Enorm voedselkonvooi
vertrekt naar Polen
Kabinet keert
elk dubbeltje
tweemaal om
Shell ontkent lozen
van afval op riool
Rituelen voor
de veldslagen
Sugar
Rechtbank
blokkeert
vragengolf
Prijsstijging blijft
beneden 7 procent
Ruim 100 vrachtauto's met 165.000 pakketten
"Heintje" getrouwd
8R0WN
NOS wil vanaf
april 4 uur
zendtijd meer
ZATERDAG 12 DECEMBER 1981
"Ford-holding
in ons land
voor belangen
in Z.-Afrika"
AMSTERDAM (ANP) - Ford is
van plan in Nederland een hol
dingmaatschappij te vestigen,
die de belangen gaat behartigen
van de drie produktie-afdelingen
en de verkooporganisatie van
Ford in Zuid-Afrika. Dit heeft
Henk Kox, medewerker van de
Stichting Onderzoek Multinatio
nale Ondernemingen (SOMO)
gisteren gezegd tijdens het Ford-
tribunaal in Amsterdam.
Volgens Kox heeft Ford hiervoor
belastingtechnische redenen.
Kox verklaarde dat het bericht
afkomstig is van iemand die
"zeer nauw is gelieerd met het
hoofdkantoor van Ford in Ame
rika". In juni van dit jaar zou er
bij de overheid een aanvraag
voor deze maatschappij inge
diend zijn.
Het Ford-tribunaal kwam overi
gens op alle punten van de aan
klacht tot een veroordeling van
het beleid van Ford. "De Amster
damse produktieafdeling is ge
sloten zonder dat daar aanwijs
bare economische redenen voor
waren".
Dodewaard-proces
ARNHEM (ANP) - De Arnhemse
rechtbank heeft gisteren tijdens
de tweede dag van het Dode
waard-proces verreweg het
grootste deel van de vragen te
gengehouden, die de verdedigers
van de veertien verdachte actie
voerders wilden stellen aan de
alsnog als getuige opgeroepen
burgemeester Goldberg van Do-
dewaard en rijkspolitiecomman-
dant Feijl brief.
De verdediging had een lijst sa
mengesteld van dertig vragen.
De rechtbank oordeelde de
meeste vragen buiten de orde en
niet ter zake doende.
Alleen de vragen die volgens de
rechtbank verband hielden met
de strafbaarheid van de verdach
ten of met een mogelijke niet-
ontvankelijkheid van het open
baar ministerie moesten Gold
berg en Feijlbrief wel beant
woorden.
Vragen over het gebruik van de
traangasspuitbussen en arresta
tieteams werden zodoende niet
beantwoord. Ook vragen om:
trent de rol van het openbaar mi
nisterie tijdens de blokkadeweek
in Dodewaard behoefden vol
gens de rechtbank niet te wor
den beantwoord.
Het was donderdag (de eerste zit
tingsdag) een overwinning ge
weest voor de verdediging, dat
Goldberg en Feijlbrief alsnog als
getuigen werden opgeroepen. De
officier van justitie, mr. G. Kor-
stens, had zich daar aanvankelijk
tegen verzet. De rechtbank be
sloot gisteren echter op voorstel
van mr. Korstens de meeste vra
gen tegen te houden. "Onbehoor
lijk" of "suggestief' achtte de
rechtbank vragen als respectie
velijk: "Acht u het vergassen van
demonstranten niet in strijd met
uw eigen toestemming tot het
houden van een demonstratie"?
en "Waarom is het overheidsbe
leid er vanaf het begin op gericht
geweest om tot een confrontatie
te komen"?
Moord op straat
APELDOORN (GPD) - Een ille-
gaal in ons land verblijvende
man heeft gisteren een 27-jarige
vrouw uit Apeldoorn met een
groot aantal messteken om het
leven gebracht. Dat gebeurde op
straat, terwijl het negenjarig
dochtertje van de vrouw toe
keek. De uit Rotterdam afkom
stige man probeerde vervolgens
zichzelf met messteken van het
leven te beroven. De man ligt
zwaar gewond in het ziekenhuis;
voor zijn leven wordt gevreesd.
