Virtuoos spel in stuk
over slechthorenden
Trijfel
DE GROENE MASKERS
"Kinderen van een mindere god"
m
Kasimir en Karoline': knap en kil
c(üii(lCllieuiv:
MAANDAG 7 DECEMBER 1981
VARIA
Dichten
De gemiddelde Noordhollander
is getrouwd, heeft twee kinde
ren. doet aan sport met een
voorkeur voor skiën, heeft
verschillende hobby's, en zit
in het bestuur van 't een of
ander. Ik kan dit alles weten
omdat ik vorige week twee
avonden in Edam en Purme-
rend met een redactieteam
van de Nieuwe Noordhol
landse Courant gratis sin
terklaasverzen heb zitten ma
ken, ten behoeve van die le
zers die, poëtisch gezien, tij
delijk even drooggevallen
waren. Zeven uur dichten, in
continudienst, dan kun je
zeggen ik heb het die andere
Noordhollander, A. Roland
Holst, nooit zien doen
Dank zij deze werkzaamheid
kan ik u, in een notedop. een
kijkje bezorgen in enkele Hol
landse binnenhuisjes. U zult
merken dat het maken van
fopsurprises nog steeds in
zwang is: de energie die veel
mensen in hun sinterklaas
surprises steken, moet de
doemdenkers te denken ge
ven! Neem Henny. Zij maakte
voor haar zuster José een pop
van dweiltjes die een schaar
in zijn hand heeft. In de kop
zat een mascarastift verbor
gen. José heeft sinds een paar
maanden verkering met
Steef, met wie ze samen met
zuster en zwager naar de
wintersport gaat. Die dweil
tjes en schaar kreeg José, om
dat zij eens achteloos Henny's
beste theedoek doormidden
had geknipt om er dweiltjes
van te maken. In de pop zat
ook nog een helmmuts ver
werkt, want José rijdt motor!
Moeder Annie kreeg deeg
vormpjes van haar dochter.
Ze heeft drie kinderen, zit sa
men met de buren op yoga,
volgde een cursus zijden bloe
men maken en zit in het be
stuur van de plattelands
Door
Nice
Scheepmaker
beeldjes (want die spaart ze),
houdt erg van skiën maar is
bang voor de stoeltjeslift,
speelt orgel in de kerk.
Oom Jan (28) had op zijn ver
langlijstje staan: ijzerboor
tje, skisokken en skimuts, en
het boek Avonturen op het
land" van Ed van der Elsken.
Kreeg het boek, verpakt in
een mijter.
Vader Nico, autoverkoper,
vrouw en twee dochters, gek
op tennis, kreeg zogenaamde
bandrecorder als surprise
met daarin een sjaal en
scheerschuim.
Vader Jan, 51 jaar, legt onder
andere tennisbanen aan,
houdt niet van tennis, wel
van fietsen en wandelen, se
cretaris schoolbestuur en ook
in het bestuur van twee be
jaardentehuizen, kreeg een
fototoestel.
Tom zingt Ierse liedjes, viel de
v eerste keer dat hij in het open
baar moest optreden flauw,
daarover een leuk sin
terklaasgedicht graag.
Vader Sjaak, 43, kreeg een ba
rometer voor zijn boot. Hij is
gek met z'n boot (een sleep-
vlet), moeder minder, zij is
wat bang voor water, gaan
de laatste vijf jaar wel elke
winter samen skiën, doen
daarom aan skigymnastiek.
Dochter Joke, 22, woont samen
met haar vriend Ruud, laten
een huis bouwen, kreeg daar
om surprise in de vorm van
een huis, met daarin sloffer
en blik, Irish Coffee-glazen,
en een porseleinen hand om
sieraden op te doen. Zij zit op
jazzballet en houdt van hand
werken.
M n vriend z'n vader Frans is
gek op muziek, kijkt televisie
met de koptelefoon van de ra
dio intussen op, heeft een
hond Blackie en een caravan
m Wijk aan Zee. Kreeg cas
settebandjes en plalendoekje.
Voor Johan, buschauffeur, een
surprisebus met daarin een
Succesagenda-inhoud. Ten
nist, houdt tropische vissen,
tuiniert en zit bij de vrijwilli
ge brandweer, heeft twee
zoontjes.
