Nachtarbeid blijft omstreden
'n Retourtje Europese
tieingeschiedenis voor f24,50.
LÜ
„Daar komt de trein" is het nieuwe
Boek van de Maand.T/m 10 januari f24,50 daarna f 15,-
De Arbeidswet van 1919 bepaalt dat vrouwen niet
's nachts in fabrieken of werkplaatsen mogen
werken. Toch draaien in sommige bedrijven
vrouwen mee in de ploegendienst, zoals bij Hoog
ovens. Die bedrijven hebben ontheffing gekregen.
Bij de Tweede Kamer ligt een voorstel, nog van de
vorige regering, om het verbod af te schaffen. Vol
gens het wetsontwerp is dat een logisch gevolg
van de opvatting dat mannen en vrouwen gelijke
behandeling moeten krijgen. Maar de vakbewe
ging vreest dat het op een extra zware belasting
voor vrouwen uit zal draaien.
De speculaasfabriek AHO in het Brabantse Goirle
zag wel toekomst in de mogelijke opheffing van het
verbod op nachtarbeid in fabrieken en werkplaat
sen voor vrouwen. Deze fabriek heeft nu een nacht
ploeg die voornamelijk uit mannelijke uitzend
krachten bestaat. En omdat het goed gaat met de
afzet van speculaas, wil het bedrijf de nachtploeg
met meer vaste krachten bezetten.
Maar mannen zijn daar, gezien de matige verdien
sten, niet gemakkelijk voor te krijgen. En dus zou
het bedrijf zijn ploegenwerkersbestand willen uit
breiden door de inschakeling van zijn vrouwelijke
werknemers die tot nog toe volgens tijdelijke ar
beidscontracten overdag werkten. Het bedrijf wil
de de nachtarbeid voor vrouwen koppelen aan een
vast contract.
AHO vroeg dus ontheffing op het verbod voor nachtarbeid aan.
Maar de Voedingsbond ging niet akkoord en dus werd de aan-
vraag afgewezen. Instemming van de betrokken vakbonden is
nodig, zolang het wettelijk verbod bestaat. Nu hebben de bijna
40 vrouwen om wie het ging een vast contract voor dagdienstar-
beid gekregen, in plaats van een ploegendienstcontract zoals het
bedrijf liever had gewild.
Tot zover het verhaal van de betrokken voedingsbondsbestuurder
Jan de Rijk.
Wetsontwerp
Bij het parlement ligt een wets
ontwerp dat het verbod op
nachtarbeid voor vrouwen
volledig wil afschaffen. Het is
nog ingediend door de vorige
minister van sociale zaken
(Albeda) en de vorige staats
secretaris van emancipatieza
ken (Kraaijeveld-Wouters).
De behandeling in de Twee
de Kamer wordt begin vol
gend jaar verwacht.
De achterliggende gedachte bij
het wetsontwerp is die van de
gelijke behandeling. „Het
geen uit een oogpunt van ar
beidsbescherming aan man
nelijke werknemers niet kan
worden verboden, zal ook
aan vrouwelijke werknemers
moeten zijn toegestaan",
staat in de Memorie van Toe
lichting bij het wetsontwerp.
Op dit moment werken, bij wij
ze van experiment, in enkele
bedrijven al
nachts in fabrieken.
Het bekendste experiment
loopt bij Hoogovens, dat in
1975 toestemming kreeg 20
vrouwen in de ploeg op te ne
men. Dat aantal is sindsdien
gestaag uitgebreid.
Aanvankelijk waren voorname
lijk enthousiaste reacties bij
de vrouwen te beluisteren:
het werk beviel hun goed, en
ze vonden het een juiste zaak
dat zij zelf konden kiezen of
ze wel of niets 's nachts in de
fabriek wilden werken. Het
wettelijk verbod vonden ze
maar betuttelend. Kritiek op
de mogelijke wettelijke in
voer van nachtarbeid voor
vrouwen ervoeren ze vaak als
bedreiging van hun baan. En
daarmee gaven ze de minister
van sociale zaken gelijk met
zijn plan.
