"Straling tast
schepping in
de wortel aan"
Bezuinigingen niet
op gemeente verhalen
^24
PvdA: alle aardgaswinst in economie
Winkelcentrum
Winl<eIhof helpt,
'n handje.
POKKEN
Ook bij artsen toenemend
Interview
verzet tegen kernwapens
vr>
Spuitmaniak
in Almelo
VRIJDAG 4 DECEMBER 1981
VARIA
PAGINA 15
Door
Bert Paauw
dupe Dat is toch misdadig.
Straling tast de schepping in
de wortel aan
In het ziekenhuis zijn we daar
entegen blij met straling, hoe
tegenstrijdig dat misschien
ook klinkt. Zonder straling
zouden we allerlei ziekten,
bijvoorbeeld kanker, niet zo
goed kunnen bestrijden.
Kanker is sneldelend weefsel
en zeer straalgcvoelig In het
ziekenhuis is straling abso
luut nodig maar voor oorlogs
doeleinden is het verwerpe
lijk. Waarom moeten mensen
chronisch ziek gemaakt wor
den?
Verliezers
Mensen die de Tweede Wereld
oorlog hebben overleefd ko
men nog wel eens met het ar
gument dat zij hun leven heb
ben te danken aan de atoom
bom. Maar in '45 kwam er
geen antwoord op de atoom
bom. Nu gegarandeerd wel
en dan zijn er alleen maar
verliezers. Stel dat de Russen
met een tank-overmacht hier
naartoe komen en wij zgn
aan de verliezende hand.
Tien tegen éen dat het Wes
ten dan toch de N-bom ge
bruikt ook al is er gezegd dat
men nooit als eerste naar
kernwapens zal grijpen.
En wat te denken van het in
schakelen van steeds meer
computers. Ondanks alle
knapheid hebben ervaringen
in Amerika geleerd dat fou
ten blijven voorkomen. Het
gaat een keer mis en dan heb
ben we een oorlog bg vergis
sing
Om al die redenen moeten we
ingaan tegen kernwapens.
Mensen zeggen wel: wat kan
ik er aan doen. Ik zeg dan al
tijd maar: Je bent niet de eni
ge. samen kunnen we er wat
aan doen Zwggen maakt je
medeplichtig. Iedereen hoeft
niet per se op de barricaden
maar we zijn wel een volk
van dwarsliggers. Kaaskop
pen tegen kernkoppen.
Ieder kan z'n steentje aan de
strgd tegen kernwapens bij
dragen. ook medici. Overi
gens zijn wij hier in Neder
land met onze NVMP niet
uniek. In Amerika en Enge
land zijn ook van dergclgke
verenigingen. We willen ook
geen angst op recept ver
schaffen. Integendeel, we
proberen ons gezonde ver
stand te gebruiken.
Persoonlijk ben ik erg be
nauwd voor de snelle ver
spreiding van kernwapens.
Straks hebben Libiè, Zuid-
Afrika en Brazilië ze ook. En
ieder land heeft net zoveel
recht op kernwapens als
Amerika. Daarom moet de
hele wereld atoomvrg. Ik ge
loof niet dat de kernwapenra
ce goed kan blgven gaan.
Daar ben ik heel cynisch
over. De Titanic was destgds
ook zogenaamd onzmkbaar.
Nu zgh er weer mensen die
denken dat het met de kern
wapens niet verkeerd kan
gaan. Vergeet het maar".
Tweede Kamer:
ADVERTENTIE
DEN HAAG (GPD) - Een
meerderheid van de
Tweede Kamer wil voor
komen, dat de bezuinigin
gen bij de rijksoverheid
onevenwichtig worden af
gewenteld op de gemeen
ten. Volgens de fracties
van CDA, PvdA, D'66 en
VVD worden nu de ge
meenten te fors aange
pakt. Dit bleek gisteren
bij het begrotingsdebat
over de financiën binnen
lands bestuur.
De gemeenten ontvangen een uit
kering naar inwoneraantal uit
een algemene fonds, het zogehe
ten Gemeentefonds. Daarnaast
bestaan er 537 aparte uitkeringen
voor speciale doelen, die door de
veertien verschillende departe
menten worden beheerd.
