
nog niet in het parlement zit,
gaat vrijwel zeker proberen ook
een zetel in het Lagerhuis te ver
overen. Hij wil meedoen aan tus
sentijdse verkiezingen in het dis
trict Hillhead.
De lagerhuiszetel voor dit Schotse
district is vrijgekomen door het
plotseling overlijden van het
conservatieve parlementslid Gal-
braith. Jenkins heeft in kleine
Liberalen liggen dwars
kring al laten weten een gooi
naar de zetel te willen doen als
kandidaat voor de alliantie tus
sen SDP en liberalen.
Dat zou gisteren openbaar worden
gemaakt, maar er is vertraging
opgetreden doordat liberale poli
tici in Hillhead zijn gaan dwars
liggen. Zij willen liever dat een
liberale kandidaat meedoet aan
de tussentijdse verkiezingen, die
waarschijnlijk eind maart wor
den gehouden.
Jenkins is gisteren besprekingen
begonnen met de liberalen uit
HiÜhead, het district in Glasgow,
in een poging hen alsnog voor
zijn zaak te winnen. Hij heeft de
steun van de leider van de libera
le partij, David Steel.
Maar zoals de afgelopen weken in
meer districten is gebeurd, zijn
de liberalen in Hillhead niet zon
der meer bereid hun kandidaat
terug te trekken terwille van een
SDP-kandidaat, hoe prominent
ook. Daar komt bij dat de SDP in
Schotland lang niet zo populair
is als elders in het Verenigd Ko
ninkrijk.
Jenkins zal er dan ook een harde
dobber aan krijgen de zetel op
zijn naam te brengen. De Schot
ten lijken er weinig voor te voe
len deze politicus uit Wales aan
zijn zetel te helpen. Men vraagt
zich af of Jenkins in het Lager
huis wel voldoende de belangen
van het district zal behartigen.
Voor Jenkins is er veel aan gelegen
in het Lagerhuis te komen. De
ex-minister en ex-voorzitter van
de Europese Commissie is de
enige prominente SDP'er die
daar nog geen zetel heeft. Dat
zou hem kunnen opbreken als de
SDP een partijleider gaat aan wij-
WARSCHAU, WENEN (AFP/DPA/Reuter) - Vier weken
na de afkondiging van de noodtoestand lijken pogingen
van het militaire bewind in Polen de staat van beleg
wat te verzachten nog weinig effect te hebben. Een ont
moeting tussen de r.k. primaat, kardinaal Jozef Glemp,
en de militaire leider, generaal Wojciech Jaruzelski,
zou geen enkele toenadering hebben opgeleverd.
r buitenlandse
correspondenten is afgeschaft en
het telefoonverkeer in het land is
verruimd. Maar de journalisten
werden gewaarschuwd dat zij de
gevolgen moeten dragen voor
overtreding van de noodmaatrege
len. Telefoongesprekken kunnen
worden afgeluisterd.
De vakbond Solidariteit sprak be
richten over besprekingen met het
militaire bewind tegen. Volgens de
Londense Times zeiden vakbonds
leiders die nog op vnje voeten zijn,
in een naar het Westen gesmokkel
de verklaring dat geen van de lei
ders gemachtigd is aan dergelijke
besprekingen deel te nemen.
Uit andere illegalen berichten die
dit weekeinde het Westen bereik
ten, viel op te maken dat de sabota
gedaden op grote schaal voortdu
ren. Zo werden tegen spoorlijnen
en emplacementen in het gebied
van Warschau, Lublin en Katowice
sabotagedaden gemeld.
De Poolse minister van buiten
landse zaken, Jozef Szyrek, is gis
teren in Moskou aangekomen waar
hij volgens het partijblad Izwestia
"zal bijdragen tot versterking van
de vriendschappelijke betrekkin
gen en de samenwerking" tussen
beide landen.
Paus
Paus Johannes Paulus sprak giste
ren zijn krachtigste veroordeling
uit over het militaire bewind in Po
len. Hij zei dat de burgers gedwon
gen worden verklaringen te teke
nen die zij niet in overeenstem
ming met hun geweten en met hun
overtuiging kunnen brengen.
"Schending van de vrijheid van ge
weten is de pijnlijkste slag die men
aan de menselijke waardigheid
kan toebrengen", aldus de paus tot
de menigte op het Sint Pieters
plein. "En in zekere zin is het ern
stiger dan moord".