Yolanda heeft op de Leao de le
raar aardrijkskunde en ge
schiedenis getrokken, hij heet
René (zo nóemen ze hem ook),
heeft pas zijn rijbewijs ge
haald, krijgt pen met zijn
Vader Herman, beetje klein,
snorretje, tennist veel, heeft
zetterij („Wat doet-ie voor de
kost?" - „Hij werkt!"), helpt
vaak met afwassen en afdro
gen. krijgt, voor de eerste keer
(„We hebben hem dit jaar pas
ontdekt!") bescheurkalender
van Koot en Bie.
Edith, telefoniste in ziekenhuis,
heeft Duitse herder, rijdt Ci
troen GS, krijgt van haar
man, buschauffeur, auto van
karton met daarin marsepei
nen rijbewijs, omdat zij één
dag voor hun trouwen, enkele
maanden geleden, haar rijbe
wijs haalde.
Jan, timmerman (timmerde het
slaapkamerameublement
zelf), houdt van legpuzzelen,
schaatsen, wandelen en fiet
sen, rookt niet, lust geen cho
cola, krijgt daarom elk jaar
met Sinterklaas een pot met
mosselen.
M'n oom Aad is rechercheur in
Amsterdam, hij heeft van die
droge humor, hij houdt van
muziek (Beatles, Rolling Sto-
nen, Queen, André Hazes) en
op tv van Koot en Bie, en hij
krijgt een gekleurd blok ijs
met daarin een platenbon.
PAT
'0oi
DEN HAAG - Een gezelschap dat
"Kinderen van een mindere god"
van de Amerikaanse ateur Mark
Medoff op het repertoire neemt,
haalt zich daarmee een aantal on
gewone problemen op de hals.
Uitgangspunt van Medoff is niet
zozeer het isolement waarin do
ven en slechthorenden door hun
handicap kunnen verkeren als
wel de bevoogding en isolatie die
hen door de horenden wordt op
gelegd. Parallel daarmee vraagt
hy aandacht voor de communi
catieproblemen met betrekking
tot de wijze waarop doven en ho
renden elkaar bejegenen. Om dit
zo naturalistisch mogelijk te te
kenen voert Medoff o.a. twee
slechthorenden ten tonele alsme
de een dove hoofdrolspeelster
die zich alleen in gebarentaal kan
uiten. Essentieel is daarbij dat
deze drie rollen niet illustratief
werken maar een volwaardige
dramatische functie krijgen, zo
dat het publiek niet de kans
krijgt door sentimenteel gesnot
ter over al die zielige mensen de
eigenlijke problematiek op een
afstand te houden. Voor de
Haagse Comedie, waar het stuk
van Medoff vrijdag jl. in premiè
re ging, betekende dat de keuze
tussen het aantrekken van slech
thorenden die de gebarentaal
perfect beheersten, en het
werken met eigen mensen die
zich moesten bekwamen in geba
rentaal en ook anderszins perfect
een gehandicapte moesten "spe
len". Men heeft uiteindelijk voor
de laatste oplossing gekozen en
voor een buitenstaander komt
het resultaat bijzonder geloof
waardig over.
De inzet en betrokkenheid van met
name Rick Nicolet, vrijwel de ge
hele avond zwijgend en geba
rend op het toneel en daarbij
toch in staat een overtuigend ka
rakter neer te zetten, is boven el
ke kritiek verheven. Een oordeel
over de natuurlijkheid en ver
staanbaarheid van haar gebaren
taal is echter voorbehouden aan
een betrekkelijk gering deel van
het publiek. Daarmee stuiten we
echter wel op een essentiële
zwakheid in het stuk van Medoff.
Alle theorieën over de emancipa
tie van doven en slechthorenden
ten spijt blijft "Kinderen van een
mindere god" primair een stuk
voor het "normale" schouwburg
publiek. Dat betekent dat alle ge
sprekken tussen leraar James
Leeds en zijn pupil-echtgenote
Sarah ten behoeve van het pu
bliek steeds in woorden omgezet
moeten worden. Bovendien
houdt het hoe en waarom van
hun relatie de aandacht zo sterk
bezig dat Medoff zich vooral in
het eerste bedrijf nogal wat uit
eenzettingen en clichés kan ver
oorloven, omdat het spelen met
de communicatieproblematiek
voor voldoende levendigheid en
humor zorgt Pas in het tweede
bedrijf, als bij Sarah en James de
bewustwording van hun situatie
groeit, neemt ook de aandacht
voor een dieper liggende proble
matiek toe, al onthoudt Medoff
zich wel wijselijk van het aandra
gen van een oplossing.
