Supermarkt stunt:
literatuur in de
boodschappenmand
Economie
Extra
Rennen met
de centen
Rentedaling zet door in VS
Beursweek
Belastingen
ZATERDAG 28 NOVEMBER 1981
EXTRA
PAGINA 25
Veel boekhandelaren en uitge
vers moeten begin deze
maand opgelucht adem heb
ben gehaald. De president
van de Haarlemse rechtbank
verbood het grootwinkelbe
drijf Albert Heijn toen om
nog langer uit België geïm
porteerde Nederlandse boe
ken te verkopen beneden de
door de uitgever vastgestelde
prijs. De vaste boekenprijs
leek te zijn gered.
De opluchting van de boekhan
delaren is echter van korte
duur geweest. De EG-com-
missie in Brussel bepaalde
deze week dat bijvoorbeeld
boeken die eerst naar Vlaan
deren zijn geëxporteerd en
vervolgens weer in Neder
land zijn geïmporteerd, bene
den de vastgestelde prijs mo
gen worden verkocht.
De door de uitgever vastgestel
de boekenprijs - de zoge
noemde verticale prijsbin
ding - blijft bestaan. Maar zij
geldt alleen binnen ons land.
Het is nu echter wel vrij een
voudig geworden om de vas
te boekenprijs te omzeilen.
Volgens een woordvoerder van
het ministerie van economi
sche zaken moeten de boe
ken wel daadwerkelijk naar
het buitenland zijn vervoerd.
Transacties op papier of lou
ter en alleen het vervoer van
de boeken naar de grens
wordt niet gezien als im- en
export.
Albert Heijn
Met de beslissing van de EG-
commissie is het boekenfront
flink in beroering gebracht.
Dit waarschijnlijk tot groot
genoegen van Albert Heijn.
Het grootwinkelbedrijf
maakte vorige week al be
kend beroep te hebben aan
getekend tegen het vonnis
van de Haarlemse rechtbank
president H.F. van den Haak.
Juristen van het
nen dat Van den Haak het be
drijf dingen in de schoenen
heeft geschoven die het. niet
heeft begaan. De rechter zegt
namelijk dat het grootwin
kelbedrijf de boeken niet
daadwerkelijk heeft uitge
voerd en weer ingevoerd.
Het grootwinkelbedrijf ver
klaart echter dat zij de boe
ken bij een Belgische gros
sier heeft gekocht. Wanneer
Albert Heijn dit voor de rech
ter kan aantonen, dan kan het
bedrijf nu wettelijk niets
meer in de weg worden ge
legd. Het kan dan doorgaan
met het verkopen van boe
ken beneden de vaste winkel
prijs.
P.P.J. Butzelaar, jurist van het
Ahold-concern waar Albert
Heijn deel van uitmaakt, zegt
dat hij inderdaad kan aanto
nen dat boeken bij een Belgi
sche grossier zijn gekocht.
Prijzenoorlog
Zijn boeken een cultureel goed waarvan het "cultu
rele" door middel van vaste prijzen moet worden
gewaarborgd? Of zijn het artikelen als hagelslag
en toilet-papier waarmee naar believen kan wor
den "gestunt?" Met andere woorden: wordt de
boekenverkoop handel in bedrukt papier?
De strijd om de vaste boekenprijs is fel opgelaaid
na de affaire Albert Heijn en het besluit van de
EG-commissie dat Nederlandse boeken die uit
België zijn geïmporteerd, onder de vaste boeken
prijs mogen worden verkocht. De Vereeniging ter
Bevordering van de Belangen des Boekhandels
noemt het laatste besluit "de doodsteek voor het
boekenvak". Is de consument wel gebaat bij goed
kope boeken?
i de EG-commissie de verticale
prijsbinding feitelijk op losse
schroeven heeft gezet, voor
ziet G.P.J. Schouten, voorzit
ter van de Vereeniging ter
Bevordering van de Belan
gen des Boekhandels, grote
problemen. "Als de vastge
stelde verkoopprijs voor boe
ken kan worden ontdoken,
zullen veel grootwinkelbe
drijven ogenblikkelijk gaan
stunten met boeken die goed
verkopen".