Intussen groeit het aantal oproe
pen tot een grondige zuivering van
de verdeelde communistische par
tij. De vervanging dit weekeinde
van twee belangrijke functionaris
sen een "liberale" en een van de
harde lijn, was een aanwijzing van
het rumoer binnen de partij en van
de pogingen het hoofd te bieden
aan de economische crisis in het
land.
De vervanging van de partijsecre
taris in Gdansk, Tadeusz Fiszbach,
en die van Katowice, Andrzej Za-
binski, kwam niet onverwachts.
Hun gebieden waren het toneel
van de grootste en bloedigste on
rust na de afkondiging van de staat
van beleg op 13 december. Hun
vervangers, de minister van koop
vaardij, Stanislaw Bejger, en polit-
buro-lid Zbigniev Messner, zijn
beiden orthodoxe communisten en
Schmidt rookt weer
BONN (ANP) - Bondskanse
lier Helmut Schmidt is weer
gaan roken, ondanks het feit
dat hij onlangs een hartsti-
mulator heeft gekregen. Dit
is zaterdag door de Westduit-
se pers gemeld.
Na 15 maanden niet te hebben
gerookt, rookt de kanselier
nu weer zes tot 40 mentholsi
garetten per dag. Tijdens zijn
besprekingen met president
Reagan en het diner in het
Witte Huis, had hij het niet
kunnen nalaten weer naar de
sigaretten te grijpen.
Zijn lijfarts zei "diep bedroefd"
te zijn over deze ontwikke
ling.
Vakbeweging
In de Poolse massamedia werd toe
gegeven dat veel partijleden hun
lidmaatschap opgegeven hebben.
Volgens radio-Warschau zal op de
komende bijeenkomst van het cen
traal comité van de partij vermoe
delijk ook de fundamentele kwes
tie van de toekomst van de vakbe
weging in Polen worden bespro
ken. Na een "onthullingscampag
ne" van het militaire bewind tegen
de leiding van Solidariteit lijkt het
volgens waarnemers nauwelijks
denkbaar dat de vakbond na opi-
heffing van de staat van beleg zijn
activiteit kan hervatten.
De bijeenkomst van het centraal
comité - mogelijk binnen een
week - zal de eerste zijn sedert de
uitroeping van de staat van beleg.
Het partijblad Trybuny Ludu pleit
te voor de wedergeboorte van de
partij met wat het noemde een po
litiek van zelf-zuivering. Maar het
sprak zich ook uit voor een partij-
beleid dat gebaseerd is op een "so
ciale dialoog" en nationale over
eenstemming, een benadering die
ook in de dagen vóór 13 december
benadrukt werd.
De afdeling Warschau van de partij
hield al een voorbereidende bijeen
komst. In een mogelijke aanwij
zing voor de dingen die komen
gaan, zei de plaatselijke partij-se
cretaris Jerzy Boleslawski dat de
periode van de noodtoestand door
de partij moet worden gebruikt om
de orde in haar interne zaken te
herstellen. Hij zei dat de partijle
den een "ideologische verificatie"
zouden moeten ondergaan waarbij
er een zuivering zou moeten wor
den gehouden onder diegenen die
niet sterk genoeg zijn om alle taken
te vervullen.
De Poolse autoriteiten schetsten
gisteren geen optimistisch beeld
van de voedselsituatie in het eerste
kwartaal van het nieuwe jaar. Er
zullen slechts 400.000 ton vlees en
gevogelte aan de winkels worden
afgeleverd, dat is 180.000 ton min
der dan in de overeenkomstige pe
riode van het afgelopen jaar.
De Poolse minister van buitenlandse zaken. Jozef Szyrek (rechts) werd gisteren begroet door zijn Russische
collega Gromiko. Szyrek brengt een bezoek aan Moskou.
(Van onze correspondent
Hein ten Kortenaar)
ROME - Met de arrestatie van Gio
vanni Senzani heeft de Italiaanse
politie zaterdag in Rome de hand
gelegd op „de meest gezochte
man van Italiè". Senzani (42), tot
een jaar geleden een gerespec
teerd criminoloog van de univer
siteit van Florence, werd sinds
dien gezocht als een van de kop
stukken en het brein van de Ro
de Brigades. Samen met negen
andere terroristen werd hij gear
resteerd tijdens een operatie,
die drie schuilpaatsen van de Ro
de Brigades, een welvoorzien
wapenarsenaal, een eigen druk-
kerijtje en een uitgebreid archief
van de terroristen aan het licht
bracht.