Zijn techniek komt overeen met de
succesformule van Tennessee
Williams in "Glazen speelgoed":
nostalgische herinneringsbeel
den op basis van een persoonlij
ke genegenheid rijgen zich aan
een tot een doorlopend verhaal,
gezien door de bril van een ver
teller. Medoff maakte echter van
zijn verteller ook de centrale fi
guur in het stuk en schiep daar
mee een rol waarin Willem Nij-
holt al zijn virtuositeit aan de dag
kon leggen, continu in en uit een
scène stappend, steeds overscha
kelend van de ene stemming
naar de andere, en dat alles met
een grote beweeglijkheid in hou
ding, stem en gebarentaal. De re
gie van Jo Dua richtte zich voor
al op een delicate behandeling
van het onderwerp en het vermij
den van onnodige overdrijving,
maar het accentueren van het
"normale" in wat voor veel men
sen toch ongewoon is, leidde ook
tot een zekere mate van egalise-
ring in de karaktertekening. Des
te opvallender was dat Guusje
Eybers in dit geheel de slechtho
rende Lydia wel karikaturaal
mocht overtrekken. De grappige
momenten die dat opleverde,
waren overbodig in een stuk dat
deze communicatieproblematiek
toch al met een fikse dosis relati
verende humor had overgoten.
Het stuk is op zaterdagavond 13
februari te zien in de Leidse
Schouwburg.
PAUL KORENHOF
AMSTERDAM - Onder gastregie van Peter de Baan
van toneelgroep Sater, speelt het Publiektheater
'Kasimir en Karoline' van Odön von Horvéth. Het
stuk is in 1932 geschreven en behandelt de jaren
dertig in Duitsland De crisis werkt door in het ge
drag en he denken van de personages. De 'ijzeren
logica' dat waar werkloosheid heerst de liefde moet
wijken zorgt voor een verwijdering tussen Kasimir
en Karoline. De eerste, een werkloos geworden
chauffeur, gaat uit stelen; Karoline probeert een tex
tielfabrikant te gebruiken om hogerop te komen,
maar moet daarvoor 'te diep onder zichzelf door
gaan'. Zij merkt dat het zorgeloze cynisme dat ze
zich had aangemeten haar niet past. Harteloosheid,
in het stuk een kenmerk van de heêrsende klasse,
wordt ook de onderdrukte klasse opgelegd, die zich
er duidelijk niet wel bij voelt.
De uitspraken die Von Horvéth door middel van zijn
stuk doet, liegen er niet om, en De Baan heeft ze nog
aangescherpt. Zorgvuldig waakt de laatste ervoor
dat de personages sympathiek of onsympathiek
overkomen; het gaat niet om hén maar om de maat
schappij waarvan zij deel uitmaken. Afstandelijk
heid overheerst, emotioneel onaangedaan ziet de
toeschouwer hoe de verloedering zich voltrekt. De
voorstelling doet hiermee denken aan Brecht, maar
Horvéth is in feite pessimistischer. Zijn karakters
hebben wel enig sociaal bewustzijn, zij weten dat
niet zij maar de politieke en economische situatie
verbetering behoeven, en dat de koek onrechtvaar
dig verdeeld is, maar anders dan bij Bracht trekken
zij daar geen politieke konsekwenties uit. Geen
strijd op de barricaden, geen poging de heersers van
hun troon te stoten en het rechtmatig deel op te ei
sen. Horvéths personages onderwerpen zich, on
danks hun sluimerend politiek bewustzijn aan hun
situatie. Het pessimisme wordt door De Baan onder
streept. Zijn Muncher kermis waar het stuk zich af
speelt is niet één waar het gezellig toeven is. Lawaai,
muziek en felle lichten overheersen, en dienen om
de zinnen te verdoven, niet te prikkelen. Ondanks
alle attributen straalt het toneelbeeld leegte uit. Ter
wijl op de voorgrond zich het verhaal afspeelt, ver
blijven op de achtergrond diverse personages als
commentaar op het gebeuren. Beurtelings zorgen
de boeienkoning, de absurde ijsverkoper, en de
hoertjes door hun aanwezigheid ervoor dat het lief
desverhaal van Kasimir en Karoline in het juiste
licht wordt gezien.