Pijn
Hennekam (CDA) meent dat in de
huidige omstandigheden „de
pijn eerlijk moet worden ver
deeld ..Bij de CDA-fractiejDver-
heerst de indruk dat de gebeen
ten wederom fors zijn aange
pakt". aldus de CDA'er. Hij wees
daarbij op de bezuinigingen op
hdt geld dat de gemeenten van
het rijk krijgen. Voor 94 procent
Uok De Visser (PvdA) meent dat
„in onrechtmatige mate naar de
lagere overheden wordt afge
schoven". „De centrale overheid
is de baas en kan de lagere over
heden laten opdraaien voor de ei
gen financiële tekortkomingen",
aldus de socialist. Hij vroeg de
betrokken bewindslieden, minis
ter Van Thijn en staatssecretaris
mevrouw Stuiveling (beide bin
nenlandse zaken), dan ook af te
zien van verdere kortingen op de
uitkeringen aan provincies en
gemeenten.
Veldhuizen (D'66) vindt dat er nu
niet meer tussentijds op de uit
keringen aan provincies en ge
meenten kan worden bezuinigd,
zonder dat dat ook ten koste zal
gaan van de werkgelegenheid.
Bovendien wordt volgens hem
de financiële nood van de ge
meenten nu vooral door de on-
roerend-goedbelasting op de
burgers afgewenteld.
De Tweede Kamer stemde in met
de extra aandacht van de be
windslieden voor de grote ste
den Het gaat vooral om een ex
tra bijdrage van 130 miljoen gul
den voor Amsterdam. Alleen
Hermans vroeg zich af waarom
juist Amsterdam een dergelijk
voordeeltje heeft gekregen, ter
wijl de situatie in de andere drie
grote steden toch ook niet zo
rooskleurig is.
maar ook met vele kado-tips Wc
onder een dak, biedt winkelcent
Vanzelfsprekend dat de keuz<
te groot kan zi)n Geet dan een" Winkelhol
kadobon. voor een geschenk op ma<-
Kadobonnen znn verknigbaar bi|
de speciaalzaken die herkenbaar zijr
aan de kadobon-sticker. ol bi| de
Leidse spaarbank in Winkelhol
en inwisselbaar bi| alle zaken
in uv/ winkelcentrum Winkelhof
Want ook voor een passend
geschenk helpt winkelcentrum
Winkelhol een handle
dir,
WÏNTCFT CTNTR1IM
WINKELHOF
"LEIDERDORP-
LEZERS
SCHRIJVEN
Vredesmars
Met grote bezorgdheid en bewon
dering hebben wij al die moedige
mensen die vanuit hun warme
veilige huizen de Vredesmars
hebben meegelopen, gevolgd.
Zelf was ik te bang om mee te
lopen. Een wit laken uit het raam
en ons gebed was het enige dat ik
dit machtige vredesleger aan
bood. En toch zal dit machtige
wapens: Gebed en Samen op
weg blijven gaan in vertrouwen,
ons allen sterken en kracht en
hoop geven voor de toekomst.
Deze "kerncentrale" van vreed
zame moedige mensen is nooit
meer te stuiten. En zal alle kern
wapens in het niet laten vallen.
Technisch kunnen mensen de
wereld laten vergaan, alle leven
uitroeien. Maar de goede geest
van dit vredesleger nooit.
Henk en Lenie Bakker
IJsselstraat 21
Alphen aan den Rgn.
DEN HAAG (GPD) - Het partijbe
stuur van de PvdA vindt dat al
volgend jaar de volledige winst
die Shell en Esso maken op de
aardgaswinning bij Slochteren
moet worden ingezet voor de Ne
derlandse economie. De regering
moet invoering van inkomens-af-
hankelgke kinderbijslag overwe
gen. Dit stelt het partijbestuur in
een ontwerp-resolutie voor de
PvdA-partijraad van 18 decem-
In een toelichting op die resolutie,
waarin de partij een oordeel velt
over de regeringsverklaring van
het coalitiekabinet van CDA,
PvdA en D'66. zegt het partijbe
stuur dat de PvdA de risico's van
de coalitie moet. aangaan Dat
acht het bestuur aanvaardbaar,
omdat het kabinet inkomensma
tiging wil koppelen aan nieuwe
werkgelegenheid op basis van
een rechtvaardiger inkomens-
Het PvdA-bestuur stelt met teleur
stelling vast dat het kabinet niet
vorder is gekomen dan uitstel
van de beslissing over de plaat
sing van 48 kruisraketten. Te
leurgesteld is het voorts over de
weigering van de regering, het
NAVO-modernisenngsbesluit
ter discussie te stellen. Ook het
ontbreken VM overeenstem
ming over verhoging van het
staatsaandecl in de aardgaswinst
van het Slochleronse veld is re
den voor teleurstelling.