De operatie kwam op gang na de
arrestatie, een week eerder, van
twee zwaarbewapende terroris
ten in hartje Rome. Zoals de poli
tie nu bekend maakt, stonden zij
op het punt Cesare Romiti te ont
voeren, de tweede man van Fiat,
Italië's grootste particuliere be
drijf.
99
WASHINGTON (UPI) - De Ame
rikaanse minister van defensie,
Caspar Weinberger, heeft zater
dag in krachtige woorden de an
nexatie door Israël van de hoog
vlakte van Golan veroordeeld.
Hij zei voor de Amerikaanse ra
dio de wet, waarin de inlijving is
vastgelegd, als "illegaal en van
nul en gener waarde" te be
schouwen.
Weinberger onderstreepte nog
eens dat de annexatie in strijd is
met resolutie 242 van de Verenig
de Naties. De bewindsman heeft
kennelijk willen aangeven dat Is
raël de annexatie ongedaan moet
maken voordat de Verenigde
Staten willen praten over het
herstel van het akkoord voor
strategische samenwerking tus
sen de twee landen.
Israël besloot half december de
Golan-hoogte in te lijven. De ver
oordeling van deze beslissing
door de VS werd gevolgd door
het opschorten van de strategi
sche samenwerking, waartoe de
VS en Israël op 30 november een
overeenkomst hadden gesloten.
De arrestatie van de tien terroris
ten en de ontmanteling van de
drie schuilplaatsen in Rome is
een van de grootste politiesuc-
cessen van de laatste tijd. Met na
me Giovanni Senzani werd over
al gezocht, sinds hij eind decem
ber 1980, tijdens de ontvoering
van topambtenaar d'Urso van
het ministerie van justitie, de on
voorzichtigheid beging, twee
journalisten van het Rpmeinse
weekblad „rEspresso" een inter
view met de Rode Brigades en
een deel van d'Urso's verhoor
door het „volkstribunaal" in han
den te spelen.
Uit de bekentenissen van Patrizio
Peci en andere ex-terroristen
bleek dat Senzani al jaren tot de
ideologische top van de Rode
Brigades had behoord.
De laatste tijd schijnt Senzani, met
de door hem geleide Rode Briga-
de-kolonnes van Rome en Na
pels, zich afgescheiden te heb
ben van de oorspronkelijke orga
nisatie, die zij van militarisme en
van isolement van de arbeiders
massa's beschuldigden. Waar
schijnlijk zijn het juist deze te
genstanders die de ontvoering
van NAVO-generaal James Do-
zier in Verona op hun geweten
hebben: in een van hun commu
niqués over de ontvoering wordt
uitvoerig met de „scheurma
kers" geredetwist. Het laat zich
dan ook aanzien, dat de arresta
ties in Rome weinig invloed zul
len hebben op het onderzoek in
de zaak Dozier.
Wapenleveranties Nicaragua
POPE (AP) - Zestig Salvadoriaanse militairen kwamen dit weekeinde aan op de Amerikaanse luchtmachtba
sis Pope. Zij zullen in de VS een opleiding krijgen. Na deze lichting zullen er nog ongeveer 1500 Salvadoriaanse
soldaten eeruelfde training krijgen.
WASHINGTON (AFP) - De Ame
rikaanse minister van defensie,
Caspar Weinberger, heeft zater
dag de wens uitgesproken, dat
Frankrijk terugkomt van het be
sluit wapens te leveren aan Nica
ragua. In een vraaggesprek met
het Amerikaanse televisiestation
"Cable news network" zei hij,
dat deze wens "zeer duidelijk en
zeer expliciet" aan de Franse re
gering is overgebracht.
Weinberger had afgelopen week
een ontmoeting met zijn Franse
collega, Hernu. Hernu, die een
bezoek bracht aan Washington
sprak ook met de Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken,
Haig. Weinberger herhaalde za
terdag voor de televisie, dat Ni
caragua wapens uit Cuba en de
Sowjet-Unie levert aan het verzet
in El Salvador.