De voorstelling is konsekwent vormgegeven, in zowel
spelregié als toneelbeeld, en verdient vooral het pre
dikaat 'knap'. Door alle afstandelijkheid echter en
het feit dat de personages naast wanhoop geen poli
tieke of andere bewogenheid tonen, is het boven
dien een kille produktic.
Het Publiekstheater is direct na de première met het
stuk op toernee gegaan, maar komt geregeld terug
in Amsterdam.
JACQUELINE MAHIEU
LfPgij
WAAR KOMT
A lcktmcua
vanpaanj
k LgONJARP
AVAJÉ^>T0rr v\£ Z'JNJ UUÜ
KJ ÉUWft. HUURPËRS MlgR.
w HUUC \OCR
maanjc?.'
OJEK l/IEfe OAC,Saj B&s/<vr PE
SCHOOI- ia'S-E.K ZI/AJ out/UE
FREO BASSET
De belevenissen van Jommeke
Zeg, (grootmeester, maar nu hebben
we nog niet gegeten. j
Mijn beer grolt. Ik
moet eerst eten.Dat
h veeJ te zwaar
werk. r-
Agenda
Leidse bioscopen
LUXOR (121239): "Kannibal apocalyp
se". da 14.30. 19.00 en 21.15 uur. zo
14.15. 16.30. 19.00 en 21.15 uur. 16 jr.
CAMERA (124919) "The wild bunch",
da. 19 00 en 21.30 uur. 12 jr
Kindermatinee: "Dik Trom en zijn
dorpsgenoten", za.. zo. en woe 14.30
Nachtvoorstelling: "Fame", vr. en za.
24.00 uur. 16 jr
LIDO 1 (124130): "Hoge hakken, echte
liefde", da. 14.30. 19.00 en 21.15 uur.
zo. ook 16.45 uur. 12 jr.
LIDO 2: "Lion of the desert", da. 14.30
en 20.00 uur. 12 jr
LIDO 3 "Le voyage en douce", da. 19 00
en 21.15 uur, do., vr.. ma. en di. ook
14 30 uur. 16 jr
Kindermatinee 'Herbie is de pisang",
za. en woe. 14.30 uur. zo. ook 16.45
LIDO 4 "Door het oog van de naald',
da. 14.30. 19.00 en 21.15 uur. zo. ook
16.45 uur, 16 jr.
STUDIO (133210): "History of the
world, part 1", da 14.30, 19.00 en 21 15
uur, zo ook 16.45 uur. al.
(Alle Lido-theaters en Studio zijn zater
dag 5 december 's avonds gesloten)
TRIANON (123875): "The postman al-
ways rings twice", da. 14.30, 19.00 en
21 15 uur. zo. 14.15, 16.30. 19 00 en
21.15 uur. 16 jr
REX (125414): "Sweet young girl", da
14.30. 19.00 en 21.15 uur. zo. 14.15.
19 00 en 21.15 uur. 16 jr.
Bioscopen Alphen
(voor reserveringen 01720-20800)
EURO 1 "Hoge hakken, echte liefde",
da 13 30. 19.00 en 21.30 uur. zo 13 30.
16.30. 19.00 en 21.30 uur. zo ook 16.30
uur. 12 jr
Nachtvoorstelling: "Coogan's bluff', i
Kindermatinee "Dik Trom en het cir
cus". za.. woe en zo. 13 30 uur
Nachtvoorstelling 'The french connec
tion 1za 24 00 uur, 16 jr
F.URO 3 "Close encounters of the third
kind", da. 13.30.18 30 en 21 00 uur. zo.
13.15, 16 00. 18.30 en 21.15 uur. 12 jr
Nachtvoorstelling "Een bataljon malle
meiden", da 13.30.18.30 en 21 00 uur.
zo. ook 16.00 uur. al za. ook 24.00 uur.
16 jr.