ENSCHEDE (ANP) - Wie in
Twente op pad gaat in een
blauwe of rode regenjas van
een glimmende stof loopt het
risico dat dit kledingstuk
wegsmelt door een bgtende
vloeistof, die naar de politie
aanneemt uit spuitbussen af
komstig is Al zofn 130 Twen
tenaren hebben sinds deze
zomer aangifte van dit soort
vernieling gedaan De politie
sluit overigens niet uit dat er
nog meer mensen het slacht
offer zgn geworden van de
spuitmaniak(kcn).
De eerste gevallen deden zich
voor in Almelo, later kwamen
er ook meldingen uit Borne
en Hengelo. De afgelopen
week werden elf vrouwen in
Enschede de dupe. Het spui
ten op regenjassen doet zich
vooral voor in grote mensen
massa's bgvoorbecld in win
kelcentra en op markten
Daar kan men ongemerkt
zgn gang gaan Gedupeerden
merken veelal pas bg thuis
komst dat in hun jas grote ga
ten zgn gevallen Voor de po
litie is het daarom bijzonder
moeilijk de daderfs) op te
sporen De Almelose politic
heeft al eens met een grote
ploeg burgeragente n gepost,
maar zonder resultaat
Extra attentie wordt uiteraard
gevragd van diegenen die een
rode of blauwe regergas dra
gen. De Enschcdesc politie
heeft inmiddels een van de
ernstig beschadigde jassen
naar het (bcrcchtelgk labora
torium gestuurd om de aard
van de vloeistof te laten vast
stellen. In Almelo is tot nu
toe gebruik gemaakt van sol
deerwater. verdund met zout
zuur.
De gevarén verbonden aan kernwapens zijn de afgelopen maanden en jaren veelvuldig
belicht. Het aspect van hulpverlening na een eventuele kernramp is daarbij wat op
de achtergrond gebleven. De overheid houdt met BB-foldertjes, schuilkelders en de
Noodwet Geneeskundigen de illusie in stand dat er na een dergelijke ramp nog op
een behoorlijke manier iets te helpen valt. Steeds meer artsen verzetten zich tegen
een dergelijke 'voorlichting'. Jan Gevers Leuven, als arts werkzaam in Leiden, is één
van hen. "Het geloof in hulp van enige kwaliteit is absurd. Als je daaraan meedoet
werk je een verlaging van de atoomdrempel in de hand".
LEIDEN - Tot degenen
die steeds nadrukkelij
ker wijzen op de geva
ren van kernwapens en
zich tegen dergelijke
wapens verzetten beho
ren in toenemende ma
te artsen. Vooral uit
kringen van de al sinds
1969 actieve Neder
landse Vereniging voor
Medische Polemologie
(NVMP), een ongeveer
600 leden tellende orga
nisatie van artsen die
zich met 'het oorlogsge
beuren' bezighoudt,
komen de laatste tijd
duidelijke geluiden.
Jan Gevers Leuven, als arts
verbonden aan het Gaubius
Instituut TNO en tevens
werkzaam op het Acade-
rfTisch Ziekenhuis Leiden,
vertelt waarom steeds meer
artsen in het geweer komen.
"Als medici hebben we het
gevoel dat de gevolgen van
stralingswapens te weinig
duidelijk aan de mensen wor
den overgebracht. Maar bur
gers zijn möndig, hebben het
recht te weten welke situatie
er ontstaat na bepaalde oor
logshandelingen. De over
heid schiet duidelijk tekort.
De informatie is onvoldoen
de want BB-blaadjes met ad
viezen in.de trant van 'Ga on
der de trap zitten' kun je toch
nauwelijks serieus nemen.
Wij zeggen niet dat wij'de wijs
heid in pacht hebben, hou
den ons ook niet bezig met de
vraag hóe vrede bereikt kan
worden. De meningen daar
over lopen ook bij medici
zeer uiteen. Het is trouwens
een politiek vraagstuk en een
partijpolitiek etiket willen we
absoluut niet. Het enige wat
we willen is het bieden van
objectieve informatie. Niet
op een agressieve manief.
Geen geschreeuw We willen
geloofwaardig blijven. Maar
wat we wel heel duidelijk
zeggen is dat medici geen
hulp kunnen bieden bij een
kernoorlog. Het geloof in
hulp van enige kwaliteit is
absurd. Als er tenminste nog
mensen zijn".