Het tweetal had geruime tijd sa
mengewoond.
DEN HAAG (GPD) - De prijs
stijging zal dit jaar evenals
vorig jaar beneden de 7 pro
cent blijven. Dat staat vast nu
de stijging der kosten van le
vensonderhoud tussen half
oktober en half november be
kend is: 0,3 procent. De Con
sumentenbond echter toont
zich in een reactie op de be
kendmaking van het prijsin
dexcijfer zeer verontrust over
de ontwikkelingen.
Het inflatietempo steeg van 6,6
tot 6.7 procent en dit laatste
getal lijkt zo ongeveer de stij
ging voor dif jaar te worden.
Vorig jaar stegen de prijzen
met 6,7 procent.
Het prijsindexcijfer steeg van
146.3 tot 146.8 punten (op ba-
Consumentenbond erg verontrustend
sis 1975 is 100). Dat was voor
al het gevolg van het duurder
worden van vers fruit, brood,
varkensvlees, vleeswaren,
elektriciteit, dameswin-
terkleding en kosten van zie-
kenhuisverpleging. Onder de
dalingen was die van de ben
zineprijs het belangrykst. Vo
rig jaar stegen de prijzen tus
sen half oktober en half no
vember met 0,1 procent.
„Tot de lippen"
De Consumentenbond zegt de
stijging van de inflatie aan de
hoge Kant te vinaen en
spreekt er zijn ernstige
verontrusting over uit, te
meer omdat de gevolgen van
de opwaardering van de gul
den niet in de ontwikkeling
van de prijzen terug te vin
den zijn. De bond is uiterst
pessimistisch over de toe
komst op prijsgebied. Zij ver
wijt de centrale overheid te
veel op de consument af te
wentelen.
„Den Haag is uiterst gul, zo
blijkt, met het verlenen van
ontheffingen aan gemeenten
om tarieven te laten stijgen",
aldus de CB. „Veel consu
menten is het water tot de hp-
pen gestegen."
De 165.000 kerstpakketten zijn het
resultaat van de landelijke actie
'Een Pak van je Hart voor Polen',
die is georganiseerd door de
Stichting Vriendenhulp voor Po
len en een ochtendblad. De hele
handel vertegenwoordigt een
waarde van ruim zestien miljoen
gulden. Elke doos kost honderd
gulden. Zij die meededen aan de
actie betaalden vijf tientjes, de
Laboratorium
voor cocaïne
opgerold
LA CALAMINE - In het Belgische La Calamine is gisteren het huwelijk
voltrokken tussen de zanger "Ijeintje" Simons (26) en de 21-jarige Doris
Uhl. Vandaag wordt het huwelijk kerkelijk ingezegend.
BROADWAYS No.1 HIT SHOW
Kaarten bij Haagsche Cct,
Vaderland, Posthoorn.
Bespreek tijdig
uw plaatsen!
DEN HAAG (GPD) - Het kabinet
zal de uitgaven de eerste maan
den van het komende jaar strak
in de hand houden. Bovendien
gaat het zich voorbereiden op
eventuele extra bezuinigingen
van enkele miljarden in het voor
jaar. Daartoe heeft de minister
raad gisteren besloten.
De ministers hebben afgesproken
nieuwe verplichtingen die geld
kosten tot het uiterste te beper
ken. De uitgaven per departe
ment worden aan maxima ge
bonden. Ook over de uitvoering
UTRECHT (GPD) - Het (volgens de organisatoren) groot
ste particuliere voedseltransport dat ooit in de wereld is
opgezet, vertrekt zondag vanuit Utrecht naar Polen. Het
konvooi bestaat uit 110 vrachtwagens en nog eens onge
veer veertig volgauto's. De lading: 165.000 kerstpakket
ten bestemd voor de minstbedeelden in het in een crisis
verkerend Oostblokland.
andere vijftig gulden worden bij
gelegd door de bedrijven die de
pakketten hebben samengesteld.
De stoet vertrekt zondagmiddag
om één uur. Onder politiebege
leiding rijden de wagens via Ou
denrijn over de A-12 naar de
Westduitse grens. De opritten
van de snelweg worden tijdens
het passeren van de kolonne on
geveer een kwartier afgesloten.