Bioscoop Voorschoten
(voor reserveringen 01717 -4354)
GREENWAY: "The octagon", do en
"De sheriff ziet zo vliegen", za. 14 00 en
16.00 uur. zo 15 30. woe. 16 00 uur. al
Kindermatinee Assepoester en andere
tekenfilms, zo. 13.30 uur. woe 14 15
Bioscopen Katwijk
(voor reserveringen 01718-74075. 5 de
cember na 19 00 uur geen voorstel-
CITY 2: "The exterminator", da. 14 45
(beh. za. en woe 18 45 en 21 15 uur.
16 jr
Kindermatinee "Pink panther festi
val", za en woe 14 SO uur
CITY 3 "Nighthawks". da 14 45. 18 45
en 21.15 uur. 12 jr
CHOCOLADE
NOTEN CAKE
Breek ISO g bitter* re
die geleidelijk smelter
in twee eetlepels rwsru
kofte. boven zeer lssj
dcitjk 100 t weke botei
door en dsama 150 i
»nvi(Je zout Werk door
het beslag de bloem,
twee theelr
•ppelrssp.
strikt noodzakelijk u
Een cakevorm be bote
ren. licht met bloem be
vullen B?k d™akeW"*
voorverwarmde, matig
0VrnWINA BORN
Galerie Demse Stephan - Bakkersteeg
18-20, tot 28 12 Wim Bettenhauscn et
sen en schilderijen. Jan de Graaf, plas
tieken. vr., za zo van 13 30 - 17 30 uur.
Galerie Van der Vlist - Botermarkt 30.
groepstentoonstelling Kunst als ge
schenk. t/m dec.
Café De Ouwe Vest - Oude Vest 81, I'm
24 12. foto-tentoonstelling, performan
ce Wim Lamboo, fotografie Theo v.d.
Holst jr.. dagelijks vanaf 15 uur
Foyer LAK-Thcater - t/m 17/12, tentoon
stelling van Gideon Sinvani, ma t/m vr
van 10-17.30 uur.
LAK-Galene academiegebouw - Rapen
burg 73. t/m 15/12, tentoonstelling Tijs
Veraart, ma t/m vr van 10-18 uur
Museum Boerhaave - Steenstraat la, t/m
feb '82. 'Mooie klokken, beste kijkers',
ma bm za van 10-16 uur. zo van 13 16
Rijkmuseum van Geologie en Mineralo
gie - Hooglandse Kerkgracht 17, t/m 3/1/
'82. 'Evolutie van beenvissen'. ma bm vr
van 10-17 uur. zo van 14-17 uur
Rijksmuseum van Oudheden - Rapen
burg 28. bm 3/l/'82, 'Vondsten uit verle
den land', ma bm z van 10-17 uur. zo van
13-17 uur
Rijksmuseum voor Volkenkunde
Steenstraat 1. bm 3/l/*82, 'Indianen van
Mexico. Azteken in 't verleden, Nahua's
van heden', ma bm za van 10-17 uur. zo
en feestdagen van 13-17 uur.
Ongevallendienst
ziekenhuizen Leiden
Ongevallendienst elke dag Acade
misch Ziekenhuis behalve van
dinsdag 13.00 uur tot woensdag
13.00 uur (Diaconessenhuis) en van
vrijdag 13 00 uur tot zaterdag 13.00
uur (Elisabeth-ziekenhuis).
Bezoekuren
ziekenhuizen
Diaconessenhuis: Middagbezoe
kuur 13 45-14 30 uur.
Avondbezoekuur: 18.30-19.30 uur.
Kraamafdeling* vaders extra van
18.00-18.30 uur Kinderafdeling
dagelijks van 14 00-19.00 uur (Niet
.meer dan 2 bezoekers per patiént).
Sportmedisch Advies Centrum:
blessurespreekuur: Elisabethzic-
kenhuis Leiderdorp, 's maandags
van 19.30-20.30 uur.
Bezoekuren St. Elisabeth-Ziekenhuis:
Volwassenen dagelijks van
14.00-14.45 en van 18.30-19.30 uur
Klasse afd.: dagelijks van 11.15-
12.00 uur. van 14.00-14 45 uur en
van 18.30 19 30 uur
Kraamafdeling dagelijks van
11.15-12.00 uur (alleen voor echtge
noot) en van 15.00-16.00 uur en van
18.30-19.30 uur.
Kinderafdeling dagelijks van
15.00-18.30 uur.