Daarom bestaan er bij de
NVMP-leden grote reserves
tegen de Noodwet Genees
kundigen. Deze wet maakt
het mogelijk dat artsen en
bijna afgestudeerde medicij
nen-studenten in geval van
een oorlog of een nationale
ramp worden ingezet bij de
hulpverlening. Gevers: "Op
zich is er geen bezwaar tegen
dat artsen worden ingezet bij
noodsituaties. Bezwaarlijk is
wel dat de wet suggereert dat
hulp van artsen bij een kern-
oorlog zinvol is. Als je daar
aan meedoet werk je een ver
laging van de atoomdrempel
in de hand. Mensen gaan dan
denken: als je de zaken maar
goed organiseert kun je de
gevolgen bestrijden.
Hetzelfde geldt voor schuilkel
ders. Die werken ook atoom-
drempelverlagend omdat
met die bouwsels de sugges
tie wordt gewekt dat er nog
bestaan niet meer...
iets mogelijk is. Naar mijn
smaak, en /ook die van de
meeste NVMP-leden, is geld
voor schuilkelders wegge
gooid geld. Een kernoorlog
brehgt zo'n ravage en zoveel
wanhoop teweeg dat je als
medicus machteloos staat".
Beenmerg
Om de woorden van Gevers be
ter op hun|waarde te kunnen
schaften is enige kennis van
de gevolgen van radio-actie
ve straling noodzakelijk. Bij
een teveel aan straling wor
den lichaamscellen aange
tast, de cellen die zich het
snelst delen het eerste. Been
merg is sneldelend weefsel.
In het beenmerg worden wit
te bloedlichaampjes gemaakt
(spelen een voorname rol bij
de bestrijding van infecties),
rode bloedlichaampjes (on
der meer voor zuurstoftrans
port) en bloedplaatjes (spelen
een rol bij de bloedstolling).
Gevers: "De witte bloedli
chaampjes gaan er het eerst
uit. Gevolg: infectiegevaar.
Die infecties kun je eventueel
voorkomen door een strenge
isolatie of bestrijden met pe
nicilline. Lukt dit dan krijg je
te maken met allerlei sponta
ne onderhuidse bloedingen
die nauwelijks zijn te stop
pen omdat er een tekort aan
bloedplaatjes is. Overleef je
dit dan kun je ook nog bloed
armoede krijgen.
De enige therapie is beenmerg
transplantatie. Die methode
is vrij succesvol maar er is
wel een super medisch cen
trum voor nodig. Je kunt niet
PENS
zomaar even naar een zieken
huis gaan voor een dergelijke
transplantatie. Het is een
hoogstandje van de genees
kunde. En het biedt ook geen
soelaas bij veel van dergelij
ke ziektegevallen want er
kunnen momenteel maar en
kele transplantaties per jaar
worden verricht".
Gevoeligheid
Overigens is de schadelijkheid
van een dosis straling ver
schillend per individu. Ge
vers: "Iedereen heeft een be
paalde grens, een bepaalde
gevoefigheid voor straling. Er
#worden veel wilde verhalen
verteld over straling. Neem
röntgenonderzoek. Het risico
daarvan is zo gering dat daar
nauwelijks bezwaren tegen
zijn in te brengen. Radioac
tieve straling wordt uitge
drukt in de eenheid rad. Deze
maat mag je ook bij röntgen
onderzoek gebruiken. Bij
normaal onderzoek gaat het
bijvoorbeeld om ééntiende
rad. Niemand heeft ooit nog
een schadelijk effect van een
dergelijke hoeveelheid rönt
genstraling met enige zeker
heid kunnen aantonen. Bij de
atoombom op Hirosjima kre
gen mensen doses van hon
derden rad door het lichaam.
Toch zijn er mensen die een
dosis van 500 rad hebben
overleefd, die een normaal
kind hebben gekregen en die
nu nog geen kanker hebben.
Daarentegen zijn er mensen
overleden die veel minder
rad te verduren kregen. Het
is dus een individuele zaak.
Wel kun je stellen dat de hui
dige atoomwapens allesver
nietigend zijn. Met een neu
tronenbom bgvoorbeeld
wordt er aan straling het hon-
derdduizendvoudige door je
lijf gejaagd dan bg röntgen
onderzoek het geval is.
En wat ik het afschuwelijke
van de kernwapens vind. ver
geleken bij de conventionele
wapens, is de doorwerking
naar volgende generaties.
Wat we als medici zeker we
ten is dat straling de erfelijke
eigenschappen aantast. Toe
komstige mensen worden de
Arts Jan Gevers Leuven:
lingen".
"Burgers hebben het recht te weten welke situatie ontstaat na bepaalde norloashande-
(Foto Jan Holvaall