Reserve
Maar dat enthousiasme begint
nu plaats te maken voor eni
ge reserve. Ria Hulzebos-Ot-
ten (21), nu bijna twee jaar bij
Hoogovens in ploegendienst
als bedieningsvrouw aan de
overwikkelbaan, een machi
ne op de koudbandwalserij.
zegt het zo:
„Ploegendienst bevalt mij aan
de ene kant goed, aan de an
dere kant slecht. Goed omdat
mijn man ook in de ploeg
werkt, en we nu steeds gelijk
werken en gelijk vrij hebben.
Slecht omdat het gewoon
vermoeiender is dan dag
dienst. Aan het begin ging
het allemaal wel, maar nu
voel je hoe de nachtdienst je
begint te nekken. De mees
ten vinden dat, de
ook".
voor vrouwen ingediend.
Ingnd Christochowitz ..Het
gaat hier om zo'n bedrijf met
slechte arbeidsomstandighe
den: er is geen onderne
mingsraad. er is geen cao af
gesloten. De vrouwen zullen
de nachtarbeid wel accepte
ren als het bedrijf ontheffing
krijgt, omdat ze geen ander
werk kunnen knjgen. En om
dat veel van hen een tgdelijk
dienstverband hebben, kun
nen ze worden ontslagen.
Een bijkomend punt waarom
vrouwen besluiten ploegen
dienst te accepteren is, dat ze
dan overdag hun huishouden
kunnen doen, boodschappen
kunnen halen. Maar dat is
dan wel het toppunt van dub
bele belasting"
Ingrid Christochowitz be
schouwt de opheffing van het
verbod van nachtarbeid voor
vrouwen dan ook niet als
bevordering van gelijke kan-
ploeg werken, is dat het wet
telijk verbod gehandhaafd
moet blijven. En dat de mo
gelijkheid voor ontheffing,
zoals die er nu is, moet blij
ven bestaan. Nachtarbeid is
nooit goed en de bescher
ming die we nu hebben, moe
ten we houden. Ik ben wel
voor gelijkheid tussen man
nen en vrouwen, maar dan
liever door terugdraaien van
nachtarbeid voor mannen
dan door uitbreiding voor
vrouwen".
Emancipatie
Mary Trouw, personeelschef
bij Hoogovens, kaderlid van
de Industriebond en actief in
het Hoogovens-vrouwenco
mité, huldigt dezelfde opvat
ting.
lij ziet het bepaald niet als een
vorm van emancipatie dat
vrouwen bij Hoogovens ook
's nachts werken. „De vrou
wen bij Hoogovens zitten
vooral in de oude fabrieken,
zoals de koudbandwalserij.
Mannen zijn daar moeilijk
voor te krijgen. Verder is het
zo dat die koudbandwalserij
niet zo goed draait. Het is dus
heel taktisch om voor zo'n af
deling vrouwen aan te ne
men, want die verlopen snel
ler dan mannen. Zodat er bij
inkrimping minder gedwon
gen ontslagen hoeven te val
len.
En als er al gedwongen ontsla
gen moeten vallen, is het heel
strategisch voor Hoogovens
om te zorgen dat het om
vrouwen gaat. Want het is
nog steeds moeilijk om de In
dustriebond warm te krijgen
voor actie tegen ontslagen
van vrouwen. Hoewel daar
nu wel enige verbetering in
optreedt".
Risico
Ingrid Christochowitz van het
FNV-vrouwensecretariaat is
ervan overtuigd dat ophef
fing van het verbod op nacht
arbeid voor vrouwen het risi
co met zich meebrengt dat
meer bedrijven nacntarbeid
gaan invoeren, en wellicht
onder slechtere omstandig
heden dan nu in de meeste
bedrijven met ploegendienst
bestaan. Dat heeft de FNV
ook in een officieel commen
taar op het wetsontwerp ge
schreven.