De politie raadt weggebruikers
aan de weg Utrecht-Arnhem-
Duitse grens tussen één en drie
uur te mijden. Automobilisten
die de weg toch op gaan moeten
rekening houden met vertraging
en moeilijkheden bij het inhalen
van de zeven kilometer lange rij.
Al zeven maal
De actie 'Een Pak van je Hart voor
Polen' is een initiatief van het
echtpaar Ansems uit Heemstede.
Al een jaar zijn zij in de weer
voor Polen en verzorgden eerder
reeds zeven voedseltransporten.
De kerstpakketten bevatten on
der andere rozijnen, lucifers,
zeep, waspoeder, koffie, worst,
tandpasta, suiker en een brief
kaart. Daarop staat het adres van
de gever. Het is de bedoeling dat
de Polen die een pakket krijgen,
de kaart terugsturen zodat de
Nederlanders weten dat hun
doos is aangekomen.
Het bedrijfsleven verleent veel gra
tis medewerking aan het trans
port. Negentig vervoersbedrij
ven stelden een of meer vracht
wagens beschikbaar. Het kon
vooi wordt begeleid door een
bandenflrma, een takelwagen,
vijf tankauto's met 150.000 liter
dieselolie en een ambulance van
het Rode Kruis De ANWB
neemt de reisverzekeringen voor
haar rekening. De chauffeurs
hebben een snipperweek opge
nomen voor het transport.
Volgens een van de organisatoren
zal de tocht vermoedelijk zeer
zwaar worden. Op sommige
plaatsen zou in Polen anderhalve
meter sneeuw liggen. Tot de
Poolse stad Poznan blijven de
wagens achter elkaar rijden.
Daar zwermen zij uit over het
land en doen in totaal 32 steden
aan. In die plaatsen zullen de
kerken zich bezighouden met de
verdeling.
AMSTERDAM (ANP) - De Am
sterdamse narcoticabrigade
heeft aan de Nassaukade een co-
calne-laboratorium opgerold, dat
volledig in werking was. Volgens
de politie is het voor het eerst dat
een dergelijk lab in Nederland -
waar meestal al gezuiverde co
caine wordt aangevoerd - werd
aangetroffen. In verband met de
ze zaak werd één 36-jarige Ame
rikaan aangehouden. De politie
verwacht nog meer arrestaties.
De narcoticabrigade kwam het la
boratorium op het spoor nadat
omwonenden hadden geklaagd
over een doordringende ether-
geur.
gingen van twee tot vier miljard
gulden extra nodig. Om dan kno
pen door te kunnen hakken, wor
den nu al mogelijke ombuigin
gen op een rij gezet.
Daarbij wordt gekeken naar de so
ciale verzekeringen, de gezond
heidszorg, de overheidssalaris-
sen en de rijksbegroting. De mi
nisters maken bij het zoeken van
bezuinigingsmogelijkheden ge
bruik van de zogenaamde her
overwegingsrapporten die nog
door het vorig kabinet zijn opge
steld.
voorgenomen ombu.gingen Te yenvachten tegenvillers run
zijn afspraken gemaakt. Nieuwe
geld kostende plannen zullen
slechts bij uitzondering door het
kabinet worden overwogen,
Als de economische ontwikkeling
verloopt zoals nu wordt voor
zien, zijn in het voorjaar bezuini-
Afleidingsmanoeuvre van Uniser9
BREDA (ANP) De bedrijfslei
ding van Shell-Moerdijk ontkent
hardnekkig dat het bedrijf begin
1980 illegaal afvalwater met een
hoog gehalte aan gechloreerde
koolwaterstoffen op het riool zou
hebben geloosd. Shell is 'veront
waardigd over dit soort aantij
gingen' en beschouwt ze als aflei-
dingsmanoevres in het Uniser-
proces.
Twee oud-werknemers van Uniser
verklaarden gisteren in een ge-
tuigen-verhoor voor de Bredase
rechtbank dat zij vlakbij de
Shell-vestiging in een rioolbek
ken langs de openbare weg de
zelfde typische stof aantroffen
die onder meer door Uniser zelf
voor Shell verwerkt - naar later
bleek ook geloosd - werd. De
werknemers herkenden het resi
duwater aan de typische geur.