"Er zal, zo voorspel ik, een ware
prijzenoorlog uitbreken. De
kleinere uitgevers en de
boekhandelaren die het moe
ten hebben van een groot as
sortiment, zullen die prijzen
slag weldra niet meer kunnen
volgen. Vooral de middelgro
te "betere" boekhandels zul
len het zonder een verticale
prijsbinding bijzonder moei
lijk krijgen. En dat zijn nog
altijd ruim honderd zaken in
Nederland".
"Voor de boekenkoper zal
het in eerste instantie natuur
lijk leuk zijn dat bepaalde
boeken tijdens de prijzenslag
goedkoper worden. Als de
strijd echter is uitgewoed zul
len de boeken snel duurder
worden. Mogelijk worden ze
zelfs duurder dan ze nu al
zijn".
Schrijvers
"Het totale aanbod van boeken
zal bovendien snel verschra
len. In Nederland is het na
melijk zo dat een "goedlo
pend" boek als het ware an
dere boeken, die niet zo goed
verkopen, subsidieert. De
uitgevers kunnen met de
winsten die zij maken op
veelgevraagde boeken de uit
gaven van boeken voor een
"Daarbij komt nog dat veel
schrijvers pas bij hun tweede
of derde boek werkelijk door
breken. Het gevaar bestaat
natuurlijk dat zonder de ver
ticale prijsbinding schrijvers
die mogelijk wat kunnen
gaan betekenen niet meer
aan bod komen als hun de
buut niet meteen een succes
"Als de overheid de bestaande
grote verscheidenheid aan
boeken wil bewaren, dan zal
zij zonder een verticale prijs
binding waarschijnlijk subsi
die moeten verlenen aan
schrijvers en uitgeverijen.
Dat lijkt my niet de juiste
weg", meent Schouten.
Hij stoelt zijn sombere voor
spelling op de slechte erva
ringen die sommige landen
hebben gehad met het losla
ten van de vaste boekenprijs.
"In Frankrijk wil de regering
de verticale prijsbinding
weer invoeren, nadat die daar
in januari 1980 was afge
schaft. D.aar doemden de pro
blemen op die ik zojuist heb
geschetst. Ook in Zweden
kampen ze met de problemen
die ik genoemd heb sinds de
vastgestelde boekenprijs
daar hebben laten varen".
Butzelaar: "De bezwaren die de
boekhandelaren laten horen
als het gaat om het loslaten
van de verticale prijsbinding
zijn ruwweg dezelfde bezwa
ren die de kleine midden
standers hadden tegen de
komst van de supermarkten.
Maar ik denk dat het een ont
wikkeling is waaraan toch
niet valt te ontkomen".
Dichtbundels
Butzelaar bevestigt min of
meer de vrees van Schouten
dat de grootwinkelbedrijven
zich uitsluitend zullen toeleg
gen op de verkoop van
"goedlopende boeken". De
jurist zegt namelijk dat "wat
de boekenverkoop betreft,
een grootwinkelbedrijf een
heel andere functie krijgt dan
een boekhandel. Albert Heijn
zal bijvoorbeeld geen dicht
bundels gaan verkopen. Als
mensen dergelijke werken
willen hebben, dan zullen ze
toch naar de betere boekhan
del moeten gaan".
Een woordvoerder van het mi
nisterie van economische za
ken denkt overigens niet dat
het betrekken van Neder
landse boeken uit het buiten
land erg winstgevend is. "Be
halve de vervoerskosten,
moet bij het transport van de
boeken bijvoorbeeld ook ver
zekeringspremies en admin-
stratiekosten worden opge
teld. Ik denk dat een bedrijf
dan nog maar een hele kleine
winstmarge overhoudt. Als
er een winstmarge is"
De Vereniging van Letterkun
digen uit Amsterdam staat
zeer wantrouwig tegenover
de beslissing van de EG-com
missie. Dick Houwaart, de
voorzitter van de vereniging:
"De kans bestaat debuteren
de schrijvers nu helemaal
moeilijk aan bod komen. Die
tendens bestaat al, maar kan
door de EG-beslissing wor
den versterkt. Of dat ook
werkelijk gaat gebeuren
hangt natuurlijk af van de
uitgevers"
Voorstellen
De Vereeniging ter Bevorde
ring van de Belangen des
Boekhandels heeft, samen
met haar Vlaamse tegenhan
ger de Vereniging ter Bevor
dering van het Vlaamse
Boekwezen, vier maanden de
tijd gekregen om eventuele
voorstellen aan de EG-com-
missie voor te bereiden.