De Fransen menen, aldus Weinber
ger, dat het mogelijk is de Russi
sche en Cubaanse invloed in Ni
caragua te verminderen door het
akkoord met Nicaragua, maar
"wij zijn zeer teleurgesteld over
hun besluit". Al eerder had de
Amerikaanse regering laten we
ten het niet met het Franse be
sluit eens te zijn. Het Pentagon
sprak zelfs van een openlijke be
lediging.
Weinberger zei zaterdag, dat minis
ter Haig vandaag in de marge
van de NAVO-ministervergade-
ring over Polen, over de zaak zal
praten met zijn Franse collega
Cheysson.
De Verenigde Staten en
hun Europese bondge
noten beraadslagen
vandaag in Brussel
over een in ferme taal
gestelde NAVO-resolu-
tie omtrent de Poolse
crisis. Het voornaamste
oogmerk van de bijeen
komst: een alliantie
vertonen, die in strijd
met de aan weerszijden
van de Atlantische Oce
aan gesignaleerde ver
scherping der onderlin
ge tegenstellingen
eensgezind een hou
ding kan bepalen.
Het slotcommuniqué van de
vergadering stond al vast
voordat Alexander Haig te
Washington in^jijn regerings
vliegtuig stapte - Amerika
krijgt zijn zin in zoverre dat
de NAVO de Russen onver
bloemd medeplichtig zal ver
klaren aan de onderdrukking
in Polen en sancties in het
vooruitzicht stelt als de Rus
sische bemoeienis opzichti
ger zou worden.
Helmut Schmidt heeft in Was
hington vorige week de ver
zekering losgeweekt, dat de
VS de besprekingen in Genè-
ve over vermindering van
Europese kernwapens voor
de middenafstand in weerwil
van de crisis in de Oost-West
verhoudingen zullen voort
zetten. Haig zal eind januari
in Genève ook spreken met
zijn Sowjet-ambtgenoot Gro
miko over het aanslingeren
van nieuwe onderhandelin
gen, met vermindering van
de strategische (interconti
nentale) raketten als inzet en
over de mogelijkheid om
spoedig een topconferentie
tussen Reagan en Bre?jnjev
te organiseren.
Handeltje
De Westduitse bondskanselier
heeft zondag nog op de Ame
rikaanse televisie gezegd dat
zo'n top noodzakelijk is, om
dat de Russen Reagan en zijn
vastbeslotenheid kennelijk
onderschatten. Dit zou in het
Kremlin tot gevaarlijke mis
rekeningen kunnen leiden.
Vol tevredenheid over zijn
geslaagde politieke handel
tje, waarbij hij als tegenpres
tatie heeft moeten zeggen dat
de Russen inderdaad mede
schuldig zijn aan de ontwik
kelingen in Polen, dat de
Amerikaanse sancties „een
duidelijk politiek signaal"
zijn, ook al zijn zij econo
misch te verwaarlozen, en dat
er geen crisis heerst in de
NAVO, is Helmut Schmidt
naar de Bondsrepubliek te
ruggereisd.
Het staat nu immers vast dat de
NAVO-verklaring nooit ver
der kan gaan dan die van de
Europese Gemeenschap, zo
als deze tot stand kwam toen
negen NAVO-ministers met
hun gemeenschapspetten op
een week geleden in Brussel
overlegden (Ierland is geen
NAVO-lid). Binnen het raam
van die teksten blijft er dan
genoeg ruimte over voor na
tionale manoeuvres en zij
verhinderen geenszins dat
Schmidt druk in de weer
blijft met het leggen van
bruggen tuSfcen Oost en West.
Waar de Sowjet-Unie hem al
rechtstreekse informatie over
de besprekingen met de VS
hadden toegezegd, hebben
nu ook de VS een directe bin
ding tot stand gebracht op
het niveau der staatssecreta
rissen, met het ministerie van
buitenlandse zaken in Bonn.
Linkage
In de Amerikaanse hoofdstad
echter vullen zich de achter
kamers van de politiek met
verontruste conservatieven.
Niet alleen zijn er in het Witte
huis en de top van buiten
landse zaken vrijwel geen
ware conservatieve denkers
meer te vinden, maar de rege-
ring-Reagan heeft het aan
vankelijk in ere herstelde be
ginsel van de 'linkage', ofte
wel 'koppeling' laten vallen.