Deze verklaringen werden desge
vraagd bevestigd door één van
de hoofdverdachten, de oud-
technisch directeur Magnus S.
Hij was bij de 'ontdekking*'aan
wezig.
Shell ondervond begin 1980 pro
blemen met de zuivering van het
residuwater omdat de zuive
ringsinstallatie door een tech
nisch mankement buiten wer
king was. Het bedrijf produceert
jaarlijks 200.000 ton van dit resi
duwater dat gezuiverd via het
riool en een persleiding in de
Schelde bij waarden geloosd
wordt. Shell heeft bij Uniser
10.000 ton aangeleverd, ondanks
waarschuwingen van Rijkswa
terstaat dat Uniser dit afvalwater
ongezuiverd in het Hollands
Diep of op de persleiding zou lo
zen.
Volgens de Shell-woordvoerder
hanteert het bedrijf SSN de
Moerdijk juist moderne metho
den voor de verwerking van het
afvalwater.
Maandag wordt een werknemer
van Shell voor de rechtbank ge
hoord die met Uniser over het re
siduwater heeft onderhandeld.
lagere aardgasopbrengst
1,3 miljard, tegenvallende belas
tinginkomsten van 500 tot 750
mihoen, een hoger financierings
tekort over 1981 en hogere uitga
ven voor werkloosheidsuitkerin
gen van enkele honderden mil
joenen guldens.
Vice-premier Den Uyl zei dat het
aantal werklozen vermoedelijkin
februari al 475.000 zal bedragen.
Dat aantal was eerder geraamd
als gemiddelde voor heel 1982.
Nu al zijn er 443.000 werklozen.
De komende maanden komen er
nog zeker 40.000 tot 50.000 by. al
dus Den Uyl.
KOV bepleit
deeltijdbaan
EINDHOVEN „We doen een be
roep op ieder lid, maar speciaal
op degenen die nu samen met
hun echtgenoot of echtgenote
twee volle arbeidsplaatsen inne
men. We veroordelen dat niet.
We vragen alleen: denk zelf eens
aan de mogelijkheid om vrijwil
lig in deeltydarbeid te werken"
Dit beroep op de solidariteit van de
onderwijsgevenden deed J. G.
M. van Wegberg, voorzitter van
de Katholieke Onderwijs Vakor
ganisatie (KOV) de grootste on-
derwijsvakbond vanmorgen tij
dens de algemene vergadering
van zijn vakbond in Eindhoven
De KOV, aangesloten bij het
CNV. is met haar ruim 50.000 le
den de grootste onderwysvak
bond van Nederland.
HILVERSUM (GPD) - Het NOS-
bestuur heeft minister Van der
Louw van CRM gevraagd om de
televisiezendtijd per 1 april 1982
met vier uur uit te breiden. Het
verzoek is gedaan op suggestie
van de minister van CRM zelf,
maar de omroep heeft een afwij
kende opvatting ten aanzien van
de financiering van deze extra
zendtijd-
Het bestuur heeft, op aanraden van
de raad van beheer van de NOS,
vastgehouden aan het meerja
renplan voor de televisiezend
tijd, zoals dat een jaar geleden is
vastgesteld. Dat betekent per 1
oktober 1982 deinvoering van
middag-televisie, zonder dat
voor die acht uur meer kijken
per week geld ter beschikking
wordt gesteld. De vier uur per 1
april volgend jaar vallen op de
avond, hetzij op donderdag en
zondag, hetzij op vrijdag en za
terdag. Daarmee hoopt de minis
ter een tegenwicht te kunnen
gaan bieden aan de telcvisiepira-
terij. De minister wil echter dat
die vier uur worden gerealiseerd
zonder dat dat extra programma-
geld gaat kosten. Dat gaat de om
roep te ver. Wel is men bereid het
tot 1 oktober, het moment van de
invoering van middag-televisie
op werkdagen, zonder aanvul
lende gelden te stellen.