Vanaf 1 oktober jl. worden de aangiftebiljetten Omzetbelasting
automatisch verwerkt. De computer heeft een definitieve greep
gekregen op de periodieke afdracht van omzetbelasting door
ondernemers Het systeem wat al bij de loonbelasting gold, is
nagenoeg overgenomen. De opdracht aan mensen is dan om nóg
meer in de pas te gaan lopen. De computer is de baas, vandaag-
de-dag.
De gang van zaken
De wijziging heeft bij de ondernemers (en bij hun administratie
kantoren) nogal wat beroering gewekt. Het berekenen van de af
te dragen omzetbelasting is niet alleen in veel gevallen een ge
compliceerde zaak. maar ook een tijdrovend karwei, omdat de
boekhouding zodanig moet zijn bijgehouden, dat daaruit de no
dige gegevens kunnen worden geput. Over de omzet moet de
"b.t.w." worden berekend en daarop kan in mindering worden
gebracht de b.t w vermeld op de betaalde en te betalen factu
ren. Het verschil moet worden afgedragen en representeert de
belasting over de "toegevoegde waarde"
Vóór 1 oktober 1981 ontving elke ondernemer een waarschuwing,
indien hij niet tijdig (dat is binnen één maand na afloop van het
aangiftetijdvak) aangifte had gedaan en gelijktijdig een betaling
had verricht. Die waarswings-kaartjes zijn er niet meer bij.
Thans produceert de computer enkele dagen vóór het einde van
het aangiftctijdvak een aangiftebiljet, dat mét een stortmgs/ac-
ceptgirokaart aan de ondernemer wordt toegezonden. Dót is dus
het signaal om spoedig in aktie te komen Wordt de aangifte niet
tijdig gedaan, dan legt de Inspecteur zonder enige verdere aan
kondiging een naheffingsaanslag op. waarbij hij de geschatte,
dus te hoge, bedragen hanteert en hij past daarbij een verhoging
toe. Men kan die aanslag dan weer door het alsnog indienen van
de aangifte tot het werkelijk verschuldigde bedrag terugbren
gen. maar de verhoging (die als een boete wordt ervaren) over
het werkelijk verschuldigde bedrag is men dan wel kwyt
Bij het eerste verzuim van niet tijdige betaling geldt geen verho
ging, bij het tweede verzuim wordt een verhoging van 5* toege
past (maximaal f250,-) en bij het derdeen volgend verzuim (een
periode van 7 tijdvakken wordt bekeken) wordt de boete gesteld
op 10%.
Dat is allemaal zonde van het geld Recidivisten, m dit verband
mensen die alles zomaar op hun beloop laten door geld- of tijd
gebrek. kunnen door (te hoge) ambtshalve schattingen, ver
hoogd met een boete, met gigantische - maar niet echt ver
schuldigde - belastingaanslagen komen te zitten.