Als voorbeeld van deze tendens
noemt ze het aardappelver-
werkende bedrijf Fri d'Or in
Bergen op Zoom. Dit bedrijf
was afgebrand, werd vervo-
lens weer opgebouwd, waar
na het overging van twee- op
drieploegendienst. Het be
drijf heeft nu ontheffing van
het verbod op nachtarbeid
wen, maar als een vergroting
van de ongelijke belasting
tussen mannen en vrouwen,
in het nadeel van vrouwen
„Zo schep je weer een rot-
hoek waar vrouwen worden
ingestopt", meent ze.
Addertje
Ze ziet nog een ander addertje
onder het gras: het gevaar dat
ploegenarbeid als passende
arbeid zal worden be
schouwd voor vrouwen die
werkloos zijn na een baan in
dagdienst. In de Memone
van Toelichting bg het wets
ontwerp staat alleen dat
vrouwen met jonge kinderen
met zullen worden gedwon
gen nachtarbeid te accepte
ren. De FNV vindt dat nacht
arbeid niet als passende ar
beid gezien mag worden voor
vrouwen die voorheen over
dag werkten. Net zo min als
vrouwen die werkloos zijn na
een deeltijdbaan, nu kunnen
worden verplicht full-time te
gaan werken. Ook het CNV
heeft laten weten de om
schrijving van passende ar
beid in het wetsontwerp te
ruim te vinden.
Het is onduidelijk hoeveel kans
het wetsontwerp maakt om
aangenomen te worden.
Werkgevers (zoals ook Hoog
ovens) zgn voorstander,
werknemers zijn tegenstan
der, of willen in elk geval
strengere voorwaarden in de
wet opgenomen zien dan het
wetsontwerp nu geeft. En
ook de Emancipatiekommis
sie was verdeeld. Het woord
is nu aan de Tweede Kamer.
Het Franse tijdschrift „l'lllustration" bracht in zijn
nummer van 7 juni 1884 deze voorstelling van de toen
nieuwste restauratie-rijtuigen. Losstaande, met leer
beklede stoelen, sierlijke plafonddecoraties en fraaie
lichtornamenten. Men zou zich in een luxe restaurant
wanen. Alleen de bagage-netten en het uniform van
de Wagons-Lits-employé laten zien dat de gasten zich
in een trein bevinden.
«V «D£ftU*DSCHE SfOÜRWEGf»
j DiewttvrlHcaarl
- I" M .1
NtHMGO» M I
Ock gol4>t op Zc*v en ttnibfn
Richard Trevithick (1771-1833) was voor zover
bekend de eerste bouwer van stoomlocomotieven.
Hij begon met het maken van kleine modellen. Dit
model van een Trevithick-locomotief uit 1803-04 werd
gebouwd naar een bewaard gebleven tekening.
We schrijven 1830. Het toen nog
zo statische wereldgebeuren komt onder
stoom te staan. De trein komt.
't Begin van een revolutie op wielen.
Maar de invloed van „Het Uzeren Paard"
beperkt zich niet alleen tot 't razen en
rollen op de rails.
Landen en volken gaan anders leven.
De Europese mens leert reizen. Het
privilege van de gegoede burgerij wordt
algemeen bezit. Kunstenaars hebben een
De Nederlandse Spoorwegen waren tijdens
de Tweede Wereldoorlog een belangrijk
onderduikadres. Het aantal personeelsleden in
1940 was 28.561In 1944 was dit a.in
gegroeid tot 33.553.
nieuw onderwerp, en een nieuwe, dyna
mische industrie ontstaat.
Marie-Anne Asselberghs, directeur
van het Spoorweg Museum, vertelt
over deze ontwikkelingen in het
nieuwe Boek van de Maand „Daar
komt de trein?
'n 240 Pagina's dik, rijk geïllus
treerd boek dat in woord en beeld
de gevolgen behandelt van de op
komst van het railvervoer in Europa.
De aanbieding geldt t/m 10 januari. Echter zolang de voorraad strekt