Het is al vaker gezegd en ge
schreven: op sociaal-econo
misch terrein zijn de verschil
len tussen de coalitiepartners
in het kabinet-Van Agt vaak
groter dan de overeenkom
sten. Zo'n weekje debatteren
in de Tweede Kamer over een
handvol financiële en sociaal-
economische wetjes geeft in
die verhoudingen een aardig
inzicht
Niet dat het tot grote botsingen
kwam, daarvoor is het ge
woon nog te vroeg. Maar de
schermutselingen tussen bij
voorbeeld PvdA-minister
Den Uyl van sociale zaken en
het CDA, of van D'66 met
CDA-ministcr Van der Stee
van financiën zijn voorpos
tengevechten voor de grote
veldslagen die het komende
voorjaar in het kabinet moe
ten worden uitgevoerd.
Het was opvallend dat de
scheidslijnen by die conflic
ts niet uitsluitend lagen tus
sen CDA en D'66 aan de ene.
en de eenzame PvdA aan de
andere kant, zoals de laatste
maanden zo vaak is gebeurd.
De „pijn" was dit keer rede
lijk verdeeld over de coalitie
genoten.
Zo voegde minister Van der
Stee de D'66'er Engwirda toe
dat zijn motie over het hand
haven van de koppeling tus
sen lonen en uitkeringen
„een persoonlijke aanval"
was. En minister Den Uyl
verweet CDA-vice-voorman
Louw de Graaf donderdag
„niet te handelen zoals rege
ringspartners met elkaar om
gaan", toen deze Den Uyl met
strafmaatregelen begon te
bedreigen.
Dit soort sfeerverpestende op
stellingen, in een kabinet dat
toch al niet overloopt van
eensgezindheid, doet het erg
ste vermoeden voor die mo
menten waarop het er
werkelijk op aan komt, wan
neer CDA. PvdA en D'66 in
februari werkelijk met elkaar
in de slag moeten om in het
ryksbudget nieuwe, zware
besnoeiingen te gaan aan
brengen.
Het begon eind vorige week al
met de uitlatingen van minis
ter Van der Stee over het be
spreekbaar maken van de
loskoppeling van lonen en
uitkeringen. Van der Stee
drukte zich in een tv-gesprek
dermate onzorgvuldig uit,
dat zyn „partners" PvdA en
D'66 als om strijd over hem
heen vielen. PvdA-fractielei-
der Meijer eiste in een over
spannen reactie zelfs bijna
het aftreden van de bewinds-
De stellige verklaringen achter
af, van Van der Stee zelf en
van waarnemend premier
Den Uyl, dat het kabinet on
verminderd vasthoudt aan de
in het regeerakkoord vastge
legde koppeling tussen netto
minimumloon en netto-uit
keringen, vermocht niet de
indruk weg te nemen dat de
koppeling wel degelijk op de
helling gaat.
Koppeling
Niet de netto-netto-koppeling,
maar een ander soort koppe
ling: die tussen de lonen in
het bedrijfsleven en de amb
tenarensalarissen, waaraan
de uitkeringen op hun beurt
weer gekoppeld zijn. Het is
met name het CDA - Den
Uyls voorganger Albeda
heeft daar menigmaal uiting
aan gegeven - een doorn in
het oog dat de loon-lasten
van de overheid feitelijk be
paald worden door wat in het
bedrijfsleven met de lonen
gebeurt.
Loskoppeling van ambtenaren
salarissen en lonen in het be
drijfsleven is zo langzamer
hand het enige middel dat de
overheid naast diepingrijpen
de loonmaatregelen of nog
dieper insnijdende bezuini
gingen ten dienste staat om
de rijksuitgaven binnen de
perken te houden.
Door de grote gevoeligheden
waarmee de loskoppeling -
en ook deze vorm daarvan -
met name bij PvdA en D'66 is
omgeven, zal het kabinet in
de eerste plaats naar andere
bezuinigingen moeten om
zien. Naarmate het daann
minder slaagt zal de genoem
de vorm van loskoppeling
steeds dichterbij komen.
Die waarschuwing heeft CDA-
leider Lubbers, kort voor hy
naar Moskou afreisde om we
reldpolitiek te gaan bedry-
ven, ondubbelzinnig laten
horen. Hij verwijt Den Uyl
(en in hem de andere PvdA
ministers) onvoldoende ernst
te maken met het zoeken
naar en voorbereiden van be
zuinigingen.