Onrust
Vanwaaru die beroering'' In de overheidsbrochure, welke ter gele
genheid van de systeemwijziging is ingevoerd, staat dreigend:
"u moet er rekening mee houden, dat eerder dan voorheen na
heffingsaanslagen wegens niet-tijdige betaling zullen worden
opgelegd". En voorts: "Het vervallen van de waarschuwing
houdt tevens in, dat er een einde komt aan de feitelijke verlen
ging van de betaaltermijn tot vyf werkdagen na de dagtekening
van de waarschuwing" Overigens worden wel nog enkele dagen
speling in het vooruitzicht gesteld Het kamerlid van Erp heeft
aan de Staatssecretaris van Financien vragen gesteld: "is het
door J. Booij
belastingadviseur
waar. dat besloten is de termijn voor afdracht van omzetbelas
ting met de helft te verminderen, terwijl de huidige termijn door
de ondernemers - en met name door de boekhoudbureaus - als
te kort wordt ervaren''"
De Staatssecretaris legt dan uit, dat de wettelijke termijn van één
maand niet onverkort werden toegepast, maar dat die termijn
tot 1 oktober jl. om redenen van praktische en historische aard
met elf werkdagen werd overschreden, alvorens over te ganot
het opleggen van naheffingsaanslagen. Aldus wós de aangifte/
betalingstermijn zo'n 45 kalenderdagen. In verband met de au
tomatisering is de feitelijke aangifte- en betalingstermijn met
drie werkdagen verkort
Uitgerekend
Er zijn bedrijven, voor welke de periodieke afdracht van loon- en
omzetbelasting als een geweldige aderlating aan liquiditeiten
geldt. Zij tasten af. welke de uiterste betalingstermijn is. Zy
vragen dan aan hun bank een z.g. "pnmacheque" aan. Dat vergt
f5.- aan administratiekosten. De Ontvanger der Belastingen
stelt zo'n cheque gelijk aan contant geld en geeft by ontvangst
een kwitantie af. Door de betalingstermyn zo volledig mogelyk
te benutten, kan een belangrijke rente-winst worden geboekt
Dat spreekt nog meer, indien met een bankkrediet wordt ge
werkt
Andere verhogingen
In dit artikel zijn percentages genoemd van verhogingen. Deze
gelden bij niet-tydige aangifte en betaling. By naheffingsaansl-
gen wegens gebleken onjuistheden, welke by een controle blij
ken, gelden weer andere maatstaven: de verhogingen zijn dan
weer afhankelyk van de aanwezigheid van grove schuld (10%) of
een ernstige vorm daarvan (25%). Bij een ernstige en verhou
dingsgewijs omvangrijke fraude valt de grootste klap: 100% ver
hoging. Erg emotioneel reageren ondernemers op een verhoging
(veelal 5%, soms 10%) by het doen van een suppletie-aangifte,
waarvan de noodzaak is gebleken bij het opstellen van de jaar
stukken. De behandelend accountant zal dan immers de af
dracht van omzetbelasting (een "doorlopende post" in de boek
houding) op juistheid controleren. Die ergernis is terecht: by
een te hoge afdracht kan men terugvragen, maar heeft men wel
rente gederfd In zo'n geval zou het redelyk zyn om de verho
ging te beperken tot het saldo van te weinig en teveel afgedra
gen omzetbelasting over de laatste vyf jaren.
De Amsterdamse effecten
beurs begon de week in luste
loze stemming, met afbrok
kelende koersen voor zowel
de aandelen als de obligatie-
markt. Pas toen Wall Street
een uiterst krachtig herstel
liet zien, kwam ook bij ons
een opleving tot stand, die
vele eerder opgelopen verlie
zen gedeeltelijk weer ging
wegwerken.
In feite duurde deze beursweek
voor de Newyorkse effecten
beurs maar drie dagen, want
donderdag hielden de Ver
enigde Staten een rustdag:
Thanksgivingday, en vrijdag
stond alweer in het teken van
het weekeinde. Hoe krachtig
het herstel in deze drie dagen
was, bleek wel uit de koers
stijging van ruim 25 punten,
nadat maandag nog met een
daling van twee punten was
begonnen.
Pijnlijker dan elders worden
thans de Verenigde Staten
gekweld door het zorgwek
kende dilemma: inflatie of re
cessie. Inflatie op zijn beloop
laten leidt tot een vastlopen
de economie, maar ïnflatiebe-
strijding ook, gezien de hefti
ge wijze waarop zich thans in
Amerika een recessie heeft
aangediend.