Die koppeling zou moeten
bestaan tussen alle aspecten
van Sowjet-beleid, die bepa
lend zijn voor de relaties met
het Westen. Kissinger
schermde daarmee, Carter
zag er van af, omdat hij het
voortzetten van onderhande
lingen over wapenbeheersing
onder alle omstrandigheden
nodig vond.
Met de komst van Reagan kon
Haig dan ook uitroepen: 'lin
kage' is terug. Dezelfde Haig
zegt nu dat juist in tijden van
crises dialoog noodzakelijk
is, kortom 'linkage' is dood,
en dat jaagt de conservatieve
politiekmakers en -proevers
angst aan. In de kranten ma
ken columnisten en andere
schrijvers optelsommen. Een
verrassende conclusie van de
Washington Post: „Degenen
die scherp toekijken in plaats
van toeluisteren, zullen tot
een intrigerende slotsom ko
men: de regering-Reagan
heeft in het afgelopen jaar
aan het hoofd gestaan van
een betekenisvolle verminde
ring van strategische kernwa
pens in staat van paraatheid,
alsmede in de ontwikkeling
van nieuwe wapens voor de
toekomst. Als er vandaag
de dag een democraat in het
Witte Huis zou zitten, zouden
conservatieve republikeinen
hem met aan zekerheid gren
zende waarschijnlijkheid be
schuldigen van eenzijdige
ontwapening.
En waarom? Omdat in de over
gangsperiode van oude naar
nieuwe wapens, en dat geldt
voor de onderzeeërs met bal
listische kernwapens, de in
tercontinentale landraketten
en de bommenwerpers met
strategische capaciteit, meer
oude wapens op stal worden
gezet dan er nieuwe kunnen
worden gemaakt en bijtijds
gemaakt, zonder dat Reagan
om economische redenen en
in weerwil van zijn enorme
defensie-uitgaven in staat is
de produktie wezenlijk te
versnellen. De kop boven een
commentaar in de Washing
ton Post van gisteren spreekt
boekdelen: „De tijger (Ro
nald Reagan) wordt een huis
kat".
Gezichtsverlies
Gaat het bij de NAVO-ver gade-
ring in Brussel dan om een
nette begrafenis voor de
Amerikaanse sancties tegen
de Russen, die Washington
na Schmidts bezoek eigenlijk
betreurt? Om het voorkomen
van verder politiek gezichts
verlies? Wellicht, schrijft
commentator Joseph Kraft.
„Misschien wil Reagan af van
dat imago van het onverdro
ten volgen van de harde lijn,
bondgenoten en hun bezwa
ren ten spijt. Misschien is het
ministerie van buitenlandse
zaken onder beheer van te
veel „softies", misschien ook
weet Reagan gewoon niet ge
noeg van de problemen af om
met een buitenlands staats
man over gevoelige onder
werpen op de mat te gaan - zo
ongeveer schrijft Kraft.
Hij noemt het resultaat van de
Poolse crisis pervers - niet de
Sowjet-Unie staat onder
enorme druk, maar de NAVO
heeft te maken met ernstige
innerlijke spanningen van
wege pogingen om een op
stelling te vinden tegenover
de gebeurtenissen in Polen.
„Zodoende", zegt Kraft,
„neemt het 'reaganisme' nu
plaats naast het 'carterisme'
en Watergate en Vietnam als
een bestanddeel in de gesta
dige neergang van de Ameri
kaanse invloed".
Geen
de
die
zich niet Ibij herhaling de
vraag gesteld in de afgelopen
weken of de NAVO zichzelf
heeft overleefd. Of dit bond
genootschap niet op dezelfde
hoop moet worden gegooid
waar andere Amerikaanse
allianties al liggen zoals Cen
to (ooit bedoeld als schild
voor het Midden-Oosten) en
Seato (Zuidoost-Azië). Verge
leken daarbij is de vraag, of
de Grieken het slotcommuni
qué wel zullen onderschrij
ven, van opmerkelijk geringe
betekenis. De vraag zal eer
lang duidelijk moeten wor
den gesteld en een antwoord
moeten krijgen, met welke
pijnen dat ook gepaard mag
gaan.
HENK KOLB