„Als die bezuinigingen nog ver
der vooruit worden gescho
ven voeren we in het voorjaar
een discussie over de ontkop-
peling Daar is geen ontko
men aan", zei hij vorige week
tegen de Volkskrant. En als
het zo ver is, dan alsjeblieft
geen krokodillentranen,
voegde hij de socialisten er
nog waarschuwend aan toe.
Verdergaande bezuinigingen
betekenen echter ook gega
randeerd een verlies aan
werkgelegenheid. In de afwe
ging die dan ontstaat tussen
werk en loon - al is dat dan
slechts het loon van ambte
naren en uitkeringstrekkers -
zal de keuze voor het laatste
wel heel verleidelijk kunnen
worden.
Dat is de teneur achter de op
merkingen van Lubbers en
Van der Stee.
Niet ontevreden
Daarby komt dat Den Uyl tus
sen twee vuren zit: Lubbers
en de zijnen (Van Agt laat zyn
fractieleider keurig de kas-
tanjes uit het vuur halen) aan
de ene kant, werkgevers en
werknemers aan de andere.
Den Uyl deed donderdag wel
alsof hij „niet ontevreden"
was, maar de kans dat hij zeer
binnenkort een, al dan niet
volledige. loonmaatregel
moet nemen om verder on
heil te voorkomen nadert de
100 procent.
Dat lykt voor een socialistische
minister, die er toch ook alle
belang by heeft om de vakbe
weging te vriend te houden,
geen aantrekkelijke uit
gangsstelling. De manier
waarop de CDA-fractie don
derdag in het debat over de
wet op de loonvorming dat
vuurtje nog eens opstookte
heeft zyn positie er niet beter
op gemaakt.
Den Uyl wilde slechts de moge
lijkheid hebben om een alge
mene loonmaatregel (voor ie
dereen dus) te treffen, maar
het CDA eiste dat hy ook per
bedrijfstak of cao zou ingrij
pen, wanneer de loonontwik
keling daar uit de hand gaat
lopen.
Dat is niet denkbeeldig, wan
neer werkgevers en werkne
mers, na het mislukken van
het centrale loonoverleg, in
de afzonderlijke sectoren
over looneisen gaan onder
handelen. Die ruimte hebben
zy nu. ook als het kabinet
met een partiële looningreep
(aftopping van vakantiegeld
en prijscompensatie) komt
Alleen zo heeft de vakbewe
ging een kansje om nog iets
uit het vuur te slepen. En ook
de werkgevers onderhande
len - nadat hun voorstellen
voor een centraal akkoord
van tafel waren geveegd - lie
ver per bedryf of bedryfstak,
dan gedicteerd door de mi
nister uit Den Haag.
Tenminste, zo luidt het officiële
verhaal. De vakbeweging, in
elk geval de FNV. is echter al
lerminst eensgezind. De lei
ding van de diverse bonden
lykt best bereid tot loonmati
ging (in ruil voor werk), maar
in de achterbannen van byv
de Voedingsbond rommelt
het al lang en een pleidooi
voor vrywillige matiging
komt daar niet over
Voor de leiders van de toch al
met ledenverlies kampende
bonden is het dan aantrekke-
lyker te kunnen zeggen: „Het
kan niet, want de regering be
let het ons". Terwyl de amb
tenaren. ook al niet zo mati
gingsbereid, weten dat elke
buitensporige looneis door
de werkgever - immers de
overheid zelf op andere ma
nieren weer teruggepakt
worden.
Schimmenspel
Daarom drong het CDA zo aan
op de mogelijkheid om be
drijfstaksgewys in te grypen
Feit is echter dat dergelijke
ingrepen slechts mogelijk
zyn. wanneer eerst een alge
mene loonmaatregel is afge
kondigd. Die lykt zo onver-
mydelyk en paradoxaal ge
noeg zal dat de FNV mis
schien niet eens zo slecht uit
komen, omdat de interne ver
deeldheid daardoor verdoe
zeld kan worden. Wat zich de
afgelopen dagen heeft voor
gedaan lykt in dat licht ver
dacht veel op een schimmen
spel
HANS DE BRUIJN