Dat Wall Street deze week des
ondanks toch een krachtig
herstel vertoonde, wordt
door insiders nog altijd als
een technische zaak gezien
van slechts tijdelijke aard, De
beurs zou tè lang hebben ge
sudderd op een laag peil rond
850. Bovendien kwam de
stoot tot de onverwacht ople
vende kooplust voort uit de
rentesector, waar de grote
banken tot nieuwe verlagin
gen overgingen. Alle grote
banken kwamen daarbij op
16 procent, één grote ging te
rug tot 15,75 procent en een
kleinere zelfs tot 14,75 pro
cent.
De rentedaling in Amerika en
de daaruit voortvloeiende
stijging van Wall Street had
niet alleen een positief effect
op de aandelenmarkt in Am
sterdam, maar ook op de obli-
gatiemarkt. Daar liep het
koerspeil aanvankelijk terug,
na vorige week een vast be
loop te hebben vertoond
Naar alle waarschijnlijkheid
door de voorbereiding van de
optiehandel in staatsobliga
ties, die afgelopen dinsdag
begon.
Door beëindigde voorberei-
dingsaankopen viel de obli-
gatiemarkt de eerste twee da
gen van deze week flink te
rug, hetgeen velen de stuipen
op het lijf joeg, uit angst voor
het begin van een nieuwe pe
riode van rentestijging. Maar
gelukkig bracht de renteda
ling in de Verenigde Staten
weer hoop, want de vraag
nam ook op onze Beurs toe.
waardoor de obligatiemarkt
De hypotheekbanken verhoog
den de afgifteprijzen van de
pandbrieven en de Friesch-
Groningse Hypotheekbank
trok zelfs de afgifte van de 13-
procentpandbrieven in.
Voorts gingen steeds meer
hypothecaire instellingen er
toe over de tophypotheekren-
te tot rond een half procent te
verlagen. De nieuwste staats
lening van 12.75 procent liep
op tot rond 105,5 procent.
De aandelenmarkt nam ook
een keer ten goede, waardoor
per saldo het koerspeil op het
slot van de vorige week te
rugkwam. De internationals
lagen zelfs wat beter door en
kele guldens winst voor Ko
ninklijke Petroleum en Uni
lever KLM moest echter zo'n
vijf gulden afstaan
Ook de lokale industrie had
meer moeite zich staande te
houden. Hier blijven de
slechte berichten aanhouden
Gelukkig kon door een aantal
grote orders de ketelindus
trie worden gered, wat vooral
voor Verenigde Machinefa
briek Stork een flinke oppep
per bezorgde. Maar de drei
gende ramp met de transfor-
matorenfabriek van Holec
liet dit aandeel aanvankelijk
van 62 gulden op 46 gulden
terugvallen, waarna een her
stel intrad tot circa 55 gulden,
in de hoop dat ook hier enige
grote orders als de redder in
de nood zullen komen opda
gen
Zorgen tc over dus voor de
nieuwe, kersverse regering,
want het blijft hierbij niet. zo
moet gevreesd worden. Een
aantal aandelen als BAM-
HoVMnHi FurneN en KBB
Bijenkorf kwam op gevaarly
kc nieuwe diepterecords uit
hun bestaan, waar de aan
houdende slechte bedryfsbe-
nchten van de afgelopen
maanden zeker het hunne toe
hebben bijgedragen.
In zulke gevallen willen grote
beleggers altijd vóór het ein
de van het jajr iftchóid M
men van dit soort fondsen.
door
C. Wagenaar
Ook Océ-Van der Grinten
doorbrak een kort geleden
aangeslagen laagterecord
Toch zijn de wonderen ook
hier de wereld niet uit, want
de byzondcr slechtlopende
textielzaak Schuttersveld zag
binnen enkele dagen de
zwaar ingevallen koers van
44 gulden op 65 gulden terug
komen. waarna zich weer een
even snelle terugtocht voor
deed Weinig lyn dus. weinig
handel en weinig belangstel
ling, maar wel zorgen, waar
mee de beurs de laatste
maand van het jaar tegemoet