C.C.U. (hartbewaking) dagelijks
van 14.15-14.45 en van 19.00-19.30
Intensieve verpleging dagelijks
van 14 00-14.30 uur en van 19.00-
19.30 uur.
Academisch Ziekenhuis
Voor alle patiënten behalve kinde
ren) zijn de bezoekuren als volgt
Elke dag 14.15-15 00 uur en 18 30-
19.30 uur.
Avondbezoekuur afdeling Verlos
kunde 18 00-19 00 uur
Praematurenafdeling dagelijks
van 14.30-14.45 uur en van 18.30-
18.45 uur.
Bezoek aan ernstige patiënten
wanneer voor ernstige patiënten
doorlopend bezoek wordt toege
staan kan de hoofdverpleegkundi
ge hiervoor speciale kaarten ver
strekken
Bezoektijden Kinderkltniek
Dagelijks 15 00-15 45 uur en 18 30
19.00 uur.
(alleen voor ouders van kinderen kan er
een afwijkende tijd afgesproken wor
den met de hoofdverpleegkundige).
Bezoektijden kinderafdeling
Elke dag 14 15-15 00 uur en 18.30-
19.00 uur.
Alphen aan den Rijn
Rijnoord: le-en 2e klas 11-1130
uur; 13.30 14.15 uur en 18 30-19.30
uur; 3e klas 13 30 14 15 uur «n
18 30 19 30 uur Kraamadehng
13.30-14 45 uur alleen voor echtgo
noten 19-20 uur Kinderafdeling
voor ouders 18 00-18 30 uur.
Geluidshinder
Schiphol
Klachten over geluidshinder van
vliegverkeer van en naaf Schiphol
kunnen dag en nacht worden ge
meld bij het informatiecentrum
Geluidshinder Schiphol (tel. 020-
175000)
7 December 1981
In Spanje komen speelhuizen
nog in on rust barenden getale
voor, hoewel de politie ze in den
laatsten tijd met alle macht te
gengaat In zulk een verderfe
lijk verblijf te Grenada was de
roulette op zekeren avond weer
druk in beweging. Onder de
hartstochtelijke spelers merkte
men vooral een jongmensch op.
die reeds meer dan een uur te-
vergeefs de fortuin trachtte te
dwingen en eindelijk zijn laat
ste goudstuk opzette Ook dat
verloor hij, en toen haalde hij,
terwijl zijn gelaat zich kramp
achtig verwrong, een revolver
uit den zak, zette den loop tegen
den slaap van het hoofd en
drukte af Een knal. en de ge-
ruineerde speler stortte neder.
Vreeselijke verwarring »n 'de
zaal. Ieder denkt aan de politie
en in een oogwenk is de zaal
ontruimd Nauwelijks heeft de
laatste speler het lokaal verla
ten. of het "lijk" springt op,
snelt naar de stapels goud op
tafel, vult zijn zakken met volle
handen en ivrlaaf. onder een
schaterend gelach, eveneens het
speelhol'
Het Russische Hofministerie
heeft, voor de aanslaande kro
ning van den Czaar. vijftien
span sneeuwwitte paarden in
het buitenland laten aankoo-
pen. De schoone dieren zijn
reeds op weg naar Moscou
Vijftig jaar geleden
- Weer een nieuw record in
Amerika de heer en mevrouw
Reinwalt in Philadelphia (hij
is 73 jaren oud. zij heeft 54 len
tes achter den rugj hebben
twaalf jaar lang niet met el
kaar gesproken Zij sloten des
tijds een overeenkomst daartoe
en deponeerden die bij een no
taris De termijn is nu om en
betden wenschen de overeen
komst met een tweeden termijn
van tu>aal/ jaren te verlengen
Ze le ven samen in volkomen
vrede, als waren ze hart en ziel
De reden voor hun zwijgzaam
heid is dat ze peeneHci on-
eemgheid uenidlen te hebben,
die bij een dergelijk lee/lyds-
verschtl toch gemakkelijk kan
on titaan A L« ze elkaar iets te
zeggen hebben, schrijven ze het
op Pogingen ran den notanj
om hef ftreetal tot spreken te
brengen, zijn op niets uttgeloo-
pen, hetgeen wel blijkt uit de
verlenging van i
